Jeugd Moeder Iets over de Geschiedenis van Axel OPENBARE VERGADERING -puistjes TBABYDERM ÏÏFIiï Veilig gebruik Frankering bij abonnement, AXEL ZATERDAG 1 SEPTEMBER 1962 76e Jaargang no. 47 NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN Hoofdredaktie J. C VINK. Redaktie en Administratie Axel, Markt 12, tel. 0 1155 - 646, postbus 16 Drukker - Uitgeefster FIRMA J. C VINK XXV. PUROL-POEDER Losse Gedachten ZEEUWSCH DAGBLAD VERDWENEN. van de GEMEENTERAAD van AXEL op dinsdag 4 september 1962, des n.m. om 7 uur ten Stadhuize. AXELSE COURANT VERSCHIJNT IEDERE ZATERDAG ABONNEMENTSPRIJSLoste nummers 10 Kwartaal - abonnement Axel binnen de kom 1,25. Andere plaatsen 1,75, Buitenland i ADVERTENTIEPRIJS: 10 cent per Bij kontrakten belangrijke reduktie. Ingezonden Mededelingen 30 cent per Kleine Advertentiën 1-5 regels L— iedere regel meer 12 cent extra. Onder de personen, die zich voor de geschiedenis van Axel verdienstelijk gemaakt hebben, moeten genoemd worden Ds W. te Water, Ds Jona van Middelhoven en Ds Jan Scharp. Deze laatste is van die drie wel de bekendste. Ds Jan Scharp werd geboren 16 augustus 1756 te 's-Gravenhage, waar zijn vader (volgens Barger„Een predikant uit de Patriottentijd) hoofdgaarder van 's Lands Belastingen was. Enigszins trots was Scharp op zijn afkomst, onder welks leden hij personen van voorname betekenis plaatste en welks vertakkingen zich bevonden in Engeland, Duitsland en Neder land en omdat hij de lijst zijner voorouders kon opvoeren tot 1390. In maart 1767 ging hij de leergang van de Latijnse school te Den Haag volgen en ging ver volgens naar de Leidse Hogeschool. Als student van nog geen 18 jaar oud doet hij zijn eerste pre diking te Tholen over Romeinen 12 vers 9 a „De liefde zij ongeveinsd" en de indruk van deze rede, zegt Barger, was zo gunstig voor hem, dat hij 3 jaar later als proponent terstond werd uitge nodigd om te St. Annaland op beroep te komen prediken, met als gevolg, dat hij op zijn 22ste ver jaardag aldaar het predikambt aanvaardde. Drie weken te voren was hij getrouwd met Anna Catharina Engelcken. Hij is 28 jaar met haar in hoogst gelukkige echt verenigd geweest, waarna hij voor de 2e maal gehuwd is met Adriana Vonk, wed. Durselen. Uit zijn eerste huwelijk heeft hij 10 kinderen gehad, waarvan er hem 7 weer zijn ontvallen. Te St. Annaland bleef hij 2 jaar werken onder een door langdurige vacatures verwilderde gemeen te en voerde er de nieuwe psalmberijming in. Na dat hij voor een beroep naar Poortvliet bedankt had, werd hij 10 augustus 1780 te Axel beroepen. Tegen dit beroep kwamen om zijn leeftijd bezwaren in bij de Classis Walcheren, omdat de Staten had den bepaald, dat de predikanten, die in de steden van de Generaliteitslanden beroepen werden, de ouderdom van 25 jaar moesten bereikt hebben en Zeeuwsch-Vlaanderen behoorde onder de Gene raliteitslanden. Er bestond toen ook in Axel een Collegium Qualificatum, samengesteld uit leden van de Kerkeraad en van de stedelijke regering, dat in zon stad het recht van beroeping en afzetting van predikanten bezat en verschillende regelingen met de kerk moest uitvoeren. Deze vond het raadzaam het advies der edelmogenden af te wachten. Dit luidde gunstig, het verlof van Scharp als predikant te beroepen werd gegeven en op 10 december 1780 werd Ds Jan Scharp als predikant te Axel be vestigd. Hij bleef er predikant tot juli 1788 toen hij naar Noordwijk-Binnen vertrok. Nadat hij be dankt had voor een door de Prins van Oranje in eigen persoon aangeboden beroep naar Breda en ook voor Deventer, waar