GEMEENTERAAD VAN AXEL
Frankering bij abonnement, Axel
ZATERDAG 20 JULI 1963
77e Jaargang no. 42
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN verschijot iedere zaterdag
Hoofdredaktie J. G. VINK.
Redaktle en Administratie: Axel, Markt 12. teL 0 1155-646. postbus 16
Drukker - UitgeefsterFIRMA J. C. VINK
UITTE HAAR BEZWAREN TEGEN- EN GAF HAAR WENSEN
TE KENNEN MET BETREKKING TOT DE DOOR GEDEPUTEERDE
STATEN VAN ZEELAND OPGESTELDE
GRENSWIJZIGINGSPLANNEN.
--***». j[
Dinsdag 16 juli j.l. kwam de Raad van onze gemeente bijeen om een
19 punten tellende agenda af te werken, waarbij uiteraard veel aandacht
werd besteed aan de Gemeentelijke Her-indeling van Zeeuwsch-Vlaan-
deren. Wethouder C. van Bendegem was met kennisgeving afwezig.
GRENSWIJZIGINGSPLANNEN
AXELSE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS: Lont nanoen 10 ca*.
K-wartaal - abonnement
it koot f 1.25. Andere plaatw LTS,
Buitenland 2,
ADVERTENTIEPRIJS10 cent per
Bq kontrakten belangrijke redukUe.
Ingezonden Mededelingen 30 cent per
Kleine Advertentièn 1-5 regel» L—
tedere regel meer 12 cent extra.
In verband met de belangrijke besprekingen over
de gemeentelijke iher-inddlingsp'iannen volgt het
verslag hiervan thans eerst, terwijl het vervolg van
het raadsverslag blijft overstaan tot ons volgende
nummer.
DE GEMEENTELIJKE HERINDELING
De raadsvergadering van deze week was uiter
mate belangrijk. Immers iet gemeentelijke her
indelingsplan, waarmede de toekomst van onze
stad in grote mate is gemoeid, stond ter bespreking
op de agenda.
Het komt ons voor dat het een bijzonder goede
gedachte is geweest van het kollege, om over deze
aangelegenheid een rapport te laten opmaken door
een objektief en uitermate deskundig instituut, het
Nederlands Ekonomisch Instituut uit Rotterdam.
Het stemt tevens tot verheuging dat ook deze des
kundigen tot de konklusie zijn gekomen dat de
plannen van G.G., om het voorzichtig te zeggen,
niet altijd konsekwent zijn en dat met name de
toelichting nog al eens een tekort aan logisch
redeneren vertoont.
Wij hopen de volgende week uit dit rapport,
dat bijzonder interessant is en voor de Kanaalzone
een woongebied voor ca. 200.000 mensen voorspelt,
terug te komen.
Verheugend is dat ook de gemeente Terneuzen,
beide gemeenten uiteraard los van elkaar, dezelfde
deskundigen in de arm heeft genomen, en de rap
porten, uitgebracht ten behoeve van de twee groot
ste gemeenten in geheel Zeeuwsch-Vlaanderen,
dus één tendens vertonen, en er dus een basis is
voor een regeling die beide gemeenten in het be
lang van de algehele ontwikkeling zo goed moge
lijk aan hun trekken laat komen.
Interessant zal het stellig zijn om nu ook de
zienswijze van Sas van Gent, waar de plannen
nog niet zijn besproken, te vernemen. Wij vrezen
wel, dat de zienswijze daar aanmerkelijk anders
zal zijn.
B. en W. van Axel verdienen zeker waardering
voor de wijze waarop zij deze kwesties hebben aan
gepakt, en ook de raad heeft voor dit werk alle
waardering getoond.
Op Gedeputeerde Staten rust de zware taak,
om temidden van de vele en veelal gerechtvaar
digde bezwaren die in tal van gemeenten tegen de
plannen naar voren komen, een weg te vinden die
zal leiden naar een gezonde ontwikkeling van ons
gehele gebied, met respektering van de zienswijze
van de inwoners van onze streek zoals die thans
via e gemeenteraden, en in vele gevallen gesteund
door de mening van vooraanstaande deskundigen,
naar voren is gekomen.
