Iets over de Geschiedenis van Axel
Frankering bij abonnement, AXEL
ZATERDAG 12 FEBRUARI 1966
80e jaargang, no. 20
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Het aanzien van Axel veranderde in snel
ler tempo dan vroeger. Ook werd meer
aandacht besteed aan het sierlijk inrichten
der straten en het Stichten van nieuwe ge
bouwen. Denken we maar eens aan de 2
fonteintjes, het ene aan de Prins Hendrik
straat en het andere aan de Zeestraat,
waar nu het monument staat. Deze fon
teintjes waren geinstalleerd bij de Prins
Mauritsfeesten en gaven, wanneer ze des
avonds door schijnwerpers beschenen wer
den een grote stads voorkom en aan de be
lendende straten. Helaas zijn ze niet meer
aanwezig. In juli 1937 werd door de ge
meenteraad besloten ze niet meer te la
ten spuiten. Later zijn de leidingen afge
broken en zijn de spuitende fonteinen uit
het Axels stadsbeeld verdwenen. Het te
gebruiken water werd zeker een te grote
post op de gemeentelijke begroting.
We lezen ook over de aanleg van plant
soenen in de Oude Stad en aan het sta
tion. Groot zullen deze nooit geweest zijn,
want er is geen spoor meer van te beken
nen, maar wel werd de brandput gedempt
(april 1937).
Voor de Gereformeerde Gemeente werd
31 oktober 1936 een nieuw kerkgebouw
ingewijd, plaats biedende aan 360 perso
nen, waar tevens een orgel in gebruik
werd genomen voor de zangbegeleiding.
Het gebou/w was een sieraad voor de
Weststraat, zoals het vroegere gebouwtje
het had ontsierd.
Voor
Baby
Men zag ook in, dat het bij gelegenheid
aanleggen van een straat het stadsbeeld
niet mooier maake en besloot een uitbrei
dingsplan voor Axel laten samenstellen,
wat aan Ir. D. Roosenburg en Jhr. Ir. de
Ranitz werd opgedragen. De zuidweste
lijke wal werd aangekocht en het plan
voorzag in een uitbreiding achter de Ma-
rijkestraat en de aanleg van de Zuidsin
gel naar de Kanaalkade. Het 14e raads
lid Pietje dacht, dat van de toenmalige be
woners van Axel het haar geen pijn meer
zou doen, als het plan kon worden uitge
voerd, maar de uitbreiding is vlugger ge
gaan dan het 14e raadslid Pietje wel
dacht.
Nadat vroeger wel eens was gesproken
over de bouw van een nieuw stad- of ge
meentehuis, werd nu overgegaan tot de
verwezenlijking dier gedachte. De ge
meenteraad besloot in zijn zitting van 24
november 1935 met algemene stemmen,
a. de pastorie met tuin der Ned. Her
vormde kerk aan te kopen voor de som
van 12000,b. te besluiten tot de
bouw van een nieuw gemeentehuis; c.
plannen voor de bouw daarvan te laten
maken en d. een geldlening aan te gaan
van 55000,af te lossen in 40 jaar.
Over die bouw en de aflossing is later
heel wat geredekaveld, vooral toen de be
groting moeilijk kloppend te maken was.
Het plan voor de bouw, ontworpen dooi
de gemeenteopzichter van den Berg werd
door de raad goedgekeurd en vlug wer
den enkele lokalen der openbare school
ingericht tot hulpstadhuis, waarin secreta
rie en andere gemeentediensten werden
ondergebracht, terwijl met het aangevan
gen werk der inventarisatie van het oud
gemeentearchief spoed moest betracht
worden, opdat het ook in ordelijke toe
stand in het nieuwe stadhuis brandvrij
zou kunnen opgeborgen worden, terwijl
het vroeger als oud vuil op de zolder ge
legen had. Hoeveel van vroegere mooie
archiefstukken zijn voorheen verloren ge
gaan. Een verrassing deed zich voor, toen
bleek dat het oude stadhuis op palen was
gebouwd, zodat moest besloten worden
te heien volgens het Franki-systeem.
