De massamoord te Naarden.
De schooltijd nadert...
Boekhandel Firma J. C. Vink
Wat gebeurt er eigenlijk als we koken?
en dan wordt het tijd om de benodigde
leermiddelen aan te schaffen.
U vindt bij ons alle benodigdheden in een ruime
sortering.
Markt 12
AXEL
Telefoon 646
^EN'
■p Zoom
ze
IN HET JAAR 1572 WERDEN IN NAARDEN ALLE MANNEN
OMGEBRACHT.
„Daar doet zich Naarden op,
doorverft in burgerbloed
Wie door zijn daden leeft, deez'
stad leeft door haar sterven
De faam is schfikkelijk die men
door zijn ramp moet erven".
In kwade reuk.
Het jaar 1572 is een „beroemd" jaar uit
onze Vaderlandse Geschiedenis, een der
meest actie-volle jaren uit de 80-jarige oor-
jog tegen de Spanjaarden. Met zwarte let
ters wordt in dat jaar de massacre te Naar
den vermeld, want 1 december 1572 be
tekende voor deze „vesting", die bij de
Spanjaarden in een kwade reuk stond
voor een goed deel ten onrechte de da
tum van de definitieve ondergang. Nimmer
heeft de kleine stad in het Gooi zich meer
van deze slag kunnen herstellen. Bijna vier
eeuwen geleden is het gebeurdhet
schijnt een lange tijd. Maar de ontstellende
bijzonderheden, die ons uit oude geschriften
bekend zijn gebleven, verlenen door haar
lugubere dynamiek aan deze verschrikkelijke
gebeurtenis een blijvende actualiteit.
Veel oude geschriften behandelen „de
onderganck van Naarden" niet, maar een
is er, dat er zo'n duidelijke en levendige be
schrijving van geeft, dat alle andere over
bodig zijn. Het is het handschrift van Hor-
tensius, door deze beroemde geleerde als
72-jarige grijsaard geschreven. Als wij de
beruchte massamoord te Naarden wijlen
beschrijven, kunnen wij niet beter doen dan
enkele malen de „reportage", het „oogge-
tuigeverslag" van deze geleerde op de voet
te volgen.
Er heerste omstreeks het jaar 1572 grote
verdeeldheid onder de burgerij van het al
oude Naarden de meerderheid der inge
zetenen was voor de nieuwe richting de
vrijheidsstrijd tegen Spanje de regering
en de aanzienlijken waren behoudend en
hadden op 2 februari 1572, bij de jaarlijkse
verkiezing, de tegenpartij weten uit te slun»
ten, hetge enzij zich later zouden beklagen.
Deze verdeeldheid en het ontbreken van
een krachtig hoofd onder de volkspartij
waren oorzaak van de halve maatregelen,
van dat loszinnig volhouden, van die uit-
tartende houding bij zoveel zwakheid en
verzuim en van die te late onderwerping,
welke medewerkten tot een rampspoedige en
roemloze uitkomst.
Spanje voor de wallen.
Op 13 augustus 1572 ontvluchtten de bur
gemeester en de schout de stad, waar hun
gezag geheel verlamd was. Naarden, reeds
lang in kwade reuk avn ketterij en oproer,
moest nu wel aan de Spaanse legerhoofden
voorkomen als roekeloos weerspanning en
bood als het ware zelf de gelegenheid aan,
om ook in Holland een geducht afschrik
wekkend voorbeeld te stellen. De aandrang
van Amsterdam om Naarden spoedig onder
's Konings macht te brengen, werkte daar
toe krachtig mede en reeds te Zutphen werd,
zo het schijnt de last ontvangen, die binnen
weinige dagen met de uiterste gestrengheid
stond te worden volvoerd.
Op 30 november verschenen de Spanjpaar-
den voor de wallen van de stad. Daar men
begreep, dat er bij de verdediging tegen de
overmachtige vijand geen redelijke kans van
slagen bestond, vaardigde men een aantal
burgers naar de Spaanse bevelhebber af om
hem de sleutels van de stad aan te bieden
en hem te smeken de ingezetenen te sparen.
