Wegen en Bruggen in de Romeinse tijd lekker en gezond EEN BLIK OP BLIKGROENTEN Frankering bij abonnement. Axel ZATERDAG 4 JANUARI 1964 78c Jaargang, no. 14 NICUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN VERSCHIJNT IEDERE ZATERDAG f IM. 1 HootoiedaktieJ. C VINK. ii AadL Markt 12, taL 0 1195-646, Drakkar - Uitgeefster FIRMA J. C. VINK 30 1.5 In deze tijd, nu wij dagelijks geconfron teerd worden met de problemen van het ver keer, dat een groei vertoont ver boven de be rekeningen van alle deskundigen uit, en waarin vrijwel iedereen regelmatig in aan raking komt met de problemen van wegen - en voor ons Zeeuwsch-Vlamingen zeker in niet mindere mate tunnels (Antwerpen en Rotterdam) en veren waarvan de capaci teit veel te klein is voor het huidige verkeer, en waarbij doortastende maatregelen nodig zullen zijn om bij elke oplossing niet achter te blijven bij de ondertussen weer voortgegane groei van het wegverkeer, is het stellig inte ressant eens stil te staan bij de bouw en de ontwikkeling van het wegennet zo'n 2000 jaar geleden. Een goed onderhouden van wegennet is voor elk land van onschatbare waarde. Het wegtransport is een fundamentele pijler voor handel en nijverheid. Zelfs het kleinste pro vincieweggetje is voor het vervoer der dage lijkse levensbehoeften, zoals vlees, groenten en zuivelprodukten, een belangrijke schakeL in het geheel. Dag en nacht donderen zwaar beladen vrachtwagens over de wegen om tijdig ter plaatse hun goederen af te leveren. Zijn moderne verkeerswegen welkom voor Mercurius, ook de oorlogsgod Mars heeft door toedoen der wegen suksessen geboekt. Echter, tevens nederlagen, want ook de vijand maakt van een goed wegennet - al of niet in eigen land - gaarne gebruik Naast „han delswegen" spreekt men dan ook van „mili tair-strategische" wegen. De Duitse auto banen bijvoorbeeld, werden in de allereerste plaats voor hun militair belang aangelegd - namelijk het snel verplaatsen van gemotori seerde troepen. De grondleggers van een enorm uitgebreid militair wegennet waren de Romeinen, die, als geboren kolonisten, van hun aanvoerlijnen een dankbaar gebruik hebben gemaakt om een levendige ruilhandel in de bezette landen te bedrijven. 290.000 km. weg. Vanuit het machtige Rome voerden de we gen der Romeinen door een groot deel van Europa, Noord-Afrika, Klein-Azië, ja - zelfs tot aan de Indische Oceaan. In het Romeinse tijdperk bestonden in het algemeen drie soorten van wegen, te weten 1. Hoofdwegen, leidend naar de hoofdsteden der veroverde gebieden. 2. Provinciale wegen, welke de kleine maar belangrijke handelssteden verbonden. 3. Buurt- of dorpswegen in de landbouw districten, meer aangelegd voor het vlot vervoer der korenoogsten. Zoals het bovenstaande aanduidt, bestond er dus in principe geen noemenswaardig ver schil met onze huidige wegenklassering. De totaal-lengte der hoofdwegen bedroeg 90.000 km., dat van de provincie- en buurtwegen 200.000 km. Is tezamen 290.000 km. of ruim zeven maal de omtrek der aarde Men stelle zich, vooral wat betreft de hoofd- en provinciewegen, geen primitief weg dek voor, want de Romeinse wegenbouwers gingen letterlijk en figuurlijk grondig te werk. De konstruktie der wegen was globaal als volgt a. Men vormde eerst een 30 a 60 cm. hoge laag platte stenen, samengevoegd door een soort metselspecie, klei of leem. b. Daarop kwam een laag kiezel of klein- gebikte stenen ter hoogte van circa 25 cm., welke stevig aangestampt werd. c. Vervolgens een geplet mengsel van kalk en zand, of grind en leem ter hoogte van 30 a 50 cm. d. Tenslotte een 15 tot 30 cm. dikke toplaag van grote keien, zorgvuldig uitgezocht en met stipte nauwkeurigheid gerangschikt. De bovenkant van deze steenlaag werd enigszins afgerond om het afvloeien van