PüfolbrengF
Spaarbankmaand en Wereldspaardag
Iets over de Geschiedenis van Axel
Bronchi letten
Uit onze Omgeving
Axel
geen feest, maar wel feestelijk.
Predikbeurten
Verleden jaar hebben de Bondsspaarban
ken - Leden van de Nederlandse Spaarbank-
bond - voor het eerst de maand oktober be
stemd tot Spaarbankmaand.
Ook dit jaar is dat weer het geval. In deze
weken vieren de hier bedoelde spaarbanken
dus hun spaarbankmaand, met straks - op
30 oktober - als waardig sluitstuk de We
reldspaardag.
Betekent dit nu, dat er op het ogenblik
in de spaarbanken dag aan dag feest wordt
gevierd
Neen - want feestvieren is iets dat de
spaarbanken niet bepaald in het bloed zit. En
dat is maar goed ook Want hoewel het
een feit is dat men van bijeengespaard geld
enorm veel vreugde kan beleven, toch is en
blijft sparen een ernstige aangelegenheid van
bedachtzaam een gedeelte van het inkomen
afzonderen voor beraamde financiële tegen
slag.
Van nog meer gewicht is het veilig bewaren
en beheren van al die spaargelden.
Daar dit nog altijd de eerste en voor
naamste taak is van de spaarbanken, kan men
zich voorstellen dat spaarbankbestuurders be-
langrijker zaken aan het hoofd hebben dan
het organiseren van feesten.
Toch hebben de Bondsspaarbanken met
hun Spaarbankmaand en de Wereldspaardag
natuurlijk een bedoeling.
Over enkele jaren - in 1967 - zal het
anderhalve eeuw geleden zijn, dat de eerste
spaarbanken, die zich later in de Nederlandse
Spaarbankbond zouden verenigen, werden
opgericht.
Lang niet alle spaarbanken in ons land
zijn reeds meer dan een eeuw oud. Maar een
zeer respektabele leeftijd hebben de meeste
toch wel. Bijna overal, waar Bondsspaarban
ken zijn gevestigd, bestaan zij reeds zo lang
dat zij geheel met de gemeenschap zijn ver
groeid. De spaarbank is er, en men kan zich
de eigen woonplaats of streek zonder die
spaarbank nauwelijks meer voorstellen.
Dit volledig tot de gemeenschap behoren,
is voor de spaarbanken uiteraard een eervolle
zaak. Maar toch schuilt er in het aanvaarden
van een bestaande toestand als iets, dat van
zelf spreekt, ook een gevaar voor de spaar
banken. Namelijk het gevaar dat men aan
hun bestaan geen aandacht meer zou schen
ken.
Pas als de spaarbank er eens niet meer
zou zijn, zou men in volle ernst ervaren welk
een nuttige en onmisbare instelling er uit de
samenleving was verdwenen.
Gelukkig behoeft men nergens te vrezen
dat de spaarbank inderdaad van de ene op de
andere dag zal ophouden te bestaan.
Daarvoor nemen de spaarbanken overal een
te vast in de maatschappij verankerde plaats
Maar niettemin is het goed dat de Bonds
spaarbanken gezamenlijk hun Spaarbank
maand hebben en hun Wereldspaardag vie-
Bekendmaking
ONTHEFFING WINKELSLUITING
Burgemeester en Wethouders van Axel ma
ken bekend dat opheffing is verleend van het
bepaalde in artikel 2 van de Winkelsluitings
wet, in die zin dat de winkels op vrijdag,
1 november 1963, tot 21 uur geopend mogen
blijven.
AXEL, 8 oktober 1963.
Burgem. en Wethouders van Axel,
De Secr. (wnd.), De Burgemeester,
M. Oggel. M. K. van Dijke.
ren.
Juist dan willen zij als het ware iedereen
toeroepen dat zij er zijn sommige zelfs al
bijna anderhalve eeuw
Dat zij al de jaren van hun bestaan geheel
belangeloos het sparen hebben willen bevor
deren en slechts de belangen van de spaar
ders hebben willen dienen.
