u't ONZE omceving LANGS DE SCHELDESTROMEN
Opstand in
Getto van Warschau
Teelt van men en zacht fruit onmogelijk
zonder hulp van scholieren
Predikbeurten
Zonder de hulp van zo rond zeshon
derd scholieren zou de oogst van zacht
fruit en vroege uien in Zeeland en
daardoor vanzelfsprekend ook de
teelt voor een groot deel als on
mogelijk moeten worden beschouwd.
NIEUWE MIJLPAAL.
De Coöp. Boerenleenbank „Terneuzen" Raiffei-
senbank, welke op 4 juni j.l. op luisterrijke wijze
haar 50-jarig bestaan vierde, bereikte op 25 juli
j.l. een nieuwe mijlpaal.
Mede als gevolg van de rond de jubileum
viering op 4 juni 1963 gevoerde spaaraktie over
schreed het inleggerstegoed bij de spaarbankafde
ling deze week de 25 millioen gulden. De groei
van deze spaarbank is opmerkelijk wanneer men in
aanmerking neemt dat in 1960 de 15 millioen werd
overschreden, in 1962 de 20 millioen en thans de
25 millioen.
Ongetwijfeld zal het voor de betreffende inleg
ger een prettige verrassing geweest zijn, dat hem
ter gelegenheid van dit feit door het bestuur van
de bank een enveloppe met inhoud werd aange
boden.
GESLAAGD
Voor het dezer dagen te Amsterdam gehouden
examen vakbekwaamheid kachelsmidsbedrijf slaag
de o.a. onze stadgenoot de heer A. P. Boeye,
werkzaam bij de fa. C. J. Schieman-Cappon te
Axel.
31e NATIONALE
TREKPAARDENTENTOONSTELLING
In het erekomité van de Nationale Trekpaarden
tentoonstelling dat onder voorzitterschap staat van
Z.K.H. Prins Bernhard, heeft o.m. ook zitting ge-'
nomen Z. Exc. Mr. B. W. Biesheuvel minister
van landbouw en visserij.
Deze een en dertigste nationale show zal o.m.
door het grote aantal inzendingen meer dan
500 van de beste trekpaarden uit het gehele land
en een keurkollektie van 50 Haflingerpaarden
alsmede door toevoeging van verschillende aparte
demonstraties en de ingebruikneming van het nieuw
aangelegde en aanzienlijk uitgebreide demonstratie
terrein een bijzonder luisterrijk karakter dragen.
De tentoonstelling wordt gehouden op vrijdag 13
en zaterdag 14 september a.s. te 's-Hertogenbosch.
AXEL 750 JAAR STAD"
Ter gelegenheid van de feestelijkheden „Axel
750 jaar stad hebben de oud-Axelaars aan het
gemeentebestuur een bijdrage geschonken voor een
blijvend aandenken aan dit historisch gebeuren.
De lijst van bijdragenden bevat 90 namen van
oud-Axelaars tot een totaal bedrag van 1.790,-.
Als bijzonderheid kan nog worden vermeld dat
hierin een bedrag van 300,.is begrepen van
een oud-Axelaar die een klokje tot die waarde
heeft toegezegd voor het carillon, dat als blijvend
aandenken is ontworpen.
GESLIPT
Zaterdag 3 augustus j.l. had op de Zuidsingel
te Axel een botsing plaats.
De personenauto van de heer R. G. van L. de
Beveren-Waes werd aan de achterzijde aangereden
door de slippende Volkswagen bestelauto van de
heer T. F. te Middelburg.
Beide auto s hadden materiële schade.
Zaterdag 3 augustus te omstreeks 15.00 uur
•werd de personenauto van de heer R. T. E. C.
te Terneuzen, bij het op de Zuidsingel voorsor
teren, aangereden door de belgische personenauto
van de heer T. L. W. uit Machelen.
