LIEFDE S NAZOMER
nmEfl
UIT ONZE OMGEVING
AXEL
FEUILLETON
door
HENK VAN HEESWIJK.
Geeft het voorgaande zeker geen reden tot opti
misme, objectief ons vaderland in de gemeenschap
van de volken op deze wereld beziende, moet he ons
toch tot^grote dankbaarheid stemmen, dat wij wonen
in een vrij land met vrije meningsvorming, met vrije
organisaties, vrijheid van drukpers, vrijheid van ge
weten, verankerd1 in onze Grondwet niet alleen, maar
in de harten van ons gehele Nederlandse volk. Wan
neer, tegen deze achtergrond, wij het Hongaarse drama
bezien, de troebelen in het nabije Oosten en de onder
drukking in een groot gebied van onze wereld, be
seffen wij welk een voorrecht wij ondanks alles ge
nieten in een democratisch land als het onze te
mogen wonen.
Laat ons daarom steeds werkzaam blijven, ieder op
de plaats waar hij gesteld is, in het belang van onze
landbouw in het algemeen en dat van onze Z.L.M.
in het bijzonder, in het vaste geloof en het onwrikbaar
vertrouwen, dat de gerechtigheid komen zal."
Bij het beëindigen dezer rede kwam de heer J. G. F.
Schlingemann, de algemeen secretaris der Z.L.M. ter
vergadering. Na verwelkoming van de algemeen secre
taris door de voorzitter volgden gewone plichtpleigngen
door de secretaris en was men weldra toe aan de
eigenlijke agenda.
Allereerst bracht bij monde van de heer J. Cappoa
de financiële commissie rapport uit omtrent haar be
vindingen, betreffende het onderzoek der rekening en
verantwoording over 1956, dat tot geen op- of aan
merkingen aanleiding gaf, waarna door de secretaris
penningmeester Iz. de Feijter Wz. hierover nader
verslag werd uitgebracht. Uit dit verslag bleek, dat
de kasmiddelen in het afgelopen jaar opnieuw met
90.— waren achteruit gegaan, hetgeen de finaciële
toestand steeds ongunstiger maakt.
Dit verslag werd verder niet nader besproken of
aan critiek onderworpen en zonder hoofdelijke stem
ming goedgekeurd.
Bij het volgende punt bracht de voorzitter het voor
stel totverhoging der afdelingscontributie in bespre
king. Dit voorstel kwam neer op het bepalen der
contributie voor leden-grondgebruikers op ƒ6.— (dit
was tot nu toe 4.Voor de overige leden zou men
de contributie op hetzelfde niveau willen handhaven,
n.l. 2.per jaar. Hij wees op het karakter der af
deling Axel, die gecompliceerder is dan andere af
delingen der Z.L.M. vanwege de centrale ligging en
degeregelde veemarkten en rundveekeuringen die plaats
vinden. Zonder stemming ging dit voorstel er daarop
door.
Het salaris van de secretaris-penningmeester over
1957 werd vastgesteld overeenkomstig dat van 1956.
Met overgrote meerderheid van stemmen werden de
afdelings-voorzitter W. Koster en de secretaris-pen
ningmeester Iz. de Feijter daarop bij de periodieke be
stuursverkiezing herkozen als bestuursleden, terwijl
met vrijwel eenzelfde meerderheid ook de verschil
lende afgevaardigden naar de Z.L.M.-vergaderingen
werden herkozen. Dit waren de heren W. L. den
Hamer, P. B. van Hoeve, J. K. de Putter en Adr.
Scheele. Alle herkozen functionarissen verklaarden
wederom hun functie te aanvaarden.
De commissie belast met de beantwoording der vraag
punten bracht bij monde van de heer W. Dekker Mz
een voorlopig uitgebreid rapport uit omtrent de vesti
gingseisen in de landbouw, dat afwijzend luidde en om
trent het behoud van de bodemvruchtbaarheid. De
voorzitter bracht na ampele bespreking o.m. de toe
standen rondom de fabriekscomplexen te Sluiskil, dank
aan de commissie die zich op verdienstelijke wijze van
haar taak had gekweten.
Hierop gaf hij het woord aan mr. J. F. G. Schlinge
mann, de algemeen secretaris der Z.L.M., die een in
leiding hield over het onderwerp
„PROBLEMEN IN