Gemeentelijke Herindeling van de Kanaalzone
Frankering bij abonnement, AXEL
ZATERDAG 27 JULI 1963
77e Jaargang no. 43
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN VERSCHIJNT IEDERE ZATERDAG
Hoofdredaktie J. C. VINK.
Redaktie en Administratie Axel, Markt 12, tel. 0 1155- 646, postbus 16
Drukker - Uitgeefster FIRMA J. C. VINK
In mei 1963 heeft het gemeentebestuur
van Axel aan de Stichting het Nederlandsch
Economisch Instituut te Rotterdam de op
dracht verstrekt om het voorstel van Gedepu
teerde Staten van Zeeland inzake de her
indeling van de gemeenten in de Kanaa'zóne
van Zeeuwsch-Vlaanderen aan een beschou
wing te onderwerpen.
In het onderhavige rapport zijn de argu
menten, welke door Gedeputeerde Staten zijn
aangevoerd om tot een herindeling van de
gemeenten in de Kanaalzone te geraken, kri
tisch onderzocht.
Het onderzoek heeft ge'eid tot het opstel
len van een aantal richtlijnen volgens welke
de gemeente'ijke herindeling in de Kanaal-
zóne naar de mening van het Nederlandsch
Economisch Instituut, zou moeten plaatsvin
den.
Dit Instituut bracht een uitgebreid rapport
uit, bestaande uit een drietal paragrafen
Par. 1. Het voorstel van Gedeputeerde Sta
ten van Zee'and inzake de gemeen
telijke herindeling van de Kanaal-
zóne.
Par. 2. Indeling en analyse van de door Ge
deputeerde Staten van Zeeland aan
gevoerde overwegingen.
Par. 3. Samenvatting. Adviezen aan het ge
meentebestuur van Axel.
Gedeputeerde Staten verzonden op 19 april
1963 een schrijven aan de raden van de
Zeeuws-VIaamse gemeenten, waarin de plan
nen werden bekend gemaakt.
Deze plannen zijn zoals bekend met zeer
gemengde gevoelens ontvangen en niet veel
gemeenteraden toonden zich enthousiaste
voorstanders. Ook onze gemeente zit bepaald
aan de kant van de streep waar gevoelige
Happen zullen vallen, want het is niet prettig
om gunstig ge'egen industrieterrein te moeten
afstaan, terwijl wij zoveel verwachting hadden
van een industrië'e ontwikkeling bij de op
richting van het Kanaalschap.
Met betrekking tot Axel lezen wij in de
voorstellen van Gedeputeerde Staten
„De ingevo'ge het tractaat van Brussel van
Juni 1961 thans in uitvoering zijnde verrui
mingswerkzaamheden c.a. op het Nederland e
gedeelte van het Kanaal Gent - Terneuzen
openen voor de thans reeds in belangrijke
mate geïndustrialiseerde Kanaa'zóne in eco
nomisch opzicht ruime perspectieven.
Een studiecommissie „Havenschap Terneu-
zen-Kanaalzóne" heeft thans de vraagstukken,
verband houdende met het beheer en de ex
ploitatie van de havens en de industrieterrei
nen c.a. in dit gebied, in onderzoek.
Hiermede dient, naar wij menen, een
adequate bestuurlijke (her)-indeling van de
Kanaa'zóne gepaard te gaan.
Uitgangspunt hierbij kan de gemeente Ter-
neuzen vormen, die als kerngemeente in het
kader van de infrastructuur reeds zeer belang
rijke werken heeft uitgevoerd. Vorming van
één gemeente in de Kanaalzone zou m.h.o.
op het internationale karakter van het kanaal
Gent Terneuzen en het gemeenschappe'ijke
belang met het Be'gische achterland (Gent
c.a.), alsmede met het oog op een éénvormig
beleid en beheer t.a.v. de Kanaalwerken mo-
ge'ijk voordelen bieden".
Na geconstateerd te hebben, dat de grens
tussen Axel en Terneuzen te S'uiskil thans
loopt tussen de fabrieken van de Association
Coöperatieve Zélandaise de Carbonisation
G.A. en de N.V. Compagnie Neerlandaise de
l'Azote stellen Gedeputeerde Staten van Zee
land op basis van een adequate vervulling van
de functies, we'ke in de Kanaalzone vervuld
zullen moeten worden dan ook
„In verband met de te verwachten ontwik
keling in dit gebied is deze situatie naar onze
mening niet te handhaven en lijkt het aange
wezen, het gehe'e aan het kanaal a'daar gren
zende industriegebied, met inbegrip van het
ontworpen industrieterrein op de Axe'se v'ak-
te binnen éénze'fde gemeente'ijk verband te
brengen en wel bij de gemeente Terneuzen".
