De Gemeentebegroting van Axel
voor het jaar 1960
Van Godenspijs en Specerij
ZENUWRUST
4.000,-
3.268,80
85.814,20
1.680,—
164.383,70
610.284,48
48.630,75
25.721,—
1.317.435,11
900.093,56
2.217.528,67
Wordt weer fit
van lijf en leden, bevrijd van
Uw rheumatiek.
Door een bloedzuiverende kuur
met Kruschen Salts.
BEKENDMAKINGEN
nodig voor rustig denken
en werken en goede nachtrust
Mijnhardt's Zenuwtabletten
Dezer dagen is weer een lijvig stuk werk door
Burgemeester en Wethouders van Axel aan de heren
raadsleden toegezonden de begroting voor het jaar
1960 van de gemeente en van de bedrijven. Voor het
Dezer dagen is weer een lijvig stuk werk door
eerst zijn thans ook de bedrijfsbegrotingen vermenig
vuldigd en aan de raadsleden toegezonden.
Zoals bekend zal zijn, liggen deze stukken voor
het publiek op de gemeente-secretarie ter inzage, ter
wijl zij zelfs voor belangstellenden in afschrift
tegen betaling verkrijgbaar zijn
Benaming
Vroegere diensten
Algemeen Beheer
Openbare Veiligheid
Volksgezondheid
Volkshuisvesting
Openbare Werken
Eigendom, niet voor openb. dienst
Openbaar gew. lager onderwijs
Openbaar uitgebr. lager otaderw.
Openbaar kleuteronderwijs
Bijz. gewoon lager onderwijs
Bijz. voortgezet gewoon 1. o.
Bijz. uitgebr. lager onderwijs
Bijz. buitengew. lager onderwijs
Bijzonder kleuteronderwijs
Overig lager onderwijs
Middelbaar onderwijs
Hoger onderwijs
Nijverheidsolnderwijs
Overig O. K. en W.
Maatschappelijke steum.
Economische aangelegenheden
Belastingen
Algemene uitkeringen
Kasvoorzieningen
Overige inkomsten en uitgaven
Onvoorziene uitgaven
Verrekeningen
TOTAAL
Inkomsten
Memorie
3.500,20
1.259,81
2.240,-
169.240,32
94.065,56
40.912,66
39.800,-
2.988,59
6.147,98
13.447,06
50,-
Memorie
De gemeentebegroting, die wel als het voornaamste
stuk kan worden beschouwd, omdat daarin ooik de
resultaten van de bedrijfsbegrotingen verwerkt zijn,
geeft hog steeds een somber beeld van de gemeente-
financiën. Op de gewone dienst vertoont zij namelijk
een tekort van niet minder dan 123.000,—.
De kapitaa'ldienst geeft een tekort aan van ruim
1 fnillioen, namelijk om precies te zijn 1.021.053,95.
Als wij de totalen van de verschillende hoofd
stukken nagaan, dan blijkt daaruit het volgende
Uit dit betrekkelijk dorre overzicht valt bij aan
dachtige bestudering al heel wat te lezen en te leren.
Wij komen daarop in, een volgen'd artikel nog wel
nader terug.
Burgemeester en wethouders betreuren het tekort
ten zeerste. Zij schrijven n.l. in het voorwoord bij
de begroting aan de Raad
Het is met gemengde gevoelens, dat wij U hierbij
de ontwerp-gemeentebegroting voor het dienstjaar 1960
aanbieden.
Dit ontwerp toch, dat op de gewone dienst een
tekort aangeeft van 123.000,—, moest samengesteld
worden, uitgaande valn de bestaande regelingen, welke
vermoedelijk voor 1960 niet meer zullen gelden.
De voornaamste bronnen van inkomsten der ge
meente zijn, zoals bekend, de uitkeringen uit het
Gemeentefonds op grond van de V/et regelende de
Financiële Verhouding tussen het Rijk en gemeenten.
Reeds twee jaar achtereen schreven wij in ons
voorwoord, dat nog steeds geen definitieve financiële
verhoudingsregeling tot stand was gekomen.
Dit geldt ook thans nog.
