KONINGINNEDAG 1964
SPANJE: Aanspraken der CARLISTEN.
DAM PO
Frankering bij abonnement, AXEL
ZATERDAG 11 APRIL 1964
78e Jaargang No. 28
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEDERE ZATERDAG
ABONNEMENTSPRIJS i Lo—t munmen 10
Kwartaal - abonnement
Axel binnen de kom 1,25, Andere plaatsen LTS,
Buitenland 2,—.
HoofdredaktieJ. C VINK.
Rcdaktie en Administratie Axel. Markt 12, tel. 0 1155 - 646, postbus 16
Drukker - Uitgeefster FIRMA J. C VINK
ADVERTENTIEPRIJS: 10 cent per
Bij kontrakten belangrijke redoktie.
Ingezonden Mededelingen 30 cent per
Kleine Advertentiën 1-5 regels ƒ1,-
iedere regel meer 12 cent extra.
NOG ENKELE WEKEN SCHEIDEN ONS VAN 30 APRIL
KONINGINNEDAG 1964
Het bestuur van de plaatselijke Oranjevereniging heeft reeds heel wat uurtjes besteed
aan het samenstellen van een aantrekkelijk feestprogramma en wanneer wij zo de
verschillende onderdelen eens bekijken, menen wij te mogen constateren dat het
bestuur volledig in haar opzet is geslaagd.
Mogelijk dat in dit programma nog een kleine wijziging komt, want Thalia-Tremola
zal op 30 april a.s. deelnemen aan het défilé voor het paleis Soestdijk. Thalia zal daar
onze gemeente vertegenwoordigen.
s Avonds is er weer de traditionele lichtstoet en lampionoptocht, waarvoor wij de
Axelse jeugd zouden willen aanraden, om nu reeds te beginnen met het gereedmaken
van de benodigde attributen, zodat „feestend" Axel weer zal kunnen genieten van
een fraaie stoet, evenals in voorgaande jaren.
Aantrekkelijk lijken ons voorts de geplande Cyclocross voor de jeugd en de voetbal
wedstrijd tussen het personeel van Lensen's Aannemingsbedrijf en het personeel der
gemeente Axel.
Uur
08.30
09.15
09.30
10.30
10.30
10.30
13.00
13.30
13.30
14.45
19.00
20.30
22.00
PROGRAMMA
Start op het Szydlowskiplein van de drie drumbands.
3 verschillende routes.
Thalia-Tremola
Szydlowskiplein - Markt - Walstraat - de Ruijterstraat - van Middel-
hovenstraat - Te Waterstraat - Robertstraat - Calandstraat - Olivierstraat -
de Hontstraat - Kanaalkade - Evertsenstraat - Walstraat (afhalen-leerlingen
R.K. Lagere School)
Hosanna
Szydlowskiplein - Buitenweg - Nieuwstraat - Stationsstraat - Singelweg -
Julianastraat - P. Paulusstraat - Bylocquestraat - Pironstraat - Beatrixstraat -
Bernhardstraat - Irenestraat - Wilhelminastraat - Marijkestraat (afh. Leerl.
Marijkeschool) Pironstraat - Prins Hendrikstraat - Noordstraat - Weststraat -
Markt
Concordia
Szydlowskiplein - Markt - Zeestraat - Oranjestraat - Kerkdreef - Koestraat -
Oosterstraat - Julianastraat - Wilhelminastraat - Ds. J. Sch.straat - Prins
Hendrikstraat - Pr. Mauritsstraat - P. Paulusstraat - Bylocquestraat - Singel-
weg - Stationsstraat - (langs spoorwegovergang) Nieuwstraat (afh. Leerl.
Chr. N.S.) Kerkdreef - Weststraat - Markt.
De schoolkinderen worden door de drumbands van de resp. scholen afgehaald.
Zij komen samen op de Markt.
Toespraak door de Burgemeester tot de schoolkinderen en de bevolking.
Vlaghijsen op de Markt door 4 schoolkinderen.
