Iets over de geschiedenis van Axel
DODENHERDENKING - BEVRIJDINGSVIERING
Frankering bij abonnement, AXEL
ZATERDAG 5 SEPTEMBER 1964
78e Jaargang No. 48
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN VERSCHIJNT IEDERE ZATERDAG
Hoofdredaktie J. C. VINK.
Redaküe en Administratie Axel, Markt 12, tel. 0 1155 - 646, postbus 16
Drukker - Uitgeefster FIRMA J. C. VINK
XXXVIII.
Tot 1852 schijnt de burgemeester geen
ambtsketen of ander onderscheidingsteken
gehad te hebben, want 16 november 1852
verschijnt in het Staatsblad een Kon. Besluit,
inhoudende bepalingen omtrent het door de
burgemeester ener stad te dragen onderschei
dingsteken.
Op voorstel van de heer I. P. Oggel wordt
besloten de bij gemeld Besluit bedoelde on
derscheidingsteken, in casu een zilveren
ambtsketen en penning voor rekening van de
gemeenteraad aan te schaffen. Die ambtsketen
vergde dan ook geen bijzondere kosten. Zij
werd aangekocht voor 12,50. Ik meen, dat
sedert die tijd nog een nieuwe ambtsketen is
aangeschaft.
Het jaar 1862 zou voor Zeeland een heug
lijke gebeurtenis brengen, n.l. een bezoek van
de vorst, koning Willem III aan Zeeland. De
hele reis wordt ons beschreven in het Gedenk
boek vin het bezoek van de vorst, koning
Willem III aan Zeeland door Mr. De Stop
pelaar. Dit boek is in de Gemeentebibliotheek
aanwezig. Daarin wordt ook het bezoek aan
Axel beschreven. Natuurlijk moest dit een
feestelijk aanzien van Axel meebrengen.
Overal in ons stadje was men bezig de straten
te versieren en erepoorten op te richten. Een
erewacht van ruiters ten getale van 70 onder
bevel van M. H. Telchuis waren dagen van
te voren aan 'het oefenen, om bij die rit ten
geleide van de vorst geen slecht figuur te
slaan. Men rekende er op, dat de koning hier
even na 12 uur zou arriveren en de erewacht
ruiters stond om 12 uur al opgesteld aan
Drie Schouwen, maar door het 'bezoeken van
Sas van Gent en andere plaatsen was er zo
veel oponthoud, dat de vorst eerst om 3 uur
's middags aan Drie Schouwen aankwam. Dr.
H. J. van Eek was toen burgemeester over
Axel, dat 2586 inwoners telde. Er werd ver
teld, dat, toen de koning zijn rondrit door
Axel deed, hij ook moest rijden door de Lange
Noordstraat, waar een erepoort was opgericht.
In die boog hing een hoorn des overvloeds,
gevuld met graanhalmen en aren, appels en
ander fruit. Een meer poëtisch dan praktisch
plan was bedacht om de inhoud in het rijtuig
aan de voeten des konings te storten, maar
omdat het plan even te laat werd uitgevoerd,
kwam het daar, waar men het niet van plan
was te laten vallen, wat de koning een uitroep
van schrik deed slaken. Hij zal deze handeling
wel niet geapprecieerd hebben.
Het stadhuis was van huiten fraai versierd
en van binnen was de raadzaal, waarin de
koning verversingen zouden aangdboden wor
den, behangen met blauwe draperiën, versierd
met gouden sterren, terwijl het plafond ge
heel 'bedekt was met Oranje-, wit- en blauw
doek, afgezet met leeuwen en hertshoorns.
Kort slechts kon de koning vertoeven in de
stad, die als eerste vesting door een zijner
voorvaderen, Prins Maurits, was veroverd en
bij de Noordelijke Nederlanden was gevoegd
als vooruitgeschoven post tegenover de Spaan
se Nederlanden. Na het vertrek des konings
werd er braaf feestgevierd.