Waar de bestudering van oude archief
stukken al niet goed voor is. De aanbe
steding van de bouw had plaats op dins
dag 15 februari 1938 en de aanneemsom
wap 35.600, In maart '1938 werd de
laatste paal geheid, begin 1939 was ons
Axels gemeentehuis volooid. Het was nog
vrede, maar onheil dreigde. Verschillende
geschenken waren gegeven o.a. door de
veren. De Axelse Boerenkamer, andere
corporaties een glas in lood ruit voor de
raadzaal en maandag 23 januari 1939
werd het gebouw in gebruik genomen en
officieel geopend door de commissaris
der koningin in Zeeland jhr. mr. J. W.
Quarles van Ufford.
In de kelderruimte kregen o.a. een plaats
het geïnventariseerde archief der gemeente
en het museum der Axelse Boerenkamer.
Het klokketorentje dat het oude stadhuis
had bekroond werd nu als herinnering aan
het oude stadhuis op de nieuwe toren ge
plaatst, van waaruit Maria haar klokke-
klanken over ons stadje zou laten klin
ken. De laatste raadszitting in de open
bare school had enigszins een plechtig
karakter. Burgemeester Blok gaf in een
rede een overzicht van Axels geschiedenis
hetgeen beantiwoord werd door het oud
ste raadslid A. van 't Hof, daarna werd
1 minuut stilte betracht, waarna aan de
raadsleden een Delfts blauw tegeltje met
de afbeelding van het oude stadhuis en
de namen der raadsleden werd geschon
ken. Het oude stadhuis had sedert 1662
geslachten zien komen en gaan.
Gedenkdagen en feesten werden er ge
houden ondanks het dreigende gevaar
vanuit het oosten. Die dreiging achtte men
wat getemperd, toen in maart 1937 Hitier
de onschendbaarheid van Nederland aan
bood, ook al hoorde men van Jodenvervol
ging en ook van vervolging van Protes-
tanse en andere gelovigen in Duitsland.
Ter gelegenheid van het huwelijk van
prinses Juliana en prins Bernhard von
Lippe-Biesterfeld werd een feest georga
niseerd, geopend met salvo's van de toen
malige Burgerwacht en een godsdienstige
samenkomst in de Gereformeerde kerk in
de Kerkdreef, waar achtereenvolgens het
woord voerden: ds. van Oeveren, pastoor
Goetstouwers en ds. Post, waarna de
schoolkinderen werden getracteerd. Zang
uitvoeringen gaven een vrolijke noot aan
het feest terwijl des avonds een lichtstoet
door de straten trok, Axel (was toen ook
versierd en verlicht. Gelukkige feesten en
angstaanjagende dreiging wisselden toen
elkaar af. Was in januari het bedrijf der
Waterleiding in werking gesteld door de
minister van Sociale Zaken, mr. M. Slin-
genberg, men hoorde ook van het onder
de voet lopen van Tsjecho-Slowakije en
de gedwongen aansluiting van Oostenrijk
bij Duitsland. Deed de geboorte van prin
ses Beatrix 1 februari 1938 de vreugde
om het voortbestaan van het Oranjehuis
opleven, de zwakheid van Frankrijk en
de onenigheid tussen Engeland en Italië
tegenover het brutale voortdringen van
Duitsland gaf vreze voor oorlog, wat ve
len aandrong om vrijwillig te geven voor
de versterking van onze defensie. 30 Au
gustus 1938 werd ook in Axel het 40-jarig
regeringsjubileum van koningin Wilhel-
mina gevierd, maar minister Colijn stelde
in een radiorede de eis, voorwaarden te
scheppen om een mobilisatie ongestoord
te laten verlopen. De gedeeltelijke mobi
lisatie van Italië en het daarna onder de
voet lopen van Albanië, het sluiten van
een niet-aanvalspact tussen Duitsland en
Rusland en de dreigende uitingen van
Duitsland tegen Polen deden hier in de
grensstreek, dat al de ellende van een on
derdrukt België had gezien, het ergste
voor ons volk vrezen. Gedeeltelijke mobi
lisatie deed de vrees voor een naderende
oorlog nog toenemen. Cursussen voor
luchtbescherming werden gehouden en de
gemeenteraad besloot tot aankoop van
luchtbeschermingsmiddelen tot een bedrag
van 660,En toen in de nacht van
31 augustus op 1 september 1939 het Duit
se leger zonder voorafgaande oorlogsver
klaring Polen binnenrukte, zag men wat
ons klein landje misschien te wachten
stond.
