OPTIMISTISCH TOEKOMSTBEELD
Iets over de Geschiedenis van Axel
KRONINGSFEEST 1898
Frankering bij abonnement, AXEL
ZATERDAG 10 OKTOBER 1964
79e Jaargang No. 2
NICUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN VERSCHIJNT IEDERE ZATERDAG
US.
Moofdredaktie J. C VINK.
Radaktte en Administratie Axel, Markt 12, tel. 0 1155 - 646, poetbas 16
Drukker - Uitgeefster FIRMA J. C VINK
voor Zeeuwsch-Vlaanderen en Zeeland
Ontwikkeling van HAVENS, SPOOR en WEGEN
De staatssecretaris van sociale zaken en
volksgezondheid dr. J. F. G. M. de Meijer
heeft op de woensdag in hotel De Korenbeurs
te Goes gehouden rooms-katholieke Zeeuwse
middenstandsdag als zijn mening uitgespro
ken, dat er behoefte is aan een Zeeuwse
stuwgroep van leidende persoonlijkheden uit
scheepvaart, handel en industrie, uit landbouw
en middenstand, die de overheid terzijde zou
moeten staan met morele en materiële hulp,
de propaganda zou moeten wakker houden en
Zeeland zou moeten helpen op te stuwen
naar een grotere toekomst.
Over die toekomst was dr. De Meijer op
timistisch gestemd. Hij voorzag dat Zeeland
na eeuwenlang een onderling verdeeld geïso
leerd stuk Nederland geweest te zijn een kern
gebied in het verbonden Europa zal worden.
Als wenselijke maatregelen om aan de ver
wachte oritwikkeling de nodige leiding te ge
ven noemde de staatssecretaris o.m. een ver
dere vergroting van de natuurlijke havenge
bieden, Vlissingen-Oost, de kanaalzone Gent-
Terneuzen en de buitenhaven van Terneuzen.
Voorts een verdere ontwikkeling van het
spoornet. De gedachte van een spoorlijn over
de Deltadammen opent perspectieven. Zee
land moet die gedachte levend houden, aldus
dr. Meijer. Ook zou gewerkt moeten worden
aan verbetering van 't spoornet in Zeeuwsch-
Vlaanderen.
De staatssecretaris opperde dat wellicht ook
zijn idee van de lijn Hulst-Perkpolder met
spoorferry naar Zuid-Beveland werkelijkheid
kan worden. Beter nog zou volgens hem zijn
de zuidelijke Scheldeoever te durven zien als
een toekomstige herhaling van de zuidelijke
Nieuwe Waterweg, en dit gebied door spoor-
en autotunnel aansluiting te geven op het
oostelijk achterland.
Zeeland moet volgens dr. De Meijer ook
vierstrookswegen krijgen en een vliegveld voor
het zg. kleine verkeer.
Voor de vergroting van de buitenhaven van
Terneuzen zei dr. De Meijer dat het z.i. nuttig
zal zijn dat tijdig concrete plannen worden
voorbereid. Hij zei hier uit ervaring te spre
ken omdat hij betrokken was bij het ontstaan
van de Europoort in Rotterdam.
Voorbeeld Rotterdam.
De mogelijkheid van een staalbedrijf zoals
hij die Rotterdam presenteerde, gaf de stoot
tot verwezenlijking van de slechts in het klein
op papier aanwezige haven aan de mond van
de Nieuwe Waterweg. Toen dit plan openbaar
werd herleefden andere wensen en sloten
nieuwe projecten zich daarbij aan. Op basis
van deze mogelijkheden, die nog niet alle ver
wezenlijkt zijn, greep Rotterdam de kans om
het gigantische project uit te voeren.
Zeeland kan van dit voorbeeld leren, zo
meende de staatssecretaris.
Dr. De Meijer die sprak onder de titel Een
visie op de toekomst van Zeeland in het ko
mende Europa, begon zijn rede met een te
rugblik op het verleden.
Wat de toekomst betreft zei de staatssecre
taris, dat de groeiende samenwerking in
Europa z.i. wijde perspectieven inhoud voor
Zeeland. Rondom Zeeland, in de noordwest
hoek van Europa is een geweldig agglomeraat
aan het groeien. Nu reeds wonen er vijftig
miljoen mensen en binnen afzienbare tijd zul
len het er vele miljoenen meer zijn.
De staatssecretaris wees er voorts op, dat
ook de middenstand een taak heeft te vervul
len om de leefbaarheid in dit groeiende ag
glomeraat te steunen.
(N.R.C.)
XL.
