N^dampo
ZWITSAL
De A. M. DE JONG OMNIBUS
MOEDER WORDEN...
PUROL in huis!
Boekennieuws
HET VERRAAD - DE RIJKAARD
FRANK VAN WEZELS ROEMRUCHTE JAREN - DE SCHOTEL
Burgerlijke Stand
Axel
Langs de Scheldestromen
verkouden
Burgemeester van Oostburg vraagt
ontslag.
De burgemeester van Oostburg, de heer
mr, K. Hoekzema, die reeds geruime tijd met
verlof gezonden is, zou aan H.M. de Ko
ningin ontslag als burgemeester hebben ge
vraagd.
Burgemeester van Goes van zijn
functie ontheven.
Donderdag heeft de minister van binnen
landse zaken aan de burgemeester van Goes,
de heer H. K. Michaëlis, opgedragen zijn
functie niet langer meer uit te oefenen.
De commissaris der Koningin in Zeeland,
j'hr. mr. A. F. C. de Casembroot, heeft dit
de raad van Goes medegedeeld.
De oud-burgemeester van Voorburg, dr.
J. W. Noteboom, is thans tot waarnemend
burgemeester van Goes benoemd. Hij was
donderdagavond met zijn vrouw op het ge
meentehuis aanwezig tijdens de mededeling
van de Commissaris der Koningin .teneinde
kennis te maken met de raadsleden.
Jhr. mr. De Casebmroot deelde verder
mede dat noch hij, noch de minister zal be
vorderen dat de heer Michaëlis te Goes als
burgemeester terugkeert.
Het onderzoek is nog niet afgesloten, doch
wel al zover gevorderd, dat men zulks heeft
kunnen besluiten.
Bakkerstentoonstelling te Goes.
Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan
van de afdeling Zuid-Beveland van de Ned.
Bakkersbond zal op 12 en 13 oktober a.s. te
Goes de provinciale Zeeuwse Bakkersvak
wedstrijd met tentoonstelling worden ge
houden. Naast tentoongestelde bakkerspro
ducten, sierstukken, banket en taarten zullen
fabrikanten en grossiers de nieuwste arti
kelen tentoonstellen.
Ook zal een bakkerij in werking te zien
zijn van de afdeling Bakkerij van de Tech
nische School te Goes.
Oud-rector van Petrus Hondius Lyceum
overleden.
Ir. G. Westerhof, oud-rector van het Pe
trus Hondius Lyceum te Terneuzen is zon
dag in het St. Antoniusziekenhuis te Utrecht
overleden.
Van 1919 tot 1933 was wijlen de heer
Westerhof leraar aan de Terneuzens H.B.S.
in de wis-, natuur- en scheikunde. In 1933
werd hij tot directeur van de H.B.S. be
noemd. In 1946 werd hij rector van het
Petrus Hondius Lyceum. De heer Wester
hof ging in 1953 met pensioen en verhuisde
in 1956 naar Zeist.
Stichting Zeeland voor Maatschappelijk
'en Cultureel Werk.
In verband met het vertrek van mr. J. F.
Hornstra als directeur van de Stichting Zee
land voor Maatschappelijk en Cultureel
Werk is tot directeur van deze instelling be
noemd de heer drs. H. Laansma, thans hoofd
van de afdeling onderzoek en planning va,n
het ministerie voor maatschappelijk en Cul
tureel Werk.
De heer Laansma is 31 jaar oud, gehuwd,
en is lid van de gereformeerde kerk.
j
BABYSET DE LUXE <4
Iets over de geschiedenis van Axel
XV. HET STADHUIS VAN 1582.
Niet alleen de fortificatie van Axel kostte
veel geld, ook de bouw van een stadhuis op
de markt deed tekorten op de rekening ont
staan. In die tijd van onrust maakte Axel zich
op om de zetel van het stadsbestuur te ver
plaatsen van d'e „oude naar de „nieuwe"
stad.
Waarom werd het stadhuis niet gebouwd
op de plaats van het Schepenhuis Was
het omdat Axel zich naar het Oosten uit
breidde of trok de nabijheid van de Gentse
vaart meer aan Deze had veel van zijn be
tekenis verloren, omdat de uitmonding in de
Schelde later (1583) door de Staatsen be
zet werd.
