N^dampo ZWITSAL De A. M. DE JONG OMNIBUS MOEDER WORDEN... PUROL in huis! Boekennieuws HET VERRAAD - DE RIJKAARD FRANK VAN WEZELS ROEMRUCHTE JAREN - DE SCHOTEL Burgerlijke Stand Axel Langs de Scheldestromen verkouden Burgemeester van Oostburg vraagt ontslag. De burgemeester van Oostburg, de heer mr, K. Hoekzema, die reeds geruime tijd met verlof gezonden is, zou aan H.M. de Ko ningin ontslag als burgemeester hebben ge vraagd. Burgemeester van Goes van zijn functie ontheven. Donderdag heeft de minister van binnen landse zaken aan de burgemeester van Goes, de heer H. K. Michaëlis, opgedragen zijn functie niet langer meer uit te oefenen. De commissaris der Koningin in Zeeland, j'hr. mr. A. F. C. de Casembroot, heeft dit de raad van Goes medegedeeld. De oud-burgemeester van Voorburg, dr. J. W. Noteboom, is thans tot waarnemend burgemeester van Goes benoemd. Hij was donderdagavond met zijn vrouw op het ge meentehuis aanwezig tijdens de mededeling van de Commissaris der Koningin .teneinde kennis te maken met de raadsleden. Jhr. mr. De Casebmroot deelde verder mede dat noch hij, noch de minister zal be vorderen dat de heer Michaëlis te Goes als burgemeester terugkeert. Het onderzoek is nog niet afgesloten, doch wel al zover gevorderd, dat men zulks heeft kunnen besluiten. Bakkerstentoonstelling te Goes. Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de afdeling Zuid-Beveland van de Ned. Bakkersbond zal op 12 en 13 oktober a.s. te Goes de provinciale Zeeuwse Bakkersvak wedstrijd met tentoonstelling worden ge houden. Naast tentoongestelde bakkerspro ducten, sierstukken, banket en taarten zullen fabrikanten en grossiers de nieuwste arti kelen tentoonstellen. Ook zal een bakkerij in werking te zien zijn van de afdeling Bakkerij van de Tech nische School te Goes. Oud-rector van Petrus Hondius Lyceum overleden. Ir. G. Westerhof, oud-rector van het Pe trus Hondius Lyceum te Terneuzen is zon dag in het St. Antoniusziekenhuis te Utrecht overleden. Van 1919 tot 1933 was wijlen de heer Westerhof leraar aan de Terneuzens H.B.S. in de wis-, natuur- en scheikunde. In 1933 werd hij tot directeur van de H.B.S. be noemd. In 1946 werd hij rector van het Petrus Hondius Lyceum. De heer Wester hof ging in 1953 met pensioen en verhuisde in 1956 naar Zeist. Stichting Zeeland voor Maatschappelijk 'en Cultureel Werk. In verband met het vertrek van mr. J. F. Hornstra als directeur van de Stichting Zee land voor Maatschappelijk en Cultureel Werk is tot directeur van deze instelling be noemd de heer drs. H. Laansma, thans hoofd van de afdeling onderzoek en planning va,n het ministerie voor maatschappelijk en Cul tureel Werk. De heer Laansma is 31 jaar oud, gehuwd, en is lid van de gereformeerde kerk. j BABYSET DE LUXE <4 Iets over de geschiedenis van Axel XV. HET STADHUIS VAN 1582. Niet alleen de fortificatie van Axel kostte veel geld, ook de bouw van een stadhuis op de markt deed tekorten op de rekening ont staan. In die tijd van onrust maakte Axel zich op om de zetel van het stadsbestuur te ver plaatsen van d'e „oude naar de „nieuwe" stad. Waarom werd het stadhuis niet gebouwd op de plaats van het Schepenhuis Was het omdat Axel zich naar het Oosten uit breidde of trok de nabijheid van de Gentse vaart meer aan Deze had veel van zijn be tekenis verloren, omdat de uitmonding in de Schelde later (1583) door de Staatsen be zet werd. Het was ook