regenwater te vergemakkelijken, hetwelk - óók daaraan was gedacht - opgevan gen werd in de aan weerszijden der wegen gegraven greppels. Bovenstaande vier lagen vormden tezamen een hoogte van 100 tot 165 cm.. Men kan zich voorstellen, dat bij deze uitgebreide en solide wegenbouw menig zweetdruppeltje ge vallen is. De breedte der hoofdwegen varieër- de van 13 tot 20 m., provinciale wegen 3 tot 7 m., buurtwegen 1,50 tot 3 m.. De Romeinen gebruikten reeds afstandstabellen. Langs de wegen waren mijlpalen en rich tingaanwijzers geplaatst. Om de 1481 meter (lengte van de Romeinse mijl), stond een mijl paal. Deze vermeldde niet alleen de afstand, doch tevens de naam van de regerende impe rator of consul. Merkwaardigerwijs gebruik ten de Romeinen in Gallië de Lieu Gaulloise (oude Franse mijl), hiervan bedroeg de lengte 2222 meter. Vaak werden op de mijlpalen spreuken en wapenfeiten gebeiteld. Deze in scripties waren meestal van moedgevende of aansporende aard, zoals bijvoorbeeld de veel zeggende spreuk „Sero venientibus ossa" - voor hen die telaat komen de overgebleven beenderen. Of korter „De hond in de pot".: Meer ironisch „Quousque tandem" - Hoe lang nog Tot heden vond men ruim 4000 Romeinse mijlpalen. De meeste in Griekenland en Frankrijk. Op belangrijke kruispunten plaats te men richtingaanwijzers, die tevens de af standen naar de diverse plaatsen aangaven. Zulk een wegwijzer staat nog bij Tongeren in België. De energieke veroveraars bezigden reeds afstandstabellen, zoals men die tegen woordig wel in zakagenda's aantreft Am sterdam Parijs 506 km., enz. Nauwkeurig waren de afstanden op perkamenten rollen of repen textiel aangegeven. De tabellen werden veelvuldig geraadpleegd door officieren, amb tenaren, en niet te vergeten de Keizerlijke koeriers, waarvan er duizenden in dienst wa ren om de vanuit Rome schier onafgebroken stroom van decreten en instructies te verzen den. Administratie en Beheer. Voor deze gigantische wegenaanleg, welke slechts met zeer bescheiden technische hulp middelen uitgevoerd werd, was vanzelfspre kend een enorme mankracht nodig. Het grootste contingent van werklieden werd ver kregen door slaven en krijgsgevangenen, maar vooral onder Keizer Augustus, door ter plaat se geworven arbeidskrachten, die een belo ning in natura of in klinkende munt ontvin gen. Men kon in de ,eeuw van Augustus' zeg gen, dat, waar de Romeinen zich vestigden - de welvaart steeg. Met hun hogere technische ontwikkeling, de pacifistische handelspolitiek en een uitgesproken gevoel voor organisatie brachten zij de onderworpen volken een aan zienlijke vooruitgang. Meermalen werd zelfs de vijand een trouw bondgenoot. Helaas, in het overigens uitmuntende ad ministratieve apparaat scholen ook enkele krachten die zo snel mogelijk een lekker lui leventje in een villa aan de Middellandse zee begeerden en zonder blikken of blozen voor de herstelling van een zeker weggedeelte in Rome aan Keizer Hadrianus 1.100.000 zilver lingen vroegen voor een werk dat niet meer dan 15.000 zilverlingen kostte.,. De ambtenaren belast met het innen der wegenbelastinggelden namen het evenmin zo nauw, en vooral onder de rechtvaardige Kei zer Augustus werden door het naarstig speur werk van de anti-corruptierecherche velen uit hun ambt ontheven om als „rijksstenenbikker" onder de brandende zon van Afrika tewerk gesteld te worden. Het wegverkeer was aan strenge bepalin gen gebonden. Aan de keizerlijke koeriers moest te allen tijde voorrang verleend worden, zwaar verkeer werd op de buurtwegen niet toegelaten, tenslotte bestond er in de drukke stadscentra van de grote steden een parkeer verbod De Romeinen als Bruggenbouwers. Zo de Nederlanders een goede naam heb ben op het gebied van brug- en tunnelbouw, de