Dat zij niet anders van plan zijn dan daar
mee nog tot in lengte van jaren door te gaan,
geheel volgens de bedoelingen van hun op
richters.
Dat zij openstaan voor ieder die spaargeld
veilig en rentegevend wil bewaren.
Het is een boodschap, die zij ook in andere
tijden van het jaar van harte verkondigen.
Ook dan verspreiden zij hun folders, voe
ren zij hun propaganda-campagnes en bren
gen hun medewerkers dit naar voren in per
soonlijke gesprekken met belangstellenden.
Maar in deze weken doen zij het eendrachtig
tezamen en op de Wereldspaardag zelfs tege
lijk met ontelbare spaarbanken in tal van
landen, verspreid over de gehele were'd.
Dat zij in alle werelddelen in staat zijn hun
sociale taak ten dienste van de mensheid uit
te voeren, hoeft dan geen aan'eiding te zijn
tot uitbundig feestvieren, maar het mag wel
degelijk tot een feestelijk gevoel van voldoe
ning en dankbaarheid stemmen.
Daarom is er op de Wereldspaardag geen
feest in de Bondsspaarbanken, maar een
feestelijke dag is het wel.
Het is de liefste wens van de spaarbanken
dat zoveel mogelijk mensen deel hebben aan
die feestelijkheid. Hoe dat kan?
Door op de Wereldspaardag te sparen
Rust weergekeerd
op Sasse Glasfabriek.
Op de N.V. Spiegelglasfabriek „Sas van
Gent" is woensdag de rust in het bedrijf weer
gekeerd, nadat zich begin deze week enkele
moeilijkheden hadden voorgedaan.
Aanleiding tot ontevredenheid onder de
arbeiders was de invoering van de werk-
classificatie, waarover de werknemers in de
loop van maandag schriftelijk op de hoogte
waren gesteld.
Het schrijven lichtte hen in over een pun
tenschaal, waarop hun werkprestaties zou ge
waardeerd worden en die bepalend is voor de
loongroep waarin zij uiteindelijk terecht ko
men. De werkclassificatie, die is ingevoerd op
aandrang van de vakbonden, is pas na moei
zame onderhandelingen tot stand gekomen.
SCHEEPVAARTBEWEGING
kanaal van Terneuzen naar Gent.
De afgelopen maand zijn de vo'gende cij
fers over de scheepvaartbewegingen door het
kanaal van Terneuzen naar Gent genoteerd
Zeevaart
Geschut opvaart 225 stuks met totaal
265.103 brt. Geschut afvaart 219 stuks met
totaal 244.673 brt.
Gelost of geladen te
Terneuzen 77 schepen, 72.117 brt; Ter
neuzen rede 3 stuks, 43.799 brt.; S'uiskil
7 stuks, 11.760 brt.; Sas van Gent 4 stuks
6886 brt.
Binnenvaart
Opvaart Vrachtschepen 2015 schepen
met 875.425 ton. Sleepschepen 336 met
17.908 ton.
Afvaart Vrachtschepen 2009 stuks met
947.855 ton. Sleepboten 298 stuks met
14.748 ton.
Gelost of geladen te
Terneuzen 452 198.101 ton. Terneuzen
rede: 44-60.853 ton. Sluiskil: 217-
117.897 ton. Axel Sassing: 20-6415 ton.
Sas van Gent 130 - 43.840 ton.
XXXII.
Ouderen onder ons zullen zich misschien
nog wel herinneren, dat er in de tuin om de
Ned. Herv. Kerk aan de noordzijde 2 ardui
nen grafsteentjes stonden, terwijl er in de
kerk veel grafstenen lagen, die soms mooi uit
gebeiteld waren. Daarvan zijn er ingemetse'd
in de muur van het portaal onder de toren.
In oudere tijden werden de graven dus gedol
ven rond de kerk of werden voorname doden
begraven in de kerk. Ten eerste werd de ruim
te om te begraven te klein, maar vond de
Franse regering het niet goed, dat er in de
kerk begraven werd. Er moest dus omgezien
worden naar een andere begraafplaats.
