K
AXELSE IMPRESSIES.
nmEfl^
Pracht handen
Ró^öseL in nijmeqen.
KOU. GRIEP.
XV.
ZEEITWSCH-VLAANDEREN ONGUNSTIG INDUSTRIEEL KLIMAAT?
FEUILLETON
door G. PLANTEMA.
Uw Rheumatische Pijnen
wijken voor een
bloedzuiverende kuur.
Met Kruschen Salts - iedere dag
die kleine dosis.
In de jongste raadszitting van de Axelse gemeente
raad bij de algemene beschouwingen over de be
groting voor het dienstjaar 1958 kwam meermalen de
„klein-industrie" als aanbevelenswaardige tak van be
staan ter sprake.
Meerdere leden lieten bij hun visie op de begroting
en de bespreking van de financie.l-ecónomische po
sitie van onze gemeente een vrome wens horen ten
aanzien van de vestiging van klein-industrie. Zij deden
daarbij een klemmend beroep op het gemeentebestuur
het college van B .en W. om zoveel als in
hun vermogen ligt, dus waar de gelegenheid zich
voordoet, het streven tot vestiging daarvan te helpen
bevorderen.
Natuurlijk vond deze hartekreet we weten dit
uit het recente verleden voldoende weerklank bij
het dagelijks bestuur onzer gemeente, wier woord
voerder en voorzitter, burgemeester van Oeveren,
uiteraard beter dan wie ook op de hoogte is met de
gang van zaken ten deze sedert de bevrijding.
Het antwoord is (in zijn kersversheid") voldoende
bekend. Het luidde in het algemeen bedoeld, dat de
ervaring voldoende had aangetoond dat het klimaat
in onze streek voor de vestiging van industrie on
gunstig is. Waaronder we dus ook gevoegelijk de
„klein-industrie" menen te moeten verstaan, wier rela
tieve betekenis niet te verwaarlozen valt, zoals verder
zal blijken.
In verband met wat we in de aanhef dezes schreven
over de klein-industrie in onze streek, ontlenen we
aan een statistiek der Rijksverzekeringsbank de vol
gende merkwaardige gegevens over de omvang van
de industriële bedrijven en aantal arbeiders in 1948
Aantal daarin
Industriële bedrijven
Aantal
werkzame ar
met
bedrijven
beiders x 1000
minder dan 5 arbeiders
85.156
117.5
5-9
13.925
90.4
10-49
12.955
263.8
50-199
2.792
255.1
200-499
503
153.4
500-999
155
107.9
1000 en meer
94
239.2
Totaal
115.580
1227.3
Uen nimmer
ruw of schraal Q.
Het is de Hamamelis die het 'm doet
Volgens de oorspronkelijke betekenis heeft het
woord „industrie" toch betrekking op iedere produc
tieve bezigheid. Naar het ten huidige dage geldend
spraokgebruik evenwel pleegt men er onder te ver
staan, dat deel van de voortbrenging dat zich bezig
houdt met het be- en verwerken der uit de natuur
gewonnen stoffen tot voor gebruik geschikte en be
stemde goederen.
Hierbij valt onderscheid op te maken tussen voor
directe consumptie (consumpptiegoederen-industrie)
en de bestemming als hulpmiddel bij de voortbren
ging van andere goederen (of diensten) dus ge
naamde productiemiddelen-industrie. Ook winning van
grondstoffen rekent men in tal van landen tot de in
dustrie, zoals b.v. in ons land de mijnbouw. In andere
landen wordt in de statistiek de delfstofwinning als
een afzonderlijke productie-tak van de industrie opge
nomen. Zodat men bij het maken van internationale
vergelijkingen hiermede tetrdege rekening moet houden.
Het is van algemene bekendheid, hoezeer onze
Nederlandse industrie gedurende de laatste halve eeuw
in betekenis is toegenomen.
In verhouding tot de totale beroepsbevolking be
droeg het percentage van de in de industrie werk
zame arbeidskrachten in 1899 33,8%, in 1909 35,2%,
in 1920 37,8%, in 1930 38,8% en in 1947 36,9%.