niet omdat er een grote markt was, want eerst in 1596 zou door het weg breken van 'het huis „De ghelderse Blomme" de vergroting van de markt ontstaan. Verdween toen de wijk achter het Sche penhuis en werd daar toen de wal opge worpen Hoe het ook zij, in elk geval zou de Zuivelmarkt in de oude stad niet meer het middelpunt wezen, waar omheen zich het leven van de stad groepeerde. Over de bouw van het stadhuis licht ons in No. 609 Stadsarchief, waar we de post lezen „Eerst betaelt Jan de Parcheere en Joost Malront, temmerlieden, alse anghe- nomen ende ghemaect hebben tstathuys deser stede per dry distyncte ordonnantiën over de 2e, 3e ende laetste paye 150 pond". De bouw kosten voor deze 2 timmerlieden kunnen dus geweest zijn 4/3 maal 150 pond is 200 pond. Dit was voor de bouw van een stadhuis maar een kleine som. Maar dit was ook nog slechts een gedeelte van de bouwkosten, want er komen nog andere 'betalingsposten voor. We zien ook, dat alle bouwkosten uit de kas betaald worden. Geen lening werd er voor gesloten. Alleen sluit dan ook de stads rekening met een tekort van 891 pond 12 schell. 4 penn., welk tekort in de volgende jaren qioets worden aangezuiverd. We bezitten helaas geen tekening van dit stadhuis. Caland zegt in „De oudste reke ning" ervan, dat het naar Gothische orde gebouwd was en dat het aan de voorzijde vier cantelen had, wat blijkt uit de post in de rekening 1583, 'bi. 23 en dat het terzijde van de toren vier -torrekens had, wat blijkt uit de post op bl. 22, terwijl verder o.a. nog posten staan op bl. 16 de levering van lood door Wulfaert Wittewrongele, het schilde ren door thijlman Vermeere, bl. 14 het leve ren avn „arduyne veynsters", 't maken van „bordessen an tstathuys", 't maken van „ne- „cS^kveynsters an tstathuys", bl. 20het „decken van dak betaelt an de schaaldecker"' en t maken en leveren van figuren (beel den op het stadhuis in de vierschare. Ver-i der nog een betaalpost aan lenaert Willem- sen voor t leveren van glasveynsters en het schilderen en vergulden van schepencamere, t opzetten van de priemen an de veynsters."' Een eigenaardige post is dezeBetaalt Joost Hoeydes voor 100 ertichelen verbe- sicht an den eerdt4 ch. 4 penn. (1583, bl- 19). Er moest dus een haard gemaakt wor den voor de verwarming en tegen de wand werden tegeltjes gezet. Er komt ook een post voor, die spreekt over het afbreken van een kerk en het gd&4 bruiken van de materialen daarvan aan he^ stadhuis. Zo op bl. 19 Betaald aan Arnaut Martens voor „arduyn ghecomen van de kercke en verbesicht an den torre van tstat huys". Is dit de parochiekerk geweest, die stond waar nu de Algemene Begraafplaats is Of stond er op de plaats van het latere stad huis vroeger een kerk, die afgebroken was Was dit de kerk van de Abt, die aan de overzijde van de markt woonde We weten het op het ogenblik nog niet. Alles tezamen genomen was het stadhuis van 1582 dus naar Gothische orde gebouwd met bordessen aan d'e voorzijde en een ge- kanteelde muur er boven. Verder bezat het een toren met 4 kleine torentjes en waren ef, negen dakvensters. Toch schijnt het niet sterk te zijn gebouwd of er is bij de bouw niet geheid, zoals in) 1662 met heipalen is gewerkt, want in dat! jaar 1662 moest het plaats maken voor een) nieuw stadhuis. De gangen liepen van drie verschillende) zonder het inslaan van heipalen niet geschikt tot bouwgrond. Is hier vroeger een