Wegen en Bruggen in de Romeinse tijd
lekker en gezond
EEN BLIK OP BLIKGROENTEN
Frankering bij abonnement. Axel
ZATERDAG 4 JANUARI 1964
78c Jaargang, no. 14
NICUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN VERSCHIJNT IEDERE ZATERDAG
f IM.
1
HootoiedaktieJ. C VINK.
ii AadL Markt 12, taL 0 1195-646,
Drakkar - Uitgeefster FIRMA J. C. VINK
30
1.5
In deze tijd, nu wij dagelijks geconfron
teerd worden met de problemen van het ver
keer, dat een groei vertoont ver boven de be
rekeningen van alle deskundigen uit, en
waarin vrijwel iedereen regelmatig in aan
raking komt met de problemen van wegen -
en voor ons Zeeuwsch-Vlamingen zeker in
niet mindere mate tunnels (Antwerpen en
Rotterdam) en veren waarvan de capaci
teit veel te klein is voor het huidige verkeer,
en waarbij doortastende maatregelen nodig
zullen zijn om bij elke oplossing niet achter
te blijven bij de ondertussen weer voortgegane
groei van het wegverkeer, is het stellig inte
ressant eens stil te staan bij de bouw en de
ontwikkeling van het wegennet zo'n 2000
jaar geleden.
Een goed onderhouden van wegennet is
voor elk land van onschatbare waarde. Het
wegtransport is een fundamentele pijler voor
handel en nijverheid. Zelfs het kleinste pro
vincieweggetje is voor het vervoer der dage
lijkse levensbehoeften, zoals vlees, groenten
en zuivelprodukten, een belangrijke schakeL
in het geheel. Dag en nacht donderen zwaar
beladen vrachtwagens over de wegen om tijdig
ter plaatse hun goederen af te leveren.
Zijn moderne verkeerswegen welkom voor
Mercurius, ook de oorlogsgod Mars heeft
door toedoen der wegen suksessen geboekt.
Echter, tevens nederlagen, want ook de vijand
maakt van een goed wegennet - al of niet in
eigen land - gaarne gebruik Naast „han
delswegen" spreekt men dan ook van „mili
tair-strategische" wegen. De Duitse auto
banen bijvoorbeeld, werden in de allereerste
plaats voor hun militair belang aangelegd -
namelijk het snel verplaatsen van gemotori
seerde troepen.
De grondleggers van een enorm uitgebreid
militair wegennet waren de Romeinen, die,
als geboren kolonisten, van hun aanvoerlijnen
een dankbaar gebruik hebben gemaakt om
een levendige ruilhandel in de bezette landen
te bedrijven.
290.000 km. weg.
Vanuit het machtige Rome voerden de we
gen der Romeinen door een groot deel van
Europa, Noord-Afrika, Klein-Azië, ja -
zelfs tot aan de Indische Oceaan.
In het Romeinse tijdperk bestonden in het
algemeen drie soorten van wegen, te weten
1. Hoofdwegen, leidend naar de hoofdsteden
der veroverde gebieden.
2. Provinciale wegen, welke de kleine maar
belangrijke handelssteden verbonden.
3. Buurt- of dorpswegen in de landbouw
districten, meer aangelegd voor het vlot
vervoer der korenoogsten.
Zoals het bovenstaande aanduidt, bestond
er dus in principe geen noemenswaardig ver
schil met onze huidige wegenklassering. De
totaal-lengte der hoofdwegen bedroeg 90.000
km., dat van de provincie- en buurtwegen
200.000 km. Is tezamen 290.000 km. of
ruim zeven maal de omtrek der aarde
Men stelle zich, vooral wat betreft de
hoofd- en provinciewegen, geen primitief weg
dek voor, want de Romeinse wegenbouwers
gingen letterlijk en figuurlijk grondig te werk.
De konstruktie der wegen was globaal als
volgt
a. Men vormde eerst een 30 a 60 cm. hoge
laag platte stenen, samengevoegd door
een soort metselspecie, klei of leem.
b. Daarop kwam een laag kiezel of klein-
gebikte stenen ter hoogte van circa 25
cm., welke stevig aangestampt werd.
c. Vervolgens een geplet mengsel van kalk
en zand, of grind en leem ter hoogte van
30 a 50 cm.
d. Tenslotte een 15 tot 30 cm. dikke toplaag
van grote keien, zorgvuldig uitgezocht en
met stipte nauwkeurigheid gerangschikt.
