ZEELAND deze week:
Iets over de geschiedenis van Axel
II enthousiasme dezer jeugdige rivalen bleek voor R.A.C.
in de tweede helft noodlottig. De ruststand was hier
1 1, maar na ke pauze won het brio en de betere
techniek het van de thuisspelende club, die ook dit
seizoen weer geen beste indruk maakt en nu naar de
elfde plaats is afgezakt.
VOETBALOVERZICHT.
Zeeuwsch-Vlaamse leider in de 2e klasse B.
Naar het zich laat aanzien zijn ook voor dit sei
zoen de blauw-gele Hulstenaren met goede voornemens
bezield en hebben zij er tegen Roosendaal overi
gens niet in strijd met de verwachtingen geen
twijfel over lateni bestaan dat zij aan het Jagertje
veruit superieur zijn.
Zij bewezen dit in een duel waarin Zij voor drie
kwart van de speeltijd de toon aangaven. Ware de
schotvaardigheid der Zeeuwsch-Vlamingen zuiverder
geweest, dan was Hulst op deze competitiedag top
scorer geweest in haar afdeling, ofschoon ook de
3—0 uitslag genoegzaam duidt op een sprekende meer
derheid.
Zo machteloos als de Roosendalers in Hulst
waren ook de Terneuzenaars, die hun uitstapje naar
Internos voor de derde keer in successie met een sma
delijke en veelzeggende 0 moesten bekopen. Ditmaal
was het slechts met de oneveni goal dat de rood
zwarten in Etten het loodje moesten leggen. Dit dank
ten zij evenwel aan hun doelman Dooms, die door
zijn keeperstalenten deze middag erger wist te voor
komen.
Een Brabantse mededinger, die ook dit ganse
seizoen wel in de kopgroep zal verblijven was de
gastheer van Goes en heeft in Oosterhout met over
duidelijke cijfers haar meerderheid bewezen. De score
liep hier op tot 6—1 en daaruit zou men niet af
leiden dat de wedstrijd verre van eenzijdig is geweest.
Een cornerverhouding van 1210 gaf genoeg te ver
staan dat Goes de T.S.C.-verdediging ook meer
malen benauwde ogenblikken heeft bezorgd. Vooral
in de tweede helft bood Goes verwoed tegenstand,
maar de aanval bleef falen in het fabriceren van doel
punten.
De vierde en laatste uitslag in deze afdeling was
de zege van Rood-Wit dat in Gilze-Rijen met 13
het pleit in haar voordeel wist te beslechten. Rood-
Wit verscheen, met een sterk verjongd elftal. Het
De stand in de deze afdeling is thans als volgt
7
6
6
5
5
4
4
4
2
2
1
0
Voor a.s. zondag luidt het programma
B.S.C.—Internos Vlissingen—HulstRoosendaal—
R.A.C. Rood-Wit—T.S.C.GoesDosko Mid-
delburgT erneuzen
Steenbergen momenteel favoriet in de
3e klasse D.
Doordat onze stadgenoten j.l. zondag wegens af-
lasting van de vastgestelde wedstrijd tegen R.K.F.C.
andermaal een vrije zondag hadden, raken zij met
nog slechts drie gespeelde wedstrijden danig achterop.
De drie punten voorsprong die koploper Steen-
Ijfc bergen nu bezit ten opzichte van hare opstrevende op-
volgers is tamelijk geflatteerd, aangezien dit ten dele
voortspruit uit één of twee meer gespeelde wed
strijden. Daar het competitie-seizoen nog in een pril
stadium verkeert mogen de Brabanders hieruit geen al
te optimistische speculatie's maken. Op één compe
titie-dag kan hier een radicale wijziging in de ver
houdingen ontstaan. De afgelopen zondag bood hier
van een voorproefje met een aanschouwelijk voorbeeld.
Steenbergen, als momenteel enige leider van deze
afdeling bood op eigen bodem een waar schutters-
festijn in het duel tegen Odio. De score van deze in
een hoog tempo gespeelde strijd liep regelmatig op
tot 50.
Zeelandia zorgde voor een niet verwachte zege
en dit ondanks het veelbelovende begin van de Sasse
gasten die voor de rust aan de leiding kwamen. Na
de hervatting tapten de groen-zwarten uit een ander
vaatje, maar de schotvaardiigheid was matig. Toch
werd na 20 minuten de stand gelijk en hierna werd
een aan de thuisclub toegewezen strafschop nood
lottig voor Corn Boys dat zodoende met een 21
nederlaag terug naar Zeeuwsclh-Vlaanderen werd ge
stuurd.