haventje aan de Gentsevaart geweest en is de grond slag daardoor drassig Heeft op de plaats van het stadhuis vroe ger een kerk gstaan en zijn de gangen onder de markt, die werkelijk bestaan hebben, ver bindingen geweest van de huizen aan de zuidzijde der markt met een kerk aan d<* overzijde Allemaal vragen, waarop nu geen antwoord kan gegeven worden. De gangen liep envan drie verschillende huizen aan de zuidzijde der markt naar de overkant. In die oude huizen ziet men nog in de kelders de dichtgemetselde ingangen naar deze catacomben. Zp heeft het stadhuis van 1582 dus maar 80 jaar bestaan. De Jonge. Gedurende de maand september I960. Huwelijks-aangiften. 17. Jan Jasper Heijnsdijk, van Eindhoven, 26 j. en Cornelia Adriana Mieras, 23 j. 19. Adriaan Hermanus Johannes Soheele (van Ter- neuzen), 23 j. en Antje Tanneke den Hamer, 23 j. Gehuwd, 15. Cornelis Pieter Overdulve, 33 j. en Catharina Deij, 30 j. 16. Jan Verhage (van Ter- neuzen), 24 j. en Elizabeth Haak, 24 j, Geboren. 2. Bertus Johannes, z. van Geert Ottens en Cornelia Pietemella Meerman (woonark Sassing). 3. Yolanda Maria Josepha, d. van Robert Constantia Vemjmmen en Martha Maria Carolina Ivens (Ban- kertstraat 52). 6. Louis Leonardus, z. van Leonardus Franciscus Caessens en Maria Vereecken (Bernhard- straat 44). 6. Adriaan Gilles, z. van Andries Iz^ak Overdulve en Levina Cornelia Hamelink (Olivier- straat 47). 12. Elisabeth Johanna, d. van Jan Gilles Schaalje en Neeltje Elisabeth van Cadsand 'K Juliana- straat 25). 12. Frangois, z. van Florus Dieleman en Dina Kolijn (Nieuwendijk 86). 13. Rudi Cornelis, z. van René Francies Broeckaert en Mathilda Louisa Adriana van Ecke (Julianastraat 5). 13. Cornelis Anthonij, z. van Anthonij Pieter de Ruijter en Eli zabeth van Luijk (Marijkestraat 24). 14. Jacobus Izaak, z. van Johannes Hendrik Nieskens en Dina Janneke de Koene (Beatrixstraat 34bov.). 20. Ymkje Aukje, d. van Jan Hamelink en Anna Dieleman (Ka naalkade 108). 21. Pieter, z. van Marinus van Lange- velde en Elisabeth de Blaeij (Nieuwendijk 74). 23. Maria Anna, d. van Daniël Oppeneer en Ivonna Clementina de Nijs (Nieuwendijk 53). 27. Erik Wou ter Alphonsus, z. van Peersman en Neeltje Smaal .(Crijnssenstraat 26). Overleden. Geen. (Vervolg) Industrie-vestigingen in Zeeland. Het begint er zo langzamerhand op te lijken, dat meer industrieën belangstelling voor Zeeland gaan krijgen. Zo zullen in de toekomst weer een vijftig tal arbeiders in Terneuzen werk kunnen viinden bij een assemblagebedrijf voor stof zuigers van de Meterfabriek te Dordrecht. Dit bedrijf zal worden gevestidg aan de Industrieweg. Voor de fabriek is een terrein nodig van 1000 m2, terwijl 3000 mr voor uit breiding op korte termijn en nog eens 4000 m2 voor latere uitbreiding beschikbaar moet zijn. De bouwkosten voor de montagehal, kan toren en dergelijke worden geschat op circa 228.000, De gemeente Terneuzen zal het fabrieksgebouw moeten stichten en dit met het terrein aan de Meterfabriek moeten ver huren. De huursom wordt geschat op jaar lijks 19.000,Binnen tien jaar heeft de directie het redht van koop. Een Nederlands textielbedrijf, dat tot nog toe geen vestigiing in Zeeland heeft, schijnt te overwegen, een confectie-atelier te Vlissingen te vestigen. En da.n, hoewel niet in Zeeland lig gend, maar toch voor Zeeland en met name voor Zeeuwsch-Vlaanderen van belang is het bericht dat besprekingen worden