12 November 1806 werd dit bij Keizerlijk
decreet geregeld. In de stede'ijke pub'ikatie
daaromtrent lezen we „De Adjoint Maire
der Commune van Axel, gezien het Keizerlijk
decreet van den 23 en Prairial (juni) 1804,
betrekke'ijk de begraafplaatsen, in aandacht
nemende, dat de meeste begravingen der af
gestorven lighaamen a'toor geschiedt op het
kerkhof rond de kerk dezer Commune gele
gen, alwaar de graven zoo menigvuldig veel
zijn, dat het bijna volstrekt onmogelijk is, dat
door de doodgravers putten kunnen gemaakt
worden, zonder de begraven lighaamen aan te
raken en dezelve te schenden, hetgeen de on
dervinding dageTjks leert, daar de bovenaan
gehaalde wet, artikel A wilt, dat elke begraaf-
fenis zal geschieden in een separaat graf, ar
tikel 5 en 6 wilt, dat een separatie tussen
ieder grafput weezen zal om het gevaar te
vermijden, hetwe'k aan heeft de vernieuwing
der grafputten, dieal te dikwijls geschieden en
in de tijd van vijf achtereenvolgende jaaren
niet vermag te geschieden.
Besluit. Art. 1. Het zoogenaamde nieuwe
kerkhof hiervooren aangehaald, gelegen rond
de kerk dezer Commune zal van heeden afge
sloten worden, ingevo'ge art. 8 van deze've
wet voor de tijd van vijf jaaren en geen be
graving mag op dezelve plaats hebben.
Art. 2. De begraafplaatsen zullen zijn en
moeten van heeden af geschieden op het zoo
genaamde oude kerkhof, ge'egen in de oude
stad en palende tegen de gronden van den
heere Jozias Pau'us tot Axel, als zijnde thans
de geschiktste plaats om de begraavingen te
doen, enz.
J. Schoonakker, Adjoinct.
Dit stuk vermeldt dus, dat er een oud kerk
hof was geweest in de Oude Stad en het nieu
we rond de kerk gelegen was. Dus was er al
een kerkhof in vroeger tijd in de Oude Stad
geweest. Daarmee zal dus bedoeld zijn de
plaats van het bolwerk Middelburg, nu het
kerkhof, waar vroeger de st Pieterskerk ge
staan heeft. Jozias Paulus had n.l. een groot
stuk van de wallen aangekocht, die na de
slechting van het verdedigingsstelsel toch
geen dienst meer moesten doen. Ze werden
nu als tuintjes aange'egd, zoa's we ze nu zien
ten westen van de Oude Stad.
En steeds waakte en waakt nu nog de oude
torenklok op ons stadhuis en wacht op met
gezellinnen, die met haar de uren moeten af
tellen en medede'en aan onze burgerij. Die
klok had in de Franse tijd haar geluid doen
horen over een verarmde bevo'king, uitgeput
door de verordeningen in geld en goed door
de Fransen.
Deze k'ok heeft als randschrift
„Maria hiet ick en sal bevrien
D'armen sondaren 't allen tien.
Ghegoten in 't jaar O H 1503"
Is deze klok altijd te Axel geweest In de
Middeleeuwen was ze hier niet. Het verhaal
gaat, dat deze klok afkomstig is uit Vremdyke,
het door overstromingen vernielde stadje bij
de Braakman, welke klok later in de toren
van I loek heeft gehangen. Er wordt verder
verteld, dat, toen onrustige mensen bij gevaar
de k'ok lieten kleppen een afdeling der Franse
troepen naar het dorp trok, de klok uit de
toren haalde en ze naar Axel vervoerde en
daar in de toren hing. Het zou dan een raad
sel zijn, waar de vroeger gebruikte stadsk'ok
is geb'even. Of bezat Axel voor die tijd geen
klok Bevestiging van dit verhaal is tot nu
toe niet uit het Axels Archief opgediept,
evenmin als van het verhaal, dat de k'ok van
de kar, waarop ze van Hoek naar Axel ver
voerd werd, afg'eed, dit aanleiding gaf tot
het gezegde „De Hoek is van de karre ge-
val'en". We moeten nu even stil staan bij de
tijd van de bevrijding van Axel van de Franse
overheersing. Bij de verheffing van Willem V
tot Stadhouder luidden de klokken.