Persoonlijke ongevallen deden zich niet voor,
wel hadden beide auto's lichte materiële schade.
MEISJES NA ROOFOVERVAL IN
DUITSLAND IN AXEL TERUG.
De drie Axelse meisjes die in Monschau (D) na
een roofoverval waren opgenomen in een zieken
huis in Duitsland, zijn zaterdag weer door hun
familie naar huis terug gebracht, ze zullen nog
wat rust moeten houden.
JONGETJE AANGEREDEN.
Woensdag 7 augustus j.l. te omstreeks 10.15 uur
had op de T-kruising Nieuwstraat-Buitenweg-
Stationsstraat alhier een botsing plaats.
De 7-jarige J. M. P. uit Yerseke die hier ter
plaatse logeerde, kwam door de Buitenweg gefietst
en wilde, zonder op het verkeer te letten, linksaf
de Nieuwstraat inrijden. Juist op dat moment
naderde vanuit de Stationsstraat de personenauto
bestuurd door onze stadgenoot de heer P.V. De
jongen werd gegrepen en kwam te vallen.
Aanvankelijk liet dokter Schiltman de jongen
naar z n familie brengen, maar 's middags werd hij
per ambulance vervoerd naar het Juliana ziekenhuis
te Terneuzen voor het maken van foto's e.d. Ver
moedelijk had hij een zware hersenschudding op
gelopen. De materiële schade aan het rijwiel was
gering.
FABRIEKJE VAN „KRAAIEPO TEN"
ONTDEKT.
Woensdag hebben ambtenaren van de douane
uit Axel in samenwerking met de rijkspolitie te
St. Jansteen een komplete werkplaats van kraaie-
poten ontdekt. De hele installatie, bestaande uit
knipmachine, buigmachine en lasapparaat werd in
beslag genomen. 7 dozen kraaiepoten (1050 stuks)
92 staven ijzer hiervoor én 650 kg boter werden
hier eveneens door de ambtenaren buit gemaakt.
EERSTE BRAMEN TE
KAPELLE GEVEILD
De veiling van Kapelle heeft woensdag de eerste
industrieveiling gehouden van bramen. Het aanbod
bedroeg nog slechts anderhalve ton. Voor kwaliteit
I werd 118 cent afgedrukt, voor kwaliteit II 99 ct.
In verband met de waarschijnlijk geringe bramen-
oogst en de noodzaak om steeds een voldoende
kwantum aan te bieden, zal er op vrijdag geen
industrielevering gehouden worden. Wel zal er
vrijdags aanvoer zijn voor verse konsumptie.
WERKLOOSHEID IN ZEELAND
DAALDE MET 30 MAN.
Ondanks de normale stijging van het Zeeuwse
werkloosheidscijfer, die in juni altijd geregistreerd
wordt omdat dan de pas op de scholen geslaagde
jongens en meisjes op de arbeidsbureaus worden
ingeschreven, is het aantal oudere werklozen
(boven de 19 jaar) in deze provincie toch nog
afgenomen. Een opzichte van de vorige maand
steeg het aantal ingeschreven jeugdigen namelijk
met rond 40, terwijl het aantal Zeeuwse werk
lozen in totaal slechts steeg van 658 eind juni tot
669 eind juli, dus met elf. De feitelijke daling van
de normale werkloosheid bedroeg dus rond dertig
man.
Ten opzichte van vorig jaar juli is er een be
langrijk gunstiger arbeidsmarkt, namelijk bijna 200
werklozen minder, terwijl het aantal mannen dat
werkzaam is op objekten voor aanvullende werk
gelegenheid, dit keer ten opzichte van juni j.l. ge
halveerd is, van 24 naar 12.
Het landelijke werkloosheidsbeeld is nagenoeg
gelijk aan het Zeeuwse, terwijl» het aantal jeug
digen dat in juli ingeschreven werd, 3500 meer
bedroeg dan in de vorige maand, nam het aantal
oudere werklozen met rond 100 man af. De toe
genomen vraag: van rond 96.800 tot rond 100.800
heeft bijna geheel betrekking op jongeren.
