AXELSE COURANT
Een Amerikaans drogist met fantasie
Richard Wagner,
J C VINK
Frankering bij abonnement, Axel
WOENSDAG 6 AUGUSTUS 1958
72e Jaargang No. 84
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEDf l WOENSDAG EN ZATERDAG
Drukker - UitgeefsterFIRMA J. C. VINK
Red. en Adm.: Axel, Markt 12, Til. 0 1155-646
HoofdredactieJ. C. VINK
FIRMA
Markt 12
AXEL
De wereld en inzonderheid de drankbestrijding heeft wel iets te danken aan de drank
„op armslengte". Per dag worden er meer dan 60 millioen flesjes bruin prikkel -
water gedronken. De Directie geeft niets om critiek of lof. Iedere keer dat men onze
naam noemt is dat reclame voor ons product zeggen ze met een veelbetekenend
knipoog
John S. Pemberton, een arme maar met
veel fantasie geladen drogist uit Atlanta in
Georgia, is de uitvinder van de bruine Ame
rikaanse prikkeldrank „Coca Cola" ge
naamd. Behalve zijn bescheiden drogisterij,
bezat hij ook een fabriekje, waarin hij aller
lei hoestmiddeltjes, haarverf en een soort
gember-limonade produceerde. De fabrieks
gebouwen bestonden uit twee houten lood
sen, de installatie was zeldzaam primitief, een
potkachel en wat potten en pannen.
Rijk was Pemberton evenmin. Op 53-jarige
leeftijd balanceerde hij op het randje van een
faillissement en \zijn slechte gezondheids
toestand maakte hem het leven zuur. Maar
dapper hield hij vol
Thans wordt het wereldverbruik van Coca
Cola geschat op 60 millioen flesjes per dag.
Elfhonderd bottelarijen in Amerika en een
20.000 grossiers werken dag en nacht als
paarden om de verkoopscijfers omhoog te
stuwen.
De maatschappij steunt zijn verkopers
jaarlijks met een reclame-budget van 225
millioen dollars, heeft volkomen lak aan lof
en critiek en lacht om alle concurrentie.
Pemberton was zo bezeten van de idee
van die uitvinding, dat hij meer en meer de
allures aannam van een alchimist uit de
Middeleeuwen. De omwonenden zagen en
'hoorden hoe hij vaak midden in de nacht in
zijn fabriekje bezig was. Soms werkte hij
zelfs in de open lucht met een vuurtje onder
een ketel. Hij mengde allerlei grondstoffen,
proefde af en toe eens, mompelde dan wat
in zichzelf en stookte zijn vuur wat op.
Op nieuwsgierige vragen over dat vreem
de gedoe, antwoordde hij, dat hij bezig was
een drank te brouwen, die alle dorst ver
sloeg. En dat lukte.
Op een dag in het jaar 1886 kwam hij in
de winkel van zijn collega en vriend Jacobs
binnen met een grote pot stroop in de
handen.
In Jacobs' Drugstore werd spuitwater bij
de stroop gedaan. Daarna mochten vaste
klanten eens proeven. Op hun aanwijzingen
werd het brouwsel verbeterd en kreeg het
ten slotte een naam, door de nieuwsgierig
heid van een van hen. Een klant, F. M. Ro
binson, van beroep boekhouder, wilde gaar
ne de samenstelling van de drank weten.
Men vertelde hem, dat de drank de
limonade 'hoofdzakelijk was bereid uit
cacao- en colabladeren. Robinson opperde
daarop de idee de drank cocoa-cola te
noemen. Pemberton schreef de naam op een
stuk papier en schreef het eerste deel van
het woord zonder o. Zo ontstond de naam
„Coca-Cola".
Voor zeventienhonderd dollar.
