VERKWIK-
L
Iets over de Geschiedenis van Axel
Huid-handen-lippen
Uit onze Omgeving
Axel
Snerpende pijnen voor en na
door opstijgend zuurbrand?
Rennies blussen bet vnnr
onmiddellijk.
Predikbeurten
(XXVIII.)
SPORT
de natuurzuivere
ruw of schraal? PUROL
Bekendmaking
MET BROMFIETS GEVALLEN
In de nacht van zaterdag op zondag (5 tot 6
januari j.l.) is onze stadgenoot de heer H. v. d. B.
in de Zandstraat onder de gemeente Sluiskil ge
vallen met zijn bromfiets. Hij werd naar het Zie
kenhuis te Sluiskil gebracht en daar bleek dat hij
een hersenschudding had opgelopen.
REL OP INDIAAS SCHIP
Tijdens de laatste dagen van de vorige week,
ontstond er aan boord van het Indiase schip
„Gargi-Jayanti", liggend aan de kade van de Ne
derlandse Stikstof Maatschappij te Sluiskil een bot
sing tussen officieren en bemanningsleden.
Dit was voor een vijf-tal Engelse officieren,
stuurlieden en machinisten aanleiding de samenwer
king met de bemanning op te zeggen en het schip
te verlaten. Donderdag en zaterdag kwam het tot
moeilijkheden. De stoom werd afgesloten en ook
de verwarming was buiten werking gesteld.
De hulp van de politie te Axel en Terneuzen
werd ingeroepen. Eén der „raddraaiers" werd mee
van boord genomen, maar werd later weer terug
gebracht.
De gezagvoerder van het schip uit Bombay zat
echter met nog meer moeilijkheden. Zijn schip
moest plaats maken voor een andere boot. Zijn
officieren waren weg, dus moest de „Gargi-Jayanti"
met sleepboothulp naar het Zevenaardok worden
gesleept. De Engelse Consul bracht een bezoek aan
het schip om te trachten de gerezen moeilijkheden
uit de weg te ruimen.
Een dergelijk voorval doet ons Zeeuwsch-
Vlamingen wat vreemd aan en zo'n voorval wordt
vaak voor erger aangezien dan het in werkelijk
heid is.
In havensteden als Rotterdam e.d. is men derge
lijke ongeregeldheden wel gewoon
EVANGELISATIE-SAMENKOMST
Woensdag 9 januari 1963 werd in „Het Cen
trum" te' Axel een Evangelisatie-samenkomst ge
houden.
Spreker was de weledele heer E. van Faasen.
BENOEMING
De heer L. de Kraker te Axel is met ingang
van 1 januari 1963 benoemd tot lid van de Bio
scoopcommissie.
BEVORDERD
Bij besluit van B. en W. van Axel van 4 januari
j.l. is mejuffrouw K. Scholten te Terneuzen, werk
zaam ter gemeente-secretarie van Axel, bevorderd
tot steno-typiste.
Ze herstellen prompt het verstoorde evenwicht in
de maag en maken zo het overtollig zuur on
schadelijk. Op 't moment dat U Rennies neemt en
deze smelten op de ton, zakt de pijn om na enkele
minuten geheel te verdwijnen. Rennies een ple
zierige remedie; smakelijk enonopvallend.
(Ingez. Med.)
IJSBAAN GEOPEND
Woensdag werd de baan in het Axelse bos voor
het publiek opengesteld. Woensdagavond was de
belangstelling nog matig, maar donderdagavond
was het zeer druk. Er heerste dan ook een zeer
gezellige sfeer op deze uitermate gunstig gelegen
baan.
Het bestuur van de Axelse IJsvereniging heeft
voor verlichting gezorgd dus de duisternis vormt
geen beletsel voor de schaatsliefhebbers.
De kwaliteit van het ijs is niet opperbest, maar
dit heeft het bestuur niet in de hand.
Deze heren zullen wel hun uiterste best doen,
om de baan zo goed mogelijk berijdbaar te houden.
