DE REDERIJKERSKAMER VAN AXEL
LANGS DE SCHELDESTROMEN
erfenis van het Bourgondische tijdperk in ere tracht te houden.
Evenals in de Middeleeuwen trekken weer praalstoeten door de straten,
worden door de „ghese'len van der stede" wagenspelen gegeven en doet een
breugheliaanse maaltijd de tijden van weleer herleven
En als binnen afzienbare tijd een beiaard haar speelse klanken over de daken
van de stad zal uitstrooien, zal dit dagelijks de herinnering aan een groots
verleden levendig houden.
Een pracht van een kans ligt er voor
Axel om ook op andere wijze voort te
bouwen op haar rijk geschakeerde stads-
historie en de herinnering aan het ver
leden te verweven met de grootse daden
van het heden.
Axel heeft namelijk in de 15e en 16e
eeuw een bloeiende en roemruchte rede
rijkerskamer gekend. Over de naam van
de kamer zijn de geschiedvorsers het echter
niet helemaal eens. Sommigen spreken over
een Rederijkerskamer genaamd „Sinte
Barbara" met als devies „Godt ontcomer
elcx herte". Anderen noemen „De vier
melcteelen" als naam van de Kamer met
als devies „Broederfycke liefde".
Drs. P. J. Meertens denkt liever aan
een kamer die „De vier melcteelen heet,
als patroonsheilige Sinte Barbara had en
in haar blazoen St Ontcommer zou dragen.
Het jaarboek 1945 van de Aloude Over
ste en de Souvereine Hoofdkamer van
Rhetorica „De Fonteyne" te Gent geeft
aan de Axelse kamer ook de naam „De
vier melcteelen met als patroonsheilige
Sinte Barbara en als devies „Godt ont
commer elcx herte", en zij verwijst daarbij
naar de stadsrekeningen van 1492-1493.
Ik ben geneigd om deze laatste ziens
wijze te onderschrijven. Immers, het bla
zoen van de Axelse Rederijkerskamer is
afgebeeld in „Spelen van zinne binnen
Ghendt vertooght' (Ghendt, 1539, later
herdruk van Van Dis en Erné). Het be
staat uit een bloeiend kruis, oprijzend uit
een gespleten tak en geflankeerd links met
een miskelk, rechts met een hart. Onder
aan de gespleten tak de vier melcteelen,
twee links en twee rechts. Geheel onder
aan in de hoek het Wapen van Axel. Bo
ven het kruis het woord RHETORICA.
Een copie van het blazoen hangt in de
raadszaal van de Rederijkerskamer „De
Fonteyne te Gent. Misschien kan er
twijfel zijn omtrent de patroonsheilige van
de Axelse kamer, want de stadsrekeningen
van Axel spreken enkele keren over „De
ghesellen van rhetoryeke van Ste Ont-
commers". Dit zou er op kunnen wijzen
dat de patroonsheilige inderdaar St. Ont
commer was, de z.g. Baardheilige Wilge-
fortis. Bovendien was St. Ontcommer in
de oude Abdijkerk van Axel afgebeeld.
De katholieke Axelaren hadden dus blijk
baar een bijzondere verering voor deze
heilige.
In het begin van de 16e eeuw was Jacob
de Hondt (Jacobs Canis) pastoor te Axel
en deken (hoofdman) van het Rederijkers
gilde. Hij was tevens organist van de kerk
en dichter.
In 1493-'94 kwamen de Goese rede
rijkers (waarschijnlijk de Rederijkerskamer
„De Nardusbloem") te Axel battementen
ter gelegenheid van de jaarlijkse processie
die, omdat de kerk van Axel een abdij was,
hier met groter pracht en praal dan elders
werd gehouden.
In 1496 was de Axelse kamer op het
Landjuweel te Antwerpen. Zij kwam er
met het twaalfde lot aan de beurt om te
spelen, en vertoonde voor gratie of mys
terie .Dat Godt menselyc vleesch ontfinck'
met welk spel zij twee schalen en een
rozenhoed won. De stad kwam het Gilde
met de niet geringe som van 30 (pond)
in de kosten tegemoet en onthaalde het bij
zijn terugkomst op vele kannen wijn.