De productie van de nieuwe drank be
droeg het eerste jaar 115 liter en het jaar
daarop 4500 liter. Veel leverde het nieuwe
product niet op. Pemberton werd trouwens
steeds zieker en zwakker en was hoe langer
hoe minder in staat zich met zijn bedrijfje
Lczig te houden. Ten slotte deed hij twee
derde van zijn Coca Cola-fabriekje voor
1200 dollar van de hand. Op zijn ziekbed
verkocht 'hij ten slotte het resterende deel
voor 550 dollar. Drie weken later stierf hij.
De koper was een zekere meneer Asa
Chandler, eveneens een drogist. Maar daar
mee hield de hele overeenkomst dan ook op.
Want de nieuwe eigenaar was een voort
varend man. Hij zorgde er al heel gauw
voor, dat Coca-Cola niet alleen in Atlanta
verkrijgbaar was, maar door heel Amerika
bekend werd. Van 1888 tot 1919 bleef hij
in de zaak, toen vond hij het tijd om er mee
op te houden. Hij was toen 68 jaar. Voor
25 millioen dollar verkocht hij het handels
merk en het recept aan een millionnair uit
Georgia, Ernest Woodruff, die op zijn beurt
na verloop van vier jaar de zaak weer over
deed aan ijn zoon Bob.
Bob Woodruff zette het werk van Chand
ler eerst goed voort.
Hij ging verder Coca-Cola door middel
van ongekend grote reclame-campagnes be
kend te maken. Zelfs de oudere Pemberton
had al reclame gemaakt voor zijn nieuwe
drank. In de boeken van 1886 komt een
post voor van 46 dollar voor reclame-doel
einden. Chandler maakte ook reclame, maar
dan op veel grotere schaal. Hij adverteerde,
dat Coca-Cola alle vermoeidheid verdrijft en
hoofdpijn geneest, eigenschappen, die Cola
inderdaad, zij het in bescheiden mate, bezat.
De rode kleur van de tegenwoordige Coca
Cola reclame hebben we eveneens aan Asa
Chandler te danken. Eens kon hij voor het
transport van zijn drank niets anders dan
een partij oude whiskey-vaten krijgen. Geen
nood. Hij kocht onmiddellijk de vaten en
liet ze vuurrood schilderen. Sedert die dag
is rood de coca cola-kleur voor reclame en
verpakking.
De publiciteit voor Coca Cola neemt nog
steeds grotere omvang aan. Per jaar geeft
de maatschappij 225 millioen dollar uit aan
reclame. Dank zij die reclame worden op
het ogenblik per dag meer dan 60 millioen
flesjes Cola verkocht en zijn de aandelen
van de Coca-Cola Company op de New
Yorkse Beurs op ongeveer een milliard dol
lar gewaardeerd.
Zelfstandige bottelarijen.
In de Verenigde Staten leveren 1100 bot
telarijen Coke in flesjes af. Van dit aantal
bottelarijen heeft de maatschappij er zelf 50
in exploitatie, de overige duizend zijn vol
komen zelfstandig.
Ogenschijnlijk gaat voor de maatschappij
op deze wijze veel rechtstreekse winst ver
loren. In werkelijkheid wordt het plaatselijk
en particulier initiatief er door gestimuleerd.
Een van de beginselen van de Coca Cola
Company is, dat een ieder die bij het bedrijf
betrokken is, er aan moet verdienen. Zo
heeft zij evenmin enig financieel belang bij
een enkele van de anderhalf millioen detail
zaken, die in de U.S.A. Coca-Cola verkopen
net zomin als in de zaken van de circa
20.000 Coca Cola grossiers.
Grote concerns hebben de maatschappij al
dikwijls aangeboden op snelle manier met
de modernste machines te botteenl. De lei
ding heeft voor alle offertes beleefd bedankt,
omdat zij ten allen tijde wil vasthouden aan
het beginsel „We stay out of other people's
business".