WATERSPORT BIJ ZEEUWEN
STEEDS POPULAIRDER.
Het is nu al enkele weken lang uitgelezen weer
geweest voor de watersportliefhebbers. In de
jachthavens te Veere, Wolphaartsdijk, Goes en
Terneuzen, om er een paar te noemen, heerst die
zorgenvrije bedrijvigheid van mensen die van het
water houden en er met een boot op uit willen
trekken.
In het Veerse Meer, een watersportgebied in
snelle opkomst, is bijvoorbeeld de jachthaven van
Kortgene praktisch klaargekomen, waardoor de
ligplaatsenkapaciteit aan het Veerse Meer binnen
kort met 600 zal zijn toegenomen. Terneuzen heeft
al direkt na de oorlog een jachthaven gekregen
die door partikulieren wordt beheerd. Deze jacht
haven, die in de midden-buitenhaven ligt, is een
van de thuishavens van de Royal Belgian Sailing
Club uit Gent, de grootste watersportvereniging
in België. Verscheidene Terneuzenaren zijn in de
loop der jaren lid van deze Belgische vereniging
geworden. Uitbreiding van de outillage van de
jachthaven is wenselijk. In hoeverre deze gereali
seerd zal worden zal afhangen van de mogelijk
heden in het kader van de Kanaalwerken.
JONGEN OVERLEED NA
ONGELUK TE KRUININGEN.
Als gevolg van een verkeersongeval in 'Krui-
ningen is in het ziekenhuis te Almelo overleden
de 16-jarige Bert de Vegte. De jongen was op
20 juli met een groep jongelui per autobus onder
weg naar een vakantiekamp. Hij is die dag in
Kruiningen plotseling de weg overgestoken en
werd onmiddellijk na elkaar door twee auto's aan
gereden en zeer zwaar gewond.
Nadien is de jongeman van Goes, waar hij in
het ziekenhuis was opgenomen, naar Almelo ver
voerd.
JEUGDIGE FOKVARKENS UIT ZEELAND
VLIEGEN NAAR ZUID-AF RIK A
Op een vijftal Zeeuwse varkensfokkerijbedrijven
is als proeforder manlijk fokmateriaal aangekocht
met bestemming Zuid-Afrika. Dezer dagen zijn de
nog jeugdige fokbeertjes in Hoek van Holland in
quarantaine gegaan, waarna ze eerstdaags per
vliegtuig naar Pretoria en Kenya verstuurd zullen
worden.
Het betreft uitsluitend een proeforder, waaruit
mogelijk meerdere transakties kunnen voortvloeien,
aldus sekretaris J. H. -ter Keurs van het varkens
stamboek voor Zeeland te Goes. Het ligt in de
bedoeling dat deze eerste zending landvarken-
fokbeertjes zal dienen voor kruisingen met de al-
daar voorkomende landrassen.
IN EERSTE HALFJAAR 1963 MINDER
WONINGEN GEREED IN ZEELAND.
Volgens gegevens van het Centraal Bureau voor
de Statistiek kwamen in het eerste halfjaar van
1963 30.066 nieuwe woningen gereed tegen 34 716
in het eerste halfjaar van 1962. In Zeeland is er
een aanzienlijke teruggang te konstateren in ver
gelijking met vorig jaar. In het eerste halfjaar van
1963 kwamen hier 489 woningen gereed, tegen 734
in het eerste halfjaar van 1962.
In de eerste helft van 1963 werd in Nederland
begonnen met de bouw van 43.060 woningen, tegen
41.710 in de overeenkomstige periode van 1962.
Daar het aantal in bouw genomen woningen in
juni groter was dan dat van de gereedgekomen
woningen, steeg het aantal in aanbouw zijnde wo
ningen tot 135.225 op het eind van die maand.
