AXELSE COURANT
n
Wie is de man die de Russische Aardsatelliet maakte?
Antwerpen tijdens de Brusselse wereldtentoonstelling
Dfllflp®bevrijdl"
Waar vandaan stamt de bevolking van het land van Axel?
j c
Frankering bij abonnement, Axel
ZATERDAG 7 DECEMBER 1957
72e Jaargang No. 70
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEEtf E WOENSDAG EN ZATERDAG
FIRMA
Markt 12
AXEL
PROFESSOR PJOTR KAPITZA, EEN DER GROOTSTE GELEERDEN TER
WERELD, DIE OOK DE A- EN DE H-BOM OP ZIJN NAAM BRACHT.
Het is nog niet zo lang geleden dat men de Russische wetenschappen en vorderingen
op talloze gebieden, met glimlachjes ontving.
Er werd geschreven en gesproken over het gestumper van de Sovjets en vooral de
grootste Russische camouflage-veldtocht tegen Finland heeft het Westen destijds
doen schateren van het lachen.
Intussen heeft Rusland zijn A- en H-bommen, zijn raketten en nu onlangs zijn kunst
manen, de Spoetnik I en II, te vertalen als „fellow travellers", een lang niet van
humor ontblote naam voor deze kunstmanen, die de gehele wereld bezig houden.
Het Westen doet er goed aan te „leren" van deze Russische vorderingen.
Wie is de grote man van de A- en de H-bom envan de „Spoetnik" Deze
man is de grote geleerde Professor Pjotr Kapitza, wiens leven en werken hieronder
worden beschreven.
In het jaar 1937 ging de premier en eerste
maarschalk van Mongolië. Demid, op reis
om een staatsie-bezoek te brengen aan
Moskou.
De premier en eerste maarschalk van
Mongolië bereikte de Sovjet-Unie niet. Hij
stierf onderweg in de trein. „Maagkanker",
zei het Russische communiqué. „Moocd",
zeiden enige regeerders in Mongolië.
Stalin betuigde diepe deelneming bij dit
„onherstelbaar verlies".
Een jaair later werd Tschoibolsan, partij
leider in Buiten-Mongolië, uitgenodigd naar
het gastvrije Rusland te komen. Tschoibol
san wilde niet het risico lópen „maagkanker"
in een trein naar de Sovjet-Unie te krijgen.
Toen werd er een ander plan bedacht.
„Als je naar de Mongolen gaat, over
laad hen met geschenken Een delegatie
ging naar de Mongoolse Republiek om een
„Kunstmaand" bij te wonen. Met cadeaus,
waaronder drukpersen, radiozenders, film
projectors, met buidels vol roebels en met
een standbeeld, nota bene van de vorig jaar
aan „nraaigkanker" overleden Demid. Het
standbeeld Werd plechtig onthuld in de ge
boortestreek van Demid, in Tannoe.
De gulle gasten hadden behalve hun
scheerapparaten ook nog andere instrumen
ten bij zich. Voorts bevonden zich in het
vrijgevige gezelschap een r.antal geologen.
Het bezoek was interessant. Het gebied
Tannoe Ola bevatte de grootste uranium-
voorraden ter wereld.
Tannoe werd in 1944 ingelijfd bij de
Sovjet-Unie. En in 1948 begonnen de Sov
jets reeds aan de exploitatie van de ontstel
lend grote uranium-rijkdom van het Chinese
grensgebied Dzjoengarije, dat door de Rus
sische geleerde geoloog Gambojew die
beweerde uit een concentratiekamp te zijn
ontvlucht -tevor emreeds op bodemschat
ten was onderzocht. Waarmede wij alleen
maar willen zeggen, dat het heus niet zo'n
'verschrikkelijke degradatie voor Molotov
was, om ambassadeur te worden in Buiten-
Mongolië, een gebied waar zich, zoals reeds
geschreven, de grootste uraniumschatten ter
wereld bevinden.
