Graft, Groot-Schermer, De Rijp en Jisp
LANGS DE SCHELDESTROMEN
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN VERSCHIJNT IEDERE ZATERDAG
STEDESCHOON IN POLDERLAND
J
Frankering bij abonnement, AXEL
ZATERDAG 3 AUGUSTUS 1963
77e Jaargang no. 44
AXELSE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS i Lomc nummer* 10
Kwartaal - abonnement
Azd binnen 4e kom 1,25. Andere plaatsen IJS,
Buitenland 2.
Hoofdredaküe J. C. VINK.
Redaköe en Administratie Axel, Markt 12. tel 0 1155 - 646. postbus 16
Drukker - Uitgeefster FIRMA J. C. VINK
ADVERTENTIEPRIJS: 10 cent per mjm.
Bi) kontrakten belangrijke reduktie.
Ingezonden Mededelingen 30 cent per a*n,
Kleine Advertentiên 1-5 regeli 1-
Iedere regel meer 12 cent extra.
A N V V - TIP VOOR VRIJE UREN
De lap grond tussen Alkmaar, Uitgeest en
Purmerend vormt een vette hoek in Noord
holland. Temidden van de vruchtbare zeeklei
en het drassige veen, waarop veehouders en
tuinders hun bestaan vinden, liggen de dor
pen Graft, Groot-Schermer, De Rijp en Jisp.
Vier plaatsen, die op een afstand van enige
kilometers van elkaar verwijderd zijn en waar
van de stadhuizen met elkaar wedijveren welk
het schoonst is.
Graft en De Rijp.
Wedijver was er vroeger, zonder stadhui
zen, eveneens. Graft had de oudste papieren,
het was de zetel van een rechtsgebied en daar
om belangrijk. En toen omstreeks 1400 De
Rijp opkwam overheerste Graft meteen de
nieuwe nederzetting.
De Rijp mocht klein zijn, zijn vissers waren
even ondernemend als de schippers van Graft.
Zij voeren over het toen nog bestaande meer
De Beem:ter naar de Zuiderzee en keerden
met ladingen haringen terug. Gaandeweg
groeiden ze in aantal en rijkdom en na ver
loop van tijd namen ze het niet langer om
door Graft bestuurd te worden. Na veel ruzie
en onenigheid besloten de Staten van Holland
in 1607 de twee dorpen van elkaar te schei
den.
De Grafters vonden het prachtig. Eindelijk
waren ze verlost van die lastige herriemakers,
die in hun dorp niet eens een kerk of raadhuis
hadden. Ze zouden eens tonen, dat Graft ook
zonder De Rijp een dominerende positie in
nam. In 1613 bouwden ze een rechthuis, edel
en sierlijk van lijn, in de stijl van de vroegere
renais:ance, kompleet met trapgevels, waar
bovenop leeuwen troonden. Ze gaven het twee
ingangen met stoepen en gracieuze smeed
ijzeren leuningen.
De vissers van De Rijp bromden in hun
baard. Welk een verkwisting om in een aan
zienlijk k'einer geworden rechtsgebied zo n
rechthuis te bouwen. Zo ooit, dan toonden de
Grafters wel duide'ijk wat een praa'hanzen
en snoevers ze waren.
Maar ze bromden nog veel luider over de
drooglegging van De Beemster van 1608-
1612, die hen brodeloos had gemaakt.
Leeghwater, de veelzijdige.
En dan te bedenken, dat een dorpsgenoot,
Jan Adriaenszoon Leeghwater, daarvan de
uitvoerder was Met geld van zes vermogen
de Am terdammers was de inpoldering tot
stand gekomen en Leeghwater had het werk
zéér tot hun tevredenheid volbracht. Ze waren
zó met hem ingenomen, dat toen zij op 4 juli
1612 Prins Maurits en Prins Frederik Hen
drik in De Beemster een maaltijd aanboden,
Leeghwater de eer te beurt viel de hoge gasten
enige schotels met spijzen te mogen aanrei
ken...
Leeghwater was een kérel. Ingenieur en
molenmaker, uitvinder en architect, k'okke-
gieter en waterbouwkundige en ook nog
schrijver van verschillende boeken.