De grootste verrassing was de formidabele zege
van Zeeland Sport dat Hontenisse met 8—2 inmaakte.
Bij de rust was de stand hier 2—2 maar in de tweede
helft was de superioriteit van de Vlissingers zo vol
komen dat nog een half dozijn doelpunten aan de
Vlissingse oogst werden toegevoegd, waarvan vijf
van de voet van Schuit.
In Souburg bekampten twee der zwakste zusjes
elkaar en deze matige vertoning was een strijd zonder
P spanning of emotie. R.C.S. nam hier eerst de leiding
doch Halsteren produceerde spoedig de gelijkmaker.
Nog voor de pauze kwam de Walcherse ploeg op
nieuw aan de leiding en daar geen van beide ploe
gen na de rust nog aan scoren toekwam bleef de
stand hier 2—1 ten voordele van de Souburgers.
Enigszins buiten verwachting was ook het duel
te Hoogerheide tussen Meto en Zierikzee. De trico
lores scoorden het eerst doch daarmede was hun
kruit ook finaal verschoten. Zierikzee bracht nog voor
half time de stand op 1 1 en ook in de tweede helft
Hulst
4
3
1
0
11- 4
T.S.C.
4
3
0
1
12- 4
Middelburg
4
2
2
0
8- 6
Internos
4
2
1
1
6- 5
Roosendaal
4
2
1
1
6- 5
Vlissingen
3
2
0
1
4- 2
Rood-Wit W.
4
2
0
2
9- 5
Goes
4
2
0
2
10-11
T erneuzen
4
1
0
3
4- 6
Dosko
4
1
0
3
5- 8
R.A.C.
4
0
1
3
3-11
B.S.C.
3
0
0
3
3-14
Provinciale Zeeuwse Vereniging tot
Bestrijding der Tuberculose.
Deze vereniging heeft vorige week haar jaar
vergadering gehouden. Gedurende het jaar 1958
werden, zo blijkt uit de verslagen, bevredigende
resultaten geboekt bij de t.b.c.-bestrijding in
Zeeland.
Wel werd geconstateerd, dat bij het bevol-
kings-onderzoek nog te veel mensen wegblijven,
terwijl juist onder deze wegblijvers vaak t.b.c.-
lijders blijken te zitten. Dit heeft men althans
in Goes kunnen ervaren.
Jaarverslag Stichting Gezondheidsdienst
voor Dieren in Zeeland.
Uit dit jaarverslag, dat een dezer dagen is
verschenen en dat vanzelfsprekend in de eerste
instantie de belangstelling zal hebben van de
veehouders, valt toch ook wel iets algemeen in
teressants te putten.
Zo blijkt uit dit verslag, dat in Zeeland in
1959 94.887 stuks rundvee aanwezig waren.
Dit aantal vertoont in vergelijking met voor
gaande jaren een aanmerkelijke stijging. In 1958
waren er voornamelijk 87.859 en in 1957 be
droeg dit aantal 84.065.
Het aantal landbouwpaarden loopt echter ge
leidelijk terug. In 1959 bedroeg dit aantal 9940,
vorig jaar 10.701 en in 1957 waren er 11.388.
Gedurende het verslagjaar - van mei 1958
tot mei 1959 - zo lezen wij, kwam in Zeeland
geen enkel bekend geworden geval van mond
en klauwzeer voor.
Uitbreiding kampeerplaatsen op Walcheren.
Mede dank zij de bijzonder fraaie zomer van
1959, een zomer die we niet spoedig zullen ver
geten, is het aantal kampeerders bijzonder groot
geweest.
Men schat, dat in het hoogseizoen op Wal
cheren ongeveer 10.000 personen kampeerden.
Dit aantal gaat de capaciteit van de kampeer
terreinen ver te boven.
Op initiatief van de vereniging van burge
meesters en secretarissen op Walcheren hebben
de burgemeesters van de badgemeenten aldaar
in samenwerking met de Provinciale Planolo
gische Dienst en de Provinciale Vereniging voor
wist de Schouwense ploeg nog twee maal het net te
vinden en de eindstand werd alzo 13.
De stand in de deze afdeling is thans als volgt
Steenbergen 5 4 1 0 213 9
Zierikzee 4 2 2 0 9— 4 6
Zeeland Sport 5 2 2 1 129 6
Zeelandia 5 2 2 1 76 6
Axel 3 1 2 0 6- 5 4
Meto 4 12 1 8—6 4
Odio 4 12 1 8-9 4
Hontenisse 4 2 0 2 612 4
R.K.F.C. 4 1 1 2 4—13 3
Corn Boys 4 0 2 2 46 2
R.C.S. 4 1 0 3 4- 9 2
Halsteren 4 0 0 4 512 0
Voor a.s. zondag luidt het programma
Axel—Meto R.K.F.C.Zeelandia Corn Boys-
Steenbergen OdioR.C.S. HontenisseZierikzee
HalsterenZeeland Sport.