Omstreeks 1830 werd het plan geopperd
een „Muziekgezelschap" op te richten, dat
de naam zou dragen van „Lier van Apollo".
Doordat uit de gemeentekas geen subsidie
werd verleend kon het oprichtingsplan niet
doorgaan. In jaargang 1857 van het reeds
eerder genoemde „Nieuws- en Advertentie
blad voor Zeeuwsch-Vlaanderen", uitgevet
C. W. Overbeeke te Terneuzen, de voorloper
van de Terneuzense Courant en de latere
Vrije Zeeuw, komt in het nummer van 17 juni
dit bericht voor „Naar men verneemt zal
op aanstaanden woensdag den 17en dezer, ter
gelegenheid der verjaardag van H.M. de Ko
ningin (de eerste gemalin van Willem 111
Sophia van Wurtemberg het muziekgezel
schap Harmonie Concordia, alhier, zich
des avonds ten 7 Vi ure op de markt laten ho
ren". In 1857 bestond dus een Harmonie
Concordia. Deze harmonie is niet blijven be
staan, tenminste bestond ze in 1885 niet
meer. Maar medailles van deelname aan festi
vals in de jaren 1853 en 1854 en van deel
name aan festivals te Ertvelde, Clinge en
Wachtebeke in de jaren 1845, 1850 en 1853
geven zekerheid van een bestaan van dit mu
ziekgezelschap in deze jaren.
In de Axelse Courant van 11 september
1886 komt een ingezonden stuk voor, gete
kend M(Minjon), waarin deze mededeelt bij
een bezoek aan België een muziekgezelschap
van 30 man te hebben gezien uit het plaatsje
Edeghem, dat toen 1500 zielen telde. Hij
spreekt in dat schrijven de mening uit, dat in
Axel met zijn toentertijd 3000 zielen toch ook
wel een muziekgezelschap kan bestaan. „Nu
moeten we", schrijft M, „bij feestelijke gele
genheden muziek lenen of kopen. Laat dan
Concordia als een Phenix uit zijn asch her
rijzen".
Op 24 september 1886 komt in de courant
een bericht voor, dat een voorlopig comité is
gevormd, die geldelijke steun aan de inge
zetenen zal vragen. En dit bericht vermeldt,
dat „de meestgeachte onder de ingezetenen
hun steun en medewerking beloofd hebben".
Onder die ingezetenen behoorden de heren
J. Bauwens, J. Cappon, F. Dieleman, L. La-
maitre, C. P. Minjon, J. Verbruggen en J. A.
van Vessem, waarvan sommigen ook werkend
lid werden. In een advertentie werd gevraagd,
of allen, die nog in het bezit waren van in
strumenten, toebehorende aan het vroeger al
hier bestaan hebbende muziekgezelschap, de
zelve willen inleveren bij de heer F. Dieleman,
drukker en uitgever in de Weststraat.
Het oude Concordia was dus nog niet zo
lang geleden opgegeven. Ook de toenmalige
burgemeester van Axel, J'hr. Quarles van
Ufford werkte ijverig mee. Een kollekte on
der de ingezetenen bracht 233,15 op, welk
bedrag in die tijd voldoende was om het als
nog benodigde aantal instrumenten aan te
schaffen. In 1956 werd het 70-jarig bestaan
van Concordia gevierd.