Uranium is van immens belang bij de ver
vaardiging van atoombommen, zoals u weet.
En een van de geleerdste mannen ter wereld,
de Russische professor Pjotr Kapitza, de
man die de waterstofbom voor de Sovjet-
Unie maakte, heeft grote hoeveelheden ura
nium weten te gebruiken, toen hij met an
dere geleerden de bom ontwierp.
Wie is professor Kapitza
Pjotr Leonidowitsch Kapitza was de zoon
van de tsaristische generaal Leonid Kapitza.
Hij vluchtte in 1921 met zijn moeder naar
Engeland, alwaar hij spoedig naam ver
wierf in de geleerde wereld van de bekende
Engelse professor Ernest Rutherofrd. Liefst
29 universiteiten ter wereld verschaften pro
fessor Kapitza het ere-doctoraat.
Toen in Moskou een wetenschappelijk
congres werd gehouden, waarbij Kapitza als
genodigde tegenwoordig was, bleef de grote
geleerde in Rusland. Uit geen enkel ge
geven blijkt, of Kapitza al dan niet gedwon
gen werd in zijn geboorteland te blijven.
Vaststaat in ieder geval, dat Kapitza het
aandurfde met Stalin van mening te ver
schillen. Hij eiste zelfs, dat tal van geleerden
die in concentratiekampen vertoefden, on
middellijk werden vrijgelaten. Deze eisen
werden gewoonlijk gesteld, wanneer hij een
partij schaak speelde met Stalin.
Kapitza was aanvankelijk evenals Ein
stein bevreesd dat Einstein's energie
formule slechts tot onheil zou leiden. Wat
dit betreft, liet Stalin duidelijk merken, dat
het om bommen ging en vooralsnog niet om
een stof waarvan een kilogram wellicht vol
doende zou zijn om millioenen tonnen steen
kolen te vervangen.
Het duurde daarom niet lang, of Kapitza
ging in gezelschap van de even beroemde
professor Joffe en Malenkov naair het
Sewangmeer, alwaar binnen een tijdsbestek
van enige j'aren een van de grootste atoom
steden in Rusland ontstond.
Intussen stelt de Franse communistische
professor Joliot-Curie een uitvinding ter be
schikking van de Sovjet-Unie een uitvin
ding die van het grootste gewicht is, n.l.^:
„Bij een juiste afstemming van de „regiem
golf" grijpt het atoomsplitsingsproces met
een dergelijke snelheid om zich heen, dat
het gbeeuren zich practisch in een ogenblik
voltrektDeze uitvinding heeft milli-
arden roebels bespaard. In de Russische
atoomsteden werd en wordt ononderbroken
gewerktIedere ingewijde die op eniger
lei wijze het woord „super complex" noem
de in het bijzijn van niet-ingewijde (de
naam waaronder de vervaardiging van de
A-bom to tstand werd gebracht werd met
deze niet-ingewijde meestal dezelfde dag ge-
executeerd. Dit lijkt ons Nederlanders
zelfs na de bezetting iets onmogelijks.
Het is gebeurd, dat professor Kapitza in
een auto, bestuurd door een door Stalin be
voorrecht chauffeur, even in de „/richting"
van het „super complex" sprak met een
collega. Stalin kwam dit ter ore en dezelfde
dag nog werd de „chauffeur-protégé" van
de dictator doodgeschoten. Kapitza, de man
die zo nodig was bleef in leven.
Maar het geduld van Stalin was in som
mige opzichten gering. Het duurde hem te
lang, voordat Kapitza tot resultaten kwam.
Het vreemde was dat Kapitza zich niet liet
haasten. Hij nam de tijd. Stalin benoemde
anderen om tot snellere resultaten te komen.