Het was ook niet omdat er een grote markt
was, want eerst in 1596 zou door het weg
breken van 'het huis „De ghelderse Blomme"
de vergroting van de markt ontstaan.
Verdween toen de wijk achter het Sche
penhuis en werd daar toen de wal opge
worpen Hoe het ook zij, in elk geval zou
de Zuivelmarkt in de oude stad niet meer
het middelpunt wezen, waar omheen zich het
leven van de stad groepeerde.
Over de bouw van het stadhuis licht ons
in No. 609 Stadsarchief, waar we de post
lezen „Eerst betaelt Jan de Parcheere en
Joost Malront, temmerlieden, alse anghe-
nomen ende ghemaect hebben tstathuys deser
stede per dry distyncte ordonnantiën over de
2e, 3e ende laetste paye 150 pond". De bouw
kosten voor deze 2 timmerlieden kunnen dus
geweest zijn 4/3 maal 150 pond is 200 pond.
Dit was voor de bouw van een stadhuis
maar een kleine som. Maar dit was ook nog
slechts een gedeelte van de bouwkosten, want
er komen nog andere 'betalingsposten voor.
We zien ook, dat alle bouwkosten uit de
kas betaald worden. Geen lening werd er
voor gesloten. Alleen sluit dan ook de stads
rekening met een tekort van 891 pond 12
schell. 4 penn., welk tekort in de volgende
jaren qioets worden aangezuiverd.
We bezitten helaas geen tekening van dit
stadhuis. Caland zegt in „De oudste reke
ning" ervan, dat het naar Gothische orde
gebouwd was en dat het aan de voorzijde
vier cantelen had, wat blijkt uit de post in
de rekening 1583, 'bi. 23 en dat het terzijde
van de toren vier -torrekens had, wat blijkt
uit de post op bl. 22, terwijl verder o.a. nog
posten staan op bl. 16 de levering van lood
door Wulfaert Wittewrongele, het schilde
ren door thijlman Vermeere, bl. 14 het leve
ren avn „arduyne veynsters", 't maken van
„bordessen an tstathuys", 't maken van „ne-
„cS^kveynsters an tstathuys", bl. 20het
„decken van dak betaelt an de schaaldecker"'
en t maken en leveren van figuren (beel
den op het stadhuis in de vierschare. Ver-i
der nog een betaalpost aan lenaert Willem-
sen voor t leveren van glasveynsters en het
schilderen en vergulden van schepencamere,
t opzetten van de priemen an de veynsters."'
Een eigenaardige post is dezeBetaalt
Joost Hoeydes voor 100 ertichelen verbe-
sicht an den eerdt4 ch. 4 penn. (1583, bl-
19). Er moest dus een haard gemaakt wor
den voor de verwarming en tegen de wand
werden tegeltjes gezet.
Er komt ook een post voor, die spreekt
over het afbreken van een kerk en het gd&4
bruiken van de materialen daarvan aan he^
stadhuis. Zo op bl. 19 Betaald aan Arnaut
Martens voor „arduyn ghecomen van de
kercke en verbesicht an den torre van tstat
huys".
Is dit de parochiekerk geweest, die stond
waar nu de Algemene Begraafplaats is Of
stond er op de plaats van het latere stad
huis vroeger een kerk, die afgebroken was
Was dit de kerk van de Abt, die aan de
overzijde van de markt woonde We weten
het op het ogenblik nog niet.
Alles tezamen genomen was het stadhuis
van 1582 dus naar Gothische orde gebouwd
met bordessen aan d'e voorzijde en een ge-
kanteelde muur er boven. Verder bezat het
een toren met 4 kleine torentjes en waren ef,
negen dakvensters.
Toch schijnt het niet sterk te zijn gebouwd
of er is bij de bouw niet geheid, zoals in)
1662 met heipalen is gewerkt, want in dat!
jaar 1662 moest het plaats maken voor een)
nieuw stadhuis.