gevoerd om een grote staalfabriek in België te bouwen. Daabij zouden Zeebrugge of Zelzaete in aan merking komen als plaatsen van vestiging. Beide plaatsen schijnen thans nog evenveel kansen te hebben. Deze fabriek zou een productievermogen hebben van 2 millioen ton ruw staal per jaar. Bij brand- en snijwonden, Pijnlijke kloven, Ruwe handen, Schrale huid. Arnemuiden heeft nieuwe burgemeester. Tot burgemeester van de gemeente Arne muiden is met ingang van 16 oktober a.s. benoemd de heer A. Hack, thans gemeente secretaris van Rilland-Bath. De heer Hack is 37 jaar oud, gehuwd en vader van twee kinderen, hij is lid van de Ned. Hervormde Kerk, terwijl hij aangesloten is bij de Chr. Historische Unie. Vóór zijn benoeming tot gemeente-secre taris van Rilland-Bath was hij volontair ter gemeente-secretarie van Terneuzen en amb tenaar te Biervliet. Dat de heer Haak een veelzijdig man i$, getuigt het feit dat hij in zijn laatste ge meente talrijke functies heeft bekleed.. Hij was secretaris van de plaatselijke kiesver eniging der C. H. U., secretaris-penning meester van het Burg. Armbestuur, voor zitter van het Nutsdepartement Krabben- dijke, voorzitter van de tennisclub, bestuurs lid van de algemene ontspanningsvereniging, secretaris van de woningadviescommissie en directeur van het gemeentelijk woningbedrijf dat in Rilland-Bath enkele honderden nieuwe woningen telt. Hieruit blijkt dat de nieuwe burgemeester van Arnemuiden veel belangstelling toont voor het verenigingsleven en dat de woning bouw op de voorgrond staat. KALENDERACTIE PRO JUVENTUTE". Met instemming van H.M. de Koningin en Z.K.H. de Prins der Nederlanden geeft Het Nederlands Ver bond der Verenigingen „Pro Juventute" thans zijn veertiende nationale kalender uit. „Pro Juventute" stelt zich ten doel kinderen van alle gezindten, die dóór moeilijkheden buiten hun schuld bedreigd worden, de helpende hand te reiken en in samenwerking met de ouders en met eerbiedi ging van hun levensovertuiging_ die moeilijkheden het hoofd te bieden, te overwinnen of op te lossen. Er zijn tal van kinderen, die het buiten hun schuld heel moeilijk hebben, door een tekort aan aandacht, begrip en leiding in de opvoeding, onge lukkige gezins- en familie-omstandigheden of door het ontbreken van gezonde ontplooiings-mogelijkheden. Niet zelden hebben moeilijkheden als deze tot ge volg, dat kinderen in botsing komen met hun omge ving en niet kunnen voldoen aan de eisen die de samenleving in het gezin, op school, bij het werk en in het maatschappelijk verkeer aan haar leden stelt. De middelen om dit sympathieke werk te kunnen doen, worden voor een belangrijk deel verkregen uit de opbrengst van de Oranjekalender. Verrassend mooi zijn de kleurenfoto's van deze nationale kalender. Bovendien biedt hij nog fraaie zwart-wit foto's van ons Koninklijk Gezin. U kunt de Oranjekalender bestellen bij alle ver enigingen en afdelingen „Pro Juventute" of, waar niet verkrijgbaar, door storting van 2,85 op postgiro 51 74 00 van de Kalenderactie „Pro Juventute" Post bus 7101, Amsterdam-Z. IIr telefoon 020-790949. In de sombere herfst van 1943 berichtten de kranten met enkele regels dat de schrijver A. M. de Jong op 18 oktober des avonds in zijn huis te Blaricum was overvallen en vermoord. Naar de onbekende daders werd gezocht. In werkelijkheid waren de daders allerminst onbe kend. De laffe sluipmoord was door de