Zijn oudere dorpsgenoten, de visrers,
mochten het land aan hem hebben, de jonge
ren bezagen het anders. Er was goed ge'd in
de polder te verdienen. Ze begonnen boter
en kaas te verhandelen. Hun omzetten stegen
snel. En na verloop van enige jaren heerste
er een nieuwe welvaart in De Rijp. Het ogen
blik was aangebroken om de achterstand ten
aanzien van Graft in te halen. Er moest een
Waag gebouwd worden, die als centrum van
de handel kon dienen. Maar niet een gebouw
in de verfijnde stijl van het rechthuis te Graft;
men wenste een kloeker, mannelijker trant
van bouwen. En wie kon dat beter doen dan
Leeghwater
In 1630 was het gebouw voltooid. Leegh
water had de opdracht van de kooplieden pre
cies zo uitgevoerd a's zij het wensten. Het
was een gebouw, dat imponeerde en dat in
een kanjer van een geve'steen met forse let
ters verme'dde „Waag". In petieterige letters
eronder stond bescheiden „Raathuis". Ein
delijk hadden de Rijpsters die van Graft over
troefd.
Nu we van de onderlinge na-ijver tussen
de twee, nu piepk'eine, dorpen iets afweten,
bezien we beide gebouwen, thans als raadhuis
in gebruik, iets nader.
Boven de ingang van het raadhuis te Graft
prijkt een forse gevelsteen, die een varende
driemaster voorstelt. Het sierlijke gebouw, dat
iets speels heeft door de uitstekende steentjes
rond de ramen en langs de hoeken, is bijzon
der aardig gelegen aan de dorpsstraat met zijn
lindebomen.
In De Rijp staat het raadhuis op de Dam
aan de vaart. In de gevel is het gemeente
wapen gemetseld, voorstellende twee gekroon
de gouden haringen op een schild van lazuur.
Om de g'orie van het verleden nog duidelijker
te demonstreren is op een andere geve'steen
een haringbuis (soort schip) afgebeeld. Bene
den in het gebouw vindt ge de weegschaal
met daarin de schone leuze gegraveerd
„Weecht Recht, geeft een Iegelijk het sijn".
Ook de gemeente Groot-Schermer heeft
een vissersboot in de gevel van zijn raadhuis.
Daarboven is de geblinddoekte Vrouwe Jus-
titia afgebeeld. Evenals te Graft is dit raad
huis van oorsprong een rechthuis of beter
gezegd het is de samenvoeging van twee
rechthuizen. Zuid-Schermer, een kilometer of
acht ten westen van Groot-Schermer ge'egen,
kreeg er één in 1639, Groot-Schermer het
zijne in 1652. Bij de restauratie van 1939
zijn die twee tezamen gevoegd tot één ge
meentehuis.
Jisp, de zuide'ijkste gemeente in onze drie
hoek, heeft ook al een merkwaardig raadhuis.
Deze plaats, die men slechts via een hele om
weg kan bereiken, maar die in de 17e eeuw
helemaal „ver" van de andere dorpen af lag,
heeft zijn raadhuis te danken aan de welvaart,
die vooral de bakkers van scheepsbeschuit
toen beleefden. Dichter bij de Zaan gelegen,
had het zijn afzetgebied zo bij de hand. Is dit
raadhuis van buiten minder sierlijk dan de
andere drie, het loont bij alle vier om op werk
dagen het interieur te bezichtigen. De raad
zaal is in tact gelaten voor het overige heeft
men wel wat moeten breken en verbouwen
om de raadhuizen aan de moderne eisen aan
te passen. Met het laatste heeft de gemeente
secretarie van Wijde Wormer het gemakke
lijker. Daar staat een gloednieuw, na-oorlogs
gemeentehuis, strak van lijn, dat een groot
contrast vormt met zijn oudere collega's.
Contrasten zijn er wel meer. De Rijp, Graft
en Groot-Schermer liggen in het oude land
met zijn grillig slingerende wateren en polder
wegen. Even oostelijker strekt zich De Beems
ter uit, mathematisch van aanleg, met rechte
wegen, die elkaar haaks kruisen. In Midden-
Beemster kunt ge de voormalige werkkamer
van Betje Wolf bezichtigen, in Purmerend op
dinsdagmorgen de levendige biggenmarkt.
Wilt ge een aardige route door dit groene
land, rijd dan van Wormerveer naar Knollen
dam, steek met het autoveer bij Spijkerboor
het Noordho.'lands Kanaal over en koers dan
aan op De Rijp, Graft en Groot-Schermer om
via Schermerhorn, Noord- en Midden-Beems-
ter naar Purmerend te gaan.
Op het traject Purmerend-Wormerveer
komt u dan langs Wijde Wormer, Jisp en
Wormer.