Deze cijfers zijn officieel en ontleend aan de in
genoemde jaren gehouden volks- en beroepstellingen,
waarbij het lage percentage van 1947 geweten moet
worden aan de in vele industrieën ondervonden hin
der der geleden oorlogsschade, gebrek aan grond
stoffen of andere beperkingen, die samenhingen met
de moeilijke economische situatie die ook tot uitdruk
king kwam in soms ster kgedaald arbeidspotentieel.
Aangenomen kan worden dat dan ook reeds in 1950
het percentage hoger zal zijn geweest dan in 1930.
Opgemerkt zij nog, dat de relatieve betekenis van
de industrie in sommige landen nog aanmerkelijk
groter is dan in Nederland en merkwaardig is ook
nog dat in de Verenigde staten en in Frankrijk b.v.
de industrie procentsgewijze een kleiner deel uitmaakt
van de totale bedrijvigheid dan ten onzent. Duitsland,
Groot-Brittannië en België daarentegen hebben een be
duidend hoger percentage van het industriële deel
van de beroepsbevolking dan ons land.
42)
„Wat 1" Ernst sprong van zijn stoel. „Die made
moiselle Ilescu heeft ons dus voorgelogen
Sven knikte. „Maar dan behoort zij dus ook tot
de bende riep André Boorneman opgewonden. „Zo
iets had ik nooit kunnen denken."
Ohlquist keek hem even aan, glimlachend. „Net zo
min als u kon vermoeden, dat zuster Miquèle tot de
bende behoorde," merkte hij op.
„Zuster Miquèle," André was volkomen verbluft.
„Ja .van die had ik het natuurlijk wel gedacht. Maar
u hebt maar één vrouw in arrest gesteld. Is er nog
één ontkomen 7"
„Toch niet," ontkende Sven.
„Dusaarzelde André.
„Tja, stemde Sven toe. „Zuster Miquèle en mile
Ilescu waren één en dezelfde persoon. Maar we dwa
len af. Zoals gezegd, langzamerhand groeiden de
feiten, die in een bepaalde richting wezen. Het was
per slot van rekening geen toeval, Ernst, dat jij op
een avond met de politie naar het Stevenskerkhof
bent gegaan. Het recherchewerk van de Nijmeegse
manschappen had er toe geleid, dat wij besloten, die
omgeving in het oog tc houden. Geconstateerd was,
dat er in de late avond of des nachts vaak personen
in een van de huizen verdwenen endaar mogen
we wel even op wijzen, de auto, waarmee Jörgensen
en Dupont waren weggereden ,was in de oude stad
Het kleine en middelgrote bedrijf is dus in Neder
land naar verhouding uitermate sterk ontwikkeld. In
dustriële bedrijven met minder dan 5 en van 5 tot 9
arbeiders waren er in 1948 van de 115.580 meer dan
99.000. Thans mogen we aannemen dat de 100.000
kleinbedrijven in de industrie ruimschoots zijn over
schreden. Deze gegevens en het verder hierboven
staande dient om de grote betekenis ook van de
klein-industrie te beaccentueren.
INDUSTRIALISATIE.
Het streven naar industrialisatie, dat wil zeggen
.naar een aanzienlijke uitbreiding van de industrie,
teneinde deze een belangrijke plaats te doen innemen
in de nationale, gewestelijke of plaatselijke economie
voor wat de uitbreiding en verschaffing van ruimere
werkgelegenheid betreft of in het algemeen de pro
ductie op te voeren en te perfectioneren, is allerwege
waar te nemen De motieven hiervoor zijn van ver
schillende aard.
In de eerste plaats wil men industrialisatie teneinde
meer werkgelegenheid voor een toenemende bevolking
te verkrijgen. Voorts om minder afhankelijk te zijn
van het buitenland inzake de invoer van essentiële
goederen, om tot een minder éénzijdige structuur van
het economische leven te komen, b.v. in sterk op
agrarische export georiënteerde landen of ook uit
overwegingen van nationaal prestige.