De gangen liepen van drie verschillende)
zonder het inslaan van heipalen niet geschikt
tot bouwgrond. Is hier vroeger een haventje
aan de Gentsevaart geweest en is de grond
slag daardoor drassig
Heeft op de plaats van het stadhuis vroe
ger een kerk gstaan en zijn de gangen onder
de markt, die werkelijk bestaan hebben, ver
bindingen geweest van de huizen aan de
zuidzijde der markt met een kerk aan d<*
overzijde Allemaal vragen, waarop nu
geen antwoord kan gegeven worden.
De gangen liep envan drie verschillende
huizen aan de zuidzijde der markt naar de
overkant. In die oude huizen ziet men nog
in de kelders de dichtgemetselde ingangen
naar deze catacomben.
Zp heeft het stadhuis van 1582 dus maar
80 jaar bestaan.
De Jonge.
Gedurende de maand september I960.
Huwelijks-aangiften. 17. Jan Jasper Heijnsdijk, van
Eindhoven, 26 j. en Cornelia Adriana Mieras, 23 j.
19. Adriaan Hermanus Johannes Soheele (van Ter-
neuzen), 23 j. en Antje Tanneke den Hamer, 23 j.
Gehuwd, 15. Cornelis Pieter Overdulve, 33 j. en
Catharina Deij, 30 j. 16. Jan Verhage (van Ter-
neuzen), 24 j. en Elizabeth Haak, 24 j,
Geboren. 2. Bertus Johannes, z. van Geert Ottens
en Cornelia Pietemella Meerman (woonark Sassing).
3. Yolanda Maria Josepha, d. van Robert Constantia
Vemjmmen en Martha Maria Carolina Ivens (Ban-
kertstraat 52). 6. Louis Leonardus, z. van Leonardus
Franciscus Caessens en Maria Vereecken (Bernhard-
straat 44). 6. Adriaan Gilles, z. van Andries Iz^ak
Overdulve en Levina Cornelia Hamelink (Olivier-
straat 47). 12. Elisabeth Johanna, d. van Jan Gilles
Schaalje en Neeltje Elisabeth van Cadsand 'K Juliana-
straat 25). 12. Frangois, z. van Florus Dieleman en
Dina Kolijn (Nieuwendijk 86). 13. Rudi Cornelis,
z. van René Francies Broeckaert en Mathilda Louisa
Adriana van Ecke (Julianastraat 5). 13. Cornelis
Anthonij, z. van Anthonij Pieter de Ruijter en Eli
zabeth van Luijk (Marijkestraat 24). 14. Jacobus
Izaak, z. van Johannes Hendrik Nieskens en Dina
Janneke de Koene (Beatrixstraat 34bov.). 20. Ymkje
Aukje, d. van Jan Hamelink en Anna Dieleman (Ka
naalkade 108). 21. Pieter, z. van Marinus van Lange-
velde en Elisabeth de Blaeij (Nieuwendijk 74). 23.
Maria Anna, d. van Daniël Oppeneer en Ivonna
Clementina de Nijs (Nieuwendijk 53). 27. Erik Wou
ter Alphonsus, z. van Peersman en Neeltje Smaal
.(Crijnssenstraat 26).
Overleden. Geen.
(Vervolg)
Industrie-vestigingen in Zeeland.
Het begint er zo langzamerhand op te
lijken, dat meer industrieën belangstelling
voor Zeeland gaan krijgen.
Zo zullen in de toekomst weer een vijftig
tal arbeiders in Terneuzen werk kunnen
viinden bij een assemblagebedrijf voor stof
zuigers van de Meterfabriek te Dordrecht.
Dit bedrijf zal worden gevestidg aan de
Industrieweg. Voor de fabriek is een terrein
nodig van 1000 m2, terwijl 3000 mr voor uit
breiding op korte termijn en nog eens 4000 m2
voor latere uitbreiding beschikbaar moet zijn.
De bouwkosten voor de montagehal, kan
toren en dergelijke worden geschat op circa
228.000, De gemeente Terneuzen zal het
fabrieksgebouw moeten stichten en dit met
het terrein aan de Meterfabriek moeten ver
huren. De huursom wordt geschat op jaar
lijks 19.000,Binnen tien jaar heeft de
directie het redht van koop.