J Weliswaar is door de regering een wetsvoorstel bij
de Staten-Generaal ingediend, waarbij deze zaak defi
nitief geregeld wordt, doch uit dit wetsontwerp kan
momenteel nog niet worden berekend, welke uit
keringen hieruit voor onze gemeente zullen voort-
Vloeien,
Wanneer dit ontwerp ongewijzigd door de Staten-
Generaal zou worden aangenomen, dan zal daaruit
een zeer ingrijpende begrotingswijziging voortvloeien,
waarbij vele begrotingsposten zullen moeten worden
herzien.
Bij schrijven van 21 oktober 1958 werd, ter uit
voering van het betreffende1 raadsbesluit, onder over
legging van uitvoerig cijfermateriaal, de minister van
Binnenlandse Zaken verzocht, de uitkering per in
woner uit het gemeentefonds voor het jaar 1959 zo
danig te verhoeden, dat een voor onze gemeente rede
lijk te achten verzorgingspéil zou kunnen worden ge
handhaafd,
Tot op heden heeft ons nog geen enkele reactie op
dit verzoek bereikt, zodat de gemeente voor het jaar
1959 moet werken met een nog steeds niet goedge
keurde begroting, welke werd ingezonden op 22 ok
tober 1958, en die na de 10e wijziging een tekort ver
toont van 70.000,—,
Het zal U duidelijk zijn, dat er op deze wijze voor
ons zeer weinig is, dat als uitgangspunt voor het
samenstellen der ontwerp-begroting voor de dienst
1960 kan dienen.
Een ander aspect is het tekort aan langlopende
financieringsmiddelen voor het doen van kapitaals
uitgaven
Weliswaar moet met erkentelijkheid worden ver
meld, dat tot nog toe de N.V. Bank voor Ned. Ge
meenten door een vlotte medewerking het ons in vele
gevallen mogelijk heeft gemaakt de door Ged. Staten
goedgekeurde kapitaalswerken uit te voeren door het
beschikbaar stellen van financieringsmiddelen, doch
dit neemt niet weg, dat door de stringente bepalingen
op het gebied van de investeringen het doen van
kapitaalsuitgaven zeer wordt bemoeilijkt-
Uitgaven
Memorie
169,704,23
55.278,18
43.348,01
216.739,05
284.901,46
30.261,65
75.691,17
1.480,
9.17
83.243,91
2.370,-
42.066,71
12.150,-
14.093,78
3.395,-
30.670,-
5.080,-
83.140,40
20.653,89
172.539,87
4.901,32
1.139,72
Memorie
47.362,50
27.534,47
12.680,62
1.440.435,11
900,093,56
2.340.528,67
Batig slot
Memorie
10.651,01
163.243,98
610.284,48
1.268,25
785.447,72
785.447,72
Nadelig slot
Memorie
166,204,03
54.018,37
41,108,01
47.498,73
190.835,90
35.891,17
1.480,-
9,17
80.255,32
2.370,-
35.918,73
12.150,-
646,72
3.345,
30.67Ö,—
5.080,-
79.140,40
17.385,09
86.725,67
3.221,32
1.813,47
12.680,62
908.447,72
908.447,72
Dit laatste is ook voor een belangrijk deel het ge
volg van het feit, dat door het tekort op de gewone
dienst in vele gevallen bezwaarlijk dekkingsmiddelen
kunnen worden aangewezen.
Een uitvloeisel hiervan is weer, dat momenteel voor
het doen van kapitaalsuitgaven, waarvoor geen dek
kingsmiddelen kunnen worden aangewezen, de toe
stemming van de minister van Binnenlandse Zaken
moet worden gevraagd.
Ondanks al deze moeilijkheden en onzekerheden
hebben wij gemeend, de ontwerp-begroting voor de
dienst 1960 zo tijdig gereed te moeten maken, dat de
wettelijk gestelde termijnen in acht worden genomen.
Wachten tot de onzekerheden opgeheven zijn, zou
zeker tot gevolg hebben, dat de begroting niet vóór
1 januari 1960 zou kunnen worden ontworpen.
Een ander onderwerp, dat ons voortdurend met
zorg vervult, is de woningvoorziening. Nog steeds
konden de voor dit jaar aan de gemeente toegewezen
18 woningwetwoningen niet worden gebouwd omdat
de inschrijvingsbedragen boven de curve-prijs lagen.
Niettemin blijven wij ijveren om de bouw van dit
complex zo spoedig mogelijk te gunnen.