Kinder- en volkszang
1 a. Wilhelmus van Nassaue
b. Mijn Schildt en de Betrouwe
2 a. Ferme jongens, stoere knapen,
b. Dat's een leven van plezieren,
c. Laat ze pruilen, laat ze druilen
3 aIn een blauw geruiten kiel,
b. Als matroosje vlug en net,
c. Daar staat Hollands Admiraal
4 a. Wij leven vrij, wij 'leven blij,
b. Hoe dierbaar is ons 't Vaderland,
c. Wij leven vrij, wij leven blij, wij dienen éénen God,
d. Zo leven w'altijd vrij en blij
5 a. In naam van Oranje doet open de Poort
b. De Vloot is met vijfduizend koppen bemand,
c. Komt, geeft de verzekering, 'k moet spoedig terug,
d. Hier dringt men naar buiten, daar schuilt men bijeen.
6 a't Is plicht, dat iedere jongen,
b. Als Vaderlandse jongens,
c. Slechts eendracht maakt ons machtig,
7 a. Waar eens 't gekrijs der meeuwen,
b. Waar eens de Zeëen braken,
c. De Wonderstrijd met Spanje.
Eerste poppenkast-voorstelling voor de leerlingen van de diverse kleuter
scholen door het Poppentheater „DE ZEEUWSCHE UYLENSPIEGEL"
van de Heer en Mevrouw Popma te Middelburg in de Kleuterschool
„Roodkapje".
Film „De reis van Prinses Beatrix" voor de leerlingen van de ULO, LTS,
Landbouwhuishoudschool en School Spui in 't Centrum.
Voetbalwedstrijd door de personeelsvereniging van de gemeente tegen het
voetbalteam van Lensen's Aannemersbedrijf op het terrein aan de Buitenweg.
Film „De reis van Prinses Beatrix" voor de leerlingen van de R.K. Lagere
School en de Openbare Lagere School in 't Centrum.
Tweede Poppenkast-voorstelling van het „Poppentheater DE ZEEUWSCHE
UYLENSPIEGEL" voor de tweede groep leerlingen van de diverse kleuter
scholen.
Cyclocross voor jongens van 13 t/m 17 jaar.
Film „De reis van Prinses Beatrix" voor de leerlingen van de Christelijke
Nationale School.
Concert door de Christelijke Fanfare „Hosanna".
Lichtstoet en lampionoptocht. VOOR IEDEREEN.
De Stichting Streekcentrum heeft speciaal voor deze lampionoptocht een
bedrag van 250, - aan prijzen beschikbaar gesteld.
De begeleiding geschiedt door de drie drumbands.
Opstellen om 20.00 uur op het Szydlowskiplein in de richting van de Markt.
Route lichtstoet
Opstellen Szydlowskiplein (in de richting van de Markt) vandaar via de
volgende straten Walstraat - de Ruijterstraat - Joost de Moorstraat -
Evertsenstraat - Kanaalkade - Zeestraat - Weststraat - Noordstraat -
Pr. Hendrikstraat - Bylocquestraat - Wilhelminastraat - Irenestraat - Singel-
weg - Bylocquestraat - P. Paulusstraat - Wilhelminastraat - Stationsstraat -
ged. Noordstraat - Szydlowskiplein.
Concert door de Harmonie „Concordia".
Voor velen is het wellicht iets geheel nieuws
geweest te vernemen, dat de Spaante konings-
gezinden nog in twee partijen verdeeld zijn.
Eén daarvan is de groep der z.g. carlisten,
waartoe de aanstaande echtgenoot van H.K.H.
Prinses Irene behoort, en waarvan hij mis
schien te eniger tijd zelfs als leider zou kun
nen moeten optreden.
En zo belangrijk acht de verloofde van onze
Prinses deze positie, dat hij die kennelijk niet
wil en kan opgeven.
