WVtÜÏIX II
Iets over de geschiedenis van Axel
MOEDER WORDEN...
Blijf meester
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
BABYSET DE LUXE
Frankering bij abonnement, Axel.
ZATERDAG 5 MAART 1960
74e Jaargang No. 23
AXELSE COURANT
ABONNEMENTSPRIJSLotte nummert 10 cent
Kwartaal - abonnement
Axel binnen ie kom 1(25. Andere plaatsen f 1<75.
Buitenland 2,
Hoofdredactie t J. S. VINK.
Redactie ea Administratie i Axel, Markt 12, tel. 0 1155-646, postbus 16
Drukker - Uitgeefster FIRMA J. C. VINK
Van het tijdperk van vóór 1492 is in het
archief van Axel niet veel bij'zonders te vin
den. 't Is te hopen, dat we over dat bloei
tijdperk van Axel nog veel bijzonderheden
kunnen hialen uit stukken die in de archie
ven van Gent, Brussel, Lille of Rijssel be
rusten en overgeschreven kunnen worden.
Toch vinden we in de nummers A.l en
A.2 de vermelding van het geven van stads
rechten en weten we, dat Axel al vroeg
stadsrechten bezat, en dus als stad met ei
gen bestuur een voorname plaats innam on
der de Vlaamse steden. Dat een heer van
Axel als Filips van Axel de landvoogdij over
Vlaanderen werd opgedragen door Lo-
dewijk van Nevers, graaf vian Vlaanderen
(1322-1340) tekent de voorname plaats, die
Axel innam.
In A.l van het archief op blz. 13 vinden
we een stuk, dat genoemd wordt :Aultre
Copie, dus is er nog een andere copie ge
weest.
Daarin staat, geschreven in het oud frans
dat wijlen1 Johanna van Konstantinopel en
haar gemaal Ferdinand van Portugal, gra
vin en graaf van Vlaanderen(1205-1244)
in 1213 aan Axel hebben verleend het stads
recht. En in A.2 van het Axels archief vin
den we op de eerste bladzijde een vertaling
daarvan, opgemaakt door notaris G„ Roos
ir 1694. Het stuk in A.l bevat een bevesti
ging van het oude charter, waarbij de rech
ten en vrijheden, aan Axel gegeven in 1213
door Karei de Vijfde weer werden beves
tigd op 23 januari 1532. Erbij vermeld is:
Van het Rijk het derde jaar en van onze
Rijken van Spanje, Sicilië etc. het 17e jaar.
Zeker is het nodig geweest eeni copie in het
Hollands door een notaris te laten opmaken
als Axel in een kwestie met anderen ge
wikkeld werd, waarbij de stadsrechten in
het geding kwamen. Die copie is door Jlan
Scharp geciteerd in zijn boek over Axels
geschiedenis.
Het stuk begint met een aanhef, waarin
de titels van Karei de Vijfde worden op
gesomd „Karei, door de Goddelijke goe
dertierenheid, keizer der Romeinen, ko
ning van Germianië, van Castilië, van Leon
van Arragon, van Navarre, van Napels,
van Sicilië, van Maillorque, van Sardanje,
van de landen Indië, en het vasteland van
de Oceaanse zee, Ertshertog van Oosten
rijk, .hertog van Bourgondië, van Lotha
ringen, van Braband,, van Limburg, van
Luxemburg, Grave van Vlaanderen, vfan
Artois, van Bourgonje, Palatijn van Hayn-
(aut), van Holland, van Zeeland, van Fi-
rette, van Hagenaut, van Namen etc.