Gedeputeerde Staten van Zeeland hebben bij hun
schrijven van 19 april 1963, no. 13354/27 Kabinet,
2e afdeling, gericht aan de raden van alle gemeen
ten in Zeeuwsch-Vlaanderen, de herindeling van
die gemeenten aan de orde gesteld,
In verband hiermede STELLEN Burgemeester
en Wethouders VOOR het volgende antwoord aan
Gedeputeerde Staten te richten
Wij delen U mede, dat de raad dezer gemeente
in zijn op 16 juli 1963 gehouden openbare ver
gadering Uw schrijven van 19 april 1963. no.
13354/27 Kabinet, 2e afdeling, heeft behandeld ter
formulering van zijn oordeel over de aannanging
gemaakte grenswijzigingsvoorstellen, zulks ter vol
doening aan het bepaalde in artikel 164, jo. artikel
158 der gemeentewet.
De notulen van deze vergadering gaan in 4-voud
hierbij.
Tevens doen wij U, eveneens in 4-voud, toe
komen een op ons verzoek samengesteld rapport
van de Stichting ,,Het Nederlandsch Economisch
Instituut", Afdeling Regionaal Onderzoek, te Rot
terdam van juli 1963, waarin de herindelingsvoor
stelling aan een nadere beschouwing zijn onder
worpen. (Redaktie In het volgend nummer van
ons blad hopen wij op dit rapport nader in te gaan).
De raad kan in grote lijnen instemmen met dit
rapport, hetgeen o.m. betekent, dat zijn standpunt
met name blijkt uit de samenvatting en conclusies,
met dien verstande echter, dat sommige punten een
nadere uitwerking en toelichting behoeven.
In de eerste plaats constateert de raad, dat de
herindelingsplannen geen partiële herzieningen be
helzen, doch een duidelijke algehele funct'onele in
deling van de gemeenten in Zeeuwsch-Vlaanderen
voorstaan. Gedacht wordt hierbij aan de afbakening
van de industrie- en havenfunctie, de woonfunctie,
de agrarische functie en de recreatieve functie.
De raad kan een functionele heroriëntering ap
preciëren, doch is mèt „Het Nederlandsch Econo
misch Instituut" van oordeel, dat ter bereiking van
een adequate vervulling van de industriële- en ha
venfunctie, in de Kanaalzone slechts plaats is voor
één gemeente, waardoor het waterfront van het ka
naal Terneuzen—Sas van Gent en dat van de uit
mondingen van dit kanaal aan de Schelde in be
stuurlijk opzicht in één hand komt.
De raad merkt hierbij op, dat deze gedachte
voor de gemeente Axel een offer betekent, omdat
dit impliceert dat de Axelse Vlakte e.o. en Sluiskil
overgedragen moeten worden aan de nieuwe ka-
naalgemeente. Niettemin heeft de raad er oog voor,
dat de gehele streekontwikkeling er mee gebaat
kan zijn indien afstand wordt gedaan van dit ter
ritoir terwille van een zo juist mogelijke functionele
verdeüng van taken tussen de onderscheidene ge
meenten. De raad is echter uitdrukkelijk van oor
deel, dat dit offer slechts dan gerechtvaardigd is
als één industrie-gemeente in de Kanaalzone wordt
gecreëerd. Zou dit gebied verdeeld worden over
2 gemeenten, zoals Uw voorstel luidt, dan is er
naar de mening van de raad evenzeer plaats voor
3 gemeenten. In beide gevallen zal er immers een
gemeenschappelijke regeling moeten komen voor
de realisering van de industriële streekfunctie.
In het verleden heeft Axel steeds bewezen van
harte bereid te zijn samen te werken. Nog onlangs
bleek dit uit de oprichting van het „Kanaalschap
Zeeuwsch-Vlaanderen". Axel heeft reeds vele ja
ren ervaring met de industriële ontwikkeling en is
industrie-minded. Qua planning heeft Axel zich
bovendien vertrouwd gemaakt met de verdere ont
plooiing van het industriële facet. Indien 3 ge
meenten in de Kanaalzone onaanvaardbaar zijn,
dan persisteert de raad bij zijn opvatting, dat Axel
gesitueerd moet blijven aan het kanaal Terneuzen.