Er werd de hamsterbeschikking uitgevaar
digd om te zorgen dat niet enkelen alles
opkochten zodat er voor anderen niets
overbleef. Elke inwoner moest voor ver
duistering van zijn woning zorgen door
de ramen met papier te beplakken of door
gordijnen zodat er geen licht naar buiten
straalde. Er kwam suikerdistributie, er
kwamen petroleumkaarten waarop 1 liter
petroleum per week kon verkregen wor
den en distributiekaarten zorgden ervoor,
dat elk zijn bescheiden portie kreeg van
wat voorhanden was. In de krant zagen
we een advertentie met aanbieding van
zandzakken en een besluit waarin ver
meld stond, dat men via de P.T.T. gas
maskers op bestelling kon verkrijgen. Het
was nog vrede en in die tijd werd dinsdag
14 november samenkomst gehouden om
het 75-jarig bestaan te vieren van de
school voor Chr. Na. Schoolonderwijs
welke in 1864 geopend was met 50 leer
lingen met als schoolhoofd de heer van
Doorn en die uitgegroeid was tot een
school met 382 leerlingen. Ook werd ok
tober 1939 gevierd het zilveren jubileum
van de vereniging ,,Het Groene Kiuis".
Maar steeds hoorde men de dreigende
stem van Hitier al zei deze in een rede
op 6 oktober 1939 dat met Holland de
traditionele vriendschap bestond of: dat
het hem heilige ernst was de neutraliteit
der onzijdige landen te handhaven, zo
lang die niet door derden werd geschon
den. Zo brak het jaar 1940 aan. Op 9
april 1940 werden alle verloven ingetrok
ken. Duitse troepen immers waren Noor
wegen en Denemarken binnengerukt en
wij leerden eruit, dat wij als klein landje
tussen oorlogvoerenden bezwaarlijk onze
neutraliteit zouden kunnen handhaven.
Op het laatst van april 1940 werd de
staat van beleg voor heel het land afge
kondigd. Alle ingezetenen moesten helpen
wacht te houden. Op de toren van het
stadhuis moest altijd een uitkijkpost staan
die geregeld werd afgelost door personen
uit de groep die beneden in de kelder
haar wachtlokaal had.
Zo brak mei 1940 aan, de maand waarin
onze hoop op vrede de bodem zou wor
den ingeslagen.
KANDIDATENLIJST VOOR DE
STATENVERKIEZINGEN
Dinsdag zijn in de zeven kieskringen in
Zeeland de kandidatenlijsten ingediend voor
de verkiezing van de provinciale staten op
23 maart aanstaande.
PARTIJ VAN DE ARBEID
De Partij van de Arbeid heeft op alle lijsten
de volgende eer9te veertien kandidaten:
I. M. J. van Poelje, Vlissingen; 2. J. L. Lu-
kaart, Goes; 3. T. A. J. W. Schorer, Middel
burg; 4. J. Steenvert, Terneuzen; 5. P. J.
Bom, Kortgene; 6. A. K. de Priester-Gubbels,
Vlissingen; 7. K. A. Keuning, Zierikzee; 8.