„Zoa's hierboven is uiteengezet heeft de
gemeente Terneuzen behoefte aan uitbreiding
van haar territoir met een ten oosten van de
Otheense Kreek, in de gemeente Zaamslag
gelegen gebied".
„Dit heeft tot gevo'g, dat in het kader van
de a'gehe'e herziening van de gemeente'ijke
indeling in Zeeuwsch-Vlaanderen, de gemeen
te Zaamslag met een verk'eind inwonertal
als zelfstandige gemeente, bezwaarlijk zal kun
nen worden gehandhaafd.
In verband hiermede is ons voorstel de
kern van Zaamslag e.o. met Axel - behou
dend de ten oosten van het kanaal gelegen
strook en de Axelse Vlakte - samen te voe
gen.
De wegverbinding van Axel met Zaamslag
is voorts goed te noemen, terwijl de afstand
(6 a 7 km) geen bezwaar behoeft te vormen.
Voor wat het godsdienstige karakter der
bevolking van beide gemeenten betreft kan
worden opgemerkt, dat beide gemeenten
ook al is in Axel een groter percentage
Rooms--Katholieken - overwegend protes
tant zijn.
De nieuw te vormen gemeente zal ca.
10.000 inwoners tellen en als zodanig een
versterking betekenen ten opzichte van de
beide andere gemeenten in de Kanaa'zóne, te
weten Terneuzen en Sas van Gent/Westdorpe.
Overwegingen.
De overwegingen, welke Gedeputeerde Sta
ten bij de herziening van de gemeente'ijke in
deling terzake van het gebied Axel-Zaams'ag
hebben geleid, dragen de volgende kenmer
ken
1. De herindeling van het gemeente'ijk ge
bied Axel-Zaamslag wordt mede bepaa'd
door de overwegingen, we'ke worden aan
gevoerd bij het voorstel tot herindeling
van de gemeenten in de Kanaalzone.
2. Het inwonertal van de gemeente Zaam
slag is ten gevolge van de toevoeging van
een gedeelte van deze gemeente aan Ter
neuzen te gering geworden om een ze'f-
standig voortbestaan te rechtvaardigen.
Samenvoeging met de gemeente Axel ont
moet geen bezwaren.
3. Het aantal inwoners van de nieuwe ge
meente Axel-Zaamslag zal als zodanig een
versterking betekenen t.o.v. de beide an
dere gemeenten in de Kanaa'zóne.
Het zijn dus zowel overwegingen van
kwantitatieve aard (aantal inwoners in de
kern van de gemeente Zaamslag, aantal
inwoners in de nieuw te vormen gemeen
ten Axel-Zaamslag, Terneuzen, Sas van
Gent/Westdorpe, afstand) als van kwalita
tieve aard (religieuze samenstelling van
de bevolking Axel-Zaamslag) welke heb
ben geleid tot het voorstel de kern van de
gemeente Zaamslag samen te voegen met
de gemeente Axel.
Eén grote gemeente.
Door Gedeputeerde Staten van Zee'and
worden een aantal motieven aangevoerd die
er voor pleiten dat het beheer van de haven(s)
en industrieterreinen in de Kanaalzone (en
langs de Schelde) in één grote gemeente zou
moeten worden ondergebracht.
De economische voordelen hiervan zijn in
derdaad evident. Deze voordelen kunnen als
volgt worden onderscheiden.
1. Op regionaal-economisch gebied zijn de
voordelen van de vorming van één ge
meente
a. de voorzieningen welke voor een juiste
functionering van de haven(s) en in
dustrieterreinen getroffen moeten wor
den, kunnen op grotere schaal en dus
relatief goedkoper plaatsvinden
b. de voorzieningen kunnen op e'kaar
worden afgestemd, zodat tgenstrijdige
ontwikkelingen worden voorkomen
c. rivaliteit, welke tussen twee afzonder
lijke gemeenten zou kunnen ontstaan
- het onderbieden met betrekking
tot de prijzen van industrieterreinen,
e.d., het overbieden met betrekking
tot de te verlenen faciliteiten e.d.
zal niet optreden.
2. Op nationaal-economisch gebied zijn de
voorde'en van de vorming van één ge
meente
a. na het bezet raken van de beschikbare
haven- en industrieterreinen in het
Westen des Lands moeten in Neder
land andere terreinen beschikbaar ko
men. In Zeeuwsch-V'aanderen is dan
reeds een organisatorisch kader van
voldoende omvang en sterkte gescha
pen om deze vraag op adequate wijze
te honoreren
b. de onderhandelingspositie van de Ka
naalzone ten opzichte van de part-
ner(s) aan de andere zijde van de
grens wordt versterkt.