Gent, in welk geval niet de combinatie Terneuzen—
Sas van Gent als geschikte oplossing wordt gezien,
doch de combinatie Terneuzen—Axel, waarbij ter
verkrijging van een evenwichtige ontwikkeling be
langrijke delen van de gemeente Westdorpe, ge
legen ten zuiden van de Axelse Vlakte, aan Axel
behoren te worden toegevoegd. Immers het is zon
der meer duidelijk, dat het huidige Axelse gebied
aan het kanaal Terneuzen—Gent in eerste instantie
in aanmerking komt voor industrievestiging.
Als logische consequentie daarvan normen de
daarbij aansluitende delen van de gemeente West
dorpe een onmisbaar element in de verdere uitbouw
van dit bij uitstek geschikte industriegebied.
In dit kader moet opgemerkt worden, dat de ge
meente Sas van Gent in geen enkel opzicht beschikt
over terreinen, waarop industrievestiging binnen
de eerstvolgende decennia verwacht mag worden.
Met name wordt industrievestiging ten westen van
het kanaal door deskundigen en insiders als irreëel
beschouwd. Uit een en ander volgt, dat niet Sas
van Gent doch Axel als eerstaangewezene moet
worden aangemerkt om op te treden als eventuele
partner van Terneuzen. Iedere andere oplossing in
het systeem van „2 gemeenten in de Kanaalzone
waarbij dus Axel is uitgeschakeld, is voor de raad
onaanvaardbaar. Het industriële verleden en de hui
dige planning van Axel maken in dit geval het
offer, dat Axel in principe bereid is te brengen in
geval er één gemeente in de Kanaalzone ontstaat,
onmogelijk.
Een ander aspect., waarop de raad met name de
nadruk legt, is de woonfunctie. Axel is door haar
centrale ligging reeds een belangrijk wooncentrum
voor de Kanaalzone, [-etgeen ook uit meergenoemd
rapport blijkt. De verdere uitbouw van deze functie^
vraagt evenwel een stevig draagvlak. Uit dien
hoofde kan de raad dan ook akkoord gaan met de
samenvoeging van een gedeelte van de gemeente
Zaamslag bij Axel, doch de raad acht het aldus
vergrote patroon onvoldoende om de te verwachten
sterke bevolkingsgroei tijdens de aanloop- en voor-
bereidingsperiode op te vangen. Van daar dat de
raad pleit voor de toevoeging van de gemeenten
Koewacht, Zuiddorpe en Overslag, alsmede een
gedeelte van de gemeente Westdorpe bij de ge
meente Axel. Deze gedachte wordt ontleend aan
de volgende aspecten
a. het financiële aspect het draagvlak wordt dus
doende 14.000 zielen, hetgeen mede van be
tekenis is ten opzichte van de nieuwe gemeente
Hulst, waardoor Axel qua zielental als een ge
lijkwaardige partner van bedoelde gemeente
kan worden beschouwd
b. het planologisch aspecthet uitbreidingsplan
„zuid-west" ligt tegen de grens va nde gemeen
te Zuiddorpe bij de voorziene verdere uitbrei
ding is het niet denkbeeldig, dat de grens met
de gemeente Zuiddorpe wordt overschreden
c. het religieuze aspecthoewel dit niet het groots
te gewicht in de schaal legt, moet opgemerkt
worden, dat het thans bestaande evenwicht
wordt gehandhaafd, indien de overwegend R K -
bevolking van Koewacht, Zujddorpe en Over
slag tegelijk met Zaamslag, dat in hoofdzaak
protestants is, wordt toegevoegd aan Axel.
De raad is op goede gronden van oordeel, dat
realisatie van de te verwachten economische pers
pectieven in de Kanaalzone zal leiden tot een
sterke bevolkingsgroei in dit gebied. Dit betekent,
dat voorzien moet worden in uitbreiding van de
woonmogelijkheden. Naar s raads opvatting is het
hierboven geprojecteerde Axel uitstekend gewapend
om de voorziene bevolkingsexpansie op te vangen.
In de nieuwe constellatie zijn de voorwaarden daar
toe reëel en bovendien uniek.
De raad spreekt het vertrouwen uit, dat zijn
standpunt mag leiden tot een krachtige uitbouw
van het gebied tussen de Schelde en s Lands gren-
zen.