Prins van Swave, Markies van het B.Rijk
Heere van Friesland, van Salins, van Me-
chelen, van de plaatsen, steden en landen
van Utrecht en Overijsel, Dominateur in
Asië en Afriquen, aan allen dengenen, die
dese jegenwoordige letteren zullen zien,
salut, van wegens onsen seer beminden, de
burgemeester en schepenen' van onse stad
Axel, geleegen en gestrekt in de Vier Am
bachten in ons land en graafschap van
Vlaanderen is ons voorgesteld, hoe dat de
schone en notabele privilegiën, wetten en
bruiken en goede costumen, aen haer ver
gunt door wijlen onse voorsaten Graven en
Gravinnen van Vlaanderen en onder an
deren dat wijlen Fernand, grave van Vlaan
deren en van Hayn(aut) en Vrouwe Jo
hanna, 'zijn huisvrouw, die God wil absol
veren, haer soude hebben toegestaan voor
zodanige vrijheden en franchises als onse
steden van Gent en van Hulst hadden, ge
lijk blijkt bij haer opene brieven gegeven in
't jaar 1213."
Zo zien we dat de stadsrechten aan Axel
gegeven zijn in 1213 door Ferdinand van
Portugal en| Johanna van Konstantinopel,
graven van Vlaanderen. Bij de verwoes
tingen en daarop gevolgde branden in de
tijd van Jan van Avennes en Filips van
Bourgondië waren de oorspronkelijke stuk
ken verloren gegaan en nu vroeg de over
heid van Axel steeds weer bevestiging der
rechten.
In het rijksarchief van Gent berust een
stuk (Varia D.no.3218/folio 9/recto) waar
in staat dat de schepenen van Gent verkla
ren, bet oorspronkelijke stuk gaaf en onge
schonden gezien te hebben, dat zij tot sta
ving der waarheid hun zegel aan deze ver
klaring gehecht hebben. En dan herhalen
zij de oorspronkelijke bewoordingen. (17
april 1404) Copie van dit stuk berust nu in
het stadsarchief van Axed. Verder is een
stuk in Gent overgeschreven, waarin staat,
dat hertog Filips, hertog van Bourgondië,
in 1389 heeft toegestaan aan de inwoonde-
ren van Axel haar goede privilegiën, cos
tumen en gebruiken. Ook Filips van Bour-
gondië(de Goede) heeft bij zijn opene brie
ven op 19 maart 1455 bevestigd de goede
costumen die Axel ontvangen had.
Verder staat in biet stuk in A.l. „Et par
aultres ses ilettres doctroy en forme du pre-
vdege, donné Fan mil trois cent quatre-
vingtz dix neuf leur eust aussi consenti a
lousiours tenir chacune sepmaine le jour
de samedi ung marchie de bestail et de
toutes aultres marc'handises comme ils a-
voient fait auparavant", terwijl er een eind
je verder volgt „Ont aussi use davoir deux
franches foirs an lan aux premiers jours d'
aoust et octobre et ung jour de marqhie
chacune sepmaine au jour de samedi de
toutes denrees et marchandises, cictuailles
et provisions comme dit est. Vertaald is
dit „En bij andere zijn opene brieven van
Octroy in de vorm van privilege, gegeven
in de maand juli van het jaar 1399 zoude
haar mede voor altoos toegestaan hebben
te houden des zaterdags een beestemarkt
en van alle andere koopmanschappen, ge
lijk zij voor deze gedaan hebben." En ver
der Zij hebben gewoon geweest mede te
hebben twee vrije markten in het jaar op
de eerste dagen van augustus en October
en een marktdag iedere week des zaterdags
van alle waren', koopmanschappen, victu
aliën en provisiën, gelijk gezegd is." Hier
uit blijkt, dat Filips van Bourgondië, ge-
huw'd met Margaretbia van Male, in juli
1399 het privilege heeft gegeven om de za-
terdagmarkt te houden. Op de vrijmarkten
konden ook uit den vreemde marktkoop
lieden, kwakzalvers en goochelaars in de
stad hun nering komen doen. Onze jaar
markt is hiervan afkomstig.