EVENEMENTEN
Het ligt in de bedoeling van bij de Stichting
Cultuurspreiding Zeeland aangesloten culturele in
stellingen in 1963 te Axel de volgende evenemen
ten te organiseren
1. een avondvoorstelling in het kader van het
750-jarig bestaan van Axel, te geven door
het ABC-cabaret Wim Kan.
2. een Avondconcert door het Delft's Madrigaal
koor.
3. een jeugdtoneelvoorstelling voor het lager
onderwijs en drie jeugdconcerten voor het
uitgebreid lager onderwijs en het nijverheids
onderwijs.
RECONSTRUCTIE TRAVERSE
In de Openbare Raadsvergadering op dinsdag
15 januari a.s. krijgen de heren raadsleden een
voorstel te behandelen betreffende de reconstructie
van de traverse.
Dit werk, waarvoor rijksgoedkeuring is verleend
omvat de Stationsstraat vanaf de Spoorwegover
gang, de Kerkdreef en de Oranjestraat.
JOHANNES-PASSION
De Christelijke Zangvereniging „Asaf" is voor
nemens dit jaar omstreeks de Paasdagen de Johan
nes-Passion van J. S. Bach uit te voeren. Hiertoe
dienen vocale en instrumentale beroepssolisten te
worden aangetrokken.
KAARTAVOND
Het afgelopen weekeinde organiseerde het be
stuur van de v.v. „Axel" in het clublokaal bij de
heer C. H. Jansen een kaartavond voor haar leden.
De uitslag was
1. R. Lindhout; 2 P. Peeters; 3 M. Hoogstrate;
4 W. Strijdonck; 5 L. v. d. Berge; 6 V. Schelle-
man; 7 A. Deij; 8 A. Cortvriendt; 9 C. v. d. Berge;
10 A. v. d. Velde; 11 L. Deij; 12 L. Ortelee;
13 J. Dieleman; 14 A. Lippens; 15 M. Kaijser;
16 Joh. Schelleman; 17 Ch. Sijs; 18 Jos. Schelle-
man.
GESLAAGD
Voor het praktijkdiploma Boekhouden van de
Nel. Associatie voor Praktijkexamens slaagde te
Middelburg onze stadgenoot A. M. P. de Feijter.
Bij het P.B.N.A.-examen voor het diploma
Meubeltekenaar deel I, slaagde onze stadgenoot
de heer A. L. L. C. E. Antheunis.
VERHEUGENDE GROEI
Op de dinsdag 8 januari j.l. gehouden bestuurs
vergadering van de K.A.B. deelde de secretaris, de
heer E. Breepoel, mede dat het ledental van de
afdeling Axel van de K.A.B. de vierhonderd is
gepasseerd.
De voorzitter van de plaatselijke afdeling, de
heer E. A. Maas, toonde zich hierover uitermate
verheugd en deelde mede dat hij van plan is op dit
feit nader terug te komen tijdens de jaarverga
dering, die gehouden zal worden op 13 februari
a.s.
AXEL AAR STRANDDE
TE ROOSENDAAL
Zaterdag, even na de middag, slipte de heer S.
uit Axel op de Nispenseweg te Roosendaal met
zijn auto in een der bochten, op het moment, dat
er uit tegenovergestelde richting een vrachtauto
naderde. Met een gebroken knieschijf en snijwon-
den aan het hoofd moest de heer S. in het zieken
huis te Roosendaal worden opgenomen. Hij is, na
daar te zijn verbonden, naar het ziekenhuis te Sluis
kil overgebracht.
De heer S„ Roosendaler van geboorte, was op
weg om vrouw en kinderen op te halen, die door
de slechte weersomstandigheden na de feestdagen
nog enkele dagen bij familie te Roosendaal waren
gebleven.
Zijn auto werd zwaar beschadigd.
C.B.T.B.
VAN OOST ZEEUWSCH-VLAANDEREN
BIJEEN TE AXEL
Vrijdag vergaderde de C.B.T.B. afdeling Oost-
Zeeuwsch-Vlaanderen in „Het Centrum" te Axel.