SLECHT JAAR VOOR
KLEINFRUITTELERS IN ZEELAND
De Zeeuwse kleinfruitteelt heeft dit jaar geen
goed seizoen gehad. Het slechte weer veroorzaakte
een kleine oogst en de prijzen voor enkele zacht-1
fruit soorten zijn tegengevallen. Nu, met uitzonde
ring van de bramen, de oogst is afgelopen, heeft
de veiling te Kapelle de aanvoer, opbrengst en de
middenprijscijfers bekend gemaakt van aardbeien,
frambozen, rode en zwarte bessen. Met deze vier
zachfruit-produkten werd dit jaar een omzet be
haald van 2.250.585,—, driekwart millioen min
der dan vorig jaar toen er voor 3.000.853,01
werd geveild.
De bramenoogst zal aan de daling van de omzet,
zo wordt verwacht, niet veel meer kunnen goed
maken. Ofschoon deze week met de pluk van
bramen begonnen is en er over het verdere verloop
nog weinig kan worden voorspeld, staat wel vast
dat de Zeeuwse produktie dit jaar zeker niet hoger
dan de helft van de produktie van vorig jaar mag
worden geraamd. Niet alleen in Zeeland, ook in
het vooraanstaande teeltgebied Zaltbommel hebben
de struiken veel geleden van de strenge winter en
optredende stengelziekten.
PLANNEN VOOR NIEUW
ZIEKENHUIS TE .OOSTBURG.
Het St. Antonius-ziekenhuis te Oostburg, het
streekziekenhuis voor West Zeeuwsch-Vlaanderen
is op verschillende punten uit zijn jasje gegroeid
en hier en daar beginnen de naadjes dan ook los
te laten.
Juist met het oog op zijn streekfunktie is het
daarom noodzakelijk dat Oostburg binnen afzien
bare tijd over een nieuwe, moderne en efficiënte
akkomodatie zal kunnen beschikken.
Dit is de reden waarom het bestuur van het
St. Antonius-ziekenhuis ernstig bezig is met het
opzetten van plannen voor een geheel nieuw zie
kenhuis. Het rijk heeft reeds zijn principiële goed
keuring voor dit nieuwe ziekenhuis te Oostburg
gegeven. Er is een schetsplan opgesteld dat mo
menteel nauwkeurig wordt getoetst aan moderne
eisen, die aan een ziekenhuis gesteld moeten
worden.
ZONDAG 11 AUGUSTUS 1963.
Ned. Herv. Kerk: 10 uur Ds. P. J. Pennings;
2.30 uur Ds. Gramsbergen van Kloosterzande
Geref. Kerk (Kerkdreef) 10.00 uur en 2.30 uur
Ds. J. de Feijter van Berkum.
Geref. Kerk (Pironstraat) 10.00 en 3.00 uur:
Ds. Lafeber te Bunschoten-Spakenburg.
Geref. Gemeente, 10 en 2.30 uur: Leesdienst.
ZONDAGSDIENST ARTSEN
10-11 AUGUSTUS Dokter Kats.
Tot deze konklusie is het Distriktsbureau voor de
Arbeidsvoorziening in Zeeland te Middelbrug ge
komen. Voorts hebben de medewerkers van het
bureau ervaren dat tijdens de afgelopen verple-
gings- of onderhoudsperiode in de landbouw de
invloed van de krappe arbeidsmarkt sterker merk
baar is geweest dan de laatste jaren het geval
was.
Zo konden op verschillende percelen de gewassen
voornamelijk suikerbieten, ni^t op tijd worden
verzorgd, hetgeen ook blijkt uit het vele onkruid
dat op deze percelen wordt aangetroffen.
OMGEPLOEGD.