3. Op internationaal-economisch gebied is
het voordeel dat doelbewust wordt ge
streefd naar een sterke industriële ont
wikkeling, welke zonder twijfel van posi
tieve invloed zal zijn op de economische
ontwikkeling in West-Europa als geheel.
AXEL-ZAAMSLAG
De samenvoeging van de gemeente Axel
met de kern van de gemeente Zaamslag, is
aanvaardbaar te noemen.
De overweging dat het godsdienstige ka
rakter van beide gemeenten overeenstemt be
rust eerder op een gelukkige omstandigheid,
maar is in de ogen van het N.T.l. niet belang
rijk.
In andere gevallen wordt het argument be
treffende de godsdienstige gezindte door Ge
deputeerde Staten van Zeeland blijkbaar niet
doorslaggevend geacht. Zo blijkt bijv. uit het
voorstel van Gedeputeerde Staten ten aanzien
van de samenvoeging van de gemeenten Bres-
kens-Groede-Hoofdplaat-Schoondijke, dat de
godsdienstige samenstelling van de bevolking
van de gemeente Hoofdplaat (voor 85,7%
R.K.) en de daarmede parallel lopende poli
tieke gezindheid afwijkt van die van de ge
meenten Breskens, Groede en Schoondijke.
Aangetoond wordt dan, dat er tal van moei
lijkheden bestaan om aan dit bezwaar tege
moet te komen, zodat het volgens Gedeputeer
de Staten van Zee'and dan ook aangewezen
lijkt om ondanks dit bezwaar de voorgestelde
herinde'ing zijn beslag te doen krijgen.
Ook bij de samenvoeging van de gemeen
ten Biervliet - Hoek - Philippine IJzendijke
blijkt, dat verschillen in re'igie uiteindelijk
geen doorslaggevende rol spelen.
Door Gedeputeerde Staten wordt opgemerkt
dat „hoewel ten aanzien van Hoek en Bier
vliet de vraag gesteld kan worden of deze in
meerderheid protestantse gemeenten wel met
de Rooms-katholieke gemeenten Philippine en
IJzendijke kunnen worden samengevoegd me
nen wij vooralsnog, dat tegen deze samen
voeging geen overwegend bezwaar behoeft te
bestaan, daar het protestantse bevolkingsdeel
van de nieuw te vormen gemeente een zeer
be'angrijke minderheid zal vormen, zodat deze
in de raad een niet onbelangrijke invloed zal
kunnen uitoefenen".
Niet volledig.
De overweging dat door de samenvoeging
van de kern van de gemeente Zaamslag met
Axel een gemeente zal ontstaan met 10.000
inwoners die „als zodanig een versterking zal
betekenen ten opzichte van de beide andere
gemeenten in de Kanaalzone, nl. Terneuzen
en Sas van Gent/Westdorpe" is niet volledig
omdat alleen een vergelijking met de Kanaal-
zónegemeente(n) wordt gemaakt. De nieuw te
vormen gemeente Axel-Zaamslag wordt ten
zuiden begrensd door de voorgestelde com
binatie Zuiddorpe-Overslag-Koewacht met ca.
4.700 inwoners), ten oosten door de voorge
stelde combinatie Hulst-CIinge-St. Jansteen
met ca. 12.000 inwoners en de voorgeste'de
combinatie Graauw en Langendam-Honte-
nis. e-Vogelwaarde met ca. 10.000 inwoners.
Binnen het geheel van deze verhoudingen
maakt de getalsterkte van de combinatie Zuid-
dorpe-Overs'ag-Koewacht een uitermate zwak
ke indruk. Deze combinatie wordt omgeven
door gemeenten die alle veel groter zijn. Bo
vendien blijft het ook in de nieuwe samen
stelling één van de kleinste gemeenten in
Zeeuwsch-Vlaanderen. S'echts S'uis en Aar
denburg, die vanwege hun „oudheidkundig
en historisch karakter" in het voorgeste'de
als zelfstandige gemeenten worden gehand
haafd, hebben ongeveer eenze'fde inwonertal.
Ge'et op het feit, dat godsdienstige ver
schillen in de samenrtelling van de bevo'king
van verschillende gemeenten uiteinde'ijke sa
menvoeging niet behoeven te weerhouden
noch op zich ze'f beschouwd tot bestuurlijke
moei'ijkheden aan'eiding behoeven te geven
en rekening houdend met de omstandigheid
dat gestreefd wordt naar een evenwichtige
verhouding in de getalsterkten van de nieuw
te vormen gemeenten ligt het meer voor de
hand de combinatie Zuiddorpe-Overslag-
Koewacht te voegen bij de nieuw te vormen
gemeente Axel-Zaamslag.
Evena's bij de samenvoeging van de kern
van de gemeente Zaamslag met de gemeente
Axel kan ook hier worden opgemerkt, dat de
wegverbreding van deze combinatie met Axel
goed is te noemen, terwijl de afstand tot
Zuiddorpe (6 a 7 km) geen bezwaar behoeft
te vormen.