Op Lichtmisdag van hetzelfde jaar en
ook tijdens de Paasdagen traden de Re
derijkers in Axel zelf op, en eveneens op
de zondag vóór Vastenavond „ter feeste
van mijnen heere den Abt deser Stede
Bij die gelegenheid was ook „De Trans
figuratie" uit Hulst aanwezig.
In 1505 was de Axelse kamer met haar
Prince JAN PICANS in Bergen op Zoom
waar ze een esbattement opvoerden.
Toen op Vastenavond 1506 de „Koning
der zotten" optrad, kreeg hij een gratifi
catie en toen op Vastenavond 1508 Jan
Scolpaert, zijn „Coninck sfeeste van de
Sotten" hield, kreeg hij daar twee kannen
wijn voor.
In 1527-'28 kwamen de FACTOR en
de GHESELLEN van de Rederijkers
kamer van Tielt (waarschijnlijk „De Rose
met devies „Ghebloyt int wilde") te Axel
„antieren en retoricken met de retorisinnen
deses stede".
Aan het LANDJUWEEL, dat de Rede
rijkerskamer „De Transfigoratie" uit Hulst
in 1483 inrichtte, nam ook de Axelse Rede
rijkerskamer deel. Enkele passages uit de
Hulsterse stadsrekeningen wijzen er op
dat die van Axel met veel pracht en praal
aan dit Landjuweel luister bijzetten, want
men leest o.a. over die van Axel dat
zij hier groote feeste ende langhe staet
hilden..."
Nu er in de toneelwereld van ons land,
na het Nationaal Landjuweel, een ver
heugende belangstelling en herwaardering
voor de traditite der rederijkerskamers aan
de dag wordt gelegd, en, waar mogelijk,
de middeleeuwse rederijkerskamers uit hun
dodanslaap worden gewekt en tot nieuw
leven gebracht, ligt hier een unieke kans
voor de tonelisten van Axel om een kui
tuur-historisch erfgoed van hun oude stede
in ere te herstellen.
En is er iets mooiers denkbaar dan onze
volkskuituur uit te dragen en onze speel
drift uit te kunnen vieren in een Aloude
Kamer van Rhetorica
Opheldering
in Walsooidense Moordzaak.
Na de gruwelijke ontdekking van de ver
moorde 16-jarige Marie Louise Duerinck op
zondagmorgen heerste er opnieuw verslagen
heid in Walsoorden toen dinsdagmiddag be
kend werd, dat een buurman van het meisje,
de 32-jarige C. A. M. Voet de moord had
bekend.
Reeds eerder was V. verhoord, zoals vele
van zijn dorpsgenoten overkomen is rou-
tineverhoren huis-aan-huis, waarbij uiteraard
het buurgezin van het meisje niet werd over
geslagen.
Het verhoor van Cyriel V. leverde zon
schijnbaar nietig detail op V. had schram
men in zijn gezicht. „Ik ben met mijn brom
fiets gevallen verklaarde hij". Het verhaaltje
was te doorzichtig, de bromfiets bleek geen
schrammen te hebben, zelfs niet een.
De verdenking werd nog groter, toen de
bedrijfsleider van de Fa. Bleijenbergh-Ferket,
een oom van het vermoorde meisje, bloed
ontdekte aan een kraantje, dat alleen werk
nemers van het bedrijf weten te zitten.
Na zijn arrestatie, op last van de substituut
officier van justitie te Middelburg, hield V.
aanvankelijk zijn onschu'd nog staande maar
toen de feiten hem werden voorgelegd beken
de hij spoedig.
Enkele dagen heerste er spanning in Hon-
tenisse, het gonsde overal van geruchten, ter
wijl allerlei lieden meenden zich met Partl'
kulier detective-werk te moeten bezighouden.