De zg. carlistenbeweging ontstond in een
zeer bewogen tijd. Spanje werd in het begin
der negentiende eeuw geregeerd door een
zwakke vorst, Karei IV, wiens vrouw, Maria
Louisa, het maar al te goed kon vinden met
een avonturier, Godoy genaamd. Karei verhief
deze man tot de hoog:te positie in de staat,
waardoor hij de Koning op praktisch e'k ge
bied ging vervangen. Onder deze omstandig
heden groeide kroonprins Ferdinand op, die
Godoy zowel haatte als vreesde, die zelf een
hoogstaand mens was, maar wiens (ook poli
tieke) daden te veel beheerst werden door zijn
ongelukkige jeugdherinneringen.
Ferdinand, later afgezet door Napo'eon,
(die zijn broer Joseph koning over Spanje
maakte) en na Napoleons val weer terugge
haald, werd drie ma'en weduwnaar, vóór zijn
vierde vrouw, Maria Christina, hem kinderen
schonk. Maria Christina Was een krachtiger
persoonlijkheid dan de Koning, zij beheerste
hem geheel.
Het eerste kind, dat geboren werd, was een
dochter en die kon (doordat in Span;'e een
z.g. salische wet bestond) geen koningin wor
den. De broer van de Koning, Don Carlos,
zou hem dus moeten opvolgen. Maria Chris
tina wist de Koning echter te bewegen op
eigen gezag, dus zonder de Cortes (vo'ks-
vertegenwoordiging) daarin te kennen, deze
wet op te heffen. Toen Carlos bemerkte, dat
hem aldus de kroon ontging, kwam hij daar
tegen in verzet.
OM DE GRONDWET.
In werkelijkheid ging het niet alleen om in-
dividue'e kroon-aanspraken. De Franse re
volutie had ook in Spanje nagetri'd. Daar
heerste nog oppermachtig de kroon, de adel
en de geestelijkheid. Napoleon had de inqui
sitie afgeschaft, maar die was door Ferdinand
hersteld. Er was een streven naar rechten voor
de burger, neergelegd in een grondwet. Zij
die hiernaar streefden werden Libera'en ge
noemd. Tegenover zich vonden zij de Clerica-
len, hoewel ook hier, zoa's in zovele Spaanse
burgeroorlogen, de scheidings'ijn soms dwars
door de kerk liep. Aan de partij der Cleri
cal verbond Maria Christina, die na de
dood van haar man als regentes voor de
kroonprinses, Icabella, optrad, haar lot.
Don Carlos kreeg, merkwaardig genoeg,
zijn voornaamste steun van de Cata'aanse
Basken echter niet vanwege zijn reaktio-
naire opvattingen. De Basken met hun sterk
zelfstandigheidsstreven zagen hier hun kans,
hun rechten tegenover Madrid te herwinnen.
Don Carlos speculeerde echter op hun mysti
cisme door zich te verk'aren tot kampioen
voor kerk en geloof. Zo benoemde hij de Hei
lige Maagd tot opperbevelhebber van zijn
troepen.
Met de wreedheid, die alle burgeroorlogen
kenmerkt, werd de z.g. carlistenoorlog ge
voerd, die zes jaren duurde (1834 - 1840).
Waren aanvanke'ijk de aanhangers van de
regentes verdeeld, later kwam er onenigheid
onder de carlisten en daarvan wist de zeer be
kwame staatsman-militair Espartero te profi
teren door het „verdeel en heers" toe te pas
sen. Hij wist vrede te sluiten met de carlisten
en na een ontzaglijk bloeddorstige guerilla-
oorlog in Catalonië vluchtte Don Carlos over
de Franse grens en werd door de „burger
koning" Louis Philippe geïnterneerd.
DE BASKEN.
Zowel in 1847 als in 1873 hebben de car
listen getracht gewapenderhand de nakomelin
gen van Ferdinand VII van de troon te stoten,
steeds met tijdelijk sukses, maar tenslotte toch
weer falend.
Er is een merkwaardige tweedeling waar te
nemen in het z.g. carlisme. Het is enerzijds
een uiting van het absolutisme, conservatisme,
c'ericalisme in zijn extreme vormen en a's zo
danig vo'komen uit de tijd. Maar veel meer
up to date is het in zijn identificatie met de
asperaties van de Basken. Het is a*gemeen
bekend, dat Catalonië en Castilië (de kern
van het oude Spanje) eikaars antipoden zijn,
dat er spanningen zijn tussen Barcelona en
Madrid.