Ondanks het slechte weer was de opkomst goed.
De voorzitter, P. van Hoeve, wees in zijn openings
woord op de grote moeilijkheden in de gemengde
bedrijven op de zandgrond.
Deze moeilijkheden zijn eveneens, maar in ge
ringe mate in de akkerbouw te vinden. „Wij leven
in een tijd die overeen komt met de dertiger jaren.
Er is overproductie. Gelukkig kennen wij geen
werkloosheid. Er is volop werkgelegenheid. De
agrarische beroepsbevolking in ons land is nog
11%. Men verwacht dat dit terug zal lopen tot 8%.
Wij prijzen ons gelukkig, dat de industrie het te
veel aan agrarische werkers op kan nemen", aldus
de heer Van Hoeve.
„Wat de toekomst van de landbouw in de E E.G.
betreft, deze staat voor, de productie op die plaat
sen toe te passen die hiervoor het meest geëigend
zijn", zo vervolgde de voorzitter. „Wij moeten
het aandurven door rationalisatie en meer te in
vesteren, goedkoop trachten te produceren. Wij als
christelijk-maatschappelijke organisatie zijn ver
plicht daaraan mee te werken", aldus de heer Van
Hoeve. De heer Morsink uit Rotterdam hield ver
volgens een causerie over „De ontwikkeling van
de afzet van landbouwproducten in de E.E.G.".
De .voorzitter bracht aan het eind van de cau
serie de spreker dank voor zijn instructief betoog.
De heer Morsink sloot de bijeenkomst met gebed.
ZONDAG 13 JANUARI 1963
Ned. Herv. Kerk 10 uurDs. J. Scholten.
2.30 uur Ds. W. van Meeuwen. (Beide diensten
3e coll. Class. Fonds Kerkewerk.)
Geref. Kerk (Kerkdreef) 10 uurDs. Kuiper
3.00 uurDs. Kuiper (H. Avondmaal en na
betrachting
Geref. Kerk (Pironstraat) 10 uur en 3 uur:
Ds. van Leeuwen (viering H.A. en dankzegging).
Geref. Gemeente, 10 en 2.30 uur Leesdienst.
ZONDAGSDIENST ARTSEN
1213 JANUARI Dokter Schiltman.
Nadat de school en het onderwijs, zoals ik ge
schreven heb, een tijdje in een slechte toestand
had verkeerd, zochten de schoolarchen en de
schoolopziener Isaak Henry Gallandat, die ook bur
gemeester en tevens Med. Dokter was, naar een
persoon, die de betrekking van schoolmeester te
Axel met ere zou kunnen vervullen en die het on
derwijs aan de Axelse jeugd, dat onder school
meester Crince op zulk laag peil was gekomen,
weer tot bloei zou kunnen opwerken.
Nadat op advertenties in de Middelburgse en
Rotterdamse kranten enige sollicitaties waren inge
komen, werd op 28 juni 1790 uit de sollicitatiën
een achttal gevormd en daaruit een viertal, n.l.
Daniel Buyze, schoolhoofd te Noordgouwe, C.
Allegoed te Nisse, Spiering te Giessen en P.
Nythus te Oostburg.
Het benoemen van een schoolhoofd bracht veel
moeilijkheden met zich, daar het hoofd der school
ook voorzanger in de kerk moest zijn. Het benoe
men van een hoofd der school stond aan de Ma
gistraat en van een voorzanger aan de kerkeraad.
Tot nu toe waren die twee colleges het altijd eens
kunnen worden. Later zou dit onder burgemeester
Lammens wel eens tot moeilijkheden voeren. Nu
evenwel werd D. Buyze door de gemeenteraad tot
schoolmeester en door de kerkeraad tot voorzanger
benoemd.