Recreatieoord „De Braakman"
trekt elk jaar meer bezoekers.
Het is druk in „De Braakman", het enorme
recreatiecentrum tussen Oost- en West-
Zeeuwsch-Vlaanderen, dat aan internationale
populariteit steeds sterker blijkt te winnen.
Bedroeg vorig jaar het aantal overnachtingen
in camping en bungalowpark 5.200, het staat
reeds thans vast, dat dit getal deze zomer
ruim verdubbeld gaat worden. Wat overigens
geen enkele kandidaat-kampeerer of bun-
ga'owhuurder behoeft te desillusioneren, want
het centrum is berekend op liefst veertigdui
zend overnachtingen per seizoen. Het aantal
bezoekers van het zwembad met speelweide
beliep vorig jaar twintigduizend, doch za' dit
maal de dertigduizend gaan overschrijden.
Wat toch bepaald niet gelegen kan hebben
aan het feit, dat we zo vroeg in de zomer
zaten.
Huisviouw stal tas uit kraam
op de markt in Oostburg.
Op de weekmarkt in Oostburg heeft een
Terneuzense huisvrouw woensdagmiddag een
leren tas ontvreemd. De marktexploitante,
mevrouw De K. uit VlLsingen, die na ont
dekking van de diefstal op onderzoek uittoog,
vond de tas achter op een op slot, maar onbe
heerd staande bromfiets vlakbij het Ledel-
plein. Zij waarschuwde de politie, die brom
fiets met tas meenam naar het po'itiebureau.
Hier meldde zich even later het echtpaar B.
uit Terneuzen om aangifte te doen van ver
missing van de bromfiets.
Mevrouw J. B.-D. bleek zonder medeweten
van haar man de tas uit het marktkraam te
hebben ontvreemd. Het echtpaar B. kon naar
huis vertrekken, de tas kwam weer terug in
het marktkraam.
Stoffelijk overschot
te Peikpolder aangespoeld.
In de haven van Perkpolder is het stoffe'ijk
overschot aangetroffen van het 13-jarig meisje
A. v. Aart uit Hulst. Zoa's bekend was zij
maandag 22 juli in de monding van genoem
de haven verdronken.
Speldjes, uilbeurs in Terneuzen.
In het pand Noordstraat 67A te Terneuzen,
naast de firma Bogaert, is zaterdagmiddag
van 2 tot 5 uur een ruilbeurs voor speld'es-
verzame'aars. De beurs wordt georganiseerd
in samenwerking met de Terneuzense win
keliersvereniging „Klimop". Het initiatief
hiervoor ging uit van de heer J. Bogaert uit
Oostburg.
Jonge Zeeuwen bouwen een kapel
in Finland.
De uit Sas van Gent afkomstige pater R. de
Caluwe, thans priester in Finland, krijgt voor
vier maanden de steun van twee jonge
Zeeuwen bij de bouw van een kapel met vor
mingscentrum.
Vrijdagmiddag om kwart voor drie zijn
Kees de Winter (timmerman, Ovezande) en
Wies Cappendijk (betontimmerman uit Bosch-
kapelle) van Schiphol naar Helsinki vertrok
ken. Vandaar gaan zij naar Reko'a, waar zij
hun vakkennis en werkkracht ter beschikking
zullen stellen van een kleine gemeenschap
rooms-katholieken.
Doel is in drie maanden tijd, vóórdat de
Finse winter aanbreekt, een houten kapel met
oecumenisch centrum te bouwen. Het één
laag tellend comp'ex wordt 32 bij 26 meter
en staat op een betonn°n fundering. In het
vormingscentrum komt een s'aapzaal voor
vijftien bedden. De gebouwt'es krijgen een
dakbedekking van rubberoid, zij worden
voorts voorzien van een oliestookverwarming.
Stationschef Krabbendijke
verduisterde 1100, -
De stationschef te Krabbendijke A. de V
is door de spoorwegrecherche aangehouden
wegens verduistering van ongeveer 1100, -
Hij heeft het geld op verschil'ende data in
1962 en 1963 uit de kas gehaald en het uit
gegeven aan drank.
Bij een onlangs gehouden controle wist hij
het tekort, door een haastige lening te s'uiten,
nog aan te vullen.
De spoorwegrecherche had evenwel arg
waan gekregen. Er werd een onverwachte
extra contro'e ingeste'd, die de verduistering
aan het licht heeft gebracht.
