Heerlijk
pittig
verfrissend
Iets over de geschiedenis van Axel
morgen een paar flesjes
in de boodschappenmand!
t
Wielrennen.
DE PINKS TERfONDE VOOR AMATEURS
EN ONAFHANKELIJKEN.
IX. 1 DE STADSREKENINGENEEN BRON VAN GESCHIEDENIS.
De jaarlijkse stadsrekeningen geven ons
een inzicht in de toestanden binnen Axel in
de Middeleeuwen. Kunnen wij b.v. uit ,.De
oudste stadsrekening van 1492" van Caland
al veel opmaken over de toestanden van die
tijd, veel meer zouden we kunnen leren uit
de rekeningen van de 14e eeuw, toen Axel
zijn grootste welvaart genoot. Helaas zijn die
rekeningen bij de verwoesting van 1452 ver
brand en bezitten wij ze dus niet meer. Mis
schien komen ze uit een of ander archief nog
wel eens te voorschijn, indien er tenminste
een copie van bestaan heeft.
We vinden in die stadsrekeningen natuur
lijk een gedeelte, waarin de ontvangsten op
getekend staan en een gedeelte, vermeldende
de uitgaven. En in iedere jaarrekening wor
den dezelfde onderdelen en volgens dezelfde
volgorde vermeld.
Laten we eens zien wat er alzo omging in
het middeleeuwse Axel. Onder de ontvang
sten komen voor art. I erfelijke renten op
huizen, art. II accijns op wijn en bier (bij
berekening werden er 1234 hamen bier ver
orberd en 400 stoop wijn), art. III anderen
ontvang van accijns der stede goet, verpacht
op Vrauwendag i.n september (verpachtingen
van wijnaccijns en jaarmarktgelden), art. IV
ontvangen van Scauwen (de 49 zoutzieders
betaalden ieder jaar 122 pond 10 sch. ook
blijkt uit het vorige artikel, dat er ieder jaar
400 zakken koren verbakken werd en er 40
paarden op de jaarmarkt kwamen), art V
ontvangen van ijssuwen en exuwen (zoals
reeds vermeld moest men als men naar een
andere stad verhuisde een recht van issu of
exu betalen, want de stad kon hem dan geen
belasting meer laten betalen en moest schade
loos gesteld worden), art. VI ontfanc van
ghebroken huizen (in de rekening van 1492
komt voor de koop van een huis „De Zwane"
maar ook de verkoop daarvan of van een ge
deelte), art. VII ontvang van lijfrenten (we
lezen dat dit gebeurde bij „consente van de
notabele ende ghemeene insetene en bij oc
troy van mijn gheduohten Heere, de graaf),
aan Ingelram Cordier werd verzekerd 20
schellingen sjaars door betaling van een som
ineens van 156 pond. De stad had ineens
een mooi sommetje inkomen, maar had de
lijfrente misschien lange jaren te betalen.
Art. VIII andere ontvang van zettingen.
Uitgaven art. I betaald het loon van de
Commissarissen, die de wet kwamen ver
nieuwen (dus een andere magistraat kwa
men aanstellen en de rekeningen nazien),
art. II andere uitgaven van brandschattingen,
dijkage, enz., art. III uitgaven van habijten
en pensioenen (de magistraat kreeg zijn
ambtskleding van de stad, de baljuw, schout
en schepenen droegen zijden koorden op hun
kleding), art. IV erfelijke renten (huur van
straten en markten), art. V uitgaven van
lijfrenten (hier worden vermeld de uitkerin
gen aan verzekerden), art. VI uitgaven van
reden en voyagen voor de stad gedaan,
art. VII andere uitgaven van messagieren
(loon en reiskosten vergoed aan gemeente
ambtenaren), art. VIII uitgaven voor repa-
ratien de stede aangaande, art. IX andere
uitgaven in aelmoesenen (voor gezongen
missen en schuttersgild^art. X voor het
kopen van plaatsen (we lezen van een huis
„De Zwane" en de helm), art. XI andere
uitgaven (o.a. aan Joris de Wint omdat hij
bij vorige rekening wat voorgeschoten had),
art. XII uitgaven van presentwijnen, als men
der stede goed verhuurde, art. XIII uitgaven
van „theercosten" naar d'oude costume (wij
zouden zeggen vergaderkostenart. XIV
uitgaven gedaan ten dage van de processie,
art. XV andere uitgaven van „sohijncwijnen"
gedaan ter processie van deze stede.
Laten we ons eens voorstellen, dat we zijn
in het Schepenhuis op den 25en in Ougste,
anno duust 4 honderd drie ende tneghentich,
als de rekening gehoord wordt.
