K
Natuurzuivere
frisse King Pepermunt,
het beste dagelijkse middel
ter opwekking en verkwikking.
indje verkouden
DAM PO
Onrustige Zenuwen?
Mijnhardfs Zenuwfabletten
in het verleden en nu nog niet onze ogen
laten dwalen over onze gemeentegrenzen.
Maar nu wij voor feiten geplaatst worden,
willen wij als fraktie ook de werkelijke fei
ten onder ogen zien en meewerken aan een
groter geheel en grotere toekomst. Niet zui
ver en alleen voor onze inwoners maar voor
alle Zeeuwsch-Vlamingen die ten nauwste
betrokken zijn bij deze grote ontwikkeling.
Wij hopen dan ook en vertrouwen dat Ged.
Staten van Zeeland dit alsnog wil begrijpen.
Dank u.
D. J. Oggel (G.P.V.)
Mijnheer de voorzitter,
Hte praeadvies dat het college van B. en W.
ons over dit onderwerp voorlegt is een gede
gen stuk werk, wat betreft de opstelling en
niet minder wat betreft de conclusies waar
toe u komt en de wijze waarop deze worden
getrokken. Daarom wil ik niet nalaten een
woord van dank te richten aan de opstellers.
Daarbij wil ik een woord van dank uitspre
ken aan uw college, daar u ervoor hebt ge
waakt niet in herhaling te treden ten op
zichte van de behandeling in 1963, doch te
komen met een zelfstandige visie op de he
le materie zoals deze door G.S. wordt ge
steld. En niet minder omdat uw college de
zaak ziet in de grote proporties die deze
voor de toekomst zal hebben.
Het gaat in dezen niet om het belang van
Axel voor de eerstvolgende vijf jaar, doch
voor de wijdere toekomst. Bij het plan van
Ged. Staten blijft Axel de eerstkomende tijd
wel bestaan, doch verliest het zijn invloed
aan het kanaal. Daardoor zal het niet kun
nen meegroeien met de ontwikkeling en ach
ter blijven, waardoor na een aantal jaren
Axel noodgedwongen bij een groter geheel
zal worden ingelijfd. Dan zal Axel reeds zo
ver achterop geraakt zijn, dat het in feite
niet meer meetelt.
In het plan dat uw college ons voorlegt bren
gen we onze gemeente in, in een fusering
der gemeenten en gaan we met onze invloed
van het begin af meespreken en meebeslis
sen. In dit geval zie ik dit alles als de enige
toekomst voor Axel. Ware het voortbestaan
van Axel in haar huidige vorm te verwezen
lijken, met behoud van haar invloed in de
Kanaalzone, dan ware dit te prefereren, doch
deze poging (die we in 1963 hebben onder
nomen) is afgewezen. Het lijkt me nutte
loos hiervoor verder te vechten, daar dit ne
gatief is en we in dat geval hopeloos achter
op komen. Bij aanvaarding van uw plan mo
ge het lijken dat we onze zelfstandigheid vrij
willig prijsgeven, doch dit is zeker niet het
geval. Wij verzekeren ons hierdoor een blij
vende invloed die als tweede gemeente in
Z.-Vlaanderen niet gering is. De industrie
heeft vanzelf haar plaats, doch ook de be
langen van de landbouw zijn in deze ge
meente zeker gewaarborgd, daar de nieuwe
gemeente niet minder dan 30.000 H.A. be
slaat, hoofdzakelijk landbouwgrond, welk be
lang onmogelijk kan worden verwaarloosd.
Verder zal in die grote gemeente, Axel een
prachtige toekomst hebben als woonkern.
Immers zal de uitbreiding van de stad, vol
gens het door ons aangenomen structuur
plan, plaats vinden zodanig, dat het centrum
van Axel ook centraal blijft in de groeiende
stad. Het worden geen huizenblokken, die
steeds maar aansluiten op huizenblokken,
neen het blijft een centrum waaromheen de
nieuwe wijken worden gegroepeerd, zodat
het stedelijk karakter blijft gehandhaafd, met
de openbare gebouwen in het midden, waar
ook de winkelstraten zijn. Dus een aantrek
kelijk en gezellig geheel, waar het goed is te
wonen en te leven!