Romeinen wisten er ook het een en ander van. Meer nog dan door de grotendeels ver scholen fundamenten der Romeinse wegen heeft men bij de bruggen een duidelijk beeld van hun verbazingwekkende energie en schep pingskracht. Als onwankelbare rotsen staan deze burchten van kracht en schoonheid nog op talrijke plaatsen in Europa en Afrika. Fors en simpel is de stijl, ongelooflijk de techniek en respect afdwingend het solide geheel. Een prachtig voorbeeld geeft de Pont du Gard in de Franse Provence, welke met een lengte van 269 meter en een hoogte van 48 meter het omringende landschap beheerst. Behalve brug is dit imposante bouwwerk te vens aquaduct, door de derde galerij aan de top loopt een overdekte stenen goot, die het water van het 8 kilometer verder gelegen dorpje Uzès naar de weelderige badinrich tingen van het eens zo beroemde Nimes bracht. Verder verrijzen in het Franse land schap nog de fraaie bruggen van Arles, Argens en Saint-Chamas. De laatste voorzien van twee magnifieke triumfbogen. In Italië over de Tiber de bekende brug van de Heilige Engel. De Romeinen vermeden niet, zoals bijvoorbeeld de spoorwegen in onze tijd, de moeilijk te doorkruisen berggebieden, zij ko zen de meest korte weg, d.w.z. over bergen en rivieren. Naast de indrukwekkende schep pingen der stenen bruggen kenden de Romei nen eveneens het gebruik van pontonbrug gen, o.a. de Ceasarbrug over de Rijn en voorts houten bruggen, zoals de Keizer Trajanus- brug over de Donau, met een spanwijdte van ruim 1000 meter. Meer dan zes eeuwen hield het Romeinse wereldrijk stand en heden - 2000 jaren la ter - hanteren rechtgeleerden wetboeken, gebaseerd op het Romeinse recht, rijden mo derne auto's over hun bruggen, ja - stroomt zelfs nog door enkele aquaducten het levens- scheppende water tot heil van plant, mens en dier... (Nadruk verboden). AXELSE COURANT ADVERTENTIEPRIJS10 «Ht belangrijke In steeds grotere mate hebben blikgroenten de belangstelling van de huisvrouw. Vele omstandigheden werken zulks in de hand. Er wordt tegenwoordig minder geweckt, door gebrek aan huispersoneel heeft de huisvrouw het drukker, zodat zij gaarne profiteert van het gemak dat blikgroenten haar kunnen schenken. Bovendien is de kwaliteit van blikgroenten uitstekend. Blikgroenten met hun hoge voedingswaarde en vitaminenrijkdom vormen hoe langer hoe meer een faktor van betekenis in de huishoudekonomie. HISTORISCHE TERUGBLIK De liefde van de man gaat door de maag, zegt het aloude spreekwoord. De Franse kok, Nicolas Appert moet zijn meester, Keizer Napoleon, wel zeer welgevallig zijn geweest. Immers, behalve diens loftuitingen ontving hij ook nog 12.000 goud francs voor het vinden van een betere methode van voedsel-konservering. Die bestond uit het lucht dicht afsluiten van levensmiddelen in flessen met wijde opening, welke werden gedicht met goed passende kurken, waarna in kokend water sterili-' satie plaats vond. Appert's ontdekking was inderdaad zeer belang rijk omdat hij door deze werkwijze, volkomen on bewust, de voornaamste oorzaken van alle voedsel- bederf wegnam. Het is later eveneens een Fransman, Louis Pas teur, geweest, die op overduidelijke wijze wist aan te tonen, dat micro-organismen voedselbederf ver oorzaken. De belangrijkste principes van Appert's methode hebben tot op de dag van heden hun geldigheid be houden, n.l.: luchtdichte afsluiting, sterilisatie door verhitting en grote netheid en nauwgezetheid tij dens de vóórbewerking en konservering van het produkt. In de loop der jaren is de wijze van konservering echter sterk verbeterd, o.a. door de toepassing van hogere sterilisatie-temperaturen en door bussen van blik te gaan gebruiken met een kleine vulopening van boven, welke moest worden dichtgesoldeerd. In 1900 ging