Toen Napoleon de slag bij Leipzig verloren
had en naar Frankrijk vluchtte, kwamen spoe
dig Russen (Kozakken), Duitsers en Oosten
rijkers Nederland binnen om ons van de
Fransen te bevrijden. 15 Januari 1814 vlucht
ten de douanes en gardes uit het land van
Axel naar Gent. Op 2 Februari ging de be
zetting weg en 18 februari kwamen Donse
kozakken te Sas van Gent. Toch was het nog
gevaarlijk om niet met de Fransen rekening
te houden, want op 8 maart kwam een afde-
ling Fransen uit Antwerpen te Hulst terug.
Dat hier te Axel ook kozakken zijn geweest
blijkt uit een rekening (Archief No. 729) van
de herbergier Steenkamp uit het Gulden Vlies
voor verteringen door kozakken gemaakt. Hij
declareert een nota van 201,28. Zo zou het
oud verhaal van het vastbinden der kozak-
kenpaarden voor het huis van wijlen de heer
Verbrugge wel waar kunnen zijn.
Op 22 april 1814 werd verordend, dat in
het plaatselijk bestuur zouden zitting nemen
de personen, die voor de invasie der Fransen
in 1794 in het plaatselijk bestuur zitting had
den of desze'fs zonen of aangehuwden, als zij
de vereiste bekwaamheid bezaten. Napoleon
werd vervallen verk'aard van de franse troon
en Lodewijk XVIII als koning erkend.
20 Juni 1814 was er een a'gemene dank
dag. Tijdens de godsdienstoefening stonden
de ambachten stil, de vlaggen waren uitge
stoken en de klokken werden geluid en er was
algemene vreugde over de bevrijding en men
juichte, dat er weer een Oranjevorst (Koning
Willem I) nu niet meer als Stadhouder, maar
als koning over ons land zou regeren.
In no. 600 (Stadsarchief) zien we, de ver
deling van Zeeuwsch-Vlaanderen in 5 Can
tons met als hoofdp'aatsen S'uis, Oostburg,
IJzendijke, Axel en Hulst. Onder Axel wer
den gebracht alle gemeenten of gedeelten van
dien, welke voor het jaar 1795 daartoe heb
ben behoord en nu onlangs deel hebben uitge
maakt van het Canton Assenede. Voor rechts
zaken zullen de Cantons Axel en Hulst, zo in
het Civiele, correctione'e als Crimine'e re
flecteren onder de rechtbank van de eerste
aan'eg, zitting houdende te Goes. Uit het re
gister der Zielen zien we, dat de bevolking
van Axel in 1806 bestond uit 2107 personen.
de Jonge.
TEGEN WINKELRUIT
Donderdagmiddag 10 oktober j.l. te omstreeks
14.15 uur, reed een vrachtauto door de Stationsstr.
te Axel. Ter hoogte van de winkel van c'e Firma
van Cadsand reed de auto over een steen, met het
gevolg dat deze wegsprong en belandde tegen de
etalageruit. De schade viel erg mee, want enkel
een ster en grote scheuren, maakten het raam on
bruikbaar. De schade had aanmerkelijk hoger kun
nen zijn, wanneer de ruit totaal vernield was. De
steen zou dan temidden van draagbare radio's,
pick-ups e.d. terecht zijn gekomen.
BENOEMINGEN
Bij besluit van Burgemeester en Wethouders der
Gemeente Axel van 8 oktober 1963 zijn benoemd
tot chauffeur in dienst der Gemeente, de heer H. P.
Coppieters te Zuiddorpe en c'e heer M. Roest te
Oost-Souburg.