Deze gingen door op het werk van Kapitza
en kwamen tot een „ontsteking" van de
A-bom die niet deugde, volgens Kapitza's
mening. Dat bleek juist, want de „anderen"
werden bij de ontploffing gedood. Weer
werd Kapitza de verantwoordelijke man en
opnieuw viel hij even later in ongenade, om
dat hij in contact wilde treden met buiten
landse geleerden.
Zo heeft Kapitza slechts als toeschouwer
de eerste gelukte A-bom zien ontploffen.
Toen Amerika de waterstofbom aankon
digde, haastte Stalin zich op aandrang van
een aantal geleerden, om Kapitza wederom
gratie te verlenen en opdracht te verstrek
ken tot het vervaardigen van de waterstof
bom. Binnen weinig tijd lanceerde Rusland
zijn waterstofbom.
De naam van Kapitza verdween weer in
de oneindigheid van de steppen. Daar werd
de geleerde door een inmiddels in schijn ver
anderde leiding opgedragen, zich bezig te
houden met het onderzoek naar en de ver
vaardiging van de kunstmaan.
Weggedoken in nieuwe „wetenschappe
lijke steden", begeleid door talloze onder
zoekers, vooral ook uit Duitsland, liet pro
fessor Kapitza de wereld enige weker, ge
leden versteld staan. Hij zond „Spoetnik"
naar het „heelal". Kapitza, de geleerde, die
men wellicht op één lijn kan stellen met de
grote denker Einstein.
TOERISTISCH NIEUWS UIT BELGIË
TONEELGEZELSCHAPPEN UIT LONDEN, PARIJS, BERLIJN, MOSKOU,
WENEN, ZURICH EN MILAAN KOMEN IN 1958 NAAR ANTWERPEN.
het Huis Osterrieth, vercoedelijk in mei en
„Edelsmeedwerk" in het Vleeshuis, eind mei
en begin juni.
De tentoonstelling „Het Schip" beoogt een
beeld te geven van de scheepvaart en zijn
beteijenis voor de ontsluiting van de wereld.
Men hoopt het beste bijeen te brengen, dat
in Europese musea en particuliere verzame
lingen op dit gebied te vinden is. De ten
toonstelling Edelsmeedwerk zal de belang
rijkste bezittingen bevatten van de Antwerp*
se musea aan sieraden, uurwerken, e.d.
Verschillende malen zal in Antwerpen de
„Ommegang" gehouden worden. De 'hier
voor ontworpen folkloristische feeststoet zal
zijn samengesteld naait; gegevens uit de 16e
17e eeuw.
Een uitgebreid internationaal toneelfesti
val, tentoonstellingen, bijzondere concerten
en folkloristische feeststoeten vormen de
attractie's, die Antwerpen voor 1958, het
jaar van de Wereldtentoonstelling, in petto
heeft. De Scheldestad, alsmede een aantal
andere Belgische steden, zullen samen met
Brussel de buitenlandse bezoekers een aan
trekkelijk programma bieden.
Aan het Internationale Toneelfestival zul
len hoogstwaarschijnlijk hun medewerking
verlenen „The Old Vic" met een blijspel
en een treurspel van Shakespeare, de „Comé-
die Frangaise", het „Burgtheater" uit We
nen, het „Theater Stanislawski" uit Mos
kou met drie stukken van Tsjechow, de
Compagnie Madeleine Renaud, Jean-Louis
Barrault, het „Théatre National Populaire",
het Berlijnse ensemble Berthold Brecht, het
„Deutsches Staatstheater", het „Schauspiel-
haus" uit Zürich met een nieuw stuk van
Diirenmatt en het „Piccolo Teatro" van
Milaan.
Het festival wordt in de stadsschouw
burgen van Antwerpen gehouden. Het duurt
van april tot oktober. Daarnaast zullen er
openluchtvoorstellingen gehouden worden in
de tuinen van het Museum Plantin-Moretus
en het Rubenshuis.
Concerten.
