Iets over de geschiedenis van Axel.
30 mei
GEMEENTEBELANGEN
4 Lijst
Losse Gedachten
Frankering bij abonnement, AXEL
ZATERDAG 12 MEI 1962
76e Jaargang no. 32
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN verschijnt iedere zaterdag
Hoofdredaktie J. C. VINK.
Redaktie en Administratie Axel, Markt 12, tel. 0 1155 - 646, postbus 16
Drukker - Uitgeefster FIRMA J. C. VINK
DE GEMEENTE AXEL EN DE SPORT
NOG EENMAAL.
Uw maag smeekt
om Rennies,
•unnemerii,
AXELSE COURANT
ABONNEMENTSPRIJSLoste nummers 10 cent
Kwartaal - abonnement
Axel binnen de kom 1,25. Andere plaatsen 1,75,
Buitenland 2,—,
ADVERTENTIEPRIJS: 10 cent per
BIJ kontrakten belangrijke redaktie.
Ingezonden Mededelingen 30 cent per
Kleine Advertentiën 1-5 regels le-
iedere regel meer 12 cent extra.
In ons blad van vorige week hebben wij een uit
voerige beschouwing gewijd aan de door B. en V/.
uitgebrachte sportnota. Aan het slot daarvan zeg
den wij toe, terug te komen op de inhoud van de
statuten van de Sportstichting Axel.
Deze Sportstichting Axel is door de gemeente
raad in zijn vergadering van 26 april j.l. in het
leven geroepen, terwijl de raad tegelijkertijd de
statuten vaststelde.
Het zou ons te ver voeren, deze statuten, be
staande uit 27 artikelen, in extenso op te nemen.
De voornaamste bepalingen willen wij hieronder
echter vermelden
Volgens artikel 1 zal de Sportstichting Axel een
aanvang nemen bij het passeren van de akte van
oprichting.
Artikel 2 omschrijft het doel van de stichting
en luidt als volgt
1. De stichting heeft ten doel het verzekeren van
een zo groot mogelijke samenwerking tussen
het gemeentebestuur en privaatrechtelijke orga
nisaties en tussen laatstgenoemden onderling
bij de bevordering van de beoefening van sport
en spel.
2. Zij tracht dit doel te bereiken door
a. het propageren van een juiste sportbeoefe
ning, onder meer door het organiseren van
en het desgevraagd medewerking verlenen
aan verantwoorde uitvoeringen en demon
straties op sportgebied en sportuitwisselingen
b. het verhogen van het organisatorisch en
pedagogisch peil van de sportorganisaties
en het stimuleren van de schoolsport
c. het burgemeester en wethouders dienen van
advies over alle tot haar werkkring be
horende onderwerpen, hetzij op verzoek van
burgemeester en wethouders, hetzij op eigen
initiatief
d. het zo nodig bevorderen van medische sport
keuring
e. de vervulling van andere wettige taken, die
bevorderlijk zijn voor de verwezenlijking
van het doel der stichting.
3. Bij raadsbesluit zal, onder nader door de Raad
te stellen regelen, ,aan haar worden opgedragen
het beheer en de exploitatie van sportterreinen,
speelvelden, speeltuinen, zwembaden, als „sport
hal" te gebruiken gemeentelijke gymnastiek
lokalen en andere voor de sportbeoefening be
stemde inrichtingen.
Het bestuur van de stichting zal bestaan uit een
algemeen bestuur dat ten hoogste 15 leden telt, en
een dagelijks bestuur van tenminste 5 leden.
Het algemeen bestuur zal worden samengesteld
volgens de voorschriften, gegeven in artikel 5. Dit
artikel vermeldt
1. Het algemeen bestuur wordt gevormd door
a. tenminste drie leden van de gemeenteraad
b. een door het kollege van B. en W. aan te
wijzen gemeente-ambtenaar
c. een vertegenwoordiger van elk der ingevolge
het vierde lid van dit artikel aangewezen
plaatselijke organisaties, die zich uitsluitend
of in hoofdzaak op het gebied van de
lichamelijke oefening bewegen
ten hoogste twee leden, niet behorende tot
de groepen, bedoeld onder a. t/m c.