De bovenkant van deze steenlaag werd
enigszins afgerond om het afvloeien van
regenwater te vergemakkelijken, hetwelk
- óók daaraan was gedacht - opgevan
gen werd in de aan weerszijden der wegen
gegraven greppels.
Bovenstaande vier lagen vormden tezamen
een hoogte van 100 tot 165 cm.. Men kan
zich voorstellen, dat bij deze uitgebreide en
solide wegenbouw menig zweetdruppeltje ge
vallen is. De breedte der hoofdwegen varieër-
de van 13 tot 20 m., provinciale wegen
3 tot 7 m., buurtwegen 1,50 tot 3 m..
De Romeinen
gebruikten reeds afstandstabellen.
Langs de wegen waren mijlpalen en rich
tingaanwijzers geplaatst. Om de 1481 meter
(lengte van de Romeinse mijl), stond een mijl
paal. Deze vermeldde niet alleen de afstand,
doch tevens de naam van de regerende impe
rator of consul. Merkwaardigerwijs gebruik
ten de Romeinen in Gallië de Lieu Gaulloise
(oude Franse mijl), hiervan bedroeg de lengte
2222 meter. Vaak werden op de mijlpalen
spreuken en wapenfeiten gebeiteld. Deze in
scripties waren meestal van moedgevende of
aansporende aard, zoals bijvoorbeeld de veel
zeggende spreuk „Sero venientibus ossa"
- voor hen die telaat komen de overgebleven
beenderen. Of korter „De hond in de pot".:
Meer ironisch „Quousque tandem" -
Hoe lang nog
Tot heden vond men ruim 4000 Romeinse
mijlpalen. De meeste in Griekenland en
Frankrijk. Op belangrijke kruispunten plaats
te men richtingaanwijzers, die tevens de af
standen naar de diverse plaatsen aangaven.
Zulk een wegwijzer staat nog bij Tongeren
in België. De energieke veroveraars bezigden
reeds afstandstabellen, zoals men die tegen
woordig wel in zakagenda's aantreft Am
sterdam Parijs 506 km., enz. Nauwkeurig
waren de afstanden op perkamenten rollen of
repen textiel aangegeven. De tabellen werden
veelvuldig geraadpleegd door officieren, amb
tenaren, en niet te vergeten de Keizerlijke
koeriers, waarvan er duizenden in dienst wa
ren om de vanuit Rome schier onafgebroken
stroom van decreten en instructies te verzen
den.
Administratie en Beheer.
Voor deze gigantische wegenaanleg, welke
slechts met zeer bescheiden technische hulp
middelen uitgevoerd werd, was vanzelfspre
kend een enorme mankracht nodig. Het
grootste contingent van werklieden werd ver
kregen door slaven en krijgsgevangenen, maar
vooral onder Keizer Augustus, door ter plaat
se geworven arbeidskrachten, die een belo
ning in natura of in klinkende munt ontvin
gen. Men kon in de ,eeuw van Augustus' zeg
gen, dat, waar de Romeinen zich vestigden -
de welvaart steeg. Met hun hogere technische
ontwikkeling, de pacifistische handelspolitiek
en een uitgesproken gevoel voor organisatie
brachten zij de onderworpen volken een aan
zienlijke vooruitgang. Meermalen werd zelfs
de vijand een trouw bondgenoot.
Helaas, in het overigens uitmuntende ad
ministratieve apparaat scholen ook enkele
krachten die zo snel mogelijk een lekker lui
leventje in een villa aan de Middellandse zee
begeerden en zonder blikken of blozen voor
de herstelling van een zeker weggedeelte in
Rome aan Keizer Hadrianus 1.100.000 zilver
lingen vroegen voor een werk dat niet meer
dan 15.000 zilverlingen kostte.,.
De ambtenaren belast met het innen der
wegenbelastinggelden namen het evenmin zo
nauw, en vooral onder de rechtvaardige Kei
zer Augustus werden door het naarstig speur
werk van de anti-corruptierecherche velen uit
hun ambt ontheven om als „rijksstenenbikker"
onder de brandende zon van Afrika tewerk
gesteld te worden.
Het wegverkeer was aan strenge bepalin
gen gebonden. Aan de keizerlijke koeriers
moest te allen tijde voorrang verleend worden,
zwaar verkeer werd op de buurtwegen niet
toegelaten, tenslotte bestond er in de drukke
stadscentra van de grote steden een parkeer
verbod
De Romeinen als Bruggenbouwers.