Voor de andere bestaande woonkernen, die
deel van deze gemeente zullen gaan uitma
ken geldt dat deze gezien hun aantal niet
verwaarloosd kunnen worden. Wanneer een
kleinere kern gevoegd wordt bij een grotere
zal dit gevaar steeds bestaan.
Tevens pleit voor uw gedachte het feit dat
door het scheppen van één gemeente van
50.000 zielen een waardige partner ontstaat
voor de stad Gent met haar, in de toekomst
zeer machtige industrieën langs het kanaal.
In dit opzicht is het scheppen van een grote
gemeente niet alleen een streekbelang, doch
niet minder een nationaal belang, daar de
Nederlandse belangen op deze wijze beter ge
waarborgd zijn.
Tegen het plan van G.S. bestaat het bezwaar
dat dit onomwonden moet worden bestem
peld als slecht in meerdere opzichten n.l.
a) technisch, b) psychologisch, c) te weinig
gericht op de toekomst.
In technisch opzicht zijn de bezwaren:
1. Axel ligt ingeklemd tussen de andere ge
meenten en heeft geen grens aan de
Schelde en aan België, zodat haar moge
lijkheden ten zeerste worden afgegren
deld.
2. de nieuwe gemeente Zuiddorpe heeft een
zeer gering draagvlak, daar deze slechts
3700 inwoners telt.
3. de gemeente Sas van Gent bestaat uit een
smalle strook van enkele kilometers tus
sen de gemeente Terneuzen en de Bel
gische grens, dus kan nooit levenskrach
tig zijn en geen partner tegenover Ter-
neuzen.
In psychologisch opzicht is dit plan voor het
overgrote deel der gemeenten niet te verte
ren, daar veel gemeenten worden opgeheven
of gedecimeerd. Zelfs de gemeenteraad van
Terneuzen kon dit ontwerp niet met algeme
ne stemmen aanvaarden, hoewel deze ge
meente toch al haar aspiraties moet zien ver
vuld. Hieruit blijkt duidelijk dat het over 't
algemeen onverteerbaar is. Tevens draagt dit
plan de kiem in zich, van een verdergaande
herindeling, die psychologisch gezien en ook
practisch gezien veel beter ineens te „verwe-
zenlijken is. Het zal wel blijken dat de be
langhebbende gemeenten hiervoor spoedig
rijp zijn, mocht daaraan worden getwijfeld
dan zouden deze gemeenten voor een kortere
tijd van bijv. vijf jaar een agglomeratie kun
nen vormen, als overgang naar een samen
smelting.
In de gemeente zoals u zich die voorstelt zal
Axel een plaats kunnen innemen, waardig
aan haar oude, rijke en bewogen historie
(van reeds meer dan elf en een halve eeuw)
en aan haar gezonde aktiviteiten, waarvan
zij in de laatste decennia blijk heeft gegeven.
Ondanks veel ongunstige faktoren en veel
tegenwerking is haar inwonertal steeds blij
ven groeien, hetgeen blijk geeft van een taaie
levenskracht. In de nieuwe gemeente zal zij
veel kunnen bijdragen tot het stimuleren van
de bruisende ontwikkeling, waartoe het ge
plande draagvlak deze in staat stelt.
Tenslotte meneer de voorzitter, meen ik niet
te mogen nalaten het college van B. en W.
dank te zeggen voor de hoge opvatting van
uw taak. Immers, in 't bijzonder de burge
meester en de secretaris stellen hierbij hun
levenspositie in de waagschaal en in zekere
zin ook de wethouders hun zetel. Ook voor
ons als leden van de gemeenteraad geldt dit,
zij het dat dit niet zo belangrijk is. Gezien de
uitslag van de verkiezingen in 1962 staat
het wel vast dat iedere groepering in de
raad van de grote gemeente zal zijn vertegen
woordigd, hetgeen ook weer pleit voor deze
opzet.
Daarom meneer de voorzitter, kan ik met
volle vrijmoedigheid mijn stem aan het voor
stel geven, daar de belangen van Axel in ma
terieel en politiek opzicht dan tot haar recht
komen, niet alleen voor de nabije, doch ook
voor de verdere toekomst.
De heer de Waard (A.R.)