De fraktievoorzitters van de verschillende partijen
gaven hierna hun visie op de plannen van Gedepu
teerde Staten, alsmede op het voorstel van Burge
meester en Wethouders.
De heer D. J. OGGEL (G.P.V.)
Door G.S. van Zeeland is ons een plan voorge
legd om te komen tot een nieuwe indeling der ge
meenten, waarbij dit aantal wordt teruggebracht
tot 10.
G.S. verzoekt het oordeel van de gemeenteraden
te vernemen. Het, ons voorgelegde plan, moet vol
gens de inleiding, dienen om de „bestuurlijke in
deling va ndit gebied te doen aanpassen bij de ver
wachte ontwikkeling in de Kanaalzone dit in
overeenstemming met de wens van de Minister
voor Volkshuisvesting en Bouwnijverheid. Gezien
deze wens, kan aan het p'jin, oppervlakkig gezien,
een zekere logica niet worden ontzegd.
Echter dient opgemerkt dat m dit plan totaal
wordt genegeerd dat Axel met enkele andere ge
meenten het Kanaalschap heeft ingesteld, tegen
welks afwijzing door G.S. het beroep bij de Kroon
nog hangende is.
Wellicht hebben bij de onthouding van de goed
keuring door G.S. aan dit plan, meegesproken de
moeilijkheden die zich voordoen bij „Rijnmond".
Daarbij is dan over 't hoofd gezien, dat de ont
wikkeling in de Kanaalzone een geheel andere is,
daar we hier niet overvallen worden door een
stormachtige groei, doch er gelegenheid is deze in
goede banen te leiden. Er is nu eenmaal een Wet
op de Gemeenschappelijke Regelingen, welke Wet
in de Kanaalzone tijdig tot gelding kan worden ge
bracht. G.S. negeren in hun plannen geheel dat
deze Wet in de ontwikkeling van deze streek kan
voorzien en laten zodoende het werk van de wet
gever niet tot zijn recht komen. Dat is m.i. de
grondfout in het plan, wat de Kanaalzone betreft.
Daarbij komt, dat de instelling enerzijds van een
Havenschap, anderzijds van een Kanaalschap,
waaraan de betrokken gemeenten de nodige be
voegdheden delegeren, tot een ongestoorde wer
king en ontwikkeling, voor ons geen vreemd ver
schijnsel is, daar we reeds eerder bepaalde be
voegdheden aan dergelijke lichamen overdroegen.
In het prae-adves van B en W„ waartoe het
rapport van het N.E.I. klaarblijkelijk als rchtlijn
heeft gediend, staan goede dingen. In eerste in
stantie houdt dit vast aan bovengenoemd standpunt,
zodat ik het hiermee van harte eens ben.
Mijn bezwaar tegen het standpunt van B. en W.
is dat het hieraan niet stringent vasthoudt, doch
dat het reeds vooruitloopt op de mogelijkheid dat
er voor Axel een ander draagvlak moet worden ge
schapen, zodat het in feite op twee gedachten hinkt.
Wanneer in hoogste instantie de Kroon ons in het
gelijk zou stellen, hebben wij in feite onze wapens
reeds weggeworpen. We hebben reeds dikwijls on
dervonden dat G.S. Axel niet zo gunstig is gezind,
zodat we op onze hoede moeten zijn. Uit het hele
plan blijkt dat het er om te doen is Terneuzen en
Hulst op te heffen, de rest is in feite maarbijzaak.
We zijn er heilig van overtuigd dat Axel zeer wel
in staat is haar taak in de industriële Kanaalzone
volledig te vervullen. Gevaar voor belemmeringen,
concurrentie-overwegingen e.d., gelden in dezen
niet, daar het Kanaalschap en Havenschap nauw
kunnen samenwerken en eventueel kunnen samen
smelten. In geval van overdracht van de nodige
bevoegdheden aan die rechtspersoonlijkheid-bezit-
tende lichamen doen zich de bezwaren niet voor,
die door G.S. worden genoemd.
Een éénvormig beleid, zoals bedoeld op pag. 5
van het „plan" is dan zeker gewaarborgd. Dit is
minder het geval, wanneer er, volgens het voorstel
van G.S. in de Kanaalzone twee gemeenten wor
den gevormd.