Zelfstandige bottelarijen bestaan over de
gehele wereld, behalve in de Sowjet-Unie
zij ontvangen de siroop, die in de Ame
rikaanse fabrieken wordt gemaakt. De for
mule van die siroop is slechts gedeeltelijk
bekend. De formule van de hoofdgrondstof
is opgeborgen in een kluis van de fabriek te
Baltimore. En buiten dr. W. Heath en de
heer B. Wells kent niemand het geheim van
die formule.
Gedurende de oorlog zond generaal Eisen
hower het bevel om acht verplaatsbare bot
telarijen naar Noord-Afrika te zenden. Ver
der leverden nog 55 andere bottling-plants
Coke aan de troepen aan het Pacific-front.
In Amerika is Coca-Cola letterlijk overal
verkrijgbaar, behalve aan de spoorweg
stations, aan de ondergrondse en bij bus
haltes. Steeds meer verschijnen Cola-auto
maten en Coke-bars. De Coca-Cola Com
pany heeft zich ten doel gesteld de Coke
„op armslengte' binnen het bereik van het
publiek te brengen. Of het zal lukken Daar
twijfelen zij geen moment aan, omdat zij
vertrouwen hebben in het machtige reclame-
apparaat. Geen ogenblik zal het fabrieks
merk Coca-Cola uit de ogen van het pu
bliek verdwijnen. In de straten roepen on
menselijk hoge reclame-stellage's de voorbij
gangers toe Coca-Cola te drinken, 's Nachts
flitsen de lichtreclames door de slaapkamer
ramen naar binnen.
Wat tot op heden geen enkele revolutie
heeft kunnen bewerkstelligen, is een on
schuldige drank gelukthet heeft de wereld
veroverd en is bezig de mensheid in zijn
machtssfeer te betrekken.
GROOT GENIE, MAAR EEN SLECHT ZAKENMAN.
75 JAAR GELEDEN STIERF DE ALLERGROOTSTE OPERA-COMPONIST.
Dit jaar is het 75 jaar geleden, dat de
Wagner, te Venetië overleed. Wereldbero
lander", „Pesival", „Siegfried", „Tannhaus
Evenals we dit jaar Puccini herdenken,
die honderd jaar geleden werd geboren en
als een der grootste opera-componisten be
schouwd wordt, mogen we zeker niet voor
bij gaan aan het feit, dat 145 jaar geleden
Richard Wagner werd geboren en wel jp
22 mei 1813 te Leipzig. Hij was het negende
kind van een politie-griffier, die enige maan
den na de geboorte van Richard stierf en
een arm gezin zonder middelen van bestaan
achterliet.
Gelukkig stond een vriend des huizes de
zwaarbeproefde familie de eerste maanden
bij en huwde daarna de weduwe Wagner.
Deze vriend des huizes, later dus de stief
vader, was in zijn tijd een populair toneel
speler en schrijver. Hij zag wel iets in Ri
chard en bracht hem de eerste beginselen
van dit vak bij. Richard was een dankbaar
leerling. Toen hij op 12-jarige leeftijd een
pluimpje kreeg voor een door hem gemaakt
gelegenheidsgedicht, besloot hij om dichter
te worden. Inderdaad maakte hij met min of
meer succes een groot aantal gedichten naar
Grieks model. Ten slotte kwam hij er toe
een treurspel te schrijven. Het werd een
drama waarin twee en veertig personen ver
moord werden. Een aantal dat de jonge
dramaturg voor het feitstelde geen personen
meer over te hebben, waarop hij zijn meeste
slachtofefrs als geesten liet terugkeren.
Op 15-jarige leeftijd woonde Richard voor
het eerst in zijn leven een concert bij dat
gewijd was aan Beethoven. Hij kwam hier
van zo onder de indruk, dat hij besloot toon
dichter te worden. Zes maanden na zijn be
sluit openbaarde hij een geweldige muzika
liteit. Nog voor zijn twintigste jaar schreef
de jonge Wagner een respectabel aantal
werken zeven ouvertures, een opera, een
muzikaal toneelstuk en een aantal kleinere
stukken.