Ook kreeg Axel het privilege van recht
spreken, want er staat „Dat zij mogen or
donneren alle edicten en statuten, nodig en
oirbaar tot profijt van ons en voor 't geme
nebest van voorseide stad (Axel)en ge
zamenlijk die punten verklaren in hare
keure gegeven door Guy, grav van Vlaan
deren, 't geen een oud boeksken is genaamd
in het Duits het Roode Boeksken ter ma-
ninge van onzenl baljuw, om aldaar te von
nissen en bij sententie confirmeren en na
haare distinctie en arbitralijk zowel raken
de de boeten daarin begrepen". Het Roode
Boeksken zal wel de wetten bevat hebben;
de rode roe werd ook uitgestoken als er
recht gesproken werd. Voorts staat er
„Bovendien baar accorderende, dat om het
welwezen en de justitie en de gemene sake
van onse voorseide stad, die van de weth,
met baar geroepen onsen baljuw van desel-
ve uit onse name kennen en sullen maken
statuten en ordonnantiën, dienende tot de
Policie van de voorseide stad, niet aantas
tende onse rechten en hoogheden."
Ook werd aan Axel gegeven het recht
van issue en exue, dat wil zeggen, om be
lasting te heffen van inkomende en uit
gaande burgers, ook om een plaatsvervan
ger aan te stellen 'bij overlijden van een
man der wet en ook, dat zij een stuk van
successie mogen opmaken in het sterfhuis,
naar de usantie, zoals die van Gent mogen.
Van onder stond Gegeven in Brussel de
24e dag van januari in het jaar der genade
1532, van ons rijk het derde en van onze
rijken van Spanje en Sicilië het 17e. Bij de
keizer en zijn raad. Getekend De Soeter.
Dit is de titel van het nieuwe boek van
Dr.W. de Kok. Alles over zwangerschap,
geboorte, babyverzorging en kleuter
opvoeding. Dit waardevolle boek (184
pagina's in fraaie omslag) krijgt U ten
geschenke bij aanschaffing van een
Gaan we nu de geschiedenis na, dan zien
we in de notulen van de gemeenteraad van
Axel van dinsdag 1 October 1889, dat op
voorstel van B. en W. besloten wordt,zon
der hoofdelijke stemming op 29 october een
veemarkt te houden en premiën uit te lo-
ven zoals n 1888 en vorige jaren. Zo ge
schiedde ook in 1890. Ook is er in het ar
chief een lijst aanwezig van de te houden
de maandag of zaterdag voor de tweede
van ieder jaar te houden paardemarkt.
(Raadsbesluit d.d. 4 december 1906)
Op de tweede maandag in april te hou
den veemarkt (Raadsbesluit 14 juli 1908)
Op de donderdag of zaterdag voor de
tweede maandag der maand mei te houden
paardemarkt (Raadsbesluit d.d. 5 mrt.1907)
Op de eerste maandag in september te hou
den veemarkt (Raadsbesluit 14 jul 1908)
Op de laatste maandag in november te
houden een veemarkt (Raadsbesluit 16
april 1908)
Ook wordt er een jaarmarkt genoemd op
de tweede Pnksterdag en eindigende don-
derdaas te 12 uur (Provinciaal blad no.112
1889)"
Met dit laatste zal wel de kermis bedoeld
zijn. De veemarkt leidde een kwijnend be-
OVERWEG - OVERWEGING
Als er één plaats is in het verkeer, waar men zijn
korrektheid en zelfbeheersing kan en moet tonen, dan
is het wel de overweg.
In het afgelopen jaar werden 44 gesloten efl 167
dalende overwegbomen min of meer ernstig aangereden
Een bewijs, dat nog velen hun zelfbeheersing bij de
overweg verliezen in plaats van die te tonen door
tijdig snelheid verminderen, ordelijk opstellen!, terug
schakelen of klein licht, niet te vroeig oprijden, af-
VERSCHUNT IEDERE ZATERDAG
ADVERTENTIEPRIJS10 ccot per mm
Bij contracten belangrijke reductie.
Ingezonden Mededelingen 30 cent per mm.
Kleine Advertenbên 1-5 regels f 1,
Iedere regel meer 12 Cent extra.
staan. In de Raaadsvergadering van 12 mei
1932 wordt door de Raad het besluit ge
nomen. geen veemarkt meer te houden.
Echter is de veemarkt niet verdwenen.