Zowel van particuliere zijde als van regeringswege
is sinds de bevrijding in 1945, ondanks het feit dat
de industrie reeds van relatief grote betekenis was,
ten onzent de eis met klem naar voren gebracht van
verdere industrialisatie. Enerzijds uit hoofde van de
behoefte van vergroting der werkgelegenheid, ander
zijds om een bijdrage te leveren tot herstel van het
evenwicht op de betalingsbalans.
We zouden nog verschillende andere argumenten
kunnen noemen en daarbij willen wij ook primair stel
len wat enige raadsleden deden met hun aandrang op
B. en W., n.l. dat de overheid maatregelen dient te
nemen, waardoor het particulier initiatief wordt ge
stimuleerd tot uitbreiding van bestaande of tot vesti
ging van nieuwe ondernemingen.
Hier zou nog een heleboel over in het midden te
brengen zijn, doch naar onze mening kunnen we het
hier ook bij laten, temeer daar we de overtuiging
hebben dat in dit opzicht het roer van ons gemeente
lijke schip in goede handen is.
Vragen we ons thans echter af wat er in dit op
zicht na de bevrijding bij de overigens door de
middenstand in handel en nering op de meest voor
beeldig ewijze ontplooide en betoonde ondernemings
zin tot stand is gekomen aan vestiging of uit
breiding van bestaande klein- of andere industrie, dan
moeten we ook waarlijk beamen, dat het een verdui
veld klein beetje is.
Is dus het Zeeuwsch-Vlaamse en Axelse
klimaat dan inderdaad zo ongunstig
Het moet wel zo zijn
BETONFABRICAGE t
Rendabele tak van klein-industrie.
Wanneer we in één opzicht voldoening mogen uit
spreken over het welslagen van enkele nieuw ge
stichte bedrijven in of onder onze gemeente in de
tijd van na de bevrijding, dan zijn het wel de op de
Axelse Sassing verrezen betonfabrieken van de firma s
Pieters (1951) en Fassaert (1954). Twee bedrijven
die gezamenlijk enige duizenden vierkante meters over
dekte werkruimte tot hun beider beschikking hebben
en daarbij een nog een half zo grote ruimte voor
opslag en berging van materialen of werkzaamheden
die buiten de werkplaatsen kunnen plaats hebben.
Onze trouwe lezers en zij die gewoon zijn het in
de gemeenteraad behandelde te volgen, weten ook,
dat van meet af aan het streven heeft vooropgezeten
o.m. door het beschikbaar stellen van industrieterrein
op voor gegadigden aanlokkelijke voorwaarden, gun
stige kansen te helpen realiseren. En zoals begrijpelijk
is viel het oog daarbij op de terreinen aan de loskade
op de Sassing waar intussen ook de graansilo was
verrezen.
De fa. J. J. Pieters, die reeds enige jaren voor hij
zich op de Sassing vestigde, zich op de beton-fabri-
cage had toegelegd in het meer bescheiden van opzet
en oppervlakte zijnde bedrijf van de fa. P. A. van
Hoeve aan de Buthdijk, was de gangmaker van deze
voor de Sassing nieuwe tak van bedrijf, die ook een
permanente bedrijvigheid aan het uiterste westelijke
deel van de kade bewerkstelligde.
Enige jaren later, oip 22 juni 1954, begon ook de te
Hulst gevestigde fa. E. P. Fassaert-v. d. Walle met
de bouw en verdere toebereidselen van zijn nieuwe
bedrijf, dat reeds in October 1954 zoals hij ons deze
week op zijn kantoor vertelde begon te werken.
Eenmaal de werkzaamheden begonnen zijnde bleek
reeds aanstonds dat de aanwezige machines niet bij
machte waren de destijds genoteerde stroom van orders
tijdig uit te voeren. Extra inspanning was dus nodig,
eigenlijk dubbel nodig.
„Zo hebben we sinds 1954 nog maar steeds ge
bouwd en uitgebreid", aldus de heer Fassaert.