Wanneer men gaat herindelen, is men bezig
in een nevelige toekomst. Het is onze taak
door deze nevel heen te zien. Ik wil me graag
aansluiten bij hen, die gezegd hebben dat
zij aan deze herindeling geen behoefte had
den, maar we moeten van het standpunt uit
gaan, dat deze herindeling niet van ons uit
gaat. Nu wij zien wat G.S. met Axel voor
heeft, moeten wij een keuze maken. Het
voorstel van G.S. biedt geen oplossing, het
praeadvies van het College biedt dit wel. Het
heeft mij moeite gekost mijn standpunt te
bepalen. Zeer zeker heb ik oog voor de be
zwaren voor de vorming van één grote mid
dengemeente. In het voorstel van G.S. wordt
Axel gekortwiekt, in het praeadvies van het
college gaan wij op in een grote gemeente
en wanneer dit zal doorgaan, zal het zeker
geen feestdag zijn maar wel de beste oplos
sing.
De heer de Feijter (C.H.U.)
Het aantal gemeenten wordt van 30 tot 10
teruggebracht. Wij hebben echter geen be
hoefte aan vergroting of samenvoeging, wij
willen blijven wat we zijn. Ik zal dan ook
mijn stem niet aan dit voorstel geven.
DE VOORZITTER zegt zeer erkentelijk te zijn
voor de waarderende woorden die zijn gesproken.
„Ik kan mij zeer goed indenken dat U allen niets
voelt voor het voorstel van G.S.'' aldus de voor
zitter.
„De heer P. J. van Bendegem heeft gezegd dat
Axel al tientallen jaren getoond heeft haar taak
te kennen, dit kan ik ten volle onderschrijven. Dat
de C.H.-fraktie en de heer Van Luijk niet met het
prae-advies akkoord kunnen gaan, spijt het college,
maar de tegenstanders hebben verzuimd andere
standpunten en voorstellen naar voren te brengen.
De heer P. van Bendegem haalt mijn nieuw
jaarsrede van 1962 aan, maar het is niet juist die
bij deze herindeling te betrekken, het ging toen
over een andere zaak. Er werd toen gesproken
over het behoud van een levensader van Axel.
Het behoud van de Axelse Vlakte en de Sassing
werd gesteld als een levenszaak, maar bij G.S.
kreeg dit geen gehoor.
Wij zijn nu met een rigoureus plan tot U gekomen.
De heer Van Luijk zegt dat het onverstandig is,
om hetgeen historisch gegroeid is te veranderen.
Maar het was het Axeler Ambacht met dat van
Assenede dat in de historie de belangrijkste plaat
sen 'bezette (16e eeuw). Het Axeler Ambacht om
vatte toen onder meer Axel, Zuiddorpe, Westdor-
pe, Andijke (onder Zaamslag), Triniteit (omgeving
Driewegen - 't Zwaantje): Terneuzen bestond
aanvankelijk nog niet, er was alleen een sluis met
een paar huisjes. Tot 1583 behoorde Terneuzen
bij Axel, in 1584 kreeg het eigen rechten.
Dat het probleem van herindeling reeds eeuwen
oud is, blijkt wel uit het feit dat bij de Unie van
Neuzen in 1590 Terneuzen en Axel werden samen
gevoegd voor de meest noodzakelijke aangelegen
heden. Tot 1795, dus 2 eeuwen lang, vormden
Axel en Terneuzen ééji gemeente.
Het college staat op het standpunt dat het vormen
van één grote middengemeente tot een juiste her
indeling zal leiden. De heer Van Luijk is bevreesd
dat in deze grote gemeente de onderlinge rivaliteit
zal vergroten. In de landelijke historie is niet be
wezen dat bij samenvoegen de rivaliteit sterker
wordt. Wanneer het voorstel van G.S. wordt door
gevoerd zal de rivaliteit blijven zitten en een grote
rol gaan spelen.
Het college kan zich best indenken dat de bewo
ners van Zaamslag een verontwaardigde houding
aannemen.
Het is daarom dat wij met dit prae-advies komen.
Misschien zijn er nog van de tegenstanders die met
nadere argumenten komen om hun zienswijze te
verdedigen."
Hierna wordt de gelegenheid geboden om in
tweede instantie het woord te nemen.