Op donderdagmorgen werd het stoffe ijk
overschot op de R.K. begraafp'aats te Groe-
nendij'k ter aarde besteld. Naar schatting
6 a 700 dorpsgenoten waarbij zeer vele jonge
ren waren hierbij aanwezig.
CHARLES HEIRMAN,
Hoofdman van de Aloude Camere
van Rhetorica „De Transfiguratie'
Hulst (Hoofdkamer voor Zeeland)
Zeeland krijgt voor kulturele doeleinden
een bedrag van 65.000, -
De provincie Zeeland zal in 1963 voor
kulturele doe'einden een rijksbijdrage ontvan
gen van 65.000, De besteding van dit
bedrag moet plaatsvinden in overleg met de
staatssecretaris van onderwijs, kunsten en
wetenschappen.
Ged. Staten hebben de staats ecretaris een
bestedingsp'an voorgelegd, waarin het bedrag
als volgt is verdeeld 3500 subsidiekosten
beroepsdirigent en vaste kern van beroeps
medewerkers voor amateur symfonie-orkesten,
1.900,— spreidingskosten aan amateur
symfonie-orkesten voor het geven van con
certen buiten de standp'aats; 30.600,—
apparaatkosten Stichting Kuituurspreiding
Zee'and en voor dekking tekorten toneel- en
muziekevenementen 28.910,
Dit blijkt uit de memorie van toelichting
bij het ontwerp-besluit, dat G.S. Provincia'e
Staten ter vaststelling hebben aangeboden;
een ontwerp-besluit tot wijziging van de pro
vinciale begroting voor 1963.
Concert
op uitgebreid carillon te Sluis.
De voltooing van het carillon te Sluis is
een feit geworden. Het carillon is met enkele
klokken uitgebreid. Een dezer dagen zal een
concert worden gegeven. De k'ank, die nu e'k
kwartier over Sluis ga'mt is veel lichter en de
tonen zijn aanmerkelijk helderder dan voor
heen.
Zeeuwsch-Vlamingen
middelpunt in N.C.R.V.-documentaire.
Medio oktober zal de N.C.R.V.-televisie
een documentaire over Zeeuwsch-Vlaanderen
op het scherm brengen. De regisseur van dit
programma, Kees van Langeraat, vertoeft
momen'eer in de streek om indrukken op te
doen. Met deze documentaire wil de N.C.R.V.
de „rest van Neder'and" een indruk geven
van het Zeeuw.ch-Vlaanderen in de tweede
helft van 1963.
„De bedoeling is", zo zei Van Lanveraat
ons in een toelichting, „om alle facetten van
deze streek onder de loep te nemen. We zul
len het hebben over de verbetering van de
woonsituatie na de oorlog, over de mechani
satie in de landbouw en het daarmee samen
hangende personeelsbeleid en over de in
dustriële ontwikkeling, vooral van Oost-
Zeeuwsch-Vlaanderen. De kanaa'zone zal bij
dit punt natuurlijk naar voren gebracht wor
den. Ook het toerisme wordt dus niet ver
geten. Wij willen in de 35 minuten, dat het
programma zal duren alles even aantippen.
De Zeeuwsch-Vlaming als mens staat daarbij
in het middelpunt. Het is wel leuk te zeggen,
dat wij zelden zo'n leuke medewerking heb
ben gekregen als hier. Het is algemeen be
kend dat de Zeeuwsch-Vlaming harte'ijk is,
maar het is fijn om het ze'f ook eens te er
varen", a'dus de heer Van Langeraat, die
deze woorden sprak in Oostburg, waar hij
vergezeld van een cameraman, enkele proef-
opnamen maakt, die echter door de stromen
de regen enigszins in het water vielen.
Metro-„blikscherm" voor tunnel
kanaal Gent-Terneuzen.
Bij de bouw van een tunnel onder het ka
naal Gent-Terneuzen te Zelzate (België), zal
gebruik worden gemaakt van het zogenaamde
„blikscherm", dat door de afde'ing tunnel
bouw van de dienst gemeentewerken in Rot
terdam is toegepast bij de bouw van de
metroverbinding.