Werden in de Middeleeuwen elk jaar op
tochten en feesten gehouden, voornamelijk
op 15 augustus en op St Bavodag (1 oktober),
in later tijd, dus na 1586, lezen we niet meer
van zulke schitterende optochten als vroeger.
Axel was na 1586 tot een plattelands
dorpje gedegradeerd en kon' zich de weel
de van optochten en feesten niet meer ver
oorloven. Toch zien we in de jaren 1890 tot
heden Axel zich steeds opmaken om belang
rijke gebeurtenissen in ons vorstenhuis of in
de stadshistorie door een feest te vieren en in
herinnering te brengen. Axel deelde in de
vreugde of het leed, dat ons vorstenhuis ge
noot of leed. Ouderen onder ons weten nog
te vertellen van het Kroningsfeest van 1898,
waarbij Axels burgerij zich opmaakte, om door
een waardige feestviering te kennen te geven,
hoe blijde zij was, dat na het regentschap van
koningin Emma, prinses Wilhelmina de troon
zou bestijgen en als koningin zou regeren over
het land, waarover haar voorvaderen gere
geerd hadden. Opgevoed door haar, door al
len vereerde moeder, had zij zich als prinsesje
reeds een plaats veroverd in de harten der ne-
derlanders en dus ook der Axelaars.
Geen wonder, dat men de dag, waarop zij
de troon zou bestijgen, 6 september 1898,
noemde „De grote dag". Reeds in het voor
jaar van 1898 was er een feestcomité gekozen,
waarin o.a. zitting hadden de heer B. van
Ruiven, hoofd der openb. school en directeur
der Normaalschool te Axel als voorzitter en
de heer Abr. Esselbrugge als secretaris, ter
wijl vermeld worden als commandant der
erewacht te paard de heer Ph. J. van Dix-
hoorn en als ondercommandant de heer J.
de Feijter Lzn. In april was door de burgerij
bijeengebracht een bedrag van 500, - daar
van zou voor vuurwerk 200, moeten
worden besteed. Tegenwoordig zou men voor
200, maar weinig vuurwerk kunnen krij
gen. De gemeenteraad voteerde een subsidie
van 300, Er zouden ook 700 schoolkin
deren getracteerd moeten worden, waar voor
nodig was 350, - Ze konden toen met
weinig geld een feest inrichten, waarbij niet
mag worden vergeten, dat het geld ook meer
waard was. Het feest zou in overleg met om
ringende gemeenten gehouden worden op 6
september.
De dag brak aan, terwijl het een prachtige,
zonnige, warme septemberdag zou worden.
De Axelse Courant van 14 september 1898
schrijft „Wanneer ooit een schoon en pret
tig feest is gevierd in onze gemente, dan mag
zeker de afgelopen week in de eerste plaats
genoemd worden. Maandenlang was men in
stilte bezig geweest met de toebereidselen
voor deze schone dagen en maandag kwamen
ze dan ook langzamerhand te kijk de vruch
ten van al dat werk, waarvan niemand tevoren
het rechte wist, maar alleen gissen kon, wat
het worden en wezen zou. Daar verrezen ze,
de erepoorten en bogen, versierd met smaak
volle ornamenten en welgekozen opschriften,
de kunstig uitgedachte gevelversieringen, alles
meer of minder voorzien van verlichtings
toestellen in de gedaante van lampions en
vetglaasjes. Dat alles gaf aan de straten een
levendig uiterlijk, een feestelijk aanzien, dat
nog verhoogd werd door de talrijke sparren,
welke menige straat in een laan herschiep.
Van het station tot de brug, van de R.K. Kerk
tot de westelijke uitgang van Axel, overal
was men met nijvere hand aan het werk om
klaar te komen".
Om aan jonge Axelaars te doen begrijpen,
hoe klein Axel toen was, diene, dat Axel aan
de Noordzijde eindigde bij de hoek Noord-
straat-Stationsstraat met het meubl- en kolen-
bedrijf van J. Smies en de Gereform. Kerk
B., terwijl aan diezelfde zijde de weide was
van J. Groothart en tuinen met de Normaal
school en de herberg van W. Dieleman terwijl
aan de Oostzijde van de Stationsstraat de wei
de was van J. Verstraten met de prachtige Ol
menbomen verder de buitenwal, die bezaaid
was en de herbergen van Groothart en Jac.