De reusachtige overdekte werkplaats die een opper
vlakte heeft van ruim 1000 vierkante meter (waar
naast nog een andere, groot 250 vierkante meter nodig
was) biedt het beeld van onverpoosde drukte en actie.
„Ons streven was en is er vooral op gericht de
beschikking te hebben over beschutte werkruimte, ten
einde zo min mogelijk stagnatie te ondervinden in ver
band met de weersomstandigheden," aldus de firmant.
Uit de antwoorden op verdere vragen, die we naar
believen konden stellen, bleek dat deze onderneming
in de eerste jaren van haar vestiging op de Axelse
Sassing over werkobjecten voor haar bedrijf niet heeft
mogen klagen. Hoofdzakelijk was de ontzettende drukte
van de voorbije jaren een gevolg van de wegenbouw,
waarop men zich grotendeels concentreerde. Dit wil
Waarom er niet morgen reeds mee begonnen Iedere
dag verder leven in ondragelijke pijnen betekent voor
U een verloren dag. U weet uit eigen ervaring, hoe
die pijnen Uw hele gestel ondermijnen. En het gaat
van kwaad tot erger, tenzij ge de bloedzuiverende or
ganen die nieuwe stimulans geeft, waardoor het bloed
weer jeugdig snel door de aderen vloeit
Ing. Med.
niet zeggen dat de andere vormen van fabricage ver
waarloosd werden. De ontelbare hangars, garage s en
werkplaatsen in de grensstreek ten behoeve van de
vlassers gebouwd mogen daarvan getuigen. Helaas is
de gang van zaken in de vlashandel door over
bekende omstandigheden momenteel niet zo be-
„De ergste vijand waar we op het ogenblik mee te
maken hebben," zo verklaarde de ondernemer, is, zo
wel voor ons als voor de grote bouwbedrijven, de
bestedingsbeperking. Bij bennadering zijn de gevolgen
hiervan echter nog niet te overzien. Maar de kunst
is niet om een bedrijf tot bloei te brengen in een tijd
van gunstige conjunctuur. Het 'komt er vooral en in
de eerste plaats op aan in een minder goede tijd de
zaak op poten te houden. Met het oog op de be
stedingsbeperking is het nu juist het moment om door
te zetten
teruggevonden. Weliswaar niet daar vlak in de buurt,
maar op een plek, die absoluut geen reden tot ver
denking gaf van een huis in die omgeving. In de
oude stad werd toen een scherpe controle ingesteld
en daarbij werden de bewuste nachtelijke bewegingen
vastgesteld. Al gauw bleek toen ook, dat in deze
armelijke omgeving mensen kwamen, die daar niet
bekend waren, maar er wd zouden kunnen thuishoren.
Dat was zeker verdacht. De bezoeken aan een van
de huizen waren geregeld, zodat dit ons een goede
kans gaf om iets te ontdekken, wanneer wij de moeite
namen ons verscholen op te stellen. De leden van
de bende zijn ongetwijfeld min of meer zorgeloos ge
weest. Het kan zijn, dat de problemen hun boven het
hoofd groeiden."
Sven moest even steppen om op adem te komen.
Toen vervolgde hij „U weet op welke manier de
bende ten slotte gesnapt werd. Maar nu komen wij
op de personen, die er bij betrokken waren. Enkele
jaren geleden is een man op de gedachte gekomen,
een bende te organiseren, die zich met het stelen van
juwelen zou bezig houden. eDze man had door zijn
reizen veel relaties. Het gelukte hem, een staf van
medewerkers bijeen te brengen en een straffe disci
pline in te voeren. Dit was de kern van de bende.
Maar u moet niet denken, dat die kern zelf in
braken pleegde. De organisator was het opperhoofd.
Zijn naast medewerker was een chemicus, die het
bedwelmende gas maakte. Zes anderen reisden veel
en smokkelden de kapsules met de sterk geconcen
treerde gassen over de grenzen om ze af te leveren
aan de eigenlijke inbrekers. Want het zat zo, dat de
hoofdman uitstekende relaties had in de onderwereld
De goede ligging van dit bedrijf aan de Sassingse
kanaalarm is vooral van gunstige betekenis gebleken
voor de aanvoer van grondstoffen.