Het blikscherm, waarop de gemeente Rot
terdam octrooi heeft verkregen, is ontwikke d
als methode om in de bouwputten het infil-
trerende grondwater te keren. Met dit scherm,
dat in de grond wordt geheid, heeft men in
het metrobouwdok op het eiland van Brienen-
oord zeer goede resultaten bereikt. Toepas
sing van deze methode in de bouwput op de
Coolsingel bleek minder suksesvol tengevolge
van de onge'ijkmatige samenstelling van de
grond. Een N.V. in Ze1 zate heeft nu been tie
verkregen om dit blikscherm te gebruiken bij
de werkzaamheden voor de tunnel in de nieu
we grote wegverbinding Antwerpen-Eeklo.
Het Rotterdamse procédé is ook door rijks
waterstaat overgenomen ten behoeve van de
bouw van het dok voor de Coen-tunnel in
Amsterdam.
Koewacht stemt in met herindelingsplan.
De raad van Koewacht heeft zich unaniem
met het plan van Gedeputeerde Staten tot
herindeling van de gemeenten in Zeeuwsch-
Vlaanderen verenigd. Bij dit plan worden de
gemeenten Koewacht, Zuiddorpe, Overslag
en een k'ein gedeelte van Westdorpe, tot een
nieuwe gemeente samengevoegd.
De raad heeft aan Gedeputeerde Staten
verzocht het thans tot Sint-Jansteen behoren
de buurtschap Heikant in haar geheel bij
Koewacht te voegen.
De raad is van mening, dat de bevo'king
van Heikant naar mentaliteit en karakter ge
heel bij de inwoners van Koewacht aansluit.
Verder werd er in de vergadering van de
raad nog op gewezen, dat de bewoners van
Heikant, evena's die van Koewacht, in de
'andbouw en in de vlacindustrie hun bestaans-
bron vinden.
De auto, een gesloten bestelwagen met
valse Belgische nummerplaten, was voorzien
van een inrichting voor het uitwerpen van
kraaiepoten. Achter de kabine stond een pant
serplaat van vier mm dikte, terwijl de banden
van een bijzondere konstruktie waren. De
kraaiepoten werden met kwistige hand uitge
strooid, toen de Belgische douane deze auto
op de hielen zat.
Bij aanhouding was de voorraad kraaie
poten bijna uitgeput. De bestuurder van de
smokkelauto, een 23-jarige autohandelaar uit
Rotterdam, kon even later op Belgisch grond
gebied door de Belgische douane worden ge
grepen. Auto en boter vertegenwoordigen een
waarde van circa achtduizend gulden.
Havenspoorlijn te Goes
Heeft Goes nog steeds kans om in het be
zit te komen van de zo begeerde en veelbe
sproken spoorlijn naar het havenindustrie
terrein Men kan zich deze vraag stellen nu
duidelijk is geworden, dat de voorbereiding
van dit werk veel langer diiurt dan aanvan
kelijk is aangenomen en nu burgemeester mr.
F. G. A. Huber in de jongste raadsvergade
ring heeft meegedeeld, dat het projekt al een
meerdere uitgave van circa 1.000.000 vergt.
Garantieverlening voor tewerkstelling
van geestelijk gehandicapten.
Gedeputeerde Staten van Zeeland stellen
de provinciale staten voor zich gedurende
drie jaar garant te stellen voor het exploitatie
tekort wegens tewerkstelling in de afzonder
lijke afdeling van de sociale werkplaats Wal
cheren te Middelburg van geestelijk gehandi
capte inwoners der provincie, te rekenen van
af het begin van deze tewerkstelling tot een
maximum van 5000 per jaar en onder de
voorwaarden, die Gedeputeerde Staten no
dig oorde'en daaraan te verbinden.
Wandelsportdag te K'oosterzande.