A. de V. heeft tegenover de po'itieautoritei-
ten en de officier van ju titie een volledige
bekentenis afgelegd. In afwachting van ont-
s'ag is de stationschef geschorst.
Duitser slachtoffer van „Uilenspiegel"
Een Duitse toeri:t is woensdagmiddag om
ha'f drie van het Belgische piratenzendschip
„Uilenspiegel" van zes meter op het strand
van Retranchement geval'en. De man, van
midde'bare leeftijd, trachtte zoals zoveel va
kantiegangers langs een touw aan boord van
de „Ui'enspiegel" te komen, die nog steeds
in de monding van Het Zwin te Retranche
ment ligt.
De onfortuin'ijke vakantieganger kon het
echter net niet halen. Toen hij enke'e meters
geklommen had, liet hij plotseling los en viel
op het strand.
De toerist, die verblijft in Cadzand, klaag
de over pijnen in zijn rug. De arts H. A. L.
Bom uit Cadzand verleende eerste hu'p en
liet vervolgens de onfortuin'ijke vakantie
ganger per ambulance overbrengen naar het
St. Antoniusziekenhuis te Oostburg.
Zeeuwse Jeugd- Zwemkampioenschappen
te Terneuzen.
Onder ideale weersomstandigheden werden
zaterdagmiddag j.l. de junioren zwemkam
pioenschappen voor Zee'and in het nieuwe
„Scheldebad" te Terneuzen gehouden.
Deze wedstrijden waaraan een groot aan
tal dee'nemers dee'namen, werden georgani
seerd door de Terneuzense Zwem- en Polo
club „De Schelde".
Er was van de zijde van het publiek een
verheugend grote belangstelling, die de be
oefening van de zwemsport in Terneuzen ze
ker ten goede zal komen.
Er werd aan deze wedstrijd deelgenomen
door leden van „Bruinvis" (Sas van Gent),
„Luctor" (Midde'burg), „S. V.Z" (Souburg),
„Starters" (Aardenburg), „Sche'destroom",
(Bresken:) en „Schelde" (Terneuzen).
L.J.G. in Zeeland wordt P.J.G.
De Plattelands Jongeren Gemeenschap
Zeeland - vroeger de L.J.G. heeft dezer
dagen tijdens een ledenvergadering in „De
Landbouw" te Goes de nieuwe statuten en het
huishoudelijk reglement goedgekeurd. Dit
was noodzakelijk in verband met de naams
verandering van de vroegere L.J.G. in P.J.G.Z.
Het accent van de wijzigingen ligt voorname
lijk op de overgang van het landbouwkarakter
van de gemeenschap naar het platte'ands-
karakter. Verder is de bestuursindeling ge
wijzigd. De P.J.G.Z. bestaat lokaal uit afde
lingen met afdelingsbesturen, regionaal uit
streekraden, groot-streekbesturen en klein-
streekbesturen en provinciaal uit de leden
raad en het provinciaal bestuur. Het orgaan
van de P.J.G. Zeeland krijgt de naam „Plat
teland, jeugd". De secretaris van het provin
ciaal bestuur heeft de hoofdredactie.
Meer grensfaciliteiten
voor goederenvervoer
in Zeeuwsch-Vlaanderen bepleit.
„Een vrachtauto, die het gehele jaar door
tweemaal per week van Rotterdam naar Parijs
en terug rijdt, staat ruim 866 uren of meer
dan 36 etmalen werkeloos bij de grenzen te
wachten". Dit staat te lezen in het „rapport
inzake het grensoponthoud bij het goederen
vervoer over de weg", samengesteld door de
drie landelijke vervoersorganisaties (E.V.O.,
K.N.V.T.O. en N.O.B.-wegtransport) en aan
geboden aan onder andere het ministerie van
financiën en de kamers van koophandel in
Nederland.
De gegevens uit het rapport kort ge
leden ook behandeld door de kamer van koop
handel en fabrieken voor Zeeuwsch-Vlaan
deren zijn verkregen uit de antwoorden
van 800 geënqueteerde bedrijven in geheel
Nederland. Zij geven een duidelijk bee'd van
de zeer ongunstige invloed van deze impro-
duktieve wachttijden op de bedrijfsresultaten
van de goederen vervoerbedrijven. Het rapport
behandelt een groot aantal k'achten en geeft
daarnaast aan welke verbeteringen de geën
queteerde vervoersbedrijven noodzake'ijk en
mogelijk achten.