C. Hoek, Goes; 9. P. A. Roels, St. Maartens
dijk; 10. M. A. L. Hubregtse, Middelburg;
II. R. Hol, Terneuzen; 12. mej. M. Bos,
Schoondijke; 13. E. J. Prins, Goes; 14. A. J.
de Koene, Vlissingen.
Voor Hulst is de aanvullende lijst 15.
P. J. Huijbregt, Terneuzen; 16. J. J. Vergou
we, Breskens; 17. P. de Nooijer, Groede; 18.
A. van der Velde, Schoondijke; 19. H. Ste
vens, Sas van Gent.
K.V.P.
De kandidatenlijst van de KVP voor alle
kiesdistricten is als volgt samengesteld
1. J. M. A. C. van Dongen, Aardenburg; 2.
W. R. V. Dusardijn Goes; 3. J. F v. d Voorde
Sluiskil; 4. C. Verdonk, Lewedorp; 5. A. L.
van Geesbergen, Zierikzee; 6. C. J. Ver-
cauteren, Hulst; 7. E. J. van Ruymbeke, Nw
Namen; 8. W. C. A. M. van Dongen, Oost
burg; 9. P. H. M. Adriaansens, Middelburg;
10. F. M. Berbers, Sluiskil; 11. J. D. J.
Martens, Hulst; 12. F. Thomaes, Hoofdplaat;
13. F. Schets, Vlissingen; 14. M. L. M. Yse-
baert, Axel; 15. W. Colsen, Sas van Gent;
16. P. W. W. K. van Rijen, IJzendijke; 17.
mevr. C. M. Reuser-Boumans, St. Jansteen;
18. P. J. Everaert, Walsoorden.
C.H.U.
De CHU heeft vijftien kandidaten die voor
alle kieskringen dezelfde zijn
1. A. J. Kaland, Middelburg; 2. C. F. van
der PeijL Kloetinge; 3. W. Sanderse, Vlis
singen; 4. P. W. C. van Westen, Oud-Vosse-
meer; 5. H. IJssel, Zierikzee; 6. C. J. Buur
man, Goes; 7. mr. H. Rijpstra, Terneuzen;
8. jhr. drs. P. A. C. Beelaerts-van Blokland,
Wolphaartsdijk; 9. E. Dekker, Oostburg; 10.
P. G. v. d. Bosse, Axel; 11. Jac. Sinke, O.-
Souburg; 12. E. P. Nieuwerkerk, Poortvliet;
13. mej. G. Kloosterman, Middelburg; 14.
M. C. Almekinders Middelburg; 15. H. Schot
Bruinisse.
In de kieskring Hulst staan nog op de lijst:
16. J. A. de Feijter, Terneuzen; 17. W. J.
Kuzee, Zaamslag; 18. A. van Hoeve, Sluiskil;
19. L. M. Jansen, Hoek; 20. P. Dekker, Axel.
A.R.P.
De ARP heeft op de lijst een vast tiental:
I. J. van den Bos, Tholen; 2. J. A. van Ben-
nekom, Middelburg; 3. A. A. van Eeten,
Nieuwerkerk; 4. D. Geuze, Oostburg; 5. W.
Huson, Souburg; 6. C. Balkenende, Bieze-
linge; 7. J. Scheele, Terneuzen; 8. G. J. de
Jager, Anna Jacobapolder; 9. I. Filius, Vlis
singen.
Voor Hulst luidt de aanvullende lijst
II. F. de Koeijer, Zaamslag; 12. W. Voogt,
Terneuzen; 13. W. J. Dieleman, Sluiskil; 14.
G. van Hoeve, Sluiskil.
V.V.D.
De VVD heeft op alle lijsten een vast vijf
tal: 1. J. F. G. Schlingemann, Goes; 2. W.
Landheer, Vlissingen; 3. W. Koster, Axel;
4. H. J. van de Zande, Nieuwerkerk; 5.
C. A. Kammeraad, Middelburg.
Voor de kieskring Hulst is het vervolg van
de lijst 6. E. Huizinga, Middelburg; 7. L.