Zeeuwse Zaterdagploegen schoten tekort.
Alleen op Noord-Beveland slaagden twee def in de
4e klasse van het Zaterdagvoetbal uitkomende Zeeuw
se clubs er in één enkel winstpuntje te boeken. En
dit was dan in een, provinciale derby van twee der
meest geduchte Zeeuwse ploegen. Colijnsplaatse Boys
liet zich thuis niet door Arnemuiden kloppen en het
bleef hier bij een gelijk spel (22) een resultaat dat
wel beantwoordde aan de geleverde prestatie's.
Stadgenoot A.Z.V.V. stond voor de hoogst be
zwaarlijke opgave tegen leider Dinteloord te moeten
aantreden. De rood-witten hebben zich in deze uit
wedstrijd op hoogst verdienstelijke wijze van deze taak
gekweten, niettegenstaande zij door invallers .dandg
waren gehandicapt. Dit werkte kennelijk deprimerend
voor het moreel van de ploeg, die zich pas aan de
druk wisten te ontworstelen toen ze reeds tegen een
30 achterstand aankeken. Maar van toen af werd
de tegenstand der Axelaars verbetener, zodat zij aan
de rust ten dele deze achterstand hadden weggewerkt.
In de tweede helft werd de tegenstand van A.Z.V.V.
nog krachtiger en maakten zij nog evenveel doel
punten als de sterke- thuisspelende leidersploeg, zodat
we hier een eindstand van 64 mogen noteren. We
mochten ditmaal tot ons leedwezen geen uitgebreid
verslag ontvangen zodat we hieromtrent niet meer
kunnen vermelden.
De uitslagen in deze afdeling waren Dinteloord
A.Z.V.V. 64; Nieuwdorp.Good Luck 12: The
Gunners—Sprang 0—9 V.V.N.—Zwaluwse Boys
43 Colijnsplaatse BoysArnemuiden 22 S.S.C.
Rillandia 21.
De stand luidt hier thans
Dinteloord 6 4 2 0 2010 10
S.S.C. 6 4 I 1 14- 9 9
Good Luck 6 4 0 2 145 8
Sprang 6 3 2 1 17- 7 8
Arnemuiiden 6 3 2 1 20J2 8
V.V.N. 6 3 12 19-14 7
Rillandia 6 3 0 3 1014 6
Nieuwdorp 6 2 13 12—11 5
Colijrispl. Boys 6 1 2 3 715 4
The Gunners 6 114 1021 3
A.Z.V.V. 5 1 0 4 8-21 2
Zwaluwse Btrys 5 0 0" ,J5 5—18 0
Vreemdelingenverkeer de handen ineen geslagen
om te trachten in de toekomst aan de nog steeds
toenemende stroom van kampeerders de nodige
plaatsruimte te bieden.
Aangezien uitbreiding van de terreinen niet
steeds mogelijk is, wordt in eerste instantie ge
dacht aan een goede kampaccomodatie en een
goede leiding, waardoor tot op zekere hoogte
meer kampeerders kunnen worden opgevangen.
Ook gaan de gedachten in de richting van
kampeerterreinen rond het te vormen Veerse
Meer.
Sluisdeuren bij Katseveer geplaatst.
De heren ingenieurs en aannemers van de
Deltawerken hebben hun vakbekwaamheid weer
eens getoond bij het aanbrengen van de deuren
in het sluizencomplex bij Katseveer. Binnen
enkele uren konden namelijk de stalen sluisdeu
ren, elk met een gewicht van 42 ton, in hun
scharnieren worden gehangen. De afmetingen
van deze deuren zijn 9,50 x 10,50 meter. Op
21 oktober a.s. hoopt men de basculebrug over
de twintig meter brede sluis aan te brengen.
Zeeland helpt de door droogte getroffen
landbouwgebieden
Zoals bekend is. zijn vele landbouwbedrijven
en veehouderijen op de lichtere gronden door
de grote droogte van dit jaar wel bijzonder ge
troffen. Met name in de provincies Drente en
Overijsel is dit het geval, waar de toestand ramp
zalige gevolgen heeft aangenomen.