De omstandigheid dat de afstand van Koe
wacht re.p. Overslag tot Axel iets groter is
behoeft evenmin een bezwaar te vormen. Im
mers de afstand van 9 km tussen Overslag en
Koewacht vormt volgens Gedeputeerde Sta
ten ook geen bezwaar om de combinatie
Zuiddorpe-Koewacht-Overslag in het leven
te roepen.
Mocht men van mening, zijn, dat de gods
dienstige structuur van betekenis is, dan zou
kunnen worden opgemerkt, dat de samen
voeging van Axel met het meer protestantse
Zaamslag, welke tot een sterk verminderde
invloed van het rooms-katholieke bevolkings
deel in de gemeente Axel-Zaamslag zou kun
nen leiden, gecompenseerd zou kunnen wor
den door de samenvoeging met de overwegend
rooms-katholieke combinatie Zuiddorpe-Over
slag-Koewacht.
Woonfunctie.
Ten gevolge van de te verwachten bevol
kingstoeneming in het onderhavige gebied
zullen de huidige godsdienstige verhoudingen
aanzienlijk worden gewijzigd. De problema
tiek ten aanzien van de verschillen in gods
dienstige structuur verliezen dan hun bete
kenis.
De noodzaak om tot samenvoeging van de
gemeente Axel-Zaamslag met de combinatie
Koewacht-Overslag-Zuiddorpe over te gaan
kan ook worden bepleit uit ruimte'ijke over
wegingen. De uitbouw van de stad Axel zal
niet alleen plaatsvinden in noordwestelijke en
oostelijke richting, de uitbreidingen zullen
ook in zuidelijke richting gaan. De aanwezig
heid van de Axelse Kreek biedt hiervoor
unieke stedebouwkundige moge'ijkheden. Men
zal dan voor de noodzaak komen te staan om
te bouwen op het huidige grondgebied van
Zuiddorpe.
Adviezen aan de gemeente Axel.
De beschouwingen kunnen als volgt wor
den samengevat
1. De overwegingen, welke door Gedeputeer
de Staten van Zeeland zijn aangevoerd
om Sluiskil en de Axelse Vlakte in de
Kanaalzónegemeente op te nemen zijn in
verband met het belang van een adequate
vervulling van de industriële- en haven
functie steekhoudend.
Het zou echter voorkeur hebben verdiend
één gemeente voor de Kanaalzone voor
te stellen.
De vorming van twee afzonderlijke ge
meenten Terneuzen-Sas van Gent/West
dorpe is niet doelmatig in aanmerking ge
nomen de eisen, welke aan de vervulling
van de industrie- en havenfunctie moeten
worden gesteld.
De bezwaren van Gedeputeerde Staten te
gen samenvoeging van deze gemeenten
zijn niet doorslaggevend noch op grond
van de huidige verhoudingen, noch op
grond van de toekomstige verhoudingen
inzake de godsdienstige samenstelling van
de raad van de Kanaalzónegemeente. De
oprichting van een inter-gemeentelijk
lichaam biedt voor de bestuurlijke moei
lijkheden geen oplossing, terwijl de taak
van de afzonderlijke gemeenteraden dui
delijk wordt verkleind.
2. De argumenten voor het voorstel een ge
deelte van de gemeente Zaams'ag samen
te voegen met de gemeente Axel (exclusief
Sluiskil en de Axelse Vlakte) zijn aan
vaardbaar.
3. De constatering dat de combinatie Axel-
Zaamslag met 10.000 inwoners „als zo
danig een versterking zal betekenen ten
opzichte van de beide andere gemeenten
in de Kanaa'zóne, te weten Terneuzen en
Sas van Gent/Westdorpe" is niet volledig,
omdat a'leen de getalsverhoudingen met
de Kanaa'zónegemeente(n) in beschou
wing worden genomen en niet die met de
andere omringende gemeenten.
Nog een andere overweging, we'ke pleit
voor samenvoeging van de gemeente Koe-
wacht-Zuiddorpe-Overslag met de ge
meente Axel-Zaamslag is het feit dat zo
wel de afstand a's de aard van de ver
binding tussen Axel en Zuiddorpe gunstig
AXELSE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS i Low numnm 10
Kwartaal - abonnement
Axd bénnen de kom 1.25. Andere plaatsen L75,
t Buitenland 2,
ADVERTENTIEPRIJS: 10 cent per
Bi) kontrakten belangrijke red uk tie.
Ingezonden Mededelingen 30 cent per
Kleine Advertentien 1-5 regels 1,—
Iedere regel meer 12 cent extra.
zijn.
(zie vervolg op pagina 2).