Een der onderbevelhebbers, zekere Don
Frederik. beloofde dat en daarop werden
daten binnen de muren gelaten. Niet lang
daarna werd aan de Naardense burgerij het
bevel gegeven zich voor het stadhuis "te ver
zamelen. Velen gaven hieraan gehoor in
de veronderstelling, dat hun verschillende
mededelingen gedaan zouden woden.
De bedoeling was evenwel anders
Een trompet gaf het sein om te moorden.
Er werd geblazen gelijk men gewoon was
bij een aanval in het gevecht te doen. Op
dat sein stortten de Spanjaarden onder een
ijselijk geschreeuw met zwaard, knots, pon
jaard en schietgeweer op de ineengedrongen
hoop van ongeveer zevenhonderd burgers in.
Bijna vierhonderd waren er in het stadhuis
Bloedbad.
Het geschreeuw van degenen die moord
den en gemoord werden, steeg ten hemel.
De stedelingen hieven een luid geschei
aan de Spanjaarden brulden er tegen in.
Aan het eind van het stadhuis stond een
altaar. Die achteraan stonden namen hun
toevlucht daarheen die vooraan stonden
drongen hen er af, om de slagen, die wer
den gegeven, te ontwijken. Het gekerm
klonk de gehele stad door.
Enkelen, die uit kwaad vermoeden niet
naar het stadhuis waren gegaan, stoven het
huis uit en sortten zich van de muren neer.
De Spanjaarden schudden de vermoorden
terstond uit en lieten hen naakt liggen de
halfdoden en zij, die zuchtend naar de laat
ste adem hijgden, sloegen ze met kleine bij
len en ruitermalies dood en ze stapelden
lijken op lijken.
Na het volvoeren van deze moordpartij
in het stadhuis verstrooiden de Spanjaarden
zich door de gehele stad, stormden in de
huizen, v^oedd entegen al wat van (het
mannelijk geslacht was. Jeügd, gevorderden
in jaren, zij die met de ene voet in het graf
stonden, priesters, zieken die te bed lagen,
lammen in het gasthuis, die op krukken
gingen, kreupelen, stommen, niemand werd
gespaard.
Zij ontzagen een gewijde plaats evenmin
als een ongewijde. Klaas Reyniersz., een
priester van zeventig jaar, bevond zich des
tijds in de stad. Hij had zich enige maan
den tevoren in Naarden geborgen, toen
daar alles nog rustig was en hij meende op
ijzn geboortegrond een veilige schuilplaats
te zullen vinden. Nadat hij de dood door
het geven van meer dan tweehonderd daal
ders had afgekocht, werd hij op staande
voet vermoord.
IETS OVER VERSCHILLENDE BEREIDINGSWIJZEN.
Wanneer de huisvrouw zich in de keuken
terugtrekt voor het bereiden van de dage
lijkse warme maaltijd, zeggen we zo een
voudig dat ze gaat „koken
Die uitdrukking is onvolledig, want elke
huisvrouw verricht voor ze de dampende
schalen op tafel zet, nog wel meer hande
lingen dan koken alleen. Het is echter een
feit, dat het koken daar een belangrijk deel
van uitmaakt.
Wat' is eigenlijk koken
Koken is het verwarmen van spijzen in een
vloeistof, waarbij de temperatuur om en na
bij de 100 gr. C. bedraagt. Een verhoging
van deze temperatuur en daarmee een ver
korting der kookduur is alleen mogelijk bij
het koken onder druk, in een hogedrukpan.
In een gewone pan kunt U de temperatuur
niet opjagen het hevig borrelen van de
vloeistof heeft slechts één gevolg brand
stofverspilling.
Niet altijd is het nodig de vloeistof wer
kelijk te laten koken. Sommige producten,
b.v. rookworst, soepvlees, verse vis, stok
vis en vruchten, die voor compote heel moe
ten blijven, kunt U beter beneden het kook
punt verwarmen. Aardappelen en groenten
moeten werkelijk koken.
Kook Uw verse groente nooit af
Spijzen, die wat sterk van smaak zijn,
worden wel afgekookt .Men zet ze op met
koud water, brengt ze aan de kook, giet ze
af en zet ze daarna opnieuw op met schoon,
koud water.
Deze methode wordt b.v. toegepast bij
organen, o.a. nier, en bij gezouten groenten.