Daniel Buyze was geboren 15 augustus 1769 te
Zierikzee uit Adriaan Buyze en Theodora Adriana
van der Boor, dochter van Jacob van der Boor,
heemraad van Schouwen. Daniel Buyze kenmerkte
zich door schranderheid en leergierigheid, zodat hij
op 15 jarigen leeftijd een loffelijk examen voor
landmeter aflegde en vóór zijn 25e jaar hoofdonder
wijzer te Noordgouwe was geworden. Als was
door de ongunstige omstandigheden de wens om
predikant te worden niet vervuld, toch zouden zijn
gaven in Axel tot ontplooiing komen. Hier was hij
al gauw bekend als scherpzinnig rekenaar, uitmun
tend schoonschrijver, wat in zijn tijd een grote aan
beveling was en een nauwgezet kaartenmaker,
waarbij zijn kennis als landmeter hem zeer te pas
kwam. Waren zijn geldelijke omstandigheden in de
eerste tijd, dat hij in Axel verbleef, niet zeer flo
rissant en zo weinig ruim, dat hij 15 december 1792
verzocht om aangesteld te mogen worden als 4e
lijkdienaar, wat hem toegestaan wordt, in 1793
huwde hij met Pieternelle Catharina Dees, wat een
rijk huwelijk schijnt geweest te zijn en kwam hij in
relatie met enkele van de voornaamste families te
Axel. H besloot ontslag te vragen als onderwijzer
om zich geheel te wijden aan de landbouw, polder
zaken en Boekhouden, wat hem zeer aantrok. Dit
gebeurde op 8 april 1816, hetgeen schoolopziener
Gallandat zeer verontrustte, wat hij in een brief
aan de magistraat over het vervullen van de va
cante betrekking en de jaarwedde de uitdrukking
ingaf„Hoe Singulier het gedrag van de heer
Buyze ook zij". Voorzanger wilde hij wel blijven,
maar daar de nieuw te benoemen schoolmeester
ook voorlezer moest zijn, werd hij ontslagen als
voorlezer, waartegen hij 30 april 1816 protest aan
tekende en de gronden aangaf volgens welke hij
ontslag als onderwijzer had aangevraagd. De
Classis IJzendijke zorgde ervoor, dat het geschil
tussen de kerkeraad en Buyze werd bijgelegd. Wij
zien daaruit, dat hij een doorzettend karakter had.
Van nu af ging hij andere belangen dienen dan
voorheen. Zo zien we hem als dijkgraaf of directeur
van de polder Beoosten- en Bewestenblij, wat geen
sinécure was en op 12 november 1825 werd hij
benoemd als Stedelijk ontvanger op een jaarwedde
van 300,gulden. In 1818 dreef hij ook de bier
brouwerij „De Posthoorn", opgericht in de Molen
straat, waar later het pakhuis van de firma Oggel
zou staan. Dat hij in goeden doen verkeerde blijkt
daaruit, dat hij in 1823 in de Hoofdelijke omslag
werd aangeslagen in de 2e dus op een na hoogste
klasse voor een betaling van 42 gulden.
Op 24 oktober 1827 was hij directeur van de
Meestoof „De Sleutels" aan de Vaartwijk. Er ston
den hier in die tijd 2 meestoven, n.l. Ie „De Sleu
tels" aan de Vaartwijk, directeur D. Buyze en 2e,
de meestoof „De Schoone" aan de Drie Schouwen,
directeur M. Meertens.
De Meekrap was een plant, waarvan de wortels
na fabricage het product afleverde, waaruit de
rode meekrapverf werd bereid. De plant werd het
eerste jaar als kiemen of stengeldelen in mei ge
plant op sterk bemeste zware of lichte kleigrond,
vervolgens, als het nodig was, aangeaard en des
winters met mest gedekt. In het 2e of 3e jaar werd
zij gedolven en wel om zijn lange wortels met de
lange meekrapspa. De wortels werden eerst op het
land gedroogd en daarna in de meestoven boven
een matig vuur, daarna tot poeder gemalen en in
vaten verkocht. We onderscheiden in de meestoof
een „meester" of baas een stamper en een droger.