De particuliere bouwactiviteit is nog steeds ver
heugend zoveel mogelijk wordt deze door ons ge
stimuleerd en ondersteund. De verbeteringen aan de
48 woningwetwoningen konden nog steeds niet uit
gevoerd worden. Wij hopen echter, dat deze lijdens
geschiedenis spoedig achter de rug zal zijn.
De sanering van de Oudewijk vordert, mede als ge
volg van het begrotingstekort en het gebrek aan vaste
financieringsmiddelen, zeer moeizaam.
Omtrent een rijksbijdrage in de kosten van deze
sanering is nog niets bekend. Wij hopen, dat hier
over als resultaat van recente besprekingen binnen
niet al te lange tijd meer bekend zal worden.
Hetgeen wij in ons voorwoord bij de ontwerp-be
groting voor de dienst 1959 mededeelden ten aanzien
van het onderhoud van straten en pleinen, is 'nog On
verminderd van kracht.
De uitbreiding van de R.K. Lagere School zal nog
in de loop van 1959 gereed komen.
Ook de LandbiJ whuishoudschool zal dit jaar nog
in gebruik kunnen worden genomen.
De Chr. L.T.S. blijkt in een behoefte te voorzien
de praktijklokalen aan de Polenstraat komen even
eens in 1959 gereed.
De plannen voor de bouw van een openbare
kleuterschool vorderen gestadig, maar langzaam.
Hetgeen hierboven werd geschreven, moest tot ons
leedwezen voor een aanzienlijk deel in mineurtoon ge
steld worden. Dit moge U en ons aansporen, om door
gezamenlijke krachtsinspanning en door een zo zuinig
mogelijk beheer te trachten in het komende jaar voor
Axel te bereiken, wat voor haar als centrum-gemeente
van Oost Zeeuwsch-Vlaanderen nodig en wenselijk is,.
Axel, 30 juli 1959.
Burgemeester en wethouders van Axel,
PREDIKBEURTEN.
Zondag 13 september 1959.
Ned Herv. Kerk. 10 uur Vicaris S. dtn Blaauwen,
2.30 uur Ds. P. J. Pennings.
Geref. Kerk (Kerkdreef) 10 uur en 2.30 uur Ds.
A. Kuiper.
Geref. Kerk (Pironstraat). 10 uur en 3 uur Ds.
A van Leeuwen.
Geref. Gemeente. 10 uur en 2.30 uur Leesdienst.
ZONDAGSDIENST ARTSEN.
12 13 september Dokter K. Boer.
Kruschen's aansporende werking op Uw bloedzuive
rende organen geeft deze weer jeugdige kracht. Uw
bloed gaat weer sneller stromen pijnverwekkende
onzuiverheden kunnen zich niet meer vastzetten en
zo verdwijnt de oorzaak van die slopende pijn. U moet
niet wachten U moet vandaag met Kruschen be
ginnen en zo Uw Rheumatische pijnen uitbannen
radicaal.
Ingez. Med.
GEMEENTEBEGROTING EN BEGROTINGEN
VAN TAKKEN VAN DIENST.
Burgemeester en wethouders van Axel brengen ter
openbare kennis, dat de begroting van de inkomsten
en uitgaven der gemeente voor het dienstjaar 1960,
alsmede üe begroting vaia het Gemeentelijk Woning
bedrijf, het Gemeentelijk Gasbedrijf, de Vleeskeurings
dienst en het Burgerlijk Armbestuur voor genoemd
dienstjaar, van heden tot de dag der behandeling in
de raad, ter gemeentesecretarie voor een ieder ter
lezing zijn nedergelegd en, tegen betaling der kosten,
algemeen verkrijgbaar zijn gesteld.
Axel, 1 september 1959.
Burgemeester en wethouders van Axel,
De secretaris,
P. G. v. d. Bosse.
De burgemeester.
Van Oeveren.
KOSTELOZE INENTING OF HERINENTING
TEGEN POKKEN.
Burgemeester en wethouders va(n Axel maken be
kend, dat op maandag 14 september 1959, des na
middags om 3 uur in het consultatiebureau van het
Groene Kruis, Oosterstraat, alhier, gëlegenheid zal
worden gegeven tot kosteloze inenting of herinenting
tegen pokken.