Axel is ook bekend om zijn markten, die
verdeeld kunnen worden in weekmarkten en
jaarmarkten. In een van mijn vorige artikelen
heb ik medegedeeld, dat Filips de Schone
juli 1399 aan de stedelijke regering van Axel
voor altijd toegestaan had, altijd te houden
op zaterdag een markt van beesten en alle
koopwaren, zoals zij vóór die tijd altijd gehou
den hadden. Verder werd hun toegestaan 2
Vrijmarkten te houden, n.l. de eerste dagen
van augustus en van oktober. Zeker is het,
dat de zaterdagmarkten langzamerhand voor
namelijk graanmarkten zijn geworden, waarop
de landbouwers hun landbouwprodukten
kwamen verkopen. De Vrijmarkten zijn het
begin geworden van veemarkten, hoewel zij
oorspronkelijk markten waren, waarop niet
alleen de inwoners der stad, maar ook vreem
delingen konden komen kopen en verkopen
en allerlei slag van lieden als kwakzalvers,
potsenmakers, speellui en dergelijke lieden
wat zochten te verdienen. Het recht om de
markten in het algemeen en de Vrijmarkten
in het bijzonder uit te schrijven was dus een
recht aan het gemeentebestuur toekomende,
die dit privilege van de Graaf had ontvangen.
In het archief berust een lijst van de te hou
den veemarkten, waarop ook paardemarkten
vermeld staan. Ze bevat ook de vermelding
van een paardemarkt, beginnende 's maandags
in Pinksteren en eindigende donderdags
avonds om 12 uur. Hiermede zal de vroegere
kermis bedoeld zijn. Er staat ook op een te
houden veemarkt, te houden op de laatste
maandag in november. Deze veemarkt leidde
in de dertiger jaren een zo kwijnend bestaan,
dat de gemeenteraad in zijn vergadering van
22 mei 1932 besloot geen veemarkt, uitgaan
de van de gemeente meer uit te schrijven,
hoewel Mr. P. Dieleman in een rede er voor
gepleit had dat de markt moest blijven be
staan. Echter besloot de Slagershond, ge
steund door de Z.L.M., de C.B.T.B. en de
R.K. Boerenbond zelf een jaarmarkt te ex
ploiteren. Op die veemarkt wordt voorneme-
lijk rundvee aangevoerd en komen veel kopers
uit Holland het door hen hooggewaardeerde
Zeeuws Vlaamse vee kopen, waardoor deze
markt zich in een grote bloei mag verheugen.
De Jonge.
„Twee woorden van volkomen verschillende
inhoud, men zou bijna geneigd zijn te spre
ken van een tegenstrijdige inhoud. Twee woor
den, welke droefheid en blijdschap, verdriet
en vreugde oproepen. En toch twee woorden,
waarvan het tweede zonder het eerste moeilijk
denkbaar is".
Hiermede kenschetst Burgemeester M. K.
van Dijke in zijn voorwoord van het program
ma de herdenkingsplechtigheden en festivi
teiten ter gelegenheid van het vierde lustrum
van de bevrijding.
Door dit programma, dat dezer dagen is
gereed gekomen heeft het comité er naar ge
streefd een waardig feest te bieden, een feest
waarin voor jong en oud weer speciale pro
grammapunten zijn opgenomen.
Woensdag 16 september staat geheel in het
teken van de herdenking van hen, die bij de
bevrijding van Axel hun leven lieten.
Op de Algemene Begraafplaats en op de
R.K. Begaafplaats zullen kransen worden ge
legd op de graven van de gevallen Polen en
op de graven van de burgerslachtoffers. Te
vens zal er een kranslegging zijn bij het
Poolse monument aan de Zeestraat, waarbij
twee minuten stilte zal volgen.
Deze dag wordt besloten met een her
denkingssamenkomst in de Gereformeerde
Kerk aan de Kerkdreef onder leiding van
Ds. Kuyper.
Donderdag wordt de dag geopend met een
plechtige H. Mis in de R.K. Kerk voor allen
die bij de bevrijding van Axel het leven heb
ben verloren. Als laatste punt van het eerste
deel - de Dodenherdenking - zal bij het
Poolse Kruis aan de Kanaalweg een Krans
legging geschieden.
In de namiddag zullen enkele militaire de
monstraties worden gegeven, waarna de uit
voerenden de 13e Inf. Verk. Cie. een mars
door de stad zullen maken.
Als hoogtepunt van deze namiddag geeft
het Stuntteam Straaljagers „Whisky Four"
uit Woensdrecht een demonstratie boven de
Grote Kreek.