De leden, bedoeld in het eerste lid onder a„
worden benoemd door de gemeenteraad. Voor
elke vakature dienen B. en W. een aanbeveling
in van tenminste twee personen.
De leden, bedoeld in het eerste lid onder c. en
d., worden benoemd door de gemeenteraad, uit
een voordracht van tenminste twee personen.
Voordat tot benoeming van een lid, bedoeld
onder c. van het eerste lid, wordt overgegaan,
stellen B. en W. de desbetreffende organisatie
in de gelegenheid, haar gevoelen kenbaar te
maken.
4. B. en W. wijzen, zo mogelijk en nodig bij toer
beurt, de in het eerste lid onder c. bedoelde
organisaties aan. Zij doen daarbij een keuze uit
de belangrijkste organisaties en houden reke
ning met de verschillende schakeringen welke
op dit gebied bestaan. Zij kunnen, het algemeen
bestuur gehoord, een gedane wijziging intrekken
dan wel aan de oorspronkelijk aangewezen
organisaties andere toevoegen.
B. en W. benoemen uit de leden van het
algemeen bestuur een voorzitter en een vice-
voorzitter. Het lid van het algemeen bestuur,
bedoeld in het eerste lid onder b, is van rechts
wege sekretaris. Het algemeen bestuur benoemt
uit zijn midden een penningmeester.
d.
2.
3.
Het algemeen bestuur vergadert tenminste twee
maal per jaar en kan door haar in te stellen kom
missies met bepaalde werkzaamheden belasten.
Het dagelijks bestuur van de stichting bestaat
uit tenminste vijf leden, onder wie de door B. en
W. uit de leden van het algemeen bestuur be
noemde voorzitter en vice-voorzitter, de sekretaris
en de door het algemeen bestuur benoemde penning
meester. Het algemeen bestuur moet daaraan dus
nog tenminste één lid toevoegen. Het dagelijks be
stuur moet tenminste éénmaal in de maand ver
gaderen.
De taak van het dagelijks bestuur wordt in
artikel 10 geregeld. Dit artikel zegt:
1. Het dagelijks bestuur is belast met het dagelijks
toezicht, het beheer en de exploitatie van de bij
de stichting ingebrachte terreinen en inrichtingen
2. Het dagelijks bestuur draagt zorg voor de voor
bereiding van alle zaken die in het algemeen
bestuur dan wel inenige kommissie ter over
weging en beslissing moeten worden gebracht,
alsmede voor de uitvoering van de besluiten
van het algemeen bestuur.
3. Voor zover niet uitdrukkelijk advies van het
algemeen bestuur wordt verlangd, dient het
dagelijks bestuur B. en W. en eventueel andere
instanties van advies omtrent alle aangelegen
heden op het gebied van de sport,hetzij des
gevraagd, hetzij eigener beweging.
4. Terzake van de uitvoering van de hierboven
omschreven taak is het dagelijks bestuur ver
antwoording verschuldigd aan het algemeen be
stuur, hetwelk hiervoor richtlijnen geeft.
Daarna volgen een aantal artikelen waarin de
geldmiddelen, de boekhouding, de begroting, reke
ning en balans van de stichting worden geregeld,
terwijl tenslotte de gebruikelijke bepalingen zijn op
genomen over de opheffing van de stichting en de
statuten-wijziging.
Tenslotte heeft de gemeenteraad algemene rege
len voor het beheer en de exploitatie van de sport
inrichtingen vastgesteld
Allereerst wordt bepaald, wat onder sport
terreinen en dergelijke moet worden verstaan, n.l.