Men wordt verzocht trouwboekje mee te brengen.
Axel, 9 september 1959.
Burgemeester en wethouders van Axel,
De burgemeester, De secretaris,
Van Oeveren. P. G. v. d. Bosse.
BEKENDMAKING.
Burgemeester en wethouders van Axel maken be
kend, 'dat bij beschikking van 1 september 1959 aan
de Zeeuwsch-Vlaamse Tramweg Mij N.V., gevestigd
te Terneuzen, overeenkomstig artikel 32 der Wet
Autovervoer Personen vergunning is verleend voor
uitvoering van groepsvervoer binnen deze gemeente
voor het vervoeren van schoolkinderen uit de ge
huchten en buitenwijken Steenovens, Watervliet,
Fort, Kijkuit en omgeving.
De vergunning geldt voor de tijd van 1 september
1959 tot en met 31 maart 1960.
Axel, 9 september 1959.
Burgemeester en Wethouders van Axel,
De burgemeester, De secretaris,
Van Oeveren. P. G. v. d. Bosse.
ONTHEFFING SLUITINGSUUR.
De wnd. burgemeester van Axel maakt bekend,
dat alle vergunnings- en verlofslokaliteiten in de ge
meente op vrijdag 18 september tot 1 uur en op
zaterdag 19 september tot 23.45 uur voor het publiek
geopend mogen zijn.
Axel, 11 september 1959.
De wnd. burgemeester van Axel,
KESBEKE.
EEN SPIJS DIE HET GROOTSTE DEEL VAN DE BEWONERS ONZER AARDBOL TOT
HOOFDVOEDSEL DIENT EN NOOIT VERVEELT, MOET WEL BIJZONDER ZIJN.
DOOR DE EEUWEN HEEN HEEFT ZICH RONDOM DE RIJSTTAFEL EEN VERFIJNDE
EETCULTUUR ONTWIKKELD.
De burgemeester-,
Van Oeveren.
De secretaris,
P. G. v. d. Bosse.
Volgens de Javaanse legende over de oorsprong van
de rijst, is dit gewas van goddelijke herkomst. Het
zou voor het eerst aangetroffen zijn op het graf van
een beeldschone prinses, Tisina Wati genaamd. Zij
had als wens te kennen gegeven niet met de vorst
der Goden, haar schepper èn minnaar te trouwen,
voordat 'hij haar o.a. een spijs bezorgd had, die nooit
verveelde. Aangezien de vorst zich voortijdig aan
haar vergreep, stierf zij.
Een spijs, die nooit verveelt en toch het grootste
deel van de bewoners onzer aardbol tot hoofdvoedsel
dient, moet wel bijzonder zijn. Haar herkomst is niet
met zekerheid vastgesteld. Sommigen menen, dat deze
in Centraal-Afrika ligt, anderen denken dat ze in
India of Indonesië te vinden is. Doch waar ze ook
vadaan mag komen, de rijstcultuur is al zeer oud.
De voedingswaarde van de rijst komt in grote trekken
overeen met die van andere granen. Dat het zilver
vlies het pericarp met de aleuronlaag een hoog
gehalte heeft aan vitamine B,~ is overbekend. Dat de
eiwitten van de rijst door hun hoge lysine-gehalte af
wijken van de eiwitten der andere graansoorten is
minder bekend. Het is zeer belangrijk voor landen,
waar het gebruik van dierlijk eiwit niet of vrijwel niet
voorkomt.
In verschillende landen heeft zich door de eeuwen
heen rondom de rijst een verfijnde eetcultuur ont
wikkeld. We zien dit in sommige delen van China,
maar ook op Java, voornamelijk in het Midden en
Oostelijke deel van dit eiland en op Sumatra's West
kust.
Invloeden van buiten af.
De rijstmaaltijd in de genoemde streken kan geheel
bereid worden met producten uit eigen land, hetgeen
samenhangt met de veel voorkomende erfbeplanting
voor eigen gebruik.
Toch is de rijsttafel niet van vreemde smetten vrij
gebleven. In de eerste plaats liet de invloed zich
gelden van Chinese zijde. Hier kwam de sojaboon
vandaan en de vele producten, die er van gemaakt
worden: tempé (soja schimmelkoek), tahoe (soja-
kaas) de mi, soön en vele andere vermicelli-achtige
producten. Zij vonden een vaste plaats in het volks
menu. Het regelmatig gebruik van tempé en tahoe bij
de rijst geeft een waardevolle aanvulling op de
eiwitten.