F. S. de Meijer, Sas van Gent; 8. J. C. Vink,
Axel; 9. R. H. van Krevelen, Sas van Gent;
10. A H. van der Lee, Axel; 11. A. C. S.
van Breda-Vriesman, Terneuzen.
P.S.P.
De PSP heeft in alle kieskringen dezelfde
lijst, die als volgt luidt
1. J. Blom 's-Gravenpolder; 2. E. E. R. Stem-
Dooijeweerd, Sas van Gent; 3. P. P. J. de
Ruijter, Middelburg; 4. J. Geleedst, Goes;
5. E. Bergman-Weiland; 6. P. de Plaa, Vlis
singen.
S.G.P.
De lijst van de SGP luidt voor alle kies
kringen
1. G. A. A. Adelaar, Meliskerke; 2. C. Boen
der, Tholen; 3. A. Maljaars, Goes; 4. R van
Ommeren, Zierikzee; 5. A. J. Schot, Middel
burg; 6. F. Dieleman, Terneuzen; 7. L. J.
Koopman, Sint Maartensdijk; 8. Joh. Breure,
Kortgene; 9. J. Pladdet, Zaamslag; 10. L.
Gebraad, St. Philipsland; 11. J. de Visser,
Serooskerke; 12. C. L. M. van den Berge,
Tholen; 13. M. A. Slotboom 's-Gravenpolder;
14. W. van Gilst, Bruinisse; 15. M. Dijke,
Scherpenisse; 16. D. J. Tollenaar, Hoek; 17.
M. Golverdingen, Meliskerke; 18. M. van
Dijke, St. Annaland; 19. P. van der Welle,
St. Philipsland; 20. J. B. de Winter, Yerseke.
C.P.N.
De lijst van de CPN luidt als volgt
1. C. Mulder, Vlissingen; 2. U. Kremers,
IJzendijke; 3. J. C. Pel-de Ridder, Vlissingen;
4. J. de Keijzer, Vlissingen; 5. J. F. Adriaan-
sen, Middelburg; 6. L. de Ruijter, Vlissingen;
7. A. E. Stroo-Quaars, Breskens; 8. E. Schil-
lemans, Vlissingen.
B.P.
De kandidaten van de Boerenpartij zijn als
volgt:
1. G. J. J. de Waal, Nieuw Namen; 2. J.
Kole, Wemeldinge; 3. M. C. Rijk, Heinkens-
zand; 4. F. Dekker, Oostkapelle; 5. M. L. E.
Mol-Maezen, Vlissingen; 6. G. A. Coppens,
Aardenburg; 7. G. Bras, Sa. Maartensdijk.
G.P.V.
De kandidatenlijst van he(t GPV is als
volgt:
1. D. J. Oggel, Axel; 2. A. J. de Visser,
Zaamslag; 3. ir. H. Wieringa, Vlissingen;
4. mr. W. de Loof, Tholen; 5. A. de Wolf,
Serooskerke; 6. P. Duvekot, Vrouwenpolder;
7. J. de Wolf, Middelburg; 8. J. D. Haak,
Oostburg.
AXELSE COURANT
VERSCHIJNT IEDERE ZATERDAG
ABONNEMENTSPRIJS: Losse nummers 15 cent.
Halfjaar-abonnement:
Axel binnen de kom 3,75. Andere plaatsen 4,25
Buitenland 6,50
Hoofdredaktie: J. C. VINK
Redaktie en Administratie: Axel, Markt 12, tel. 01155-646, postbus 16
Drukker-uitgeefster: FIRMA J. C. VINK
ADVERTENTIEPRIJS: 10 cent per mm.
Bij kontrakten belangrijke reduktie.
Ingezonden mededelingen 30 cent per mm.
Kleine advertenties 1-10 woorden 1,
elk woord meer 15 cent.
XLVII
POEDER - CREME - OLIE
ZEEP