Onder sportterreinen, speelvelden, speeltuinen,
zwembaden, als „sporthal te gebruiken gemeen
telijke gymnastieklokalen en andere voor de sport
beoefening bestemde inrichtingen worden in deze
regeling verstaan die terreinen, velden en gebou-
5.
wen, welke de „Sportstichting Axel in beheer, in
gebruik of in exploitatie heeft. Zij worden hierna
aangeduid als terreinen, gebouwen en/of lokalen of
als terrein, gebouw en/of lokaal
Artikel 2 regelt de inbrenging van de terreinen
enz. Dit artikel luidt
Geen terreinen, gebouwen of lokalen worden bij
de stichting in beheer of exploitatie ingebracht,
tenzij zij in een zodanige staat zijn, dat zij voldoen
aan de eisen, welke naar hun bestemming aan
deze terreinen en inrichtingen kunnen worden ge
steld.
De gemeenteraad heeft te allen tijde het recht
deze terreinen, gebouwen of lokalen aan het beheer
en de exploitatie van de stichting te onttrekken.
De artikelen 3 en 4 handelen vervolgens over
het beheer, de exploitatie, het onderhoud en de
technische verzorging van de terreinen en gebou
wen. Daarin wordt het volgende bepaald
De Stichting draagt zorg voor het beheer en
een goede exploitatie (daaronder begrepen het
onderhoud) van de bij de stichting ingebrachte
terreinen, gebouwen en/of lokalen. Zij is bevoegd
de terreinen, gebouwen en lokalen te gebruiken
en aan verenigingen in gebruik te geven.
Uitgifte aan verenigingen geschiedt tegen ver
goedingen en onder voorwaarden, vast te stellen
door het Algemeen Bestuur, onder goedkeuring
van Burgemeester en Wethouders.
Het onderhoud en de technische verzorging van
de bij de stichting in beheer en exploitatie en aan
de gemeente behorende terreinen, gbouwen en/of
lokalen geschiedt door de stichting onder toezicht
van burgemeester en wethouders.
Op verzoek van het Dagelijks bestuur der stich
ting kan het college van burgemeester en wet
houders een andere regeling treffen.
Tenslotte dient nog te worden vermeld, dat bij
de Sportnota en de statuten een viertal bijlagen
waren gevoegd betreffende een door het gemeente
bestuur ingestelde enquete over de behoefte aan
sportaccomodatie, en de kosten van onderhoud van
een voetbalveld.
Wij zijn van oordeel, dat het gemeentebestuur
en de gemeenteraad met het in het leven roepen
van deze sportstichting een grote stap heeft gezet
in de richting van een goede sportbeoefening in
een geest van samenwerking tussen de verschillen
de sportverenigingen.
Wij wensen de Sportstichting een lang, werk
zaam en vruchtbaar leven toe.
Toen in het rampjaar 1672 de donkerste wolken
van tegenspoed zich boven Holland schenen samen
te pakken en de regering radeloos, het volk rede
loos en het land reddeloos schenen te zijn, ging
het leven in Axel kalm voort.
Alleen waren de forten over de grens door de
Fransen bezet. In de „Autotoerist, 15e jaargang
no. 1 (Uitgave van de Vlaamse Automobilisten
Bond) komt voor een artikel van de hand van Dr.
Jhr. H. M. Le Page over de Vesting Hulst. Daarin
bespreekt de schrijver ook de vestinggordel aan de
grens, waarvan nog duidelijke overblijfselen te
zien zijn. De forten, schrijft hij, vormden een oost
west linie met dwarslinies, waardoor o.a. Frederik
Hendrik met zijn leger gedwongen werd om over
Philippine en rond Gent en over Lokeren en Ste-
kene te marcheren om uit het zuiden komende Hulst
aan te vallen.
Deze oost-west linie, schrijft de auteur, is het
best bewaard, omdat zij werd ingeschakeld in het
dijkensysteem".