De Kapel van de Limburgse Jagers zal in
de avonduren een concert ten gehore brengen
op het parkeerterrein aan de Oranjestraat.
Vrijdag om 10.00 uur v.m. start het Geral-
dini's Jeugd Festival, een kinderprogramma
voor de leerlingen van de lagere scholen,
waaraan medewerken Pipo de clown en Oom
Cor.
's Middags zijn kinderspelen gepland voor
de schoolgaande jeugd.
Deze dag vertoont weer een demonstratief
hoogtepunt 12 leden van de Eerste Neder
landse Parachutistenclub zullen worden ge-
dropped uit een Fokker Friendship vliegtuig.
In de vooravond worden diverse Brand
weerdemonstraties gegeven door de leden van
de Axelse Vrijwillige Brandweer.
Om half negen leidt Cor Bilderbeek het
Volksbal, afgewisseld met optreden van The
Blue Diamonds.
De laatste dag - zaterdag 19 september
- zal er gelegenheid bestaan rondvluchten
te maken boven Axel en de Kanaalwerken.
's Middags na een défilé voor het Stadhuis
wordt een wandeltocht gehouden en een
drumbandconcours.
De heer P. C. Brakman zal 's avonds een
licht populair carillonconcert ten gehore
brengen.
De Harmonie Concordia zal die avond
eveneens een concert geven, op de nieuwe
houten brug over de Grote Kreek.
Een groot slotvuurwerk aan de Grote
Kreek zal de feestelijkheden besluiten. Dit
vuurwerk wordt het grootste, dat ooit in
Zeeuwsch-Vlaanderen is afgestoken.
Naast de hierboven genoemde programma
punten zijn er evenementen, welke doorlo
pend kunnen worden bezocht, waaronder
Het lunapark op het Szydlowskiplein.
De Kaaiwal een artistiek oud pleintje,
waar gezellige terrasjes tot zitten zullen no
den.
„Kunstenaars exposeren hun werk", een
expositie georganiseerd door de Stichting
Beeldende Kunstenaars in Zeeland in samen
werking met het gemeentebestuur van Axel.
Deze tentoonstelling wordt gehouden van 17
tot en met 26 september in de showroom van
de fa. Gebr. Esselbrugge aan de Evertsenstr.
Kunstnijverheids- en antiekmarkt op de
Kaaiwal, geopend op donderdag vrijdag en
zaterdag.
Modeshow op de Kaaiwal op vrijdagmiddag
Tijdens de festiviteiten zal een van Hr. Ms.
Mijnenvegers een bezoek brengen aan Axel,
waarbij gelegenheid zal bestaan het schip te
bezichtigen.
Feestversiering en verlichting in het cen
trum van de stad.
Filmvoorstellingen van de in 1955 in op
dracht van „Asaf" opgenomen film over
Axel. Donderdag, vrijdag en zaterdag in de
voormalige werkplaats van wijlen de heer
Lansen in de Noordstraat.
Burgemeester van Zuiddorpe
A. J. M. Kesbeke
trad dinsdag in het huwelijk
Langs de Scheldestromen
Bromfietser
zwenkte plotseling weg op
te Terneuzen.
Een voor de terneuzense politie mysterieus
ongeval deed zich maandagmiddag om half
zes in de Axelsestraat te Terneuzen voor. De
bromfietser R. W. B. uit Terneuzen reed over
het rijwielpad in de richting van Axel, toen
hij plotseling tussen twee geparkeerde auto's
door de weg opreed. Hij botste tegen de ach
terkant van een geparkeerde Duitse auto,
eigendom van R. P. W. uit Neurenberg, en
kwam te vallen. Met een hersenschudding
werd hij naar het Julianaziekenhuis overge
bracht. Hij kon met het oog op zijn toestand
nog niet worden verhoord. De bromfiets werd
zwaar, de auto licht beschadigd.