In later tijd werden zij meestal met bun titel in
plaats van met hun familienaam genoemd. Toen
men de aniline kon samenstellen ging de meekrap
teelt kwijnen en verdween eindelijk geheel.
De Meestoof „De Sleutel" schijnt de grootste
geweest te zijn. In 1827 vervaardigde „De Sleutels"
75 vaten le soort en 5 vaten merk M. Het merk
op de vaten van „De Sleutels" waren 2 kruislings
over elkaar liggende sleutels, dat 'in de vaten inge
brand werd en het merk van de Schoone bestond
uit een tulp.
Muilen was een afvalproduct. Het onderste der
wortels met wat vleezigs, dat eraan was blijven
hangen gaf dit product. Gedroogde en gebroken
wortels noemde men Racine, dat ook wel onbe
werkt verkocht werd om het door anderen verder
te laten bereiden. Nadat de meekrapteelt na een
malaise weer wat opbloeide werd na de uitvinding
van de aniline in 1868 opgehouden met de teelt
van de meekrap.
Buyze schreef ook verhandelingen over land
bouwzaken, waarvoor hij in 1840 door de Ned. Mij
ter bevordering der Nijverheid werd bekroond met
een zilveren medaille en werden zijn latere geschrif
ten nog bekroond met een zilveren en gouden me
daille.
Hoewel Buyze dikwijls op verhoging van zijn
tractement als ontvanger aandrong, omdat er steeds
meer werk kwam als ontvanger, werd hem dit niet
toegestaan. Dat hij niet gauw toegaf, blijkt uit het
vo'q""df Tijdens d» Belgische Opstand moest er
onverwachts een artilleriestal voor de paarden inge
richt wo-den, en het oog van de met die taak be
laste officier viel op een stal, die voor berging van
granen diende en toebehoorde aan Buyze. En zon
der aan Buyze iets te vragen, werd door de veld
wachter en de smid Dourlein de stal opengebroken,
ontruimd en voor de artilleriepaarden ingericht. Dat
zat Buyze dwars. Hij wilde in geen minnelijke
schikking treden, zodat zelfs de Staatsraad Gouver
neur der Provincie er zich mee moest bemoeien.
Eindelijk gaf Buyze toe en ontvangt 7 gulden
maandelijks gedurende de tijd van gebruik, een
schadeloosstelling van 100 gulden en 1200 gulden
koopsom.
Buyze overleed 25 september 1850 „geacht en
geëeerd" zoals een schrijver zegt, om zijn kennis,
vlijt, nauwgezetheid, eerlijkheid en godsdienstzin.
Uit zijn huwelijk kwamen voortTheodora
Alida Buyze, gehuwd met Petrus van Eek, predi
kant te Zaamslag, Petronella, gehuwd met Johannes
Noske, burgemeester, notaris en grondbezitter te
Axel, Adriaan Buyze, Pieter Daniel Buyze med.
dokter te Terneuzen, Catharina Cornelia en Mar
tina, Sara. Deze laatste was bij de Axelaars bekend
als juffrouw Saartje. Zij heeft nagelaten een schil
derij, voorstellende een gezicht op Axel, gezien
van de Zuidzijde van een onbekend schilder, welke
schilderij door de erfgenamen aan de stad Axel
werd geschonken en op de Raadzaal hangt.
de Jonge.
SCHAATS-RESULTAAT
Tijdens lange-baan-wedstrijden te Wissekerke,
boekte onze stadgenoot de heer J. Lipjes, enkele
zeer goede resultaten. Op de 1500 meter werd hij
tweede in 3.23.7 min. op de 3000 meter legde hij
beslag op de derde plaats in 7.10.4 min.
Jaap de Roo, broer van de bekende wielrenner
Jo de Roo, was oppermachtip en won de drie
afstanden, n.l. 500, 1500, en 3000 meter.
SPORT-GALA
Op zaterdag 19 januari a.s. organiseert het
Sportinstituut „Delta" een SPORT-GALA in het
Concertgebouw te Terneuzen.