Duitse S.D. voorbereid en door twee „Nederlandse" handlangers tot volle tevredenheid uitgevoerd. Zich voordoende als controleurs van de vrduistering kwamen de beide mannen een gemoedelijk praatje maken. Ze kregen een kopje thee aangeboden en schoten bij het afscheid de schrijver als een hond neer. Pas enkele jaren na de bevrijding zijn ze voor hun rechters gekomen. Van Gog, één van hen werd een paar maanden ge leden voorwaardelijk in vrijheid gesteld. Dat juist A. M. de Jong door een verraderlijke N.S.B.-buurman bij de Duitse bazen werd voorge dragen als slachtoffer van de eerste veemmoord hier te lande, behoeft niet te verbazen. De Jong was een uitzonderlijk populaire Nederlander. Ook financieel had hij een ongewoon succes gekend ongewoon althans voor een schrijver in Nederland. Dat alléén is al ruimschoots voldoende om de ongeneeslijke haat op te roepen van afgunstige mislukkelingen. En als zo'n beroemdheid dan bovendien nog een felle be strijder van het nationaal-socialisme is FRANK VAN WEZELS ROEMRUCHTE JAREN Bekendheid en zelfs grote bekendheid verwierf A. M. de Jong zich voor het eerst tijdens de mobilisatie-jaren 1914—1918. In juni 1917 moest hij als landstormman in dienst. Hij was getrouwd en liep al tegen de dertig. Met zijn leeftijdgenoten werd hij opgeroepen om de grenzen van het vaderland te helpen beschermen. Zij voelden zich al oude heren en gezeten burgers en de meesten ontpopten zich dan ook als bijzonder merk waardige soldaten Gniffelend las Nederland hun dienstavonturen in de „Notities van een landstormman", waarvan iedere dag een aflevering in „Het Volk verscheen. Soms waren het maar dwaze stukjes, maar heel dikwijls ook werden bekrompen offcieren in het zonnetje gezet en be lachelijke maatregelen gehoond. De populariteit vaif de stukjes steeg voortdurendook in het leger. VERBODEN LECTUUR VOOR HET LEG^f! Officieren die er in voorkwamen, zochten radeloos naar de auteur van deze tergende lectuur. Tevergeefs E Vele jaren na de mobilisatie heeft De Jong zijnl notities omgewerkt tot de roman „Frank van We ze ld roemruchte jaren." Deze werd voor het leger taboe! verklaard. Waarom Volgens „hogerhand" onder mijnt „Frank van Wezel" de discipline.. Hogerhand is er nog altijd niet achtergekomen, dat er twee soorten discipline bestaan de onbetrouw bare en dus waardeloze uiterlijke orde, die „gehand- haafd wordt door snauwende commandeerders, en de hechte innerlijke tucht, die zichzelf handhaaft en die een vertrouwen opwekt van de troep in de bekwame en geziene leider. „Frank van Wezel" had inplaats van voor het leger taboe te worden verklaard als handboek voor toekomstige commandanten moeten' worden ingevoerd. Als paedagogisch werk, waaruit de psychologie van de Nederlandse soldaat kan wor den afgeleid. j Enfin, de tijd 'heeft een sluier gelegd over al die opwinding. De lezer-1960 verkeert in de gelukkige omstandigheid dat hij kan leze wat hij het lezen' waard vindt, louter voor zijn plezier. Door de nieuwe omnibus zal hij begrijpen waarom De Jong altijd ge lezen Is. Hier is De Jong op zijn best een schrijver! uit duizenden. Dit Is de titel van het nieuwe boek van C Dr. W. de Kok. Alles over zwangerschap, geboorte, babyverzorging en kleuter- opvoeding. Dit waardevolle boek (184 pagina's In fraaie omslag) krijgt U ten geschenke bij aanschaffing van een

Krantenbank Zeeland

Axelsche Courant | 1960 | | pagina 2