De sterkste industrialisatie heeft in Cata
lonië plaats gehad daarmee zijn ook ve'en
(mede als reactie op een nog teveel in het
verleden gewortelde houding der kerk) van de
kerk losgemaakt. Communisme en anarchisme
vonden hier hun mee:te aanhangers. Men zou
haast kunnen zeggen dat tijdens die opstan
dige bewegingen de Basken niet al te kies
keurig waren omtrent de vaan, waaronder zij
streden, zo'ang het maar ging tégen Madrid.
De Cata'aanse onafhanke'ijkheidsbeweging,
waaraan door Franco voor het laatst de kop is
ingedrukt, is zeker niet zonder meer te ver
eenzelvigen met de ultra-reactionaire inzichten
der carlisten, die hen daarin aanvoerden
verkouden
ALTIJD PRETENDENT.
Hebben de carlisten nog een kans
Mocht Franco de monarchie weer herstel
len, dan zijn het,- zo neemt men aan, de na
komelingen van Alphonsus XIII, de verdre
ven koning, die de troon zullen bestijgen. Van
een neiging bij de Caudillo om hen te pas
seren en de carlisten hun kans te geven, is niet
veel te bespeuren.
Wel zou er, theoretisch gezien, zo'n mo-
ge'ijkheid bestaan door een inhaken op het
nog immer bestaande Cata'aanse vrijheids
verlangen. In een strijd waarin Europa streeft
naar eenwording is het klimaat voor dy
nastieke oorlogen echter uitermate ongunstig,
en daarenboven is het de vraag of een zelf
standig Catalonië, gesteld dat het ooit zover
zou komen, voor een monarchie en dan voor
de carlicten zou kiezen.
De aanspraken van de carlistische tak van
het huis Bourbon bestaan momenteel dus
slechts in theorie. Tengevolge van de sterk dy
nastieke zin der Bourbons (en niet in de
laatste plaats de Spaanse Bourbons), zullen
zij er echter niet gemakke'ijk toe te brengen
zijn, hun aanspraken formeel op te geven, en
het zou vee'eer te verwonderen zijn wanneer
een zoon uit dit huis zulks zou doen terwille
van een huwe'ijk met een Nederland e prin
ses, dan wanneer het omgekeerde het geval
zou zijn. De Spaanse trots is spreekwoordelijk
en is in de vorsten van dit land verpersoon
lijkt.
Een afstammeling van Don Carlos, die
eens als Carlos VII streed voor zijn rechten,
'blijft troonpretendent, zo lang hij leeft
De gebeurtenissen van de afgelopen week
hebben de juistheid van deze laatste regels
(die al eerder werden geschreven) nog maar
eens al te zeer bewezen.
Nu Prinses Irene die tot de datum van haar
huwelijk nog steeds onze tweede troon
opvolgster is, nu al volledig achter de han
delingen van haar toekomstige echtgenoot
staat, kunnen wij ons ge'ukkig prijzen dat zij
niet is meegegaan naar Mexico, al is natuur
lijk het moment van deze beslissing zowel
voor ons Koninklijk gezin als voor de Mexi
caanse regering wel bijzonder pijnlijk.
Prinses Irene ze'f heeft ondertussen don
derdag kort voor het diner ter ge'egenheid
van de verjaardag van haar verloofde in een
telegram haar verontschuldigingen aangebo
den aan de pre:ident van Mexico, daarbij de
hoop uitsprekend weldra haar verloofde te
kunnen doen delen in het genoegen „het
mooiste land ter were'd" te leren kennen, het
was de prinses misschien niet bekend dat
„het mooiste land ter wereld" een van de
weinige staten ter were'd is die het Spanje
van generaal Franco niet erkennen. Mexico
onderhoud nog steeds alleen betrekkingen
met de dertig jaar geleden verjaagde repu
blikeinen, zodat men er wellicht niet veel prijs
stelt op een bezoek van een van de vele
Spaanse troonpretendenten.
(Nadruk verboden).
AXELSE COURANT