In het Rubenshuis wordt van mei tot sep
tember een reeks concerten gegeven van
Nederlandse muziek uit de Middeleeuwen
en ten tijde van de Renaissance. Medewer
king verlenen „Pro Musica Antiqua", het
„Nederlands Kamerkoor", de muziekkring
„Obrecht", „Marenzio" en het „Aachener
Domchor".
Op de pleinen en in de plantsoenen van
Antwerpen zullen vele beeldhouwwerken
van buitenlandse kunstenaars worden ge
plaatst. Des avonds worden deze beelden
verlicht.
T entoonstellingen.
Van de tentoonstellingen noemen wij de
grote expositie „Het Sahip, de sleutel van
de wereld" ,die van 15 juli tot 15 september
in de stadsfeestzaal aan de Meir gehouden
wordtde tentoonstelling „Jonge Belgische
Schilders", eind mei en begin juni, eveneens
in de stadsfeestzaal„Firanse Ceramiek" in
en
Verder staan een aantal sportmanifesta-
tie's op het programma.
PAS OP DE DIEREN NU DE WINTER
NADERT.
Teneinde veel onnodig dierenleed te voor
komen, nu de koude weer zijn intrede doet,
brengen wij gaarne enige adviezen en richt
lijnen in herinnering van onze lezers-dieren
vrienden, zoals die zijn ontworpen door de
Dierenbescherming.
1. Bij hét invallen van vorst denke men er
aan de dieren zoveel mogelijk op stal
te zetten. Schapen kunnen beter buiten
blijven, maar dan moet er wel gezorgd
worden voor drinkwater en bijvoedering.
2. Het verdient aanbeveling om koeien, die
nog buiten zijn van een dekkleed te
voorzien. Bijvoedering en drinkwater
moeten worden verstrekt. De dieren
moeten ook een beschuttende plek kun
nen vinden (schuur of afdak).
3. Het hakken van bijten is voor de vogels
dringend noodzakelijk. Ze hebben soms
meer behoefte aan water dan aan voed
sel. Evenwel dat laatste is ook zeer be
langrijk.
4. Werp geen voedsel voor de vogels op
de grond. Ze worden anders zo ge
makkelijk een prooi voor de katten. Een
voedertafeltje kan gemakkelijk worden
geplaatst door een paaltje van 1,75 m.
lengte in de grond te zetten en een
plankje er op met een richeltje eir om
heen. Rotte appelen en klokhuizen van
appelen en peren zijn vitamine voor de
vogels. Geef de vogels ook gelegenheid
om vet tot zich te nemen, b.v. door de
z.g. „vetbollen", een klompje schapen
vet, met wat vogelzaad er doorheen ver
mengd. Ook een halve kokosnoot, aan
een draadje opgehangen, zal dankbaar
worden geaccepteerd.
5. Watervogels kan men ook dienen met
fijngesneden groenvoer (b.v. boeren
kool). Wij denken aan de meerkoeten.
6. Bij gladde wegen dienen de paarden
te worden scherp gezet.
7. Leg nooit een paard een koud bit in de
mond, anders loopt men tot eigen
schade gevaar, dat de tong van het
dier aan het ijzeren bit vastvriest en dan
is het leed niet te overzien. Men moet
het bit dus enigszins warm maken, zo
danig dat men het met de handen kan
vasthouden. Geeft de dieren bij strenge
koude een dek op de rug en eventueel
voor de borst. Ook op een behoorlijke
tochtvrije stal moet worden gelet.
8. Let op de waakhond. Haal hem bij
hevige koude des avonds in huis of in
de schuur en als hij op de dag buiten is,
geef hem dan zoveel mogelijk bewegings
vrijheid.
9. Deponeer de kat des avonds niet buiten
de deur, wanneer het vriest. Zet in huis
een bak met schoon zand of turfmolm.