ook het professoraat in Oosterse talen hem zou worden opgedragen, werd door de gemeente van Noordwijk uit dankbaarheid zijn tractement met 300 gulden verhoogd. Kort daarop werd hij beroepen te Rotterdam, waar hij op 7 juni zijn intrede deed. Nadat hij bij de ver andering van bestuur in dat van de Bataafse Re publiek geweigerd had het formulier van onder werping aan het nieuwe gezag te tekenen, vertrok hij naar Loga in Oost Friesland, waar hij ook het predikantsambt vervulde. Echter greep hij de ge legenheid om in het Vaderland terug te komen gretig aan en keerde hij terug in Rotterdam op 26 October 1800. 26 Jaar bleef hij in Rotterdam tot hij 23 april 1826 het leraarsambt neerlegde en 2 jaar later op 2 maart 1828 stierf. Ds Scharp was predikant, die zijn gehoor wist te boeien, ook was hij bekend als letterkundige en dichter, als schrijver met een vaardige pen, hij bezat een trouw karakter en was een oprecht vroom man. Zijn vertrek naar Loga tekent hem als een vurig Oranjeklant, die recht door zee ging. Hij was een kind van zijn tijd en als we zijn gedachtenis rede bij het 200-jarig jubileum van de inname van Axel door Prins Maurits lezen, moeten wij, mensen van deze tijd wel eens moeite doen om deze tot het eind toe te lezen en wij bewonderen het geduld van Scharps tijdgenoten, die zo'n lange rede tot het einde genoten. Maar we kunnen dit begrijpen, als we weten dat Scharp zijn gehoor steeds wist te boeien. Dat hij letterkundige was blijkt uit zijn lidmaat schappen van verschillende letterkundige genoot schappen en zijn dichterlijke verdiensten blijken uit de gezangen in de gezangenbundel, die door hem werden gedicht. Scharp was n.l. afgevaardigde voor Zuid-Holland in de Commissie, die de bundel der Evangelische Gezangen zou samenstellen. Aan hem worden toegeschreven Gezang 5 (Over Gods grootheid), gezang 38 (Alle roem is uitgesloten), gezang 39 (Jezus neemt de zondaars aan), gezan gen 52, 61, 78, 123 (Is dat, is dat mijn koning). Verder gezang 155, 161, 173. Scharp was een vurig aanhanger van het Oranje huis en liet dat in spreken en schrijven ook uit komen. Daarom moest hij wel de haat van de Patriotten en Patriotsgezinden opwekken. Daar door en omdat hij de verklaringen van onderwer ping aan het nieuwe gezag niet kon en wilde onder tekenen moest hij wel het land verlaten en naar Loga uitwijken. We kennen hem ook als een man, die onbewimpeld uiting gaf aan zijn gevoelens, hetzij in proza of in dichtmaat. Daardoor kwam hij wel eens in moeilijkheden. Uit een werkje, geheten: „Ds Scharp en de smid van Zaamslag, (uitgave A. van Berlanus, Terneuzen, 1861), nemen we het volgende over „De heer Johannis van der Walle, Roomsch Katholiek pastoor te Boschkapelle, Axel-ambacht en op 19 januari 1786 aldaar overleden, bediende en administreerde in zijn leven de Roomsche inge zetenen van de stad en lande van Axel alsmede het garnizoen te dier plaats. Uit dien hoofde bezocht Zijn Eerwaarde geduriglijk de Stad Axel en werd aldaar om zijn wellevendheid en gastvrijheid door een ieder aangetrokken en niet minder bekend als gaarne gezien. Hierbij kwam, dat Z'n Eerw. gans niet onkundig zijnde, ieder in het punt van Gods dienst vrij liet, zich om die redenen aangenaam wist te maken en weldra ieders genegenheid won. Hij werd ook getroffen door de persoon van ds J. Scharp, welke hij, aldaar komende, doorgaans een bezoek bracht, welk bezoek welhaast en van tijd tot tijd door een tegenbezoek van Scharp gevolgd werd. Toen de pastoor werd begraven, w® Ds Scharp bij de lijkdienst in de kerk