Zo de Nederlanders een goede naam heb
ben op het gebied van brug- en tunnelbouw,
de Romeinen wisten er ook het een en ander
van. Meer nog dan door de grotendeels ver
scholen fundamenten der Romeinse wegen
heeft men bij de bruggen een duidelijk beeld
van hun verbazingwekkende energie en schep
pingskracht. Als onwankelbare rotsen staan
deze burchten van kracht en schoonheid nog
op talrijke plaatsen in Europa en Afrika. Fors
en simpel is de stijl, ongelooflijk de techniek
en respect afdwingend het solide geheel.
Een prachtig voorbeeld geeft de Pont du
Gard in de Franse Provence, welke met een
lengte van 269 meter en een hoogte van 48
meter het omringende landschap beheerst.
Behalve brug is dit imposante bouwwerk te
vens aquaduct, door de derde galerij aan de
top loopt een overdekte stenen goot, die het
water van het 8 kilometer verder gelegen
dorpje Uzès naar de weelderige badinrich
tingen van het eens zo beroemde Nimes
bracht. Verder verrijzen in het Franse land
schap nog de fraaie bruggen van Arles,
Argens en Saint-Chamas. De laatste voorzien
van twee magnifieke triumfbogen. In Italië
over de Tiber de bekende brug van de Heilige
Engel. De Romeinen vermeden niet, zoals
bijvoorbeeld de spoorwegen in onze tijd, de
moeilijk te doorkruisen berggebieden, zij ko
zen de meest korte weg, d.w.z. over bergen
en rivieren. Naast de indrukwekkende schep
pingen der stenen bruggen kenden de Romei
nen eveneens het gebruik van pontonbrug
gen, o.a. de Ceasarbrug over de Rijn en voorts
houten bruggen, zoals de Keizer Trajanus-
brug over de Donau, met een spanwijdte van
ruim 1000 meter.
Meer dan zes eeuwen hield het Romeinse
wereldrijk stand en heden - 2000 jaren la
ter - hanteren rechtgeleerden wetboeken,
gebaseerd op het Romeinse recht, rijden mo
derne auto's over hun bruggen, ja - stroomt
zelfs nog door enkele aquaducten het levens-
scheppende water tot heil van plant, mens en
dier...
(Nadruk verboden).
AXELSE COURANT
ADVERTENTIEPRIJS10 «Ht
belangrijke
In steeds grotere mate hebben blikgroenten de belangstelling van de huisvrouw. Vele
omstandigheden werken zulks in de hand. Er wordt tegenwoordig minder geweckt, door
gebrek aan huispersoneel heeft de huisvrouw het drukker, zodat zij gaarne profiteert van
het gemak dat blikgroenten haar kunnen schenken. Bovendien is de kwaliteit van blikgroenten
uitstekend.
Blikgroenten met hun hoge voedingswaarde en vitaminenrijkdom vormen hoe langer
hoe meer een faktor van betekenis in de huishoudekonomie.
HISTORISCHE TERUGBLIK
De liefde van de man gaat door de maag, zegt
het aloude spreekwoord. De Franse kok, Nicolas
Appert moet zijn meester, Keizer Napoleon, wel
zeer welgevallig zijn geweest. Immers, behalve
diens loftuitingen ontving hij ook nog 12.000 goud
francs voor het vinden van een betere methode van
voedsel-konservering. Die bestond uit het lucht
dicht afsluiten van levensmiddelen in flessen met
wijde opening, welke werden gedicht met goed
passende kurken, waarna in kokend water sterili-'
satie plaats vond.
Appert's ontdekking was inderdaad zeer belang
rijk omdat hij door deze werkwijze, volkomen on
bewust, de voornaamste oorzaken van alle voedsel-
bederf wegnam.
Het is later eveneens een Fransman, Louis Pas
teur, geweest, die op overduidelijke wijze wist aan
te tonen, dat micro-organismen voedselbederf ver
oorzaken.
De belangrijkste principes van Appert's methode
hebben tot op de dag van heden hun geldigheid be
houden, n.l.: luchtdichte afsluiting, sterilisatie door
verhitting en grote netheid en nauwgezetheid tij
dens de vóórbewerking en konservering van het
produkt. In de loop der jaren is de wijze van
konservering echter sterk verbeterd, o.a. door de
toepassing van hogere sterilisatie-temperaturen en
door bussen van blik te gaan gebruiken met een
kleine vulopening van boven, welke moest worden
dichtgesoldeerd.