Lauwers, aan de oostzijde eindigde de kom
bij de R.K. Kerk, aan de zuidzijde bij het huis
van Filomene de Boënne, terwijl er maar
7 huisjes stonden aan de Kanaalkade, op het
Plaatje zich alleen het landbouwbedrijf van
D. Buize zich bevond. Aan de westzijde ein
digde Axel bij het tegenwoordige einde van de
Hospitaalstraat. Van Juliana-, Prins Hendrik
straat en achterliggende straten bestond toen
niets, evenmin van Nieuwstraat en het Ooste
lijk deel van het tegenwoordige Axel, terwijl
het Buitenwegje enkele huisjes telde.
De Axelse Courant vervolgt „den gehelen
avond tevoren was dan ook alles op de been,
vooral ook omstreeks het middernachtelijk
uur, toen van den torentrans der Ned. Herv.
Kerk door enige zangers en muzikanten ko
raal- en volksliederen ten gehore werden ge
bracht". Het was ook al zolang geleden dat
men in Axel feestvierde.
Vroeg in de ochtend kondigden kanonsla
gen het begin van het feest aan. Er waren wel
geen kanonnen, maar wel kleine ijzeren mor-
tiertjes, waar kruit in was gedaan terwijl er
proppen papier vast op waren geslagen, ter
wijl door een klein gaatje het kruid tot ont
ploffing werd gebracht, wat een daverende
knal veroorzaakte. Later zijn deze kleine
werktuigen bij een ongeluk, dat zij veroor
zaakten, verloren gegaan.
Dan vermeld de krant de opschriften op de
erepoorten en gevels. We moeten nog opmer
ken, dat men toen onderscheidde De Lange
Noordstraat en de Hoogstraat (aan hotel Rolf
of „Het Gulden Vlies"), de korte Weststraat
en de Lange Weststraat (Jeneverstraat), het
Achterommetje (Gentsevaartstraat) en het
Verloren Hoekje (Walstraat). We kunnen
deze niet alle hier vermelden, maar citeren
alleen
Jan Claessens woe zijn buurt versieren
Om 't feest der Koningin te vieren.
Van Vessem, Blansaart vonden 't aardig
En hielpen hem in 't werken vaardig
Waar Axels burgerij Gods zegen
Hem afsmeekt voor de Koningin,
Stemt ook dit deel der Korte Weststraat
Van harte met die bede in.
Van 8 uur tot half negen en van 12 uur tot
half een luidden de klokken van de drie to
rens, van negen uur tot half elf vierden de
schoolkinderen feest en werden onthaald op
krentenkoeken en chocolademelk, terwijl elk
een herinneringsplaat en boekje kreeg. Om
13 uur was er een vergadering van de ge
meenteraad. De heer Dregmans hield een toe
spraak en bood namens de gemeenteraad en
de secretaris een portret van de Koningin in
lijst met zilveren Zeeuwse knoopjes aan de ge
meente aan. Dit portret sierde de Raadzaal.
De Burgemeester Oggel hield een toespraak,
terwijl de heer B. van Ruiven als voorzitter
der Feestcommissie een rede hield, welke ein
digde met „Nederland was ongelukkig
waar het Oranje ontrouw werd, maar met
Oranje weerstond het de felste slagen".
Die middag trok een stoet rond, die be
schreven wordt als volgt „De eerste afde
ling werd gevormd door de erewacht te paard
met 2 marechaussees aan het hoofd. Daarop
volgde het muziekgezelschap Concordia, ter
wijl daarachter reden de Burgemeester, de
leden van de gemeenteraad en van de feest
commissie in open rijtuigen. Dan volgden
vier versierde wagens, waarop verschillende
ambachten en bedrijven werden uitgeoefend.
De metselaar was een muur aan het opmetse
len, de smid was aan het smeden, de drukker
drukte met een handpers programma's die
onder de toeschouwers werden gestrooid, dus
elk vertoonde zijn ambacht, dan volgden drie
wagens, ook netjes versierd, waarop meisjes
en kroonsters gezeten waren, het muziekgezel
schap „Ons Genoegen" van Zuiddorpe volg
de, terwijl een erewacht te voet een komisch
effect teweeg bracht.
Om 5 uur hadden volksspelen plaats, als
mastklimmen, tobbetje steken en boegspriet
lopen. Des avonds waren huizen, straten en
stadhuis verlicht met lampions en vetpotjes,
die door hun flikkerend licht de feestvreugde
verhogen. Terwijl de feestdag beëindigd werd
met een vuurwerk, afgestoken op de markt
en hetwelk geleverd was door de firma Hen-
drikx uit Antwerpen. Op 7 september werd
nog nagefeeèt en trokken de prijswinnaars
uit de stoet nog eens rond.
Men ziet, dat dit feest heel eenvoudig was,
maar toch denken de ouderen nog wel eens
terug aan het Kroningsfeest van Koningin
Wilhelmina in 1898.
de Jonge.