ABONNEMENTSPRIJS: Losse nummert 6 cent
Kwartaal-abonnement
&xel binnen de kom f 1,55 Andere plaatsen f 1,75
Buitenland f 2,00
Drukker-Uitgeefster: FIRMA J. C.VINK
Red. en Adm.: Axel, Markt 12, T3l. 0 1155-646
Hoofdredactie: J. C.VINK
ADVERTENTIEPRIJS: 8 cent per m.m.
Bij contracten belangrijke reductie,
lop «onden Mededelingen 20 cent per m.m.
Klein*, kdvertentién (maximum 6 regels) 1-5 regels
70 cent iedere regel meer 12 cent extrc.
neus, keel en borst van vastzittend: sljjm
III. ONDERZOEK IN DOOP- EN HUWELIJKSBOEKEN.
Het tweede gedeelte van de indrukwekkende rede
voerig gedocumenteerde resultaat van zijn nauwgezet
van Mr. P. Dieleman stond in het teken van het uit-
Middelburg en behelst de daarin bewaarde gegevens
onderzoek, door hem verricht in het Rijksarchief te
der tegenwoordige burgerlijke gemeenten Axel, Ter-
neuzen, Hoek en Zaamslag. Alle huwelijken daarin
voorkomend sedert het laatst van de 16e eeuw tot 1796
die in deze gemeenten voltrokken zijn met een persoon
uit een andere streek, zijn door hem aangetekend.
In de huwelijksboeken wordt vermeld de afkomst der
buiten de gemeente wonende huwende en bij het ge
mis aan registers van nieuw ingekomen of terug ge
komen burgers zijn deze dus van groot belang. Ook
de doopboeken verschaffen dikwerf zulke waardevolle
gegevens, vooral in de namen van doopouders, even
als van de daarbij aanwezige getuigen. Hieruit is vaak
af te leiden uit welke streek ze afkomstig zijn.
Letten we echter eerst op het grondgebied. Reeds
voor 1583 waren herdijkt de Lovenpolder (in 1542)
en de Kouden polder in 1543. Maar nadien en voor
1650 waren daar in het z.g. „Committimus" buiten
Biervliet alles bij elkaar bijgekomen 4352 ha, men
respectabel aantal, gerekend naar de tijdsomstandig
heden, het welk getuigt van energie en moed der in-
dijkers, dewijl net afgezien van het 12-jarig Bestand
nog volop oorlog was in Vlaanderenland. En
Parma met grote kracht en beleid optrad om land en
volk dezer streek weer onder het Spaans gezag te
brengen. Deze uitbreiding van grondgebied eiste ech
ter nog geen invasie van landgebruikers uit andere
streken. Immers de oude bevolking herstelde zich door
terugkomst uit het Zuiden en natuurlijke vermeerde
ring. De hofsteden waren bovendien groter dan tegen
woordig en wel gemiddeld 50 ha. In die dagen miste
men de z.g. burgerlijke stand. Hiervoor deden dienst
de door de kerk bijgehouden doop- huwelijks- en be
grafenisboeken. Door de chaotische toestanden in het
laatst der 16e eeuw was er toen van behoorlijk bij
gehouden boeken geen sprake, zodat er vóór 1600
maar heel weinig uit Axel te ontdekken viel, n.l. maar
uit één acte waarva nde aantekening ook zoek :s.
Spr .herinnerde zich dat het een acte moet zijn geweest
van Maria de Cracer, wat hij zo bijzonder had ont
houden, omdat één zijner overgrootmoeders, met die
zelfde naam is gedoopt. In 1604, toen een Herrebout
commandant van Axel was, begonnen meer geregeld
de huwelijksregisters van Axel en ook de doopboeken.
De zeer vele Franse namen daarin voorkomende be
wijzen ons, dat toen velen, uit het Frans sprekend ge
deelte van Zuid-Nederland of uit Noord-Frankrijk
kwamen. Veel dezer namen zijn sindsdien verdwenen
maar worden in de Noordelijke Nederlanden terug
(Vervolg op pagina 2)