aanwezig^ niet alleen, maar zat ook bij de lijkmaaltijd aan, waarbij hij een door hem vervaardigd grafschrift van 24 regels las. De familie Van de Walle wilde daar wel een afschrift van hebben en verkreeg dit ook, maar tegen de bedoeling van Scharp werd het ge dicht te Antwerpen gedrukt en kwam het ook in handen van niet-familieleden. Aan dit gedrag van Scharp en zijn gedicht stootten zich veel protestan ten en ook o.a. de smid van Zaamslag Walraven, die een gedicht in kreupelrijm schreef van 80 re gels, genaamd „Raadvraging aan Ds Scharp" en dit gedicht wordt ook te koop gesteld." Deze zaak kwam nu voor de Classis Walcheren, welke de kerkeraad aan schreef om de zaak te be handelen in het Collegium Qualificstum. Daar wordt Ds Scharp vrijgesproken. Ook begint er een burgerlijk proces met als procureur notaris Petrus de Lozanne, dat nog lopende is als Ds Scharp ver trekt naar Noordwijk. In 1798 bevindt zich de smid Walraven in Rotterdam in moeilijkheden en Scharp helpt hem. Dan ook verzoenen zich de smid en Ds Scharp. Wat Ds Jan Scharp naast zijn predikdienst met Axel zelve verbindt is het schrijven van het in drie delen bestaande boek „Geschiedenis en Costumen van Axel". Het le deel bevat natuurlijk een voor bericht, waarin hij vertelt, dat burgemeester Jozias Paulus aan de Magistraat op 25 februari 1786 voordroeg, dat het op 17 juli 1786 tweehonderd jaar geleden zou zijn, dat deze stad uit de macht der Spaansche heerschappij was verlost en ge bracht „onder de zoete en zachte regering van onzen Staat" en dat onze voorouders, zodra er een halve of hele eeuw verlopen was geweest altoos plechtig die verlossing en die dag gevierd hebben en of men op den gemelden 17 juli eerstkomende ook niet behoorde te gedenken aan die 200-jarige verlossing van het juk der Spaansche regering". Ds Hoog, de andere predikant, zou op 16 juli van den kansel afgeven, dat de Magistraat had goedgevonden op 17 juli de plechtige herdenking te vieren. Ds Jan Scharp werd verzocht om op 17 juli des morgens beginnende te 10 ure en moe tende eindigen ten 12 ure een toepasselijke rede voering in de kerk te doen. Hij zou inzage mogen nemen van alle stukken, daarop betrekking heb bende en in de Griffie aanwezig. Ds Scharp nam het aan en daardoor is zijn werk ontstaan. Het le deel bevat de feestrede, die hij op die dag uitsprak en de beschrijving van het feest. Hij vertelt„Op de markt staat een stenen kolom, waarop in de winter 4 glazen klokken met dubbele lampen branden. Er voor stond een zeer hoge speer waarop een sneeuwwitte hoed met een rood, witten blauwe lint. Scharp stootte zich niet aan dat latere zinnebeeld der revolutie, of vond dit in zijn geest driftige stemming onschuldig. Te acht ure werden geluid de klokken van het stadhuis, van de kerk en de oude Hal of het St Janshuis, waarop de vorige kerkklok van de Moerspui geplaatst was. Te 10 ure begaf zich de Magistraat Burgemeester Paulus en griffier Schovel met de andere leden van de Magistraat en de leden van de Kerkeraad benevens genodigden en vele burgers naar de kerk, die geheel gevuld was en allen niet kon bevatten. In de kerk zou het orgel bespeeld worden door de organist Hendriks uit Goes; terwijl een „Bende" muzikanten uit St Nicolaas er hadden plaatsgeno men om door hun muziek de feestvreugde te ver hogen." In zijn rede vergeleek Ds Scharp het stadje Axel met Bethlehem als klein zijnde onder de steden van Holland. Het eerste gedeelte van zijn rede be vatte een gedeelte van de Bijbelse gschiedenis, ver volgens sprak hij over de geschiedenis van