In Zeeland wordt thans een grootscheepse
actie gevoerd om naar deze getroffen bedrijven
voedergranen, bietenkoppen, stro en hooi te
verzenden. Zo nodig zullen militaire vracht
wagens voor het vervoer worden ingeschakeld.
Taartjeskermis te Groede.
De eerste woensdag in oktober houdt men te
Groede de traditionele „taartjeskermis". Van
kermisbedrijven is nu echter op die dag niets te
bespeuren, maar van de taartjes echter wel. Het
betreft dan wel niet het gewone gebak, dat in
de volksmond taartjes wordt genoemd, maar het
zijn de bij ons ook wel bekende „paptaarten".
Op de eerste woensdag in oktober moeten na
melijk naar oud gebruik te Groede zoveel moge
lijk paptaarten worden verorberd.
Zeeuwse Verkeersdag te Vlissingen.
Het Nederlands Verkeersinstituut heeft in
samenwerking met verschillende Zeeuwse in-
stantie's deze week te Vlissingen de Zeeuwse
Verkeersdag gehouden, welke onder de leiding
stond van dr. ir. M. H. Damm\ Er waren
ruim tweehonderd deelnemers aan deze dag.
De commissaris der Koningin, jhr. mr. A. F.
C. de Casembroot, sprak een begroetingswoord,
evenals de burgemeester van Vlissingen, mr.
B. Kolff.
De industrie-adviseur van het provinciaal be
stuur van Zeeland, dr. ir. F. Q. den Hollander,
heeft een rede gehouden, waarin hij uiting gaf
aan zijn geloof in Zeelands toekomst. Met name
zag hij grote mogelijkheden voor het Sloeplan
en de beide Scheldeoevers in het algemeen.
Ook ds. H. C. Kuiler, lector aan de Eco
nomische Hogeschool te .Rotterdam wees op de
grote mogelijkheden van Zeeland, gezien de
grote internationale vervoersstroom die door
deze provincie gaat.
Drs. Verburg, directeur van het Economisch
Technologisch Instituut voor Zeeland, ging de
ontwikkelingskansen na bij het moderne ver
keer. Hij noemde onder meer als stimulerings
middelen voor de naaste toekomst de vaste oever
verbinding over of door de Westerschelde, een
gunstige tarievenpolitiek voor het kanaal Ter-
neuzen - Gent, steun aan het Haringvliet e.d.
Inbraak in het Jansenius-Lyceum te Hulst.
In de nacht van zaterdag op zondag is inge
broken in het Jansenius-Lyceum te Hulst. De
dader(s) heeft zich toegang tot het gebouw ver
schaft door eerst het slot van het hek en daarna
het slot van een achterdeur te forceren. Hierna
heeft hij nog het slot van de kamer van de
secretaresse geforceerd.
De inbraak werd ontdekt door de concierge,
die toen hij van huis wegging constateerde dat
de gordijnen van genoemde kamer dicht waren
en een onderzoek instelde met het voornoemde
resultaat. Ook vond hij de klink van de brand-
kastdeur op de grond liggen.
Hij waarschuwde onmiddellijk de rector van
het Lyceum, waarna de politie werd gealarmeerd.
Uit het feit dat kantoormachines e.d. onge
moeid waren gelaten, bleek dat het in hoofdzaak
om geld te doen was.
De geboortedatum van een plaats is niet ge
makkelijk op te geven. Er is een groot verschil
tussen het zich bevinden van enige huisjes op
een zekere plaats en het daarzijn van een ge
meenschap van bewoners, hetwelk door een
dorps- of stadsnaam een zekere bekendheid in
de omgeving geniet.
Wanneerlezen we het eerst van het bestaan
van de plaats, welke Axel genoemd werd
Volgens Grammaye „Antique Flandria" zou
een zekere Godebert, heer van Axel, aldaar in
de 9e eeuw een klooster van St. Salvator ge
sticht hebben. Toch zal dit klooster maar een
twijfelachtig bestaan gehad hebben, gezien in
verband met de strooptochten der Noormannen
tot circa 881. Of het klooster moet na 881 ge
sticht zijn.
Want wat was het geval
We lezen, ik meen in het boek van prof. Jan
de Vries „De wikingen in de lage landen bij
de zee", dat „Karei de Groote in 811 naar Gent
ging om te bezien, hoe men de vloot bouwde
om tegen de Noormannen op te trekken en hun
menigvuldige invallen te belemmeren.