OPBRENGST KOLLEKTE
De in Axel gehouden Zeeuwse kollekte heeft
opgebracht 331,67.
P.I.T.-KOLLEKTE
In de week van 14—19 oktober wordt gekol-
lekteerd voor het Protestants Interkerkelijk Thuis
front.
DRIEDAAGSE
VAN FIRMA GERRIT DE JONGE 6 ZONEN
Gestimuleerd door het sukses van vorig jaar, heeft
de bekende Axelse radio-, televisie- en elektra-
handel Firma Gerrit de Jonge Zonen besloten
opnieuw op spectaculaire wijze in het nieuws te
treden, door middel van een tentoonstelling in het
bioscoopgebouw ,,Het Centrum", waaraan tevens
demonstraties zijn verbonden door zeer deskundig
personeel.
DOMEIN DER VROUW
Bepalend voor deze tentoonstelling is de grote
automatisering van huishoudelijke artikelen, dus de
grote modernisering van het domein der vrouw
DE KEUKEN. Welke echte Nederlandse huis
moeder, meegaande met haar tijd, droomt niet van
zo n prachtige Amerikaanse keuken.
Op deze tentoonstelling is de keuken opnieuw
voorzien van een nieuw snufje een speciaal af
zuigsysteem waardoor luchtjes en vetten worden
gefiltreerd.
Daarnaast kan men ook bewonderen de auto
matische wasmachines, een elektrische strijkmachine
enz.
Dus zoals men zietalles is erop gericht om
zo efficiënt mogelijk te werken, met zo weinig
mogelijk moeite een zo groot mogelijk resultaat
bereiken.
„FIRATO"-NIEUWTJES
Eveneens kan men op 15 - 16 en 17 oktober a.s.,
s middags van 2 tot 6 uur en 's avonds van 7 tot
10 uur een groot aantal nieuwigheden zien, die
voor het eerst werden gedemonstreerd op „Firato"-
1963. Het allernieuwste op het gebied van tele
visie, radio, bandrecorders en platenspelers kan
men volgende week in Axel zien.
T.V.-OPTREDEN
Voor velen kan bovendien een droomwens in
vervulling gaan ieder wil graag eens op het
beeld van de televisie verschijnen en dit wordt
volgende week in „Het Centrum" mogelijk. In het
bioscoopgebouw zal n.l. een speciale televisie
camera worden opgesteld, waarti'oor men de opge
nomen beelden direkt kan bekijken.
We deden hier slechts een kleine greep. We
twijfelen er niet aan of „Het Centrum" zal een
el-orado zijn voor de mensen van onze tijd, de tijd
van ci'e vergevorderde techniek.
Een bezoek willen wij ieder gaarne aanraden.
BIJZONDERE ZANGAVOND
Op zaterdag 19 oktober a.s. wordt in de Ne
derlands Hervormde Kerk te Axel een Bijzondere
Zang-Avond gehouden, uitgaande van de Bijbel-
Kiosk-Vereniging.
Aan deze avond verlenen medewerking het Chr.
Gemengd Koor „Asaf en het Nederlands Herv.
Kerkkoor.
De samenzang zal onder leiding staan van Kees
Deenik, bekend* zanger van geestelijke liederen.
Organist tijdens de zang-avond zal zijn de heer
J. Smies.
ZONDAG 13 OKTOBER 1963
Ned. Herv. Kerk 10.00 uur Ds. v. d. Vlught
van Terneuzen; 2.30 uur Ds. Timmer uit Hulst.
Geref. Kerk (Kerkdreef) 10.00 uur en 3.00 uur:
Ds. A. Kuiper (Avondmaal en Nabetrachting).
Geref. Kerk (Pironstraat) 10.00 uur Ds. van
Leeuwen; 6.00 uur Afscheidsdienst.
Geref. Gemeente, 10 en 2.30 uur: Leesdienst.
ZONDAGSDIENST ARTSEN
1213 OKTOBER Dokter Schiltman.
in.
b^de^Jiihd^gezondheid^en^^verheid
Hoestdrank in tabletvorm. 95ct