men er toe over, blikken bussen te fabriceren met losse deksels, welke een gemakke lijker vulling, een snellere en meer hygiënische bewerking en een veiliger sluiting waarborgden. MODERNE F ABRI CA TIE-ME TH ODEN. Het is merkwaardig dat blik dat reeds in 1810 in Engeland werd gebruikt voor de konservering van levensmiddelen tot op heden nog steeds het bij uitstek geschikte materiaal is gebleken voor de konserven-industrie. Blik bestaat uit staalplaat, waarop aan beide zijden een dunne laag tin is aangebracht. Omstreeks 1900 begon men op grote schaal de konservenblikken op machinale wijze te vervaar digen. HOE ONTSTAAT EEN KONSERVENBLIK De blikplaten worden eerst door een z.g. tan dem-schaar op maat gesneden. Deze rompplaten gaan dan in de „bodymaker", waarin verschillende bewerkingen plaats vinden de hoeken voor de langsnaad worden aangebracht nadat de romp is rondgezet. Daarna worden de hoeken aangedrukt, waardoor een dubbele naad wordt verkregen. Aan de buitenzijde wordt daarna soldeer aangebracht, zodat een luchtdichte afsluiting verzekerd is. Ten slotte worden de randen van de romp naar buiten uitgezet op de bordelmachine, om het opfelsen van bodems en deksels mogelijk te maken. Intussen worden op een dekselpers uit op maat geknipte stroken blik bodems en deksels gestampt, waarvan de randen worden rondgezet. In de ran den van de bodems en deksels, die dezelfde vorm hebben, wordt vloeibare rubber gespoten, welke in speciale ovens wordt gedroogd. De rubber zorgt er mede voor dat de fels hermetisch sluit als bo-' dem en rompwand worden verbonden, en maakt hier solderen overbodig. Het sluiten van bodem op rompwand gebeurt in de felsmachine, de kon- servenfabriek brengt op dezelfde wijze de deksel aan. Nadat de bodem is aangebracht komen de blikken in een proefapparaat, de z.g. „tester", die alle blikken op dichtheid kontroleert. Moderne „lijnen" in een blikemballagefabriek produceren op deze wijze ongeveer 300 blikken per minuut. BEWERKINGEN IN EEN KONSERVENFABRIEK Hoewel er verschillende werkwijzen kunnen wor den toegepast, zijn er toch een aantal vaste grond bewerkingen, die alle blikgroenten in iedere mo derne konservenfabriek moeten ondergaan Schoonmaken Nauwgezet en degelijk wordt de veldverse groente in draaiende trommels met water onder hoge druk schoon gemaakt. De meeste huisvrou wen zouden versteld staan van de volmaakte wijze waarop deze machinale reiniging in een Neder landse konservenfabriek geschiedt. Blancheren Dit is het onderdompelen van schoongemaakte verse tuindersprodukten in heet water of stoom. De groente gaat slinken en de lucht uit de planten- cellen wordt verdreven. De vulling van de blikken kan nu beter geschieden en er wordt een hoger vacuum (luchtledig) verkregen. Tevens wordt op deze wijze reeds de werking van enzymen een halt toegeroepen. De natuurlijke kleur der zomer groenten blijft behouden. V uilen Direkt na het blancheren worden de veldvers verwerkte groenten afgekoeld met koud water en na kontrole, langs machinale weg in de blikken gebracht. Voorverwarming De nog niet volledig gesloten blikken worden met heet water of stoom voorverwarmd, opdat lucht en andere gassen zoveel mogelijk uit de gevulde blikken worden verwijderd. Alle Nederlandse konservenfabrieken hebben deze z.g. „exhaust'-methode aanvaard en dit is de reden, waarom de Nederlandse blikgroenten ook zo'n hoog vitaminegehalte hebben. Hermetisch sluiten van de blikken Hierdoor wordt voorkomen dat eventuele be smetting door onvolledige sluiting optreedt. De praktische vondst van een rubberlaag in de deksel- rand maakt het voor bakteriën onmogelijk, het blik binnen te dringen. (zie vervolg op pagina 2). 20 cent per rol

Krantenbank Zeeland

Axelsche Courant | 1964 | | pagina 1