Het lijkt erop dat de opstellers tevoren gepor
teerd waren voor een bepaalde oplossing, zodat in
dezen de logica uit het oog verloren is. Bij deze
oplossing komt de eenvormigheid van het beleid
op losse schroeven te staan en zal dit meer verze
kerd zijn met de instelling van een rechtspersoon-
lijkheid-bezittend lichaam.
Met de opmerking van B.en 'W„ dat het geheel
onnodig, ja schadelijk is voor de gehele ontwik
keling der streek, wanneer Axel uit de Kanaalzone
wordt verwijderd, kan ik geheel instemmen. Niet
eens ben iik het met de bewering van het N.E.I.
dat de economische voordelen van het bestuur van
de Kanaalzone door één gemeente evident zijn, daar
dit door de instelling van een lichaam nóg beter
tot zijn recht kan komen.
Mijn bezwaar tegen het voorstel van B. en W.
is, dat het ook andere mogelijkheden oppert. Deze
geven oplossngen die slechts ten dele of alleen met
grote moeilijkheden te verwezenlijken zijn. Tevens
wordt met de rechten die Axel nu eenmaal heeft,
doordat in het verleden bepaalde beloften zijn ge
daan, die niet of slechts ten dele werden uitgevoerd,
aeen rekening gehouden.
In concreto wordt door G.S. van Axel gevraagd
haar visie over
1. afstand van het westelijk deel der gemeenten
aan Terneuzen
2. samenvoeging met het overschot der gemeente
Zaamslag.
In het kort wil ik de volgende bezwaren naar vo
ren brengen, die ik zo nodig nader schriftelijk of
mondeling wil uitwerken
1. Axel wordt in het „plan" van G.S., samen met
Zaamslag, behandeld als overschot-gebied, het
geen aan haar positie geen recht doet.
2. Axel wordt in dat rapport gedacht als eqn
agrarische gemeente, terwijl haar tegelijk haar
agrarische haven Axel-Sassing wordt ontno
men. Daarbij komt het feit dat Axel historische
RECHTEN heeft op een verbinding over water,
gezien de noodgedwongen stopzeting van het
graven van *het zijkanaal, door de Belgische op
stand in 1831.
3. Axel zal haar functie als woongemeente moei
lijker kunnen uitoefenen, daar zij haar belangen
bij de groot-industrie geheel, en die in de agra
rische sector gedeeltelijk verliest (verlies van
haar haven).
4. De ligging van de stad Axel wordt als centrum
plaats voor haar gemeentelijk gebied zeer on
gunstig.
5. Het moet verkeerd worden geacht om een be
paalde gemeente (in casu Terneuzen) bij te ver
gaande aspiraties tegemoet te komen. Ook in
deze materie geldt tenvolle het tiende gebod van
de Wet der Zeden .„gij zult niet begeren het
geen uws naasten is". De Overheid is geroepen
deze Wet tot gelding te brengen.
6. De bestuurbaarheid van een gemeente wordt niet
gediend door deze samen te stellen uit delen of
aan te vullen met de [en, die hiervan afkerig zijn.
Dit kan leiden tot" jarenlange moeilijkheden.
Noch Zaamslag, noch Koewacht-Zuiddorpe-
Overslag b';J:en vogrhands geporteerd voor sa
menvoeging met andere gemeenten. Mentis meer
gediend met goede naburen, dan met gezinsleden
die „de kop in de wind gooien".
Gezien deze punten, waarbij komt dat G.S. in
gebreke is gebleven om aan te tonen dat de bestuur
baarheid door twee gemeenten beter tot haar recht
komt dan door één of twee rechtspersoonlijkheid-
bezittende lichamen, acht ik het plan onaanvaard
baar, alsook het prae-advies van B. en W„ indien
dit niet in de door mij geschetste geest wordt aan
gevuld.
Daarom wil ik voorstellen
1. G.S. in kennis te stellen van bovengenoemde
bezwaren
2. een oproep te richten tot de gemeenteraad van
Terneuzen om zich nader te bezinnen op haar
tevergaande eisen en in dezen een christelijke
houding aan te nemen
3. medewerking in te roepen van personen, instan-
tie's, verenigingen en andere lichamen die Axel
gunstig gezind zijn, om steun in ons verzet te-
qen bedoelde plannen.
De heer K. Hamelink (P.v.d.A.)