Prof. de Vries vertelt ons, hoe de Noorman
nen in 836 een rooftocht ondernamen tegen de
Vlaamse steden, waarbij Antwerpen het moest
ontgelden. Telkens als de Noormannen aan deze
kust verschenen, drongen ze steeds verder
Vlaanderen binnen, zodat in 845 de Abt en de
monniken van Gent, die hun relieken al naar
St. Omer hadden gebracht, het raadzaam oor
deelden naar Laon te vluchtem
In 864 verscheen een vloot der Noormannen
aan de Vlaamse kust, maar de tegenstand, die
hun geboden werd, was te krachtig en ze moes
ten het plan, om daar te plunderen, opgeven.
In 878 kwam een troep van die rovers naar
Gent onder aanvoering van Sigfrid en Godfried.
In het begin van 880 was Doornik ten offer
gevallen aan de rooflust van het Noorse leger.
Gent was een van hun winterkwartieren.
In 881 werden de Noormannen door koning
Lodewijk aangevallen en verslagen, waarna deze
streek van hen bevrijd werd en zij zich te Els-
loo aan de Maas vestigden.
Dientengevolge stel ik het ontstaan van Axel
omstreeks die tijd en acht ik de naam onzer
plaats van Noorse afkomst. Misschien verbleven
hier Noormannen in een winterkwartier en werd
deze plaats genoemd naar een der Noorse aan
voerders.
Zeker is het, dat de naam altijd is gespeld
met een X. Er zijn wel anderen, die menen, dat
de naam verband houdt met een samenvoeging
van Ake en Sele. Deze naam zou dan betekenen
Gelegen aan het water. Dit water zou dan moe
ten geweest zijn de Bolixate of de Blije. Dit
blijft een vraag, al houdt ik Axel - in deze
spellingsvorm - voor een naam van Noorse
afkomst.
Jacob de Hondt vertelt in zijn door de heer
De Mul vertaalde geschiedenis (zie jaarboekje
Oudheidkundige Kring 1939-'40) In de tijd
van graaf Boudewijn metten scoonen baerde zo
en was Axele maar een cleen passagie bij eender
havene geleghen dat een haare was van der zee
ende een van zeven havenen van Vlaanderen
geleghene gelijk Axele, Hulst, Biervliet, Greve-
ringhe, Duvnkercke, Nyeupoirt, Oostende ende
in elc es zulc een privilegie datse al Vlaanderen
deure vrij zijn van tolle. (Boudewijn metten
scoonen baerde regeerde van 988 - 1036). Dit
komt dus wel wat overeen met de stelling dat
Axel in 988 bestond en een havenplaats was.
Maar de afleiding van de naam Axel wil De
Hondt op de volgende vreemde manier verklaren
(blz. 48) Ende in desen tijd bij deze passagie
van Axele bij denberghe vander Clincke woende
een man, die hiet Axil of Ax op den hil. Ende
van die mans name, om dat hij op den il woende
ende hij hiet Ax daer huut hietmen die passagie
Axil ende alzoo est ghecommen dat nu Axele
heet.
Hij vertelt verder op blz. 157 dat er eerst
een capel was te Boechaute, dat er daarna een
werd gewijd te Aendijck, waarna er in 1100 te
Axel een werd gebouwd.
Alzo „Ende daer woende een rudder ghe-
heeten Robrecht of Robert". Ook vermedt hij
dat de te Axel gebouwde kerk gewijd werd
„aan die heiige Apostel Petrus en dat op ver
zoek van die edelman, heer Robert, ridder en
erfelijk heer van Axel".
Op blz. 163 van het jaarboekje 1939-'40
wordt weergegeven, wat door hem wordt ver
teld In het jaar 1200 verrees de heuvel, die
midden in de kerckheede stond uit het rond-
liggende water en de grond werd uitgegeraven
en tot een heuvel opgestapeld en op dien heuvel
werd een grote burcht gebouwd met vier vier
kante torens. In dien burcht woonde een zekere
Olivier van Axel".
Over die Clincke, dat zeker een opgeworpen
heuvel moet zijn geweast, komen we terug bij
het bespreken van de Processies, die in Axel
gehouden werden. Waar wij bij „Clincke" aan
een verhoogde of hogere plaats of heuvel denken
(denk aan Clingen of Dorp Clinge), daar dacht
De Hondt (blz. 157) aan het klinken of slaan
op een bekken.
We moeten de geschiedenis van Axel van
vóór 1492 maar opbouwen uit boeken als van
De Hondt of andere. Het Axels archief begint
maar met 1492. Wellicht worden later in de
Belgische archieven nog bijzonderheden uit de
geschiedenis van Axel van vóór 1492 aange
troffen.