Op het ogenblik bevinden zich de Com
missarissen, gezonden vanwege de Coninck
(Maximiliaan) en va,n mijn here zijn zoon
(Philips de Schone) te Axel om de rekening
van tverlopen jaar (Ougste 1492-1493) na
te zien. Daar zit in zijn schitterende ridder-
kleding Jan van Salazar (petit Salazar ge
noemd in „De Schaapherder", die beter met
de wapenen dan met de pen kon omgaan,
zoals de handtekening onder aan de reke
ning laat zien). De tweede is W'llem van
Berchem, ook een ruddere, met als derde
Lauwers de Bliont, de secretaris. Terzijde
staat in zijn zwart lakense habijt de ont-
fanghere des stede Joris de Wint, die alle
ontvang- en uitgaafposten moet toelichten.
We horen aan het eind, dat de rekening
sluit met een tekort van 2016 pond 15 schel
lingen 8 penningen parisis (1 pond groten
of ƒ6,— is 20 schellingen en 1 schelling is
12 penningen, 1 penning is 2 miten).
Salazar en Van Berchem buigen zich naar
de Bliont over om hem te gelasten in mar-
gine naast de posten te schrijven „dat er
voortaan niet zoveel presentwijnen op stads
kosten mogen geschonken worden, dan alleen
aan edelen en van mijn geduchten heeren
wegen comende". Die opmerking is gericht
tot de schepenen, die we daar zien zitten,
gekleed in hun zwart lakense habijten bet
zijden koorden. Het zijn Jan de Budt (ver
band met de Buthpolder), Adriaan Struvinc
(die denkelijk ook schout is), Christoffel
Heindrix, Lieven Crabbe, Lauwerens de Voil-
jaeghere en Hendric Blije. Eén ontbreekt er,
n.l. Joos Slauwaert, die „in zijn schependom
verslegen is" (dus gestorven is terwijl hij
schepen was).
We vernemen, dat de post wijnaccijns
heeft opgebracht 240 pond is 4800 schel
lingen en dat ad 12 schellingen de stoop
maakt 400 stoop, dat uitgeschonken is. De
bieraccijns bracht op 432 pond is 8640 schel
lingen ad 7 schellingen de ton, wat bewijst
dat er meer dan 1200 ton bier uitgedronken
is. (Daar was veel dun bier bij, gedronken
in plaa ts van latere thee of koffie).
Uit een andere post blijkt, dat op de „merc-
ten" en de 2 jaarmercten er verkocht was
1680 el laken. Ze bracht n.l. op 7 pond is
140 schellingen of 1680 penningen ad één
penning per el is 1680 el.
De Balance of Waag bracht op voor de
stad 2 pond 10 schellingen en voor mijnen
heere van Axel eveneens 2 pond en 10 schel
lingen. Verder brengen de poorters van Bui
ten (haagpoorters) 17 pond op en de poorters
van Binnen 16 pond. Meer belangrijk is de
opbrengst der „scauwen" zoutkeetenElke
scauw betaalde per jaar aan de stad 20 schel
lingen en aan de graaf 1pond, zodat de
49 scauwen i.n het geheel moesten opbrengen
49 maal 2 Vè pond is 122(/è pond.
Wanneer we met de baljuw van de stede
Ghiselbrecht Martins een bezoek gebracht
hadden aan de Gentsevaart, zouden we te
midden van de rook de lieren bezig zien
met „darinc delven", het branden en er zout
uit stoken, waarvan het overblijfsel of de
„keetassie" nog aan d|e Gentsevaartstraat
gevonden wordt. Daar ligt een bron van
welvaart voor de stad in die selnering.
Ook horen we voorlezen dat „ontvangen is
van Jan Maes van dat hij haagpoortere van
deze stede is 8 pond", of „ontvangen van
Matthijs Moes van dat hij zonder consent
van schepenen begrepen heeft te huwelijcke
de weduwe van Bart Bagne onse poorteresse
12 pond". Daaruit zien we, dat als iemand
van buiten de stad huwde met een poorteres
hij exu moest betalen.
Na voorlezing van de uitgaafposten wordt
de rekening door Commissarissen van aan
tekeningen voorzien en ondertekend. De ont
vanger Joris de Wint moest het tekort maar
voorschieten. Daarna werd de presentwijn
rondgediend en de Commissarissen betaald
voor hun moeite en daarna volgde een maal
tijd, die immers na geen enkele belangrijke
gebeurtenis mocht ontbreken
J. R. de Jonge.
BEKENDMAKINGEN
Hoewel de Pinksterdagen dit jaar helaas weer niet
zo rijk zijn aan attractie's, als wij dit wel gaarne
zouden hebben gezien, maakt althans de 3e Pinkster
dag hierop een gelukkige uitzondering.
Het volijverige bestuur van de Wielersupporters-
club „Volharding" heeft zich moeite noch kosten ge
spaard om deze dag als waardig sluitstuk van het
Pinksterfeest weer volledig te plaatsen in het teken
van de wielersport.