Er gaan hierbij echter behalve smaakstoffen
ook voedingsstoffen verloren en daarom is
afkokenwoor verse groenten uit den boze.
Vindt U de smaak van groenten te sterk,
geef ze dan in een melksaus.
Iets over aftrekken.
Kruiden en vlees of beenderen worden
afgetrokken door ze met koude vloeistof op
te zetten en aan de kook te brengen. We
kunnen er het best een pan van nauw model
voor nemen en houden het deksel daarvan
tijdens de bereiding gesloten. Voor het af-
en andere kruiden en specerijen kunt U een
kwartier tot een half uur rekenen, evenals
voor visgraten. Beenderen en poulet van
taai vlees of gevogelte vragen minstens 2
tot 3
'de poorten getopend ffsJÜTS- bekken van pijpkaneel vanille. ci.roenscM
uur.
Wat gebruikt U voor binden of bijbinden
aardappelmeel, maizena of bloem
Aardappelmeel brengt geen verandering
in de kleur van de vloeistof en wordt daar
om bij voorkeur gebruikt voor b.v. vruch-
tensapsaus, een doorzichtige vlees- of groen
tesoep of voor het enigszins binden van jus.
Het is niet geschikt voor het bereiden van
vruchtensappuddingen en dikke vla, die er
plakkerig van Worden.
Moet U op het laatst nog even een soep
of saus binden, neem dan Uw toevlucht tot
maizena. Hij is vluger gaar dan bloem en
geeft minder gauw klontjes bij het aan
mengen. Gaar tarwegries heeft dezelfde
eigenschappen.
Een qeuriq aroma door smoren.
Wilt U het gerecht een geuriger aroma
geven dan zich bij koken ontwikkelt, pro
beert U het dan eens met smoren, een be
reidingswijze waarbij boter of margarine of
vet wordt gebruikt.
Soepgroenten en sommige wintergroen
ten, als prei, kool, lof en andijvie winnen er
bii w'at geur en smaak betreft. Om de groen
ten niet te laten verkleuren zorgt U er voor
dat de boter, margarine of vet wel heet
maar niet bruin wordt. Daarna doet U er
de groenten in, roert ze even door het vet
en zet het deksel op de pan. Groentesaus
behoeft U bij deze bereidingswijze niet klaar
te maken.
Hoewel aan deze methode het voordeel
verbonden is, dat de groente minder slinkt
dan bij het koken het geval is, heeft smoren
toch een nadeelhet kost veel boter, mar
garine of vet.
Vindt U dit een bezwaar, maakt U de
groente dan liever aan het eind van de
kooktijd met boter of met een sausje af. Ver
mijd lang nastoven, waardoor een groot deel
van het vitamine C verloren gaat. Dien de
groente op zodra de saus, de boter of de
margarine en desgewenst de kruiden er door
gemengd zijn.
NATIONALE TREKPAARDEN
TENTOONSTELLING.
Blijkens de landbouwtelling van mei van
dit jaar bedraagt de paardenstapel in ons
land nog ongeveer 194.000 stuks.
Een aantal waaruit duidelijk blijkt hoe
belangrijk de paardenfokkerij en het paar-
dengebruik in de Nederlandse landbouw is,
doch tevens een aantal, dat gerekend tegen
over de vóór-oorlogse jaren een duidelijke
vermindering demonstreert.
Betekent dit dat het paard op het land
bouwbedrijf dus todh minder belangrijk
wordt en langzaam aan zijn plaats zal ver
liezen
Dit zou geen opwekkend toekomstbeeld
zijn. Het landbouwleven zou verarmen als
het paard en de paardenfokkerij, dat zoveel
kleur en charme aan het bedrijf geeft, er uit
zou verdwijnen.
Nu mag een gevoelsargument nooit de
doorslag geven bij het nemen van een be
slissing over de inrichting van het land
bouwbedrijf. Maar als het economisch ver
antwoord is, mag het menselijke gevoel bij
de vraag „paard of trekker een woord
meespreken. En de ervaring wijs tuit, dat
het paard op tal van landbouwbedrijven eco
nomisch verantwoord is.
Er zijn in ons land zo om en nabij de
150.000 landbouwbedrijven, waar de akker
bouw en of veehouderij het hoofdberoep is.