Arabische invloed is duidelijk merkbaar in streken
met een Mohammedaanse bevolking. Het gebruik
van geitevlees, dadels, minjak samin (een soort ran
zige kamelenboter) en speciale rijstgerechten, zoals
Nasi Boekhari geven daar blijk van.
Tot slot heeft ook het Westen invloed gehad. Het
gebruik van tarwebloem, aardappelen, margarine en
boter, witte kristalsuiker heeft soms wijzigingen in de
bereidingswijzen' aangebracht.
Bij de keuze van de gerechten gaat men zeer
zorgvuldig te werk.
Hoofdzaak van het maal is altijd mooie, zonder
zout drooggekookte rijst of een bijzondere rijstschotel.
Soms neemt de kleefrijst of ketan hierbij de plaats in
van de droge rijst, soms worden mengsels van beide
gebruikt, soms ook is het zelfgestampte rijstemeel,
dat als een soort pap het hoofdbestanddeel van de
maaltijd vormt. Om de rijstschotel heen wordt een
aantal bijspijzen gegroepeerd. Hierbij gaat men zeer
zorgvuldig te werk en men treft in verschillende land
streken specifieke bereidingswijzen en verschillende
combinaties aan.
Laten wij ons beperken tot de Javaanse keuken.
De eenvoudigste wijze, waarop de rijst wordt ge
bruikt, is met één of meer Spaanse pepers en zout.
Een iets uitgebreidere maaltijd kan verder voorzien
zijn van een stukje gebakken tempé of vis, zo moge
lijk met rauwe groente (lalab) of een sajoer. Bij
verdere uitbreiding komen er dain, vaak een of meer
sambalgorengsoorten bij en nog een gekruid gerecht,
waarvan vis, vlees, kip of eieren het hoofdbestanddeel
vormen.
Het groentegerecht kan zeer vochtrijk zijn, zoals
een sajoer. Deze vertoont enige overeenkomst roet een
niet-gebonden soep, waarin verschillende groente
mengsels worden verwerkt. Het kan ook zijn, dat een
vlees- of visgerecht met veel bouillon wordt opge
daan,, b.v. in de vorm van een piendang, zodat een
vochtig groentegerecht achterwege kan blijven. Dan
kan er een gesmoord groentegerecht met weinig vocht
(„toemis") of ander groentegerecht zonder vocht voor
in de plaats komen.
De soorten sambal, waaronder we de vele variaties
verstaan van de eenvoudige sambal oelek (uit Spaanse
peper en zout bereid) en de meer ingewikkelde sambal
gorengsoorten in droge en natte vorm, hebben alle
sléchts gemeen, dat er Spaanse peper in voorkomt.
De te kiezen- soorten worden op de sajoer afgestemd.
Het vlees, vis-, kip-, eventueel eigerecht wordt ge
kozen in verband met de aard van de maaltijd. Alleen
de welgestelden kunnen hiervan iets in de dagelijkse
maaltijden gebruiken en dan zijn de hoeveelheden
meestal nog zeer klein, zeker vergeleken bij de in ons
land gebruikelijke portie's. Zij variëren van de ge
droogde, gebakken vis tot zeer ingewikkelde en be
werkelijke satésoorten (gekruide vlees- en visgerech
ten, die meestal op stokjes gestoken geroosterd en
met een bepaalde sambal opgediend worden), ge
stoomde gehaktsoorten of stukjes van genoemde in
grediënten, in een sterk gekruide saus bereid.
Verder moet er altijd iets te knabbelen zijn, zoals
kroepoek en empingsoorten (met emping of kripik
wordt een kroepoeksoort aangeduid, waarbij geen ge
bruik gemaakt is van een deeg met cassavemeel, maar
van een onvermengd product, b.v. de platgeslagen ge
stoomde pitten van de melindjovrucht, dunne schijfjes
aardappel of cassavewortel eventueel andere knollen,
die krokant gebakken worden), gebakken pinda's of
sojaboontjes of groente, gebakken stukjes dengdeng
(gedroogd vlees) enz.
(Slot volgt)