Enkele akkers met suikerbieten werden zelfs door
gebrek aan arbeidskrachten weer omgeploegd
In de landbouw, waar men sterk van de natuur
afhankelijk is en veelal aan tijd is gebonden, kan
men namelijk maar weinig stagnatie verdragen.
De inkrimping van het bietenareaal met ongeveer
procent is niet alléén te wijten aan de prijs
maar wellicht voor een belangrijk deel ook het
gevolg van-een aanpassing aan het steeds geringer
wordende aanbod van arbeidskrachten.
De direktie van het D.B.A. noemt daarom het om
ploegen van enkele percelen suikerbieten reeds een
teken aan de wand: hoewel de moeilijkheden in de
afgelopen periode voor een belangrijk deel het
gevolg waren van de ongunstige weersomstandig
heden, neemt dit toch niet weg, dat de personeels
tekorten in deze hiervoor zo gevoelige bedrijfstak
zich steeds meer gaan voordoen.
INKRIMPING.
Het is wellicht niet denkbeeldig dat deze ontwikke-
ing zal leiden tot een verdere aanpassing, waar
door het bietenmateriaal nog verder zal inkrimpen.
Dit zou betekenen dat de suikerproduktie nog
minder dan de binnenlandse behoefte zal kunnen
dekken.
De oogst van zacht fruit en vroege uien is mo
menteel wel voor een heel groot deel afhankelijk
van de schoolvakanties. Zo zijn er in juli via de
(vervolg van pag. 1)
Er werd een Joodse verzetsorganisatie opge
richt, de „Zydowska Organizacja Bojowa" (af
gekort de ZOB) met aan het hoofd de 24-jarige
Mordchaj Anielewicz. De ZOB stond in verbin
ding met het Poolse Ondergrondse Leger, de
„Armia Krajowa" (afgekort AK). De Polen voor
zagen de Joden van wapens en munitie en leerden
hen hoe ze handgranaten moesten maken. Bunkers
werden opgericht en onderaardse schuilplaatsen,
waarin vrouwen, kinderen en grijsaards tenminste
enige tijd veilig zouden kunnen zijn. Het eerste
werk van de ZOB was echter het liquideren van
alle verraders, kollaborateurs in het Getto zelf.
Voorts werd besloten geen enkele Duitser meer in
het Getto binnen te laten.
Op 18 januari 1943 poogden de Duitsers de
deportatie van de circa 56.000 overgebleven Joden
voort te zetten doch tot hun grote verbazing
stootten zij op verzet. Het kwam tot gevechten die
acht dagen duurden. De Duitsers leden zware ver
liezen en trokken zich terug, waarbij zij vele huizen
in brand staken. Er volgde een korte tijd van rust.
Op 19 april 1943 drongen echter sterke Duitse
formaties het Getto binnen om de overgebleven
Joden te liquideren. De Duitsers zetten hiervoor
6000 soldaten in, die over het allermodernste oor
logsmateriaal beschikten, maar de legermacht van
SS-generaal Jürgen Stroop werd uit het Getto
verjaagd.
„Bei unsrem ersten Einrücken in das Ghetto
gelang es den Juden und Polnischen Banditen
durch einen bewaffneten Ueberfallden Angriff
unserer Krafte, samt Panzem und Panzer-
wagen, abzuwehren."
aldus het Duitse legerbericht van de 19e april 1943.
De dag van de opstand. Een historische dag want
voor de eerste maal hadden de Joden gezegevierd!
Nog geen vierentwintig uur later verschenen op-
nieuwe „SS-Sonder-Kommando's" met tanks en
zware artillerie doch ook zij stieten op een ge
organiseerd en vastberaden verzet.
„Wij willen een menswaardige dood sterven
luidde het appèl van de Getto-strijders aan de
wereld en ons niet willoos naar de gaskamers
laten slepen." De Joden vochten met de moed der
wanhoop en de gevechten, die het karakter van
een reguliere Duits-Joodse oorlog droegen, duur
den ruim een week en eindigden voor de Duitsers
met een verlies van 1000 tot 1200 man. Het getal
der gesneuvelde Joden en Jodinnen bedroeg 5000.