Zijn eerste ontgoochelingen.
Toen Richard Wagner twintig jaar was,
werd hij aangesteld als dirigent aan de
opera te Wurzburg. Als dirigent werd hij
zeer geprezen en steeg zijn roem. Niet ech
ter als componist. Zijn opera's werden ge
weigerd, later bespot en belachelijk gemaakt,
grootste operacomponist aller tijden, Richard
emd zijn zijn opera's „De Vliegende Hol
er", „Lohengrin" en vele anderen.
Zijn eerste werk „De feeën" bood hij overal
aan, maar zonder enig resultaat.
Daarna schreef hij een komische opera
„Het Liefdesverbod". Hij wist gedaan te
krijgen, dit stuk in zijn eigen schouwburg te
doen opvoeren. Het geheel werd zo n totale
mislukking, dat de schouwburg failliet ging.
Richard Wagner was hoogmoedig van aard,
hij beschouwde zich als een groot kunstenaar
en boven ieder verheven, hij wilde er naar
leven ook.
Maar omdat hij afkomstig was uit het
gewone volk, bezat hij geen vermogen en
irtoest door „leningen" zijn stand hoog
houden. In één jaar maakte hij meer schul
den, dan hij odit gedurende zijn leven als
dirigent kon verdienen.
Te Maagdeburg moest hij de stad ont
vluchten om aan zijn schuldeisers te ont
komen en dit was ook weer het geval te
Berlijn en te Königsbergen. In deze laatste
plaats deed hij alweer een schouburg failliet
gaan door de opvoering van één zijner
stukken.
Om de gevangenis te ontkomen vluchtte
hij naar Rusland. Daar boekte hij mooie
successen als dirigent, maar hij kon zijn
verspilzucht en zijn drang naar weelderig
leven niet van zich afzetten en op zekere
dag werd hij in voorlopige hechtenis ge
nomen.
Met behulp van een vriend wist hij des
nachts te ontvluchten en zonder papieren
de grens van Duitsland te overschrijden.
Daar scheepte hij zich in op een koopvaar
dijschip, dat op weg was naar Frankrijk.
Tijdens deze tocht hoorde hij van de
matrozen het verhaal van de Vliegende
Hollander en hij kwam daarvan zo onder
de indruk, dat hij besloot er een opera van
te maken „De Vliegende Hollander".
Nu nog wordt deze opera overal ter wereld
opgevoerd. Al zijn hoop had Wagner ge
vestigd op Parijs, het grote kunstcentrum.
Doch hij beleefde er zijn grootste teleurstel
ling. Geen enkele schouwburg wilde iets
van hem opvoeren. Door het copiëren van
muziekteksten slaagde hij er in, niet van de
honger om te komen.
Merkwaardig, toen de nood het hoogst
was zijn vrouw was ernstig ziek ge
worden kreeg hij bericht uit Duitsland,
dat én Berlijn én Dresden een van zijn
opera's wilde opvoeren. Bovendien werd
'hem de betrekking aangeboden van eerste
kapelmeester aan de opera te Dresden.
Met spoed reisde hij terug naar Duits
land en van toen af kende zijn activiteit
geen grenzen. Hij liet niet na om op de ge
ringste nationale gebeurtenis zijn vaderland
se gevoelens te uiten.
Zo componeerde hij b.v. ter gelegenheid
van de onthulling van een standbeeld een
feestzang, die door 1200 man werd uitge
voerd en bij de terugkeer van de koning uit
Engeland de hymne „Groet van de ge
trouwen ban Frederik August, de Ge
liefde".
In die dagen was het ook, dat hij de opera
„Tannhauser" componeerde, een oude legen
de, maar de opera werd door het publiek al
te vreemd gvonden en leed een verpletteren
de nederlaag.