Momenteel werken in dit bedrijf een 20-tal arbeiders
en zeer zeker is een op betonfabricage ingesteld be
drijf niet zonder perspectief.
We wezen de heer Fassaert op zijn stand op de
jongste nijverheidstentoonstelling „Axel '57' en hij
toonde toen tal van foto's van werkplaatsen enz., die
een indruk gaven van de soliditeit van de producten
zijner onderneming. „Solied werk is een eerste eis
luidde zijn oordeel. En één van de laatste orders ge
tuigde van de wijdvermaarde roep van deze Sassingse
fabriek. Deze betrof n.l. de bouw van een imposante
schaapskooi op het eiland Goeree-Overflakkee.
zware hoofd- en borstverkoudheid, diep
vastzittend slijm,snuift en wrijft U weg met
van verschillende landen, vooral in Scandinavië. Zijn
zes medewerkers zochten telkens de door hun chef
uitgekozen geroutineerde inbrekers op om een op
dracht te overhandigen. Hij wist precies, waar iets
van belang was te halen Ja, hij stelde zelfs van
te voren in sommige gevallen vast, wat er moest
worden gestolen. En die discipline was zo streng, dat
de inbrekers zie hdaaraan hielden. Zij werden natuur
lijk uitstekend betaald. Zij kregen meer dan een nor
male heler zou hebben gegeven en het allerergste
voor hen was, dat zij niet meer voor de royale chef
mochten werken bij overtreding van zijn bevelen. De
buit werd afgeleverd aan de kernmedewerker, die de
opdracht had overgebracht. Misschien meenden de
meeste inbrekers, dat deze tussenpersoon zelf het
opperhoofd was. In elk geval hebben de medewerkers
van de laagste orde nooit geweten, hoe groot de
bende was. Wij hebben nu opperhoofd en kern in
handen, maar wij weten weinig namen van lagere
medewerkers. Waarschijnlijk zullen de meeste van die
eigenlijke dieven niet gearresteerd kunnen worden,
tenzij de kern hun namen noemt. Dat denk ik niet.
Maar nu de kern onschadelijk is gemaakt is het ge
organiseerde werk afgelopen. En de inbrekers
och, die lopen wel een andere keer tegen de lamp."
„Nu heb ik u dus duidelijk gemaakt hoe het geval
van de juwelendiefstallen in elkaar zat. Nu komt
Nijmegen aan de beurt. Allereerst mag ik wel zeggen,
dat de hoofdman en de chemicus beiden in deze stad
woonden Zij waren natuurlijk veel op reis, vooral de
hoofdman, die nu hier en dan daar zijn voelhorens
uitstak. De zes andere leden van de kern woonden
in het buitenland, maar regelmatig kwamen zij hun
„We zijn bovendien (c jong om de moed te laten
zakken was de eindconclusie van de heer Fassaert,
die zich een optimistische en rasechte Zeeuwsch-
Vlaamse zakenman toonde. „Aanpakken is de bood
schap was het devies. Vooral in deze tijd.
Bij het rusteloze ratelen en wenteleen van de be
tonmolens en andere machine's verlieten we zijn fa
briek en bezochten daarna het bedrijf van de firma
Pieters.
Dit bedrijf concentreert zich in hoofdzaak op het
produceren van vloer- en droogstapelproducten.
In verband met de analogie welke oppervlakkig be
schouwd tussen beide ondernemingen bestaat, zouden
we ook een weinig verschillend beeld van deze onder
neming kunnen leveren, maar zien het nut niet in van
in herhalingen te vervallen.
Op onze vraag aan eén der firmaten of de beton
fabricage momenteel ook exportmogelijkheden biedt,
luidde het antwoord negatief.
Interessant voor de lezers is nog te vernemen dat
het gebruik van beton voor bouwwerken reeds toe
passing vond bij .de oude Egyptenaren, terwijl ook
later de Grieken en Romeinen deze methoden na
volgden en men heden ten dage nog treffende voor
beelden aanwijst van de duurzaamheid van het mate
riaal bij brgggen enaquaducten uit die tijd.