En hierin is men ten volle geslaagd en zo wordt
a.s. dinsdag 7 juni een wielerwedstrijd voor amateurs
en onafhankelijken georganiseerd, waarvan men hoge
verwachtingen mag koesteren, gezien het grote aan
tal deelnemers dat heeft ingeschreven. En onder deze
inschrijvingen zijn vele te goeder naam en faam be
kend staande renners.
Het parcours leidt weer geheel over het prachtige
2 km. lange klinkerparcours binnen de stad, dat door
de deelnemende rennners 40 staan er thans inge
schreven 55 maal zal worden afgelegd, een totaal
dus van 110 km.
Dat het aan strijdlust niet zal ontbreken staat on
getwijfeld vast als men weet, dat de organisatoren
buitenom het hoogste prijzenschema dat kon worden
uitgeloofd nog beschikken over een „vette" buit, die
in de vorm van een klassementspremie door de deel
nemende renners zal moeten worden bevochten. Dit zal
dan weer plaats hebben op een punt nabij de Zee
straat. Nu we dit schrijven is het zelfs zo dat de
mogelijkheid nog niet is uitgesloten dat alsnog een
tweede klassementspremie zal kunnen worden uitge
loofd, welke dan betwist zal worden tijdens de door
tochten aan de finish in de Noordstraat.
Laten wij nog een greep doen uit de 40 ingeschre
ven renners, dan zien we daaronder de namen van
J. Heijden uit Rotterdam en W. Schuling uit Den
Haag, bij de Axelse wïelerliefhebbers wel bekend als
de winnaars van voorgaande wielerwedstrijden alhier.
Verder namen met een bekende klank als P. van As
uit Roosendaal, Arend Van 't Hof uit Rotterdam en
Swaneveld uit Dordrecht, alsmede Jos. Anraad uit
Oud-Gastel en de winnaar van de Grote Prijs van
Koewacht op Hemelvaartsdag de renner van Aart,
uit Achtmaal. Als plaatselijke favorieten treffen we
aan de renners v. d. Vijver en De Waal.
Hieruit mag dus gevoegelijk worden geconcludeerd
dat niets ongemoeid is gelaten om de 3e Pinksterdag
aan de duizenden wielersportliefhebbers uit onze streek
een wielerprogramma te bieden, dat reeds bij voor
baat geslaagd mag worden genoemd. Want de uitge
loofde fraaie prijzen enerzijds en de klinkende namen
anderzijds sluiten even vele waarborgen in zich dat
het er dinsdagmiddag in een sportieve rivaliteit heet
aan toe zal gaan.
Ten slotte willen wij er nog even op wijzen, dat
het begrijpelijk is dat de organisatoren voor het orga
niseren van een dergelijk wielersportevenement zich
zulke grote financiële offers hebben moeten getroosten,
dat de ondervonden bereidwillige medewerking van
plaatselijke instance's en middenstand nog ontoe
reikend is gebleken. Daarom is toestemming ver
kregen om op het belangrijkste gedeelte van het par
cours de Noordstraat met finish een geringe
entree te vragen van de bezoekers.
Heinekens
G84HDMM
DIPLOME D'HONNtl'C
OPHALEN AARDAPPELSCHILLEN E.D.
Burgmeester en wethouders van Axel maken be
kend dat aan G. Tieleman, Coegorspolder O 67 te
Axel, vergunning is verleend om aardappelschillen,
keukenafval e.d. op te halen bij de inwoners der ge
meente in de bebouwde kom, wonende aan de Emma-
straat, de Nieuwendijk, de Oudeweg, en in het gebied
liggende ten zuiden van de spoorweg, ten westen van
een lijn, getrokken vanaf de spoorwegovergang, door
de Stationstraat, tot de Wilhelminastraat, vervolgens
in een rechte lijn naar het kruispunt Julianastraat
Prins Hendrikstraat en vandaar in een rechte lijn naar
het kruispunt Oosterstraat—OudewijkHospitaalstraat
door de Oudewijk, langs de oostzijde van de begraaf
plaats naar de Zuidsingel, verder langs de Zuidsinge!
in westelijke richting tot waar deze aansluit op de
rijksweg AxelSluiskil (Buthdijk).
In verband daarmede wordt aan de inwoners van
van het bepaalde in artikel 116 van de algemene
bovengenoemd deel der gemeente ontheffing verleend
politieverordening, om desgewienst aan de vergunning
houder aardappelschillen e.d. mede te geven.
Axel, 31 mei 1960.
Burgemeester en wethouders van Axel,
De wnd. burgemeester, De secretaris,
A. J. M. Kesbeke. P. G. v. d. Bosse.