Kort daarna brak de revolutie uit, die in
bloed werd gesmoord. Wagner, die aan de
voorbereiding er van had meegeholpen, werd
buiten de wet gesteld, maar kon de wijk naar
Zwitserland nemen.
Wagner als banneling.
Tien jaar verbleef Wagner als banneling
in Zwitserland het werden de belangrijkste
jaren van zijn kunstenaarsloopbaan. Voor
het eerst slaagde hij er in een onbezorgd
leven als toondichter te leiden.
Een rijke weduwe had hem namelijk een
jaargeld toegezegd, alsmede een prachtig
gelegen landhuis op een hoge rots even
buiten Zürich.
Daar was het, dat hij zijn beste werken
schreef „Lohengrin", „Tristan en Isolde
„De Ring der Nevelingen" en „Siegfried".
Langzaam drongen zijn ideeën door cn
na een Zwitsers verblijf van tien jaar be
sloot hij nogmaals te Parijs zijn geluk te be
proeven.
In Parijs.
Wagner begon in Parijs concerten te
geven, waarop hij fragmenten van zijn werk
liet horen. Daarna probeerde hij het met
zijn opera „Tannhauser". Alweer werd het
een misluking en nu was Wpgner een in
zinking nabij.
Doch temidden van zijn ellende bereikte
Wagner het verrassende nieuws van zijn
gratieverlening. Hij mocht naar Duitsland
terug. Hij trok weg uit Frankrijk, reisde ge
heel Duitsland door en boekte overal grote
successen.
Bayreuth.
Een der voornaamste verwezenlijkingen
van Richard Wagner was de bouw van een
Wagnerschouwburg. Daartoe koos hij het
plaatsje Bayreuth uit, dat gelegen is in het
hart van Duitsland. Deze schouwburg be
staat nu nog en er worden regelmatig nog
Wagnerfestivals gegeven.
Op het einde van zijn leven zag Wagner
enigszins af van het Duitse nationale drama
en schreef hij een christelijke opera „Pasifal".
Richard Wagner stierf aan hartverw'ijding
op 13 februari 1883 te Venetië, alwaar hij
een korte vacantie doorbracht. Zijn lijk werd
naar Bayreuth overgebracht en met natio
nale eer in de tuin van zijn woning be
graven.
EUROPA - ZEGELS 1958.
Evenals in het jaar 1956 hebben de lan
den avn de Europese Gemeenschap voor
Kolen en Staal besloten dat de Europa-
zegels voor 1958 in .alle zes landen de
zelfde voorstelling zullen dragen, vertolkend
de gedachte „De Europese postvereniging
in dienst van de Europese gedachte."
Zoals reeds eerder werd gemeld is daar
toe gekozen het ontwerp van de kunstenaar
André van der Vossen te Overveen. De
zegel geeft als voorstelling de letter E met
daarop een duif als postaal symbool, uitge
spaard in een effen fond. Binen het wit van
dit zegelbeeld zijn de figuren van de E en
de duif door middel van een lijn in andere
kleur herhaald.
Deze zegels in de waarden van 12 cent
en 30 cent, zijn uitgevoerd in twee kleuren
offset en wel de 12 cent met een scharlaken
rood fond en blauwe lijn en de 30 cent met
blauw fond en rode lijn.
De zegels zullen aan alle postinrich,tingen
verkrijgbaar zijn van 13 september tot en
met 12 november 1958. Voor frankering
blijven zij geldig tot 31 december 1959.
cut
ABONNEMENTSPRIJS t Loue nummert 6 ce
Kwartaal, abranement t
Axel binnen de kom 11,53 Andere plaatten 11,73
Buitenland I 2,00
ADVERTENTIEPRIJS: 8 cent per m.m.
Bij contracten belangrijke reductie.
h>r tonden Mededelingen 20 cent per m.m.
Rleixw idvertentiën (maximum 6 regels) 1-5 regelt
70 cent iedere regel meer 12 cent extra