Zoals begrijpelijk is vereisen de grote hoeveelheden
grondstoffen die in de beton-industrie benodigd zijn
zeer veel opslagruimte in de onmiddellijke nabijheid
van de werkplaatsen, hetgeen mede geldt voor de
transportmiddelen, weeg-installatie s, meng- -en andere
machines, enz. Ook vereist het inbrengen van beton
vaak de bouw van storttorens, goten en dergelijke
voor het fabriceren van gietbeton. Tot in ieder detail
moet de doelmatigheid van deze installatie zorgvuldig
worden uitgewerkt daar elke kleine besparing per ku
bieke meter beton een grote kostenverlaging' meebrengt.
Massaal zijn de opgeslagen voorraden van beton-
artikelen, zoals riool- en draineerbuizen, trottoirbanden
en verdere producten, die bijna zonder uitzondering,
wat hun afmetingen betreft, sterk genormaliseerd zijn,
zodat het aantal vormen waarin de stukken gegoten
of gestampt worden, beperkt kan worden. In verband
met de vloerconstructie's en de vervaardiging van ge
wapend beton zou nog een uitvoerige verhandeling
kunnen volgen, maar hiervan werd het nut niet in
gezien, mede vanwege gepatenteerde toepassingen, enz.
Gevoegelijk mogen we het hier dus voor wat de
beide Sassingse betonfabrieken betreft wel bij laten.
De klein-industrie heeft in Axel ook nog andere
vorm en betekenis zoals we reeds eerder lieten blijken
en daarop zullen we nog nader terugkomen.
We wagen het overigens niet een optimistische toon
aan te slaan voor de mogelijke of waarschijnlijke ves
tiging hiervan in de tot komst. De factoren hiervoor
vereist en de mogelijkheden die er zijn lopen sterk
uiteen, maar zijn allen te samen zeer afhankelijk van
de conjunctuur en de wet van vraag en aanbod.
Doch laten we er ons op verheugen, dat er nog tal
van met grote ondernemingszin bezielde werkgevers
zijn die vertrouwen in de toekomst blijven stellen.
't G.
opdrachten in ontvangst nemen .hetzij van de hoofd
man .hetzij van de chemicus, die zijn plaatsvervanger
was. A fen toe was er een algemene vergadering van
aandeelhouders, om het zo te noemen. In verband met
de gebeurtenissen hier in de stad werd zon bijeen
komst gehouden en dat is de reden, waarom wij alle
hoofdpersonen meteen konden grijpen."
„Van der Zuyden was een lichtschuwe persoonlijk
heid. De politie had vermoedens tegen hem, maar
men had nooit iets gevonden, dat tegen hem getuigde.
Hij was vrij plotseling rijk geworden, maar kwam uit
een obscuur milieu. Ik denk, dat hij als heler is opge
treden, toen hij in Amsterdam een handel in tweede
hands goederen had. Maar Van der Zuyden moet een
man met hersens zijn geweest. Langzamerhand zijn
wij er wel achter gekomen, dat hij zijn weelderig leven
bekostigde uit de opbrengst van chantage, die hij op
grote schaal bedreef. Hoe hij aan zijn inlichtingen
kwam, is niet te zeggen, maar het is een feit, dat hij
van een aantal mensen, zelfs enkele heel vooraan
staande, iets wist, waardoor hij met schandaal en het
ruïneren van carrières kon dreigen. Dat bracht geld
in het laadje."
„U begrijpt het wel. Op zekere dag is Van der
Zuyden op de hoogte gekomen van de werkzaam
heden van de bende. Jq, ik mag wel zeggen, dat hij
de beste bron aanboorde, die hij had kunnen vinden
om munt uit deze afperserij te slaan. De hoofdman in
eigen persoon wist hij in het nauw te drijven In het
begin ging het maar om chantage op kleine schaal,
want hij veronderstelde, dat de zaak geen erg grote
omvang had.
(Wordt vervolgd)
12-