Voor ons Axelaars zijn de bekendste forten
Francipany bij Moerbeke, Moerspui bi] Rode Sluis,
Jan bij de Ratte op Zuiddorpe, St. Marcus,
Katrijn, St. Jozef, St. Jacob (ook wel genoemd
Jaques, of wel St. Sjaak), St. Lieven, St. Ni-
colaas, St. Andries en Ferdinandus. Heel goed is
aan St. Jacob en Ferdinandus nog te zien, dat zij
forten met een gracgt omringd geweest zijn.
Waren deze forten voor 1645 (gaat het artikel
voort), voorposten van het Spaanse gebied, na
1645 trokken de Spaanse troepen zich terug achter
de laetere grens van 1648. W a a r de Staatse troe
pen niet zuidelijker vermochten door te dringen dan
tot een lijn, die ongeveer op de huidige Staatsgrens
ligt, bleven de zuidelijker gelegen linies en forten
in Spaanse handen. Men ging de voorhanden ver
sterkingen als afweermiddel tegen mogelijke aan
vallen van de andere partij gebruiken.
De twee beroemdste vestingbouwkundigen uit de
17e eeuw: Menno van Coehom voor de Staatsen
en Vauban voor de Fransen hebben bij de vervol
making der linies en forten een rol gespeeld en als
St.
St.
St.
veldheer hebben zij in de Spaanse Successieoorlog
tegenover gestaan.
Nu kan men de forten alleen maar als geslechte
vestingen bezien. St. Marc en St. Gelein zijn na
1645 geslecht.
Vooral het fort Moerspui is een zeer sterk fort
geweest, dat 5 bolwerken en een zeer wijde gracht
van omtrent 136 voet wijdte bezat.
Van hoeveel belang het bezit van een fort werd
geacht blijkt uit de bezetting daarvan. Fort Spinola
bij Kieldrecht was in 1645 bezet door 400 man
schappen en bezat 6 kanonnen.
Fort St. Marc werd genoemd„die stercke
schansse, die den vijand hield als den Geusen Bril
en Schrick van het land van Axel en Neusen".
Over de zijde en de gehele linie schrijft Dr. Jhr.
Le Page aldus in genoemd Tijdschrift en laat ons
door beschrijvingen en foto's in zijn artikel zien, wat
er nog te vinden is van de oude forten en ook dat
de sporen in het landschap ons nog doen blijken,
dat zij in de 17e en 18e eeuw bij de verdediging
onzer landen van belang zijn geweest.
De Apostilles van 1655 No 685 Stadsarchief
echter ademen een zucht van gewapende rust.
Want wacht moest er wel gehouden worden voor
het geval, dat de vijand vanuit België ons land zou
binnendringen. Op blz. 210 en 215 lezen we, dat
er een burgercompagnie onder de wapens werd ge
bracht, die dan, vooral aan de Waterpoort wacht
moest houden en dan vooral bij nacht. De personen
boven 18 jaar moesten opkomen voorzien van „zijt-
geweer (sabel), pijcke en bovendien van cruyt
ende loot op poene van 15 schellingen". Zo werd
later bevolen, dat elk 2 pond buscruit en 29 kogels
moest in gereedheid houden en werd er gemompeld,
of het niet raadzaam zou zijn de dijken door te
steken, wat echter door de slechte toestand van de
sluis bij Zuiddorpe (misschien wel de Rode Sluis)
achterwege werd gelaten.
Een afdeling ruiters zou in Axel ingelegerd moe
ten worden, maar de burgemeester en de Schepenen
vroegen, of de stad daarvan verschoond mocht blij
ven, wat gezien de ruwe aard van de ruiters van
Wij zouden vandaag over verschillende onder
werpen moeten schrijven, onder andere over Moe
derdag.
Ditmaal willen wij voor de derde maal en
hopenlijk voor de laatste maal van dit seizoen
onze gedachten laten teruggaan naar de hoogtij
dagen, die wij vorige week weer hebben gehad
Koninginnedag, Dodenherdenking, Bevrijdingsher
denking.
Bij elk van deze drie dagen zijn enkele vragen
gerezen, die wij hieronder in het kort even willen
stellen.