Er is een jaarmarktcomité gevormd, dat de
jaarmarkt weer nieuw leven heeft ingebla
zen, en daardoor is de jaarlijkse veemarkt, j
de herinnering aan het oude privilege, niet
verdwenen.
De Jonge
LOSSE GEDACHTEN
DE LAUWERSZEE EN WIJ
Een eigen'aardig onderwierp voor onze
krant, zult ge zeggen.
In eerste instantie zijn wij geneigd, U ge
lijk te geven, maar omdat wij het slot van dit
stukje al kennen, doen we dat toch niet.
Allereerst een vraag Leest U ook ge
regeld de verslagen uit 's lands vergader
zaal, de Tweede Kamer?
Moet U doen. Die zijn (soms) erg inte
ressant.
En juist bet lezen van het verslag over
de begroting van het ministerie van Ver
keer en Waterstaat bracht ons op de ge
dachte om bovenstaande titel nu eens aan
dit krabbeltje te geven.
Wat wij met de Lauwerszee te maken
hebben
Niet zo heel veel, want dit water ligt 20
heel ver van Zeeuwlsch-Vlaanderen.
En toch weer heel veel.
Wij dachten zo ongeveer bij het lezen van
het kamerverslag Wat maken die geachte
afgevaardigden zich toch bijzonder druk
over de Lauwerszee. Waarom achten zij die
afsluiting zo urgent
Wij zouden het ook kunnen omdraaien,
en ons afvragen!Hoe hebben de mensen uit
het hoge noorden het weten klaar te spelen
om de kamerleden voor hun karretje te
spannen
Want waarom wordt wel veel gepraat
over het noorden en zo weinig over het zui
den het land van Saeftinge, de vaste oever
verbinding en dergelijke zaken
O ja, wij geven toe, diat ook daarover ge
sproken is.
st&nd bewaren, enz. enz.
Extra oplettendheid is ook geboden bij het nog
altijd te grote aantal onbewaakte overwegen in ogen
schijnlijk stille spoorlijntjes waar men alles behalve
een trein verwacht. Want al knipoogt daar misschien
(nog) geen licht om de komst van een trein tijdig
aan te duiden, de dood knipoogt er wel
Publikatie van het
Verbond voor Veilig Verkeer.
over Uw zenuwen. Neem
Mijnhardt's Zenuwtabletten
Zij schenken de rust tot herstel
WAT MijnHARPT MAAKT ISGOED
En om dit te beoordelen, met welk élan
dit gebeurd is, zou men de vergaderingen
hebben moeten bijwonen. En dat was bij
ons niet het geval.
Toch vragen wij ons af, of het niet moge
lijk is, ook meer de Zeeuwse en Zeeuwsch-
Vlaamse belangen in de Kamer te doen be
spreken.
Op het gebied van inpolderingen zijn wij
leken. Op gezag van de deskundigen spre
ken wij maar na, dat indijking van het land
vian Saeftinge toch wel hoog tijd is.
Waarom daarover niet wat meer tam-tam
- natuurlijk in de goede zin van het woord -
gemaakt in de Kamer
Wij moeten echter niet verwachten, dat
dit zomaar vanzelf gaat. Wij moeten dit
zelf eerst onder de aandacht brengen van
de volksvertegenwoordigers. Onze stem
moet doorklinken tot in Den Haag. En ons
geluid moet niet weifelend zijn. Het moet
een sterk, een krachtig geluid zijn. Onze
argumenten moeten steekhoudend, ja on
weerlegbaar zijn.
Hetzelfde zou ook van de viaste oever
verbinding gezegd kunnen worden en mis
schien van vele andere zaken.
Maar roepen wij - als wij roepen - niet
te veel in het w'ilde weg
Ons roepen moet gericht zijn, het moet de
goede richting uitgaan.
Ons roepen moet een spreekkoor worden,
den
Een spreekkoor, dat doordringt tot in
de gebouwen van het Binnenhof en dat
wordt overgenomen door hen, die de be
volking vertegenw!oordigen|.
Dan zullen wij resultaten kunnen boeken.