Vlaan deren, waarop dan kwam het een en ander uit Axels geschiedenis, waarop een geestdriftig uitge sproken opwekking volgde om de vrijheid te be waren. Het 2e deel van de Costumen bevat een weer gave van in de Griffie berustende oude stukken, terwijl het 3e deel de Keuren en enkele reglementen en ordonnantiën bevat. Een geregelde geschiedenis gaf dit in 1787 te Middelburg bij Willem Abrahams uitgegeven boek niet. Maar Ds Jan Scharp heeft in korte tijd veel voor Axel van betekenis zijnde stukken verzameld en deze in drukvorm voor het nageslacht doen be waren en als zodanig is hij de eerste geschied schrijver van Axel geweest. „Ten huize van Jozias Paulus", vertelt Scharp „werden na de kerkdienst enige verfrissingen ge bruikt, terwijl er daarna op kosten van de leden der regering op het Stadhuis een prachtig middag maal van 50 couverts gegeven werd en de burgerij zich op haar manier vermaakte. Daarna was er weer parade van het Corps vrijwilligers uit de Schutterij. Des avonds waren veel huizen van bur gers geillumineerd terwijl het gehele Stadhuis ver licht was met kaarsen en de toren en het bordes met stadslantaams. De Magistraat onthaalde haar gasten op een vrolijk soupé, terwijl er vuurwerk werd afgestoken en brandende pektonnen de avond verlichtten". Nadat Ds Scharp zijn boekwerk voltooid had, bood hij op 9 mei 1789 naar de gewoonte van die tijd de 3 gebonden delen aan de Magistraat van Axel aan en deze besloot op 28 november 1789 Ds Scharp daarvoor te vereren met 2 zilveren kandelaars. De Jonge. Jaren beproefd en hoog geroemd Mijnhardt's Zenuwtabletten Vandaag verschijnt het laatste nummer van het Zeeuwsch Dagblad, het protestants-christelijk dag blad voor Zeeland. Vóór de laatste wereldoorlog was er ,De Zeeuw', waarvan het Zeeuwsch-Dagblad na de oorlog de voortzetting was. Reeds in de vijftiger jaren bleek, dat een eigen exploitatie niet lonend was. Daarom werd in 1958 een contract aangegaan met het Nieuwe Rotter damse Courant-concern in Rotterdam. Dit concern belastte zich met het drukken van het blad. In feite kwam het er echter op neer, dat het Zeeuwsch Dagblad een kopblad werd van het Algemeen Dag blad. Ook deze uitgave bleek verliesgevend, zodat thans de uitgave wordt stopgezet. Over de combinatie Zeeuwsch-Dagblad Al gemeen Dagblad is in de christelijke pers destijds heel wat te doen geweest. Het is dan ook eigenaardig, dat een christelijk dagblad een contract aangaat met een concern als dat van de N.R.C. Hiermede willen wij geen af keuring uitspreken, doch alleen een feit constateren. Toch valt het te betreuren, dat er thans geen Zeeuwsch protestants-christelijk dagblad meer is. Naar onze mening is het in een democratisch land van belang, dat de sem van het gehele land of, zoals in dit geval, van de provincie gehoord wordt i al de nuanceringen, die er zijn. Hebben de protestants-christenen dit niet kun nen opbrengen Of moet de oorzaak worden gezocht in de hier boven gesignaleerde combinatie Wij stellen slechts vragen. Misschien ook is het aantal protestants-christe- lijken in Zeeland te klein, opdat een provinciaal dagblad van die groep bestaansrecht kan hebben. Wij moeten afwachten, of er wellicht in de toe komst nog een mogelijkheid tot uitgifte van een dergelijke krant wordt gevonden. Wij hopen, dat dit laatste het geval zal zijn, zoals wij iedere richting haar eigen dagblad gun nen. Een land en een provincie kan alleen maar wel varen bij een pers, waarvan de redactie haar ver antwoordelijkheid kent, doch tevens durft te schrij ven wat nodig is. 7. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. AGENDA: Opening. Beëdiging van de leden van de raad. Notulen. Benoeming van twee wethouders. Ingekomen stukken en mededelingen. Voorstel tot het opheffen van de bouwcom missie en tot het instellen van een commissie voor openbare werken en een commissie voor onderwijs en culturele zaken en tot het vast stellen van de nodige verordeningen. Voorstel tot benoeming van 4 leden en 2 plaatsvervangende leden van de financiële commissie. Voorstel tot benoeming van 4 leden van de commissie openbare werken. Voorstel tot benoeming van 4 leden van de commissie onderwijs en culturele zaken. Voorstel tot benoeming van 3 leden van de gascommissie. Voorstel tot benoeming van 4 leden van de commissie van toezicht op het gemeentelijk woningbedrijf. Voorstel tot benoeming van 4 leden van de commissie voor georganiseerd overleg in amb tenarenzaken. Voorstel tot benoeming van 4 leden van de commissie van advies strafverordeningen. Voorstel tot benoeming van 5 leden van de commissie van advies ex artikel 8 der woon- ruimtewet. Voorstel tot benoeming van 2 vertegenwoor digers in het bestuur van de afvalwaterleiding Kanaalzone Zeeuwsch-Vlaanderen. Voorstel tot benoeming van 2 vertegenwoor digers en 1 plaatsvervangend vertegenwoor diger in de commissie samenwerkende ge meenten Kanaalzone. Voorstel tot benoeming van 2 vertegenwoor digers en 2 plaatsvervangend vertegenwoor digers in het bestuur van de Centrale Dienst van bouw- en woningtoezicht en gemeente werken. Voorstel tot benoeming van 1 vertegenwoor diger en 1 plaatsvervangend vertegenwoor diger in de N.V. Waterleidingmaatschappij „Zeeuwsch-Vlaanderen". 19. Voorstel tot benoeming van 1 vertegenwoor diger en 1 plaatsvervangend vertegenwoor diger in het bestuur van de stichting Protes tantse Ziekenzorg Zeeuwsch-Vlaanderen. 20. Voorstel tot onderhandse aanbesteding van de nieuwe dienstwoning te Terneuzen ten behoeve van het gemeentelijk gasbedrijf en het verlenen van aanvullend krediet. 21. Voorstel tot het verhuren van gemeentelijke sportterreinen aan de V.V. „A.Z.V.V." 22. Voorstel tot het wijzigen van a. de arbeidsovereenkomstverordening b. de wachtgeldregeling c. de uitkeringsverordening. 23. Voorstel tot het aankopen van Mevr. Wed. van Waes-Boodts en consorten te Westdorpe van het pand Zeestraat 10 te Axel. 24. Voorstel tot vaststelling van een verordening op de heffing en invordering van rioolrechten in de gemeente Axel. 25. Rondvraag. 26. Sluiting. MEDEDELINGEN. B. en W. delen u in antwoord op de in de raadsvergadering van 21 augustus 1962 gestelde vraag mede Vraag van de heer Vink inzake het geringe aantal vergaderingen van de bouwcommissie en om voortaan meer rekening te houden met hst bestaan van deze commissieMet verwijzing naar punt 6 van de agenda wijzen wij er op dat de bouwcommissie bij aanneming van dit voorstel zal worden opgeheven. Tevens vestigen wij er de aandacht op dat de taak van de bouw commissie was ons college te adviseren inzake esthetische en welstandseisen, welke aan bouw werken zijn te stellen. De commissie werd bij eengeroepen zo dikwijls ons college aan een zodanig advies behoefte had. OVERIGE MEDEDELINGEN. a. bij besluit van 7 augustus 1962 is W. K. Broeky hoven te Terneuzen benoemd tot straatmaker in vaste dienst, ingaande 16 oktober 1962 b. bij gelijk besluit is M. Maas te Zaamslag be noemd tot fitter in vaste dienst bij het gemeen telijk gasbedrijf met standplaats te Terneuzen, ingaande 1 oktober 1962.

Krantenbank Zeeland

Axelsche Courant | 1962 | | pagina 1