Tijdens deze gala worden de finales van de
„Judo-kampioenschappen 1962" betwist.
De voorrondes worden in de week van 7 tot
en met 12 januari gehouden in de dojo's te Axel -
Hulst - Oostburg - Sas van Gent en Terneuzen.
Het zeer actractieve programma dat wordt aan
geboden begint om 14.00 uur.
Op het programma komt o.a. voor de betwisting
van de kampioenschappen in de verschillende klas
sen, alsmede het algemeen club-kampioenschap.
Ook onze sympathieke stadgenoot G. de Moor,
zelf instructeur bij het Sportinstituut „Delta" komt
enkele keren op de mat. Allereerst bij een judo
demonstratie hij zal dan enkele goyko's demon
streren. Tenslotte zal de heer de Moor ook in een
wedstrijd uitkomen.
Naast Judo wordt voorts geboden
Demonstratie van het nage-no-kata
Demonstratie jeugd-judo
Demonstratie Trempoline-springen
Demonstratie Rithmisch gymnastiek
Demonstratie Jiu-Jitsu.
De prijsuitreiking van de kampioenen zal ge
schieden door de edelachtbare heer burgemeester
van Terneuzen, mr. H. Rijpstra.
Biljarten
KAMPIOENSCHAP VAN ZEELAND
Op zaterdag 12-, zondag 13- en zondag 20 ja
nuari zou in Café „De la Paix" bij de heer R.
Dieleman in de Noordstraat te Axel begonnen wor
den met de biljartwedstrijden om het kampioen
schap van Zeeland le klasse libre.
Vrijdagmorgen werd ons definitief bericht dat
deze wedstrijden op genoemde data NIET te Axel
zullen plaatsvinden.
PROMOTIE
Tijdens voorwedstrijden 3e kasse cader 38/2 te
Ovezande is onze stadgenoot de heer R. Dieleman
erin geslaagd alle zes de door hem te spelen par
tijen in winst om te zetten.
Hij zag zodoende kans naar de 2e klasse te pro
moveren, waaruit hij het vorige seizoen was ge
degradeerd.
I
NATIONALE VOORWEDSTRIJDEN
In de strijd om een plaats in de finale overgangs
klasse libre luidt thans de stand
1. R. Dieleman 4 4 0 8 244 31,56
2. Pr. Freijser 5 3 2 6 266 25,64
3. Th. Platjouw 5 3 2 6 184 22,71
4. F. C. Melse 6 0 6 0 124 13,70
De resterende partijen worden gespeeld op 15 ja
nuari a.s. in Café „De la Paix" bij dhr. R. Diele
man.
Te 16.00 uur Pr. FreijserR. Dieleman
TE 19.00 uur R. DielemanTh. Platjouw.
Schaken
ONDERLINGE COMPETITIE D.S.Z.
In de onderlinge competitie van D.S.Z. leed
Henk de Ridder zijn eerste nederlaag tegen Ko van
Ham die nu ongeslagen de ranglijst aanvoert.
Jack de Feijter, die een uitstekende start maakte,
verloor nu onverwacht van Chris Ollebek en moest
daardoor de 2e plaats prijsgeven aan Martien Rinn.
Michiel de Pooter verloor van Rein Scheele en
zag zich door die nederlaag de rode lantaarn nog
steviger in handen gedrukt.
Enkele uitslagen
J. K. BollemanN. Bolleman 0.1
D. Overdulve—R. J. Scheele 10
M. de RidderC. P. Ollebek 1^0
J. K. BollemanA. Bolleman 01
De Burgemeester van Axel maakt bekend, dat
de Minister van Landbouw en Visserij bij beschik
king van 2 januari 1963, No. L/Fb/6593, heeft be
paald dat de jacht op wildsoorten met ingang van
4 januari 1963 is gesloten.
Axel, 7 januari 1963.
De Burgemeester voornoemd,
M. K. VAN DIJKE.