In 1900 ging men er toe over, blikken bussen te
fabriceren met losse deksels, welke een gemakke
lijker vulling, een snellere en meer hygiënische
bewerking en een veiliger sluiting waarborgden.
MODERNE F ABRI CA TIE-ME TH ODEN.
Het is merkwaardig dat blik dat reeds in 1810
in Engeland werd gebruikt voor de konservering
van levensmiddelen tot op heden nog steeds het
bij uitstek geschikte materiaal is gebleken voor de
konserven-industrie. Blik bestaat uit staalplaat,
waarop aan beide zijden een dunne laag tin is
aangebracht.
Omstreeks 1900 begon men op grote schaal de
konservenblikken op machinale wijze te vervaar
digen.
HOE ONTSTAAT EEN KONSERVENBLIK
De blikplaten worden eerst door een z.g. tan
dem-schaar op maat gesneden. Deze rompplaten
gaan dan in de „bodymaker", waarin verschillende
bewerkingen plaats vinden de hoeken voor de
langsnaad worden aangebracht nadat de romp is
rondgezet. Daarna worden de hoeken aangedrukt,
waardoor een dubbele naad wordt verkregen. Aan
de buitenzijde wordt daarna soldeer aangebracht,
zodat een luchtdichte afsluiting verzekerd is. Ten
slotte worden de randen van de romp naar buiten
uitgezet op de bordelmachine, om het opfelsen van
bodems en deksels mogelijk te maken.
Intussen worden op een dekselpers uit op maat
geknipte stroken blik bodems en deksels gestampt,
waarvan de randen worden rondgezet. In de ran
den van de bodems en deksels, die dezelfde vorm
hebben, wordt vloeibare rubber gespoten, welke
in speciale ovens wordt gedroogd. De rubber zorgt
er mede voor dat de fels hermetisch sluit als bo-'
dem en rompwand worden verbonden, en maakt
hier solderen overbodig. Het sluiten van bodem
op rompwand gebeurt in de felsmachine, de kon-
servenfabriek brengt op dezelfde wijze de deksel
aan. Nadat de bodem is aangebracht komen de
blikken in een proefapparaat, de z.g. „tester", die
alle blikken op dichtheid kontroleert. Moderne
„lijnen" in een blikemballagefabriek produceren
op deze wijze ongeveer 300 blikken per minuut.
BEWERKINGEN IN EEN
KONSERVENFABRIEK
Hoewel er verschillende werkwijzen kunnen wor
den toegepast, zijn er toch een aantal vaste grond
bewerkingen, die alle blikgroenten in iedere mo
derne konservenfabriek moeten ondergaan
Schoonmaken
Nauwgezet en degelijk wordt de veldverse
groente in draaiende trommels met water onder
hoge druk schoon gemaakt. De meeste huisvrou
wen zouden versteld staan van de volmaakte wijze
waarop deze machinale reiniging in een Neder
landse konservenfabriek geschiedt.
Blancheren
Dit is het onderdompelen van schoongemaakte
verse tuindersprodukten in heet water of stoom.
De groente gaat slinken en de lucht uit de planten-
cellen wordt verdreven. De vulling van de blikken
kan nu beter geschieden en er wordt een hoger
vacuum (luchtledig) verkregen. Tevens wordt
op deze wijze reeds de werking van enzymen een
halt toegeroepen. De natuurlijke kleur der zomer
groenten blijft behouden.
V uilen
Direkt na het blancheren worden de veldvers
verwerkte groenten afgekoeld met koud water en
na kontrole, langs machinale weg in de blikken
gebracht.
Voorverwarming
De nog niet volledig gesloten blikken worden
met heet water of stoom voorverwarmd, opdat
lucht en andere gassen zoveel mogelijk uit de
gevulde blikken worden verwijderd.
Alle Nederlandse konservenfabrieken hebben
deze z.g. „exhaust'-methode aanvaard en dit is
de reden, waarom de Nederlandse blikgroenten
ook zo'n hoog vitaminegehalte hebben.
Hermetisch sluiten van de blikken
Hierdoor wordt voorkomen dat eventuele be
smetting door onvolledige sluiting optreedt. De
praktische vondst van een rubberlaag in de deksel-
rand maakt het voor bakteriën onmogelijk, het blik
binnen te dringen.
(zie vervolg op pagina 2).
20 cent per rol