KONINGINNEDAG
De Oranjevereniging heeft de schooljeugd weer
een prachtige dag bezorgd. Een dag, waarop de
ouders ongetwijfeld hebben meegenoten met hun
kinderen.
Waarom echter zijn nog niet alle ouders lid van
de vereniging, die dit aan de kinderen biedt 7
DODENHERDENKING
Het was vorige week vrijdagavond treffend te
zien, hoe verschillende jongeren bloemen legden bij
het Poolse monument aan de Zeestr./Oranjestr.
Een enkele vereniging liet zich vertegenwoordigen.
Waar waren echter de andere verenigingen 7 Waar
waren de ouders met hun bloemenhulde? Wij dach
ten zo als de ouderen het voorbeeld geven, zul
len de kinderen steeds volgen. De gevallenen heb
ben toch niet alleen hun leven gegeven voor de
jongeren, doch ook voor de ouderen.
BEVRIJDINGSHERDENKING
Des morgens om half negen was het nu niet
bepaald druk te noemen bij het Poolse monument
Is half negen nog te vroeg om de bevrijding te
herdenken 7
Waar waren zij de schoolkinderen en de oude
ren 7 (Dit geldt uiteraard niet voor hen, die er
wel waren!) Er waren veel te veel afwezigen!
Dit laatste geldt ook voor de concerten, die des
avonds op de Markt werden gegeven. De leden
van de orkesten zullen publieke belangstelling on
getwijfeld op prijs stellen Musiceren voor een
handjevol volwassenen en een groep rumoerige,
krijgertje spelende kinderen, met daar tussendoor
knetterende bromfietsen, die voor de „begeleiding"
zorgen, lijkt ons niet bepaald een pretje
Een vol Marktplein met wat meer politietoezicht
zou een concert beter tot haar recht doen komen.
Of stelt men een avondconcert niet meer op
prijs 7
als overtollig maagzuur weer zo n laaiende zuur-
kolom doet opslaan en U niet weet waar U te
bergen van die snerpende pijn. U weet toch, over
de hele wereld vinden méér mensen dagelijks baat
bij RENNIES dan bij enig ander maagtablet.
die tijd, wel verklaarbaar kon genoemd worden.
Zij dreigden al, huizen en vruchten in brand te
steken, als zij niet gebiljetteerd werden.
Schepene Claus was in juli overleden en er zou
den andere schepenen moeten benoemd worden,
maar de Hoog Mogenden berichtten, dat zij dit jaar
maar moesten continueren of aanblijven.
Mei 1672 ontving de Magistraat een missive van
de Hog. Mog. om „een serieus gebed te doen op
de commerlijcke dangereuse tijden", in welke dienst
moest voorgaan Ds. Gillis Burs. 15 October 1672
kwamen er brieven van de Hog. Mogenden met
bericht over de verovering van Coevorden en be
valen zij een dankdienst te doen over dit heugelijk
feit.
Het des nachts wacht houden door de burgerij
werd in de zomer gewillig gedaan, maar toen
October aanbrak zei majoor Andriessen, dat de bur
gers niet wilden waken, tenzij de Magistraat en de
officieren der burgerij ook mede waakten. Dezen
gingen des avonds naar huis en de gewone burgers
konden in de kou wacht houden. Zij verzochten
ook turf te krijgen, daar van regeringswege maar
derrie werd verstrekt. En we weten uit oorlogstijd,
dat de zoute derrie geen hitte gaf, ja zelfs niet
branden wilde, of er moest droge brandstof mee
gestookt worden. Ook wilden zij kaarsen om het
wachthuis te verlichten, wat hun gegeven werd.
60 gewapende burgers trokken op verzoek van
Seigneur M?irts naar Biervliet om de wacht te
houden, en aan de verdediging mede te helpen.
In het jaar 1676 echter was het gevaar geheel
geweken en ging het leven in ons stadje weer zijn
rustigen gang.