Het offer dat wij moeten brengen bij de herinde
ling is moeilijk te verteren. Was dit meer óp de
mocratische manier voorbereid b.v. door de streek-
belangen op de le plaats te stellen en door overleg
met meer dan één gemeente te komen tot een op
lossing, wellicht lagen de verhoudingen nu anders.
Weerstanden en sentimenten zijn nu opgewekt en
dit is niet bevorderlijk, zo niet funest voor de toe
komstige ontwikkeling van onze streek. Het her-
■indelingsplan zoals G.S. dit nu aan ons heeft voor
gelegd sluit Axel uit van zijn invloedrijke positie
aan het kanaal GentTerneuzen, en waarom vra
gen wij ons af. Om de industrie-ontwikkeing beter
en efficiënter te kunnen behartigen Och kom, in
dien dit met 2 gemeenten mogeijk is, is dit ook
mogelijk met 3 gemeenten. Wat is dan de reden
Er is maar één antwoord mogelijkom dat onze
annexatiezucht niet voldoende ontwikkeld was ten
tijde van de voorbereiding. Het Kanaalschap, ge
sticht door de 3 gemeenten Sas van Gent, West
dorpe en Axel liet ruimte voor toetreding van meer
dere gemeenten in de Kanaalzone. Dit is afgewezen
als absoluut onaanvaardbaar, terwijl dit een basis
kon zijn voor overleg.
Evenwel zijn wij overtuigd van de noodzakelijk
heid om bestuurlijk een oplossing te creeëren maar
hiervoor zullen veel weerstanden moeten worden
overwonnen. Wij zijn er verder van overtuigd dat
de herindeling van gemeenten in Zeeuwsch-Vlaan
deren een feit wordt. Hierover is het laatste woord
echter nog wel niet gesproken, daarvoor is het
plan te GEBREKKIG, in zijn OPZET, GEBREK
KIG in zijn MOTIVERING, één voorbeeld wan
neer Axel aan het kanaal niet meer gewenst zou
zijn, waarvoor is dan de woongemeente Axel in
de nieuwe herindeling te klein gecreëerd^, te klein
waardoor de ontplooiingsmogelijkheden beperkt blij
ven, of is dit de bedoeling
Dit zijn allemaal vragen, vragen die ons niet
gemakkelijk maken het plan als nuttig te beschou
wen. We zijn echter van oordeel, dat G.S. veel
goed kan maken, maar dan zal moeten worden uit
gegaan* van de gedachte dat de gehele streek hier
bij betrokken is, maar laat men zich BEÏNVLOE
DEN zoals het huidige plan tot uitdrukking brengt,
dan zal het plan geen zegen zijn, maar een straf
en dit kan niet de bedoeling zijn. Onze gehele streek
staat op de drempel van een ontwikkeling welke in
zijn omvang niet is te overzien, zodat niets moet
worden nagelaten gelijke tred te houden desnoods
met inzet van belangen. Maar de slechte voorbe
reiding welke dit plan demonstreert is niet ge
wenst. Dant lijnen kris-kras trekken kunnen wij
ook en dan met de pen die ONS geschikt lijkt.
Wij kunnen overigens de gedachte, welke het
prae-advies door B. en W. opgesteld, uitgedrukt
onderschrijven
De heer A. H. VAN DER LEE (Gem. Bel.)
Weinig onderwerpen van bestuurlijke aard heb
ben de bevolking van dit gebied de laatste tijd zo
bezig gehouden als dit. Zeer ingrijpende wijzigingen
zijn in dit voorstel vervat en de reacties daarop
zijn uiteraard zeer verschillend.
Wanneer men dit plan beziet vanuit een egoïs
tisch standpunt, dan is het begrijpelijk dat de eerste
reactie totaal afwijzend is, want we zien dat tal
van zelfstandige kleine gemeenschappen met één
streek, bestuurlijk van de kaart worden geveegd,
en worden opgenomen in een groter geheel, met als
resultaat, dat er, zoals het voorstel nu is zes ge
meenten overblijven in Oost Zeeuwsch-Vlaanderen.
De REALITEIT is, dat we in Zeeuwsch-Vlaan
deren, en speciaal in Oost, in de nabije toekomst
(zie vervolg op pagina 2).