De heer P. J. VAN BENDEGEM
zegt dat door G.S. antwoord wordt gevraagd op
de voorstellen maar aan dat antwoord wordt geen
aandacht 'besteed. Ik wil niet, zoals de heer Maas,
deze zaak politiek bekijken, wij willen geen Zaam
slag of Zuiddorpe, wij willen behouden wat wij
hebben.
Axel heeft altijd bewezen haar plaats waardig te
zijn. Wij verzetten ons tegen dit voorstel van één
middengemeente, wij zijn er niet van overtuigd dat
dit het goede is, en moeten onze stem aan dit voor
stel onthouden.
Van de heer Oggel, die vanuit een ver voor
geslacht Axelaar is, kan ik niet begrijpen, dat hij
alles wil prijsgeven. Zó gaat Axel verloren.
Er wordt gemakkelijk over dit alles heengegaan.
Wij moeten strijden voor het behoud van ons eigen
grondgebied en de zelfstandigheid van Axel.
De heer OGGEL
merkt op dat men heeft gezegd de naam „Axel
gaat verloren, maar die naam gaat nooit verloren.
Als dit plan doorgaat bestaat er zelfs een goede
kans dat de nieuwe gemeente de naam Axel zal
dragen
De heer Van Luijk merkte op dat in deze grote
gemeente anderen alles zullen opeisen, maar wan
neer er voldoende woningen zijn, dan zullen zeker
velen het verkiezen te wonen in het centraal gele
gen Axel, in plaats van bij het kanaal en de in
dustrie.
De heer MAAS
beweert dat het zeker niet zijn bedoeling was om
aan deze zaak een politiek tintje te geven. Dit was
dus een misverstand. Het voorstel van G.S. achtte
ook hij ontoereikend en dus onaanvaardbaar. Hij
merkte verder op dat de voorzitter de tegenstanders
om voorstellen had gevraagd en konstateerde dat
deze nog steeds niet ter tafel waren gekomen.
De heer VAN LUIJK
wil toch nog enkele opmerkingen maken.
De voorzitter gaf een historisch overzicht. Dit was
niet noodzakelijk en ook niet ter zake. Wat heeft
er toe geleid om met dit voorstel te komen Spr.
doet niets anders dan met eigen mening deze voor
hem onaanvaardbare zaak bestrijden.
Hij ziet bij de heer Oggel sporen van een groot en
Europees denken, waarover 'hij zich verblijdt.
Hij kan het belang van Axel in dit voorstel niet
zien, het zal geen belangrijke stem hebben in deze
grote gemeente. Hij ziet in deze oplossing voor
Axel geen grote toekomst weggelegd.
WETHOUDER VAN BENDEGEM
neemt het woord, niet omdat de voorzitter niet
bekwaam genoeg zou zijn om het voorstel van
B. en W. te verdedigen, dit bleek wel voldoende
in de beantwoording van de eerste ronde.
Hij stelde dat dit een voorstel is van B. én W„
welbewust gezamenlijk ontworpen.
„De heer P. J. van Bendegem zag Axels groei en
bloei in gevaar, maar het gaat juist om deze groei
en bloei. Allen zeggen dat G.S. alleen verant
woordelijk zijn voor het 'herindelingsplan, ik wil
me niet in deze geest uitlaten, maar als dat zo is,
wel, wij hebben er op gereageerd en gesteld dat
Axel aan het kanaal moet blijven G.S. zijn echter
op geen enkele wijze hierop ingegaan.
Wanneer we nu wéér met eenzelfde voorstel en
prae-advies gekomen waren als in 1963, dan was
er duidelijk voor ons niet veel meer te verwachten.
Maar er is meer. Na G.S. komt deze hele affaire
bij het parlement ter behandeling. Nu kan ik niet
in de toekomst kijken, maar toch heb ik hiervan
enige verwachting.
Het voorstel van G.S. is stuntelig Axels beste
deel wordt hierin geamputeerd en Zaamslag zonder
meer in tweeën gehakt.
Het is beter met een eigen groot opgezet voorstel
te komen, dan onze reeds geuite kritiek nogmaals
te herhalen.
Ik ben er trots op, tot een kollege te behoren dat
tot zulk een royaal gebaar in staat is.