Langs de Scheldestromen
Fruitoogst in Zeeland overvloedig.
Enorm is het deze weken op de Zeeuwse
fruitbedrijven. De pluk van het herfst- en
winterfruit is in volle gang. Op alle bedrijven
hangen de bomen vol en zelden was de oogst
zo overvloedig als dit jaar. Zelden ook was
de kwaliteit van het fruit zo goed, want door
zon en warmte kon het flink uitgroeien en
bovendien de kleur en smaak krijgen die bij
het ras behoort.
Er zijn goede vorderingen gemaakt met de
fruitpluk. Op de meeste bedrijven moet echter
nog veel gebeuren en zal het de eerstkomende
drie tot vier weken spannend zijn. De Goud-
reinet is er op veel bedrijven nog niet af en
Jonathan en Golden Delicious hangen er ook
nog vrijwel allemaal en deze drie rassen spe
len een zeer belangrijke rol op het Zeeuwse
fruitbedrijf.
Op de sorteer- en pakstations van de
Zeeuwse veilingen wordt onder hoogspan
ning gewerkt om de aanvoeren van de telers
steeds tijdig te kunnen verwerken. Dagaan-
voeren van 10.000 tot 15.000 kisten zijn op
de veilingen van Goes en Kapelle-Biezelinge
in deze weken eerder regel als uitzondering.
Vele weken achtereen namen de peren de
eerste plaats in maar nu komen de appels
meer naar voren.
In september
210 werklozen in Zeeland.
Het aantal werkloze mannen in Zeeland
is in september j.l. gedaald van 652 (eind
augustus) tot 645, dus met zeven. Eind sep
tember vorig jaar weren er in deze provincie
644 werkloze mannen, waaruit blijkt, dat
zich slechts geringe verschuivingen hebben
voorgedaan. Verschuivingen zijn namelijk
hoegenaamd niet meer mogelijk, vooral wan
neer men het aantal mindergeschikten (435) -
dat bij het totaal geregistreerd moet worden -
van het totaal aantal werklozen aftrekt. Dan
blijven er immers nog altijd 210 valide werk
lozen over en dat aantal verdeeld over de tien
Zeeuwse rayons maakt duidelijk, dat er geen
grote mutaties mogelijk zijn. De ruime werk
gelegenheid in Zeeland blijkt vervolgens uit
het feit, dat er in september j.l. geen arbei
ders op objecten voor aanvullende werkge
legenheid geplaatst waren.
Het aantal valide werklozen (210 dus) kan
als volgt over de verschillende beroepsgroepen
verdeeld worden 34 in de bouwnijverheid,
17 in de metaalnijverheid, 3 in de textiel
nijverheid, 8 in de landbouw, 3 in de visserij
en jacht, 29 bij het hotelpersoneel, 12 bij het
niet-varend transportpersoneel, 41 losse ar
beiders en 63 in de overige beroepsgroepen,
onder wie 36 man kantoorpersoneel.
Kinderpostzegels Nederland 1964
Vanaf 17 november 1964 t.m. 15 januari
1965 zullen op alle postinrichtingen in Neder
land de kinderzegels 1964 verkrijgbaar zijn.
Zoals bekend, worden deze zegels uitgege
ven met een toeslag ten bate van het misdeel
de en hulpbehoevende kind.
De serie van dit jaar is ontworpen door de
kunstenaar R. D. E. Oxenaar te 's-Graven-
hage die het kind in zijn creativiteit op de
zegels heeft gfgebeeld.
De waarden, de kleuren en voorstellingen
zijn
7 3 ct; groen en blauw; schilderen
10 5 ct; rood, groen en rose; ballet-
dansen
15 10 ct; oker, geel en zwart; fluitspelen
20 10 ct; rose, rood en bruin; maskerade
40 15 ct; blauw en groen; knutselen.
De overige gegevens zijn
druk door de N.V. Joh. Enschedé en Zonen,
Grafische Inrichting te Haarlem.
D, overige gegevens zijn
beeldgrootte 22 x 33 mm
zegelgrootte 25 x 36 mm
vellen van 10x10 100 zegels
papier zonder watermerk
gomming normaal
tanding 12% 14
De kinderzegels 1964 blijven voor fran
kering geldig tot en met 31 december 1965.
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS i Loaae
de kom 1^5. Aodoe
Bollenland 2.
M cent
ADVERTENTIEPRIJS10 cent per
Bij kontraktai belangrijke reduktte.
Ingezonden Mededelingen 30 cent per
Kletoe Advei teutgp 1-5 tegeb 1,-
iedere regel meer 12 cent extra.