Een Nederlands textielbedrijf, dat tot
nog toe geen vestigiing in Zeeland heeft,
schijnt te overwegen, een confectie-atelier te
Vlissingen te vestigen.
En da.n, hoewel niet in Zeeland lig
gend, maar toch voor Zeeland en met name
voor Zeeuwsch-Vlaanderen van belang is het
bericht dat besprekingen worden gevoerd om
een grote staalfabriek in België te bouwen.
Daabij zouden Zeebrugge of Zelzaete in aan
merking komen als plaatsen van vestiging.
Beide plaatsen schijnen thans nog evenveel
kansen te hebben. Deze fabriek zou een
productievermogen hebben van 2 millioen ton
ruw staal per jaar.
Bij brand- en snijwonden, Pijnlijke
kloven, Ruwe handen, Schrale huid.
Arnemuiden heeft nieuwe burgemeester.
Tot burgemeester van de gemeente Arne
muiden is met ingang van 16 oktober a.s.
benoemd de heer A. Hack, thans gemeente
secretaris van Rilland-Bath. De heer Hack
is 37 jaar oud, gehuwd en vader van twee
kinderen, hij is lid van de Ned. Hervormde
Kerk, terwijl hij aangesloten is bij de Chr.
Historische Unie.
Vóór zijn benoeming tot gemeente-secre
taris van Rilland-Bath was hij volontair ter
gemeente-secretarie van Terneuzen en amb
tenaar te Biervliet.
Dat de heer Haak een veelzijdig man i$,
getuigt het feit dat hij in zijn laatste ge
meente talrijke functies heeft bekleed.. Hij
was secretaris van de plaatselijke kiesver
eniging der C. H. U., secretaris-penning
meester van het Burg. Armbestuur, voor
zitter van het Nutsdepartement Krabben-
dijke, voorzitter van de tennisclub, bestuurs
lid van de algemene ontspanningsvereniging,
secretaris van de woningadviescommissie en
directeur van het gemeentelijk woningbedrijf
dat in Rilland-Bath enkele honderden nieuwe
woningen telt.
Hieruit blijkt dat de nieuwe burgemeester
van Arnemuiden veel belangstelling toont
voor het verenigingsleven en dat de woning
bouw op de voorgrond staat.
KALENDERACTIE PRO JUVENTUTE".
Met instemming van H.M. de Koningin en Z.K.H.
de Prins der Nederlanden geeft Het Nederlands Ver
bond der Verenigingen „Pro Juventute" thans zijn
veertiende nationale kalender uit.
„Pro Juventute" stelt zich ten doel kinderen van
alle gezindten, die dóór moeilijkheden buiten hun
schuld bedreigd worden, de helpende hand te reiken
en in samenwerking met de ouders en met eerbiedi
ging van hun levensovertuiging_ die moeilijkheden het
hoofd te bieden, te overwinnen of op te lossen.
Er zijn tal van kinderen, die het buiten hun
schuld heel moeilijk hebben, door een tekort aan
aandacht, begrip en leiding in de opvoeding, onge
lukkige gezins- en familie-omstandigheden of door het
ontbreken van gezonde ontplooiings-mogelijkheden.
Niet zelden hebben moeilijkheden als deze tot ge
volg, dat kinderen in botsing komen met hun omge
ving en niet kunnen voldoen aan de eisen die de
samenleving in het gezin, op school, bij het werk en
in het maatschappelijk verkeer aan haar leden stelt.
De middelen om dit sympathieke werk te kunnen
doen, worden voor een belangrijk deel verkregen uit
de opbrengst van de Oranjekalender. Verrassend mooi
zijn de kleurenfoto's van deze nationale kalender.
Bovendien biedt hij nog fraaie zwart-wit foto's van
ons Koninklijk Gezin.
U kunt de Oranjekalender bestellen bij alle ver
enigingen en afdelingen „Pro Juventute" of, waar niet
verkrijgbaar, door storting van 2,85 op postgiro
51 74 00 van de Kalenderactie „Pro Juventute" Post
bus 7101, Amsterdam-Z. IIr telefoon 020-790949.
In de sombere herfst van 1943 berichtten de kranten
met enkele regels dat de schrijver A. M. de Jong op
18 oktober des avonds in zijn huis te Blaricum was
overvallen en vermoord. Naar de onbekende daders
werd gezocht.
