AXELSE COURANT
Contra het Delta-plan
Rassenhaat in Amerika
-
J. 0 VINK
el» «WTJ
Frankering bij abonnement, Axel
1 ZATERDAG 11 OKTOBER 1958
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT HE/ WOENSDAG EN ZATERDAG
73e Jaargang No. 2
Het zojuist verschenen nummer van het
staande ontboezeming van. Dr. P. H.
Het „Zeeuws Tijdschrift" wil aan hen, die
de totstandkoming van het Delta-plan niet
toejuichen maar betreuren, de gelegenheid
geven zich uit te spreken. Wij verheugen
ons daarover, want het is hun goed recht
cn de betekenis van de nationale zaak, die
hier aan de orde is, vereist de vaststelling,
dat de beslissing het Delta-plan te onder
nemen, evenzeer als zijn schielijke uitvoering,
zonder weerstand haar beslag heeft gekre
gen. Wij vragen ons echter af komt het
verzet niet te laat Het wets-ontwerp is
met opmerkelijke snelheid door de Staten-
Generaal gewandeld en heeft in ons open
baar leven niet de aandacht genoten, die het
verdient.
Men kan vaststellen, dat zijn verdedigers
beschikten over een rijkdom van argumenten.
Niet alleen gold hier de noodzaak Zeeland
definitief tegen de overrompeling door het
water te beschermen, maar het plan ver
toonde ook positieve voordelen ten bate van
('e Zeeuwse landbouw en landarbeiders, van
wie er door de mechanisatie in de agrarische
bedrijven, velen tot werkloosheid en daar
door tot emigratie worden gedoemd. Dan
was er het motief, dat Zeeland uit zijn iso
lement moest worden verlost en men kan,
ten slotte, het Delta-plan zien binnen het
geheel vian maatregelen, die het Westen des
iands van zijn problemen moeten bevrijden.
Indien er een volksstemming over het Delta
plan zou worden gehouden, dan zou te ver
wachten zijn een goedkeuring van de meer
derheid der Zeeuwen.
Maar er zijn ook tegenstanders en hun
bezwaren hebben onvoldoende gegolden. De
garnalen-visserij en de oester- en mossel
cultures te Yerseke en Bruinisse worden ge
dupeerd. Velen vragen zich af. of men Zee
land, dat men door het Delta-plan voor goed
wil beveiligen, gedurende de tijd van zijn tot
standkoming niet weerloos laat tegen nieuwe
stormrampen. En er zijn ingenieurs die menen
dat verbreding en verhoging der dijken
mogelijk en doeltreffender is dan het grootse
Delta-plan.
Het valt te betreuren, dat de oppositie zich
tot dusver niet heeft geopenbaard in uit
spraken van deskundigen, wier gezag even
wichtig is aan dat van bekwame ingenieurs
van onze Waterstaat. Het ontwerp is te
weinig als 'strijdvraag behandeld. Essentiële
rnderdelen er van waren al in uitvoering
voor dat het door de Staten-Generaal was
aangenomen.
Wij menen in de hierbovenstaande regels
het feit der oppositie te hebben vastgesteld.
Wij hopen, dat de deskundigen, die zich
tegen het Delta-plan en in het bijzonder het
,,drie-eilandenp?an(" verzetten, spoedig in
het geweer zullen komen, want een project
dat in het begin van uitvoering verkeert is
nog voor wijzigingen vatbaar. Maar zij
moeten haast maken, want de zuigers
pompen al.
Wij zijn geen ingenieurs en wij willen ons
niet vermeten het woord te voeren op het
terrein hunner deskundigheid. Maar wel wil
len wij de aesthetische en historische be
zwaren aan de orde stellen, die tegen de
weidse onderneming rijzen bij den cultuur
mens, den literator.
Het Delta-plan tast de bijzondere eigen
heid aan van Zeeland, Nederlands schoon-
stc gewest. De vrctcig doet zich terstond
voor, wanneer wij onis in deze aesthetische
mijmeringen begeven, of dringende oecono-
misohe en sociale belangen mogen geofferd
worden aan een droom. Op de in het begin
v,an juli gehouden vergadering van „De
vrienden van Veere' heeft Drs. Verburg,
met heimwee in het hart, geantwoord. „Wat
wilt U", zo klonk het door uit zijn woorden,
„Het Delta-plan, dat de schoonheid van
Zeeland geweld aan gaat doen, behoedt ons
niet alleen tegen de ondergang in de wate
ren, maar het komt ook tegemoet aan an
der Zeeuwse noden, het is voor de Zeeuwen
onontbeerlijk. Ettelijken hebben uit hun land
moeten wegtrekken omdat er voor hen geen
brood meer is, nu de mankracht in de land
bouw moet wijken voor de machine. Er
moet nieuwe arbeidsgelegenheid komen. Het
gewest heeft in zijn geïsoleerde positie geen
toekomst.
Als men zelfs deze voor het historische
schoon van Zeeland ontvankelijke verdedi—
.Zeeuws Tijdschrift" bevat o.m. onder-
Ritter Jr.
qer v.an het Delta-plan hoort betogen, dan
krijgt men de indruk, dat het de panacee is,
die alle oeconomische en sociale kwalen
waaraan Zeeland lijdt, kan genezen. Maar
wij moeten afwachten, of de argumenten,
waarvan zich de verdediging van een kunst
matig herschapen Zeeland bedient, niet even
zo vele hypothesen blijken, die door de toe
komst worden gelogenstraft. Het Delta-plan
blijft een millioenen verslindend risico. Het
kan de weldaden brengen, die men er van
verwacht, maar de toestand kan zich oo
anders ontw'ikkelen dan de huidige vermoe
dens aanwijzen.
Mag men, zelfs in perioden van de sociale
en oeconomische urgentie van een maatregel,
het element van de schoonheid van een land
schap met prachtige oude steden veronacht
zamen De ontwerpers en uitvoerders van
het Delta-plan beantwoorden deze vraag in
zekere zin even ontkennend als zij, die naar
het oude, onvergelijkelijke Zeeland terug
hunkeren. En zij hebben ook met de daad
qetoond, dat zij zoveel mogelijk voor het
nieuwe landschap een bevredigende aesthe
tische oplossing wilden vinden. Er is veel
gedokterd aan het aspect der veranderende
qebieden, ontelbare instanties zijn daarbij ge
raadpleegd en men heeft geenszins verzuimd
zich van de recreatievraagstukken reken
schap te geven. De vereniging „De vrienden
van Veere" is geboren, maar wie zich had
-voorgesteld dat zij de aantasting van het
'wezen van deze oude stad, een van de
wonderen van Wöst-Europa, had kunnen
verhoeden, hij is ontgoocheld. Het enige, dat
zij nog poogt te bereiken is, iets van het
aanzien van Veere te redden en de bevol
king, door een vervanging te zoeken voor
haar bron van inkomsten, de visserij, tegen
de oeconomische ondergang te beveiligen.
Zelfs de smalle watergeul, die haar nijg
met de zee zou kunnen verbinden, de sluis
in de afsluitdam, vermochten de vrienden
van Veere niet te verwerven.
of er 'schoonheidswaarden kunnen worden
opgebouwd in het mismaakte gewest, die
zijn oude luister zullen vervangen.
Dat gewest zal niet alleen van aanzien
veranderen, het zal ook een omwenteling be
leven in zijn sociale structuur. De „verlos
sing" van een gebied uit zijn isolement be
tekent, zo zegt men, een verwijding van de
levensopvattingen, een ziah' loswikkelen van
de bevolking uit het harnas van vooroordeel
en bekrompenheid. Drs. Verburg heeft in
zijn rede in de Campveerse toren het argu
ment van verwijding van opvattingen voor
een operationele ingreep in het eigene van
een landstreek ten sterkste beklemtoond.
Men kan echter de vraag stellen of het los
laten van een overgeleverde gedachten-
wereld en het vervuld worden van nieuwe,
pragmatische denkbeelden het mensengeluk
bevordert. Ook deze of conservatieve in
zichten niet even onontbeerlijk zijn voor de
qemeenschap als progressieve. Aan het na-
qeestelijke gezondheid van het geheel ener
tionale karakter ontneemt men een trek van
zijn wezen, wanneer men een hele provincie
van zijn eigenheid berooft.
FIRMA
Markt 12
AXEL
Dit opstel heeft alleen de waarde, dat er
een stem van teleurstelling en verdriet uit
opklinkt over de tragische ondergang, waar
aan Zeeland, een onvergetelijk gebied onder
de Europelse landschappen, ten prooi zal
vallen. Heeft deze istem geen recht van spre
ken naast die van ingenieurs en oeconomen
Het is van belang dat de indruk wordt weg
genomen als zouden de nieuwe radicale plan-
nen zonder weerstand worden aanvaard. En
moge de overtuiging der ingenieurs en hun
bijzondere bekwaamheid wegen op de éne
schaal van de balans, de liefde van minnaars
van het oude, Zeeuwse schoon, die dat
schoon hebben uitgebeeld, wil op de andere
wegen. Helaas, het proces is niet'te stuiten.
Met haast, met gespierde kracht werkt men
aan het tot stand brengen der afsluitingen.
Maar deze wedkamp met de tijd en de
geestdrift, die de ingenieurs tot daden dringt
hebben aan het ampel overwegen van een
zaak, van de grootste betekenis niet aLeen
-voor Zeeland, maar voor heel Nederland,
afbreuk gedaan. Het werk gaat door en de
tegenstanders kunnen alleen hopen op het
opdoemen van bijzodere omstandigheden, die
noodzaken tot wijzigingen tijdens zijn uit
voering.
Veere is een geëigend object, waaraan men
de ontluistering van Zeeland door de nieuwe
plannen kan begrijpen. Het ongemene aspect
van deze stad wordt bepaald door de functie
die zij de eeuwen door, heeft verricht. Veere
is een waterstad, een stad aan een monding,
die de uitgang vormt naar de zee. Het kan
qeen stad zijn aan een binnenmeer. En nu
ican men de vissersvloot, die een kern vormt
van Veere's bekoring, verwijderen en er do0r
het inrichten van een jaohthaven een ver
zameling jachten voor in de plaats brengen,
•dit wekt slechts een vage fictie van een ver
leden dat nimmer keert. Want de jachthaven
wil een schim van de vroegere schoonheid
bewaren, de vissersvloot is uit de schoon
heid geboren, de schoonheid ener na
tuurlijke functie.
Het voorbeeld van Veere geeft de aan
duiding van het vergrijp dat de afsluitings-
en indammingsplannen in het algemeen aan
het oer-karaktier van het gewest begaan.
Zeeland zal niet langer Zeeland zijn, maar
het land der binnenmeren. En het rijk van
eilanden, wegdromend in het oneindige
water, zal van natuur veranderen, een ver-
keersschakel worden en een gebied van
industrie-vestiging. t
Hier rijzen problemen, ten aanzien van
Zeeland het pijnlijkst beseft, maar die een
algemeen nationaal karakter dragen,
niet de moeilijkheid, waarvoor men in Zee
land staat, het gehele gebied van Neder
land Onze overbevolking dwingt ons tot
oeconomische en technische voorzieningen,
die het aangezicht van het land zo eigenlijk
zullen wijzigen, dat er van ons schaarse
natuurschoon niets meer blijft.
Moeten wij de nieuwe werkelijkheid aan-
-vaarden? Moeten wïj dulden, dat hetgeen
eenmaal schoonheid was, omdat het be
antwoordde aan de functie van een levend
verleden, voor immer vergaat en moeten wij
afwachten tot het zich veranderende leven
een nieuwe andersoortige schoonheid ie
voorschijn brengt, die voortkomt uit de
functie van een nieuwe werkelijkheid
Velen zullen hun heimwee blijven koes
teren, omdat zij het geloof missen dat de
periode die wij tegemoet gaan enige heerlijk
heid zal kunnen openbaren,. Zij betwijfelen
VINDT
De laatste dagen is de negerhaat, vooral
in de zuidelijke staten van Aemreika, weer
fel opgelaaid. Sommige Amerikaanse kran
ten spraken zelfs van een herhaling van de
burgeroorlog, nu ongeveer een eeuw ge-
Nu in september oök in Amerika het
nieuwe schooljaar ingeluid is, verscherpt de
kwestie zich .evenals vorig jaar, aanzienlijk.
Diverse krantenartikelen hebben dit beves
tigd. Wat het nieuwe schooljaar met de
rassendiscriminatie te maken heeft
Wel, enkele jaren geleden besliste het
hoogste Amerikaanse Gerechtshof, dat de
rassenscheiding in het onderwijs in strijd
was met de wet. Voor het eertst zaten, toen
in 1955 het nieuwe schooljaar begon, in
Kansas, in Oklahoma en tal van andere ste
den in het zuiden zwarte en blanke school
kinderen naast elkaar op de schoolbanken.
Met als gevolg dat relletjes niet uitbleven.
Relletjes, die meermalen zo hoog opliepen,
dat er doden en gewonden bij te betreuren
waren. Vooral in de staten Montgomery en
Alabama ontstonden ware veldslagen tussen
blanken en negers. Voriig jaar heeft het huis
van afgevaardigden een wet aangenomen,
die bedoelt is de burgerrechten van de neger
te beschermen. En voorlopig neemt de blan
ke Amerikaan niet, dat de neger met hem
gelijkgeschakeld wordt.
en pijn weg-
wrijven met
DAMPO
De angst van de Amerikaan.
Welke zijn toch wel de oorzaken van deze
haat In de eerste plaats is het een zekere
vrees, die men voor de negermedeburger be
gint te koeseren. De negers immerts breidden
zich meer en meer uit en worden daardoor
sterker in hun gemeenschappelijk optreden
naar gelijkheid.
Gesteund door de uitspraken van het
Hoger Gerechtshof en door de tegenstanders
van rassenscheiding, gedraagt de neger zie
niet meer als de vriendelijke „darky die
het natuurlijk vond dat de blanke hem be
velen gaf. En steeds meer gaat de blanke
zich realiseren dat men de neger minder en
minder gaat begrijpen en dat de weinigen
waarmee ze sociale omgang hebben, hun
slechts vertellen wat ze graag kwijt willen
zijn.
De blanke nu maakt zich hierover angstig.
Deze angst is gedeeltelijk van politieke aard.
Want wat gebeurd er wanneer de negers
er door een gemeenschappelijk optreden in
slaqen hun mannen aan het bewindt te
krijgen Zullen zij dan niet aan de blanken
hun bevelen gaan geven Staat voor de
blanken dan niet hetzelfde lot te wachten,
dat de negers honderd jaar geleden van de
blanken te verduren kragen
Maar de vrees is ook van economische
aard. De industrialisatie heeft het aan de
negers mogelijk gemaakt lonen te verdienen
waardoor ze onafhankelijk worden van de
economische orde welke gebaseerd is op
rassenscheiding.
ZIJN OORZAAK IN ANGST.
Ten derde is de vrees van sociale aard.
De opheffing van de rassenscheiding in de
scholen is een soort sociale gelijkstelling.
Want, zo redeneert de Amerikaan, straks
komt mijn dochter met een neger thuis die
zal blijven eten, met haar uitgaan en op een
goede dag de hand van mijn dochter zal
vragen.
Vooral de blanken in het zuiden van
Amerika zijn bezeten van deze gedachte. Ze
zijn bang, dat ze in alle vormen van het
openbare leven zullen worden achtegesteld
door de negers, in dien deze laatste de kans
geboden wordt.
Deze Amerikaanse redenering klopt mis
schien van geen van beide kanten, maar is
begrijpelijk. De neger daarentegen wil niets
buitengewoons. Hij wil alleen wat ook an
dere Amerikanen verlangen dezelfde rech
ten kansen en verantwoordelijkheden. De
neger wil dat zijn kinderen opgroeien vrij
van alle vormen van onderscheid, onwetend
heid en armoede.
,Hij wil de kans hebben om de baan te
krijgen waartoe hij verstandelijk en tec
nisch bekwaam is. Hij wil-leven in een ge
meenschap waar hij vrij is om te gaan met
wie hij wil. De neger wil een stem m de
wetgevende vergadering van het land en
bovenal wenst hij de waardigheid waarover
vrije mensen beschikken. Hij wenst te wor
den gezien als een burger, niet als een wilde,
alleen geschikt voor ruw en onderdanig
werk.
Na ruim een eeuw ondervinding weet de
neger dat er waardigheid noch gelijkheid
bestaat in een gemeenschap waar rassen
scheiding gangbaar is. Hij weet, dat het
rassenondertscheid, ondanks alle verbloemde
verklaringen van de blanken, een etiket van
minderwaardigheid is, opgelegd door e
sterken aan de z.g. zwakken.
De nieuwe neger.
Voorstanders van de blijvende rassen
scheiding trachten de gehele natie er van te
overtuigen dat de negers ziekelijk en immo
reel zijn, achterlijk op cultureel en opvoed
kundig gebied. Dat de negers het beetje ver
stand dat ze bezitten, hebben kunnen ont
wikkelen op Amerikaanse scholen, die met
behulp van blanke belastingbetalers zijn ge
bouwd en niet met behulp van de neger.
Gelukkig heeft in Amerika een merkbare
evolutie plaats. De jeugd spreekt niet meer
zo minderwaardig over de neger als hun
ouders. Dat de jeugd momenteel zo te keer
gaat tegen de negers en niet met hen op
dezelfde schoolbanken wil zitten, komt meer
door de ophitserij van de ouders.
Zagen de ouders in de schoolstrijd de
kinderen niet als werktuigen om de rassen
scheiding in stand te houden, dan zou de
jeugd meer verzoeningsgezind zijn en aan
vaarden dat de neger een volwaardig mens
is en niet een soort minderwaardig object.
Want toen de blanke soldaten en de neger
soldaten zij aan zij stonden om hun gemeen
schappelijk vaderland te verdedigen, heb
ben zij zioh één gevoeld, ondanks verschil
len van ras en kleur.
ABONNEMENTSPRIJSLowe nummiri 6 e«al
Kwartaal-abnmement i
Axel binnen de kom 11,35 Andere plaaUen 11,73
Buitenland 2,00
TürUrïirift" beva
I
er TTXT Ar\D7