De zware verliezen dwongen de Duitsers tot een
andere taktiek. Het Getto zou en moest van de
aardbodem worden weggevaagd en daarom werd
met behulp van brandbommen en vlammenwerpers
huis na huis, straat na straat, systematisch in brand
gestoken. Het was een hel. Wie niet in de vlam
men omkwam werd onmiddellijk gedood. De besti
aliteit van de Duitsers en de aan hun zijde vech
tende Oekrainers, Lithauers en Letten, kende geen
grenzen.
Eenheden van het Poolse Ondergrondse Leger
(AK) onder kommando van kolonel Chrusciel
(schuilnaam „Monter") hebben enkele aanvallen
uitgevoerd in de rug van de in het eGtto vech
tende Duiste troepen, om de opstandelingen ge
legenheid te geven zich terug te trekken op steeds
nieuwe posities.
Zes weken heeft de strijd geduurd, een strijd
temidden van een vuurzee in handende huizen, in
puin, in bunkers onder cje grond en tenslotte in de
riolen; een strijd van vertwijfelde, verhongerde en
zogoed als ongewapende Joden tegen de tot de
tanden en met alle moderne vernietigingswerk-
tuigen gewapende Duitsers.
In de laatste fase van de Getto-opstand trachtten
eenheden van het Poolse Ondergrondse Leger de
overlevenden door de riolen te redden, maar de
Joodse opstandelingen waren zo volledig uitgeput
dat er maar een honderdtal sterk genoeg was om
langs deze weg te ontsnappen. De Duitsers pomp
ten miljarden liters water in de riolen. Ze hoopten
de Joden daarmee te kunnen verdrinken. Maar
steeds weer kon een afvoerkanaal worden gevon
den zodat de ondergrondse bunkers niet vol water
stroomden. Toen probeerden de Duitsers gifgas.
Duizenden opstandelingen stierven daardoor.
Maar de strijd ging voort Tot en met de laatste
man, de laatste vrouw, het laatste kind.
Op 8 mei bereikten de Duitsers het hoofdkwar
tier van de opstandelingen: Mila 18. In de bunker
onder dit huis sneuvelde de leider van de opstand,
Mordchaj Anielewicz. Op 16 mei 1943 maakten
de Duitsers bekend: „Er bestaat in Warschau
geen Joodse wijk meer." 56.000 Joden werden van
19 april tot 15 mei door ons vernietigd. Het is
toen definitief stil geworden in het Getto, zo angst-
aanjagend stil, dat niemand er een. voet meer
durfde te zetten.
Zo werd het Getto van Warschau door de
Duitsers geliquideerd. Thans twintg jaar geleden.
Laten wij het nooit vergeten.
BILLY STRENK.
arbeidsbureaus enkele honderden scholieren inge
schakeld bij de werkzaamheden in deze land- en
tuinbouwsektor, terwijl er voorts nog eens een paar
honderd scholieren zelf werk gevonden hebben.
In verband hiermee zou men het in agrarische
kringen dan ook toejuichen als de vakanties een
paar weken eerder zouden kunnen beginnen.
WELZIJN JEUGD
Bij de bemiddeling van de scholieren wordt er op
gelet dat de tewerkstelling op verantwoorde wijze
én met toestemming van de ouders geschiedt Het
is echter niet zo, dat de arbeidsbureaus in alle
gevallen bemoeienis hebben met de inschakeling
van de honderden scholieren. Bij de omvangrijke
vorm die het vakantiewerk in verschillende be
drijven thans heeft aangenomen, rijst soms de vraag
of dit werk, gezien de duur en de arbeidsom
standigheden, niet schadelijk is voor het geestelijk
en lichamelijk welzijn van de schoolgaande jeugd.