De Grietje Schoutengroep te Kloosterzande
houdt zaterdag a.s. haar derde wandelsport
dag. De afstanden bedragen 5 ki'ometer voor
dee'nemers van 10 en 11 jaar, 15 kilometer
voor deelnemers van 12 en 13 jaar en 25
kilometer voor dee'nemers van 14 jaar en
ouder. Er zijn individuele prijzen en groeps-
prijzen becchikbaar gesteld.
Eerste Openbare verkoop in Zeeland
van volledig boerenbedrijf.
Voor de eerste maal sedert het niet-verlen-
gen van de wet op de vervreemding van land
bouwgronden per 1 januari 1963 is in Zee
land een volledig boerenbedrijf in het open
baar verkocht. Het betrof hier de hofstede
„B'oem- en Plantenburg" aan de Boomdijk 3
te Nieuw- en Sint- Joosl and met schuur, erf,
boomgaard, bouw- en weiland, in totaal 11 ha
32 are en 80 ca. Hiervoor werd bij opbod een
bedrag neergete'd van 139.500, Kopers
werden de Gebr. M. en L. Scheele uit Arne-
muiden.
Smokkel van 2300 kg boter ontdekt.
Woensdagavond omstreeks half elf hebben
ambtenaren van de centra'e douanepost te
Axel in samenwerking met de Be'gische dou
ane uit Lokeren in de gemeente St. Jamteen
een smokkelauto met 2300 kg boter in beslag
genomen.
Predikbeurten
SPORT
EXAMEN - RESULTATEN
Voor het te Goes gehouden M.U.L.O.-examen
slaagden 27 eerlingen van de Christelijke U.L.O.
te Axel.
B.-diploma
Borien Cappon; Nellie Dieleman; Peter Stallaert.
A.-diploma
Ko Bakker; Anneke Dieleman; Sary van Dix-
hoorn; Bora Hamelink; Riet den Hamer; Aly Heers
pink; N. Howell; Johnny de Hullu; Peter Kaan;
Jo Koster; Corry van Langevelde; Marinus van
Langevelde; Izaak Lindhout; Bram Naeye; Clear
Naeye; Meeuwis de Putter; Ineke de Regt; Ien
Riemens; Glijn Scheele; Kees Vasseur; Riet Ver-
planke; Diny Verschelling; Bram Wisse; Adrie
Witte.
Peter Stallaert boekte een prachtig resultaat, hij
had op zijn cijferlijst 2 tienen en 4 negens.
ZONDAG 7 JULI 1963
Ned. Herv. Kerk 10.00 uur Ds. P. J. Pennings
2.30 uur Ds. P. J. Pennings; Bediening v. d. Doop.
Geref. Kerk (Kerkdreef) 10.00 en 2.30 uur;
Ds. A. Kuiper.
Geref. Kerk (Pironstraat) 10.00 en 3.00 uur:
Ds. van Leeuwen.
Geref. Gemeente. 10 en 2.30 uurLeesdienst.
ZONDAGSDIENST ARTSEN
6—7 JULI Dokter Boor.
SCHOOLSPORTDAG
Op woensdag werd op het concoursterrein te
Axel een schoosportdag gehouden door de lagere
scholen. De deelnemende scholen waren de r.-k.-
lagere school, Christelijk nationale school, Prinses
Marijkeschool en de Hervormde school .uit Zaam-
slag.
Bij de opening waren aanwezig wethouder M. L.
M. IJsebaert, wethouder C. van Bendegem en de
gemeentesecretaris de heer P. C. van den Bosse.
Ook de consulent van de lichamelijke opvoeding,
de heer J. Th. Distelbrink gaf van zijn belangstel
ling blijk.
De diplomanummers werden 'sochtens vlug af
gewerkt.
Om een uur begonnen de castiewedstrijden.
Poule I jongens 1Prinses Marijkeschool I;
poule II jongens r.-k. school II; poule III meisjes
r.-k. school I; poule IV meisjes r.-k. school II.
Uitslagen estafette de jongens en de meisjes
van de Prinses Marijkeschool werden beide win
naar in hun afdeling.