In werkelijkheid waren de daders allerminst onbe
kend. De laffe sluipmoord was door de Duitse S.D.
voorbereid en door twee „Nederlandse" handlangers
tot volle tevredenheid uitgevoerd. Zich voordoende
als controleurs van de vrduistering kwamen de beide
mannen een gemoedelijk praatje maken. Ze kregen
een kopje thee aangeboden en schoten bij het afscheid
de schrijver als een hond neer. Pas enkele jaren na
de bevrijding zijn ze voor hun rechters gekomen.
Van Gog, één van hen werd een paar maanden ge
leden voorwaardelijk in vrijheid gesteld.
Dat juist A. M. de Jong door een verraderlijke
N.S.B.-buurman bij de Duitse bazen werd voorge
dragen als slachtoffer van de eerste veemmoord hier
te lande, behoeft niet te verbazen. De Jong was een
uitzonderlijk populaire Nederlander. Ook financieel
had hij een ongewoon succes gekend ongewoon
althans voor een schrijver in Nederland. Dat alléén
is al ruimschoots voldoende om de ongeneeslijke haat
op te roepen van afgunstige mislukkelingen. En als
zo'n beroemdheid dan bovendien nog een felle be
strijder van het nationaal-socialisme is
FRANK VAN WEZELS
ROEMRUCHTE JAREN
Bekendheid en zelfs grote bekendheid verwierf A. M.
de Jong zich voor het eerst tijdens de mobilisatie-jaren
1914—1918. In juni 1917 moest hij als landstormman
in dienst. Hij was getrouwd en liep al tegen de dertig.
Met zijn leeftijdgenoten werd hij opgeroepen om de
grenzen van het vaderland te helpen beschermen. Zij
voelden zich al oude heren en gezeten burgers en de
meesten ontpopten zich dan ook als bijzonder merk
waardige soldaten
Gniffelend las Nederland hun dienstavonturen in de
„Notities van een landstormman", waarvan iedere dag
een aflevering in „Het Volk verscheen. Soms waren
het maar dwaze stukjes, maar heel dikwijls ook werden
bekrompen offcieren in het zonnetje gezet en be
lachelijke maatregelen gehoond. De populariteit vaif
de stukjes steeg voortdurendook in het leger.
VERBODEN LECTUUR VOOR HET LEG^f!
Officieren die er in voorkwamen, zochten radeloos
naar de auteur van deze tergende lectuur. Tevergeefs E
Vele jaren na de mobilisatie heeft De Jong zijnl
notities omgewerkt tot de roman „Frank van We ze ld
roemruchte jaren." Deze werd voor het leger taboe!
verklaard. Waarom Volgens „hogerhand" onder
mijnt „Frank van Wezel" de discipline..
Hogerhand is er nog altijd niet achtergekomen, dat
er twee soorten discipline bestaan de onbetrouw
bare en dus waardeloze uiterlijke orde, die „gehand-
haafd wordt door snauwende commandeerders, en de
hechte innerlijke tucht, die zichzelf handhaaft en die
een vertrouwen opwekt van de troep in de bekwame
en geziene leider. „Frank van Wezel" had inplaats
van voor het leger taboe te worden verklaard als
handboek voor toekomstige commandanten moeten'
worden ingevoerd. Als paedagogisch werk, waaruit
de psychologie van de Nederlandse soldaat kan wor
den afgeleid. j
Enfin, de tijd 'heeft een sluier gelegd over al die
opwinding. De lezer-1960 verkeert in de gelukkige
omstandigheid dat hij kan leze wat hij het lezen'
waard vindt, louter voor zijn plezier. Door de nieuwe
omnibus zal hij begrijpen waarom De Jong altijd ge
lezen Is. Hier is De Jong op zijn best een schrijver!
uit duizenden.
Dit Is de titel van het nieuwe boek van C
Dr. W. de Kok. Alles over zwangerschap,
geboorte, babyverzorging en kleuter-
opvoeding. Dit waardevolle boek (184
pagina's In fraaie omslag) krijgt U ten
geschenke bij aanschaffing van een