Van deze 150.000 bedrijven zijn er onge
veer 10.000 waar uitsluitend trekkers ge
bruikt worden. Hieronder is een groot aan
tal van de grootste bedrijven. Dan zijn er
plm. 20.000 bedrijven, waaronder ook vele
van de grootste oppervlakte, waar zowel
paard als trekker werken en ten slotte niet
minder dan 120.000 bedrijven waar de paar
den al het werk doen. Op 80% van de
landbouwbedrijven in Nederland wordt dus
nog uitsluitend met paarden gewerkt.
Hieruit blijkt wel de belangrijke rol van
het paard in de landbouw, temeer nog om
dat het paard ook veel gebruikt wordt op
de grote en moderne bedrijven in streken
alsi b.v. de Noord-Oostjjolder, waar de
boeren bepaald wel kunnen rekenen.
Dit is een van de redenen waarom de
jaarlijkse nationale tentoonstelling van de
Koninklijke Vereniging „Het Nederland-
sche Trekpaard in Den Bosch van zoveel
betekenis is.
Dit jaar wordt deze tentoonstelling ge
houden op dinsdag 9 en woensdag 10 sep
tember a.s.
BEKENDMAKING
SCHOOLETUI'S
DRIEHOEKEN
PASSERDOZEN
MAATLATTEN
KLEURPOTLODEN
TEKENPAPIER
KAFTPAPIER
PLASTIC CAHIEROMSLAGEN
CAHIERS
DICTAATCAHIERS
KLADBLOCS
ATLASSEN
WOORDENBOEKEN
VULPENNEN
VULPOTLODEN
BALLPOINTS
enz. enz.
geheel
waar
recteur
wordt
ratuur,
worden
an het
'60 zal
in het
oor de
ze op-
>p zon-
>ekend-
orga-
lar dat
:n even
oen de
twijfeld
ver dit
komen
LEG»
„Prins
n Perk-
e Perk-
oef ten
eruit te
dat een
ing van
stonden
staande
et rijdek
dit. Ge-
enkele
na ver-
il auto's
«auto's,
bescha-
ing.
ct
vrije en
rhouwen
vergade-
Bergen
aan alle
Staten
van de
waarvai
d mede-
•erd, dat
itrijd ter
ogen
>p Zoon
ners aan
spreken
ise dag
rebellen
ekens
het kind
vreesde
et lange,
jiskamci
len langs
naar de
ze ten
nog zon
lijn God,
ndje
enige in-
dochter
'en Als
hij zon
zijn
Ine aan
r.
Mocht
eg.
,e hoofd-
ven mee-
niet van
onder
overal
en lysol-
vrouwen-
I, praatte
een dein
olgd)
■er
DIENSTPLICHT.
Uitspraken inzake vrijstelling.
De burgemeester van Axel brengt ter algemene
kennis, dat een uitspraak op aanvraag om vrijstelling
van dienst als gewoon dienstplichtige, welke uitspraak
is gedagtekend 7 augustus 1958, ter secretarie van
deze gemeente voor een ieder ter inzage is gelegd.
Tegen elke uitspraak kan iedere belanghebbende
uiterlijk de tiende dag na de dag van deze bekend
making in beroep komen.
Het verzoekschrift, waarbij beroep wordt ingesteld,
moet met redenen omkleed zijn. Het behoeft niet ge
zegeld te zijn. Het moet worden ingediend bij de
burgemeester, ter secretarie van deze gemeente.
De burgemeester zorgt voor de doorzending van
het verzoekschrift aan de koningin, die op het beroep
beslist, na advies van de raad van state, afdeling voor
de geschillen van bestuur.
Indien de ingeschrevene, wie de uitspraak geldt,
buiten Nederland verblijft, kan, voor zover het door
deze in te stellen beroep betreft, met overschrijdng
van de termijn van 10 dagen genoegen worden ge
nomen. Zolang omtrent zodanige overschrijding geen
beslissing is genomen, wordt de uitspraak na het ver
loop van de termijn van 10 dagen als onherroepelijk
beschouwd.
Axel, 19 augustus 1958.
De burgemeester van Axel,
VAN OEVEREN.