Gevaarlijkste bocht Zeeuwse weg
bij Arnemuiden
gaat spoedig verdwijnen.
De gevaarlijke bocht in rijksweg 58 aan
het eind van de Sloedam ter hoogte van de
gemeente Arnemuiden gaat verdwijnen. De
rijksweg zal over de Sloedam worden doorge
trokken in de richting van Arnemuiden. Op
woensdag 7 oktober zal de bochtverlegging
ten kantore van rijkswaterstaat te Middelburg
worden aanbesteed. De bocht bij de Sloedam
staat bekend als de gevaat lijkste in de
Zeeuwse weg.
AXELSE COURANT
ABONNEMENTSPRIJSI.nrer nummefs 10
Kwartaal - abonnement
Aid binnen de kom 1,25. Andere plaatsen 125,
Buitenland 2,
ADVERTENTIEPRIJS: 10 cent per
Bij kontrakten belangrijke reduktle.
Ingezonden Mededelingen 30 cent per
Kleine Advertentiën 1-5 regels ƒ1,-
iedere regel meer 12 cent extra.
Onder grote belangstelling is dinsdagmorgen de
burgemeester van Zuiddorpe, de heer A. J. M.
Kesbeke (57) in het huwelijk getreden met de
49-jarige mej. J. A. C. van den Berg uit Rotterdam.
Het burgerlijk huwelijk werd om tien voor tien
in de trouwzaal van het gemeentehuis voltrokken
door de ambtenaar van de burgerlijke stand van
de gemeente Zuiddorpe, de heer Th. S. M. Moort-
hamer, die was gehuld in een statige toga. Het
kerkelijk huwelijk werd tijdens de daarop in de
parochiekerk opgedragen H. Mis gesloten en door
pastoor A. Vermeulen ingezegend.
De gemeenschap van Zuiddorpe heeft intens
meegeleefd met de feestdag voor het bruidspaar.
Overal in het dorp waren de vlaggen uitgehangen
en terwijl de belangstelling van de zijde van de
Zuiddorpenaren voor de beide huwelijksplechtig
heden en de receptie, die 's middags in café Cen
traal werd gehouden, groot was.
Tijdens de H. Mis werden de wisselende en vaste
gezangen verzorgd door de kinderen en (a.s.)
schoonkinderen van de bruidegom. Beide plechtig
heden droegen een eenvoudig karakter.
V rienden
Op deze dag is duidelijk gebleken dat de heer
Kesbeke, die sedert 1960 burgemeester te Zuid
dorpe is, zich vele vrienden in zijn gemeente heeft
gemaakt. Meteen na de H. Mis begaf het bruids
paar zich naar het gebouw van de Stichting r.-k.
Bejaardentehuis „Onze Lieve Vrouw van Lourdes".
De heer Kesbeke is zelf voorzitter van het stich
tingsbestuur. De bejaarden '„mijn grote vrien
den", zei de burgemeester bereidden hem een
warm welkom. Het bruidspaar werd bij die ge
legenheid toegesproken door moeder overste, zuster
Lambertina, die memoreerde wat de burgemeester
zoal voor de bejaarden heeft gedaan. Zij bood ook
een geschenk aan.
Het bruidspaar werd tijdens de receptie nog toe
gesproken door wethouder A. G. J. van Waes en
oud-gemeentesecretaris J. M. Moerdijk.
Vele plaatselijke verenigingen en instanties lieten
zich vertegenwoordigen terwijl ook de heer H.
Michels namens de centrale dienst zijn opwachting
kwam maken. En natuurlijk was er het voltallige
raadscollege.
Het voltallig muziekkorps en de drumband van
Concordia uit Axel trokken dinsdag ook naar
Zuiddorpe, ter verhoging van de feestvreugde bij
het huwelijk van Axels Ex-burgemeester. Dit werd
door het paar bijzonder op prijs gesteld, en ook
van de zijde van de inwoners trok het korps grote
belangstelling.