Inderdaad moeten wij hier een wissel trekken op
de toekomst. Als het voorstel van G.S. ongewijzigd
wordt aanvaard, dan blijVen wij een geamputeerde
gemeente met een toegevoegd stukje Zaamslag,
wij worden dan een tweederangs gemeente."
DE VOORZITTER
zegt, nog even in het kort in te willen gaan op
de woorden van de heer P. J. van Bendegem.
„Wij hebben niet gepleit voor opdeling met Zaam
slag. Juist door het vormen van een grote midden
gemeente valt Zaamslag niet in twee stukken,"
aldus de voorzitter. De bedoeling is fusie, niet
toevoeging van andere gemeenten.
Wij gaan niet zitten op de stoel van G.S. maar
wij willen er van maken wat er van te makenis.
De heer Van Luijk meent dat wij een zwakke stem
in het nieuw te vormen gebied zullen hebben. Het
gaat er niet om, een grotere of kleinere stem te
hebben, maar om het totaal goed te besturen in
de verschillende facetten. Wij moeten en mogen
toch wel aannemen dat een raad een gemeente zal
besturen zoals dit behoort.
Axel zal in deze grote gemeente, zeker als woon-
gemeente, bijzonder geschikt zijn.
De bevolking zal daar willen wonen waar het goed
wonen is, en Axel zal hierbij zeker een goede
funktie vervullen.
dan net als bij
Vader en Moeder
De heer P. J. VAN BENDEGEM
merkt aan het adres van de heer Maas op, niet te
hebben gesproken over halvering van een zekere
partij, of uitbreiding in een zekere richting, dit wa
ren de woorden van de heer Maas zelf. Maar
aldus spr. wie zich verontschuldigt, beschuldigt
zichzelf.
Axel ligt wel geknepen tussen andere gemeenten,
maar wanneer wij hard aan en voor Axel werken
is daar wel onderuit te komen.
Wij kunnen onze stem niet aan dit voorstel geven.
WETHOUDER IJSEBAERT
antwoordt de heer P. J. van Bendegem dat de heer
Maas met zijn opmerking heeft bedoeld dat de
K.V.P.-fraktie niet naar eigen belang Wil kijken,
maar de zaken groot wil zien.
Verder ziet hij, wanneer het voorstel van G.S.
wordt aangenomen, binnen enkele jaren weer een
herindeling in het verschiet.
De heer VAN LUIJK
zou gemakkelijker over zijn bezwaren zijn heen
gestapt als het voorstel van B. en W. tot stand
was gekomen in overleg met de betrokken gemeen
ten. Hij begrijpt niet hoe het college gekomen is
tot de opdeling van de gemeenten in O. en W.
Zeeuwsch-Vlaanderen.
De heer OGGEL
zegt, zich aan te sluiten aan de opmerking van
wethouder Van Bendegem, dat het voorstel van
B. en W. bij parlementaire behandeling wellicht
een goede kans maakt. De heer Van Luijk krijgt
te horen dat hij slecht is georienteerd omtrent het
G.P.V. Deze partij denkt inderdaad groot Euro
pees, maar wellicht in iets andere vorm dan de
heer Van Luijk voorstaat. „Wij willen in het grote
Europese verband, Nederlander blijven," aldus spr.
Verder oppert hij de gedachte van een voorlopige
agglomeratie tussen de betrokken gemeenten, indien
zij niets voor een direkte samenvoeging zouden
voelen. De uiteindelijke beslissing evenwel zal in
het parlement moeten vallen.
DE VOORZITTER
antwoordt dat met de andere gemeenten geen intern
overleg heeft plaatsgevonden maar verwacht wordt
dat dit voorstel toch in andere gemeenten nog wel
ter sprake zal komen.
Wat betreft die twee andere gemeenten die ten
oosten en ten westen geprojekteerd zijn, merkt de
voorzitter op, dat dit een zaak is voor anderen,
de raad van Axel houdt zich uiteraard alleen bezig
met die middengemeente.
Hierna wordt 'het voorstel in stemming gebracht.
Met 10 stemmen voor en 3 tegen wordt het aan
genomen. Tegen stemden de heren W. de Feijter,
J. C. van Luijk en P. J. van Bendegem.
Het voorstel van G.S. betreffende de herindeling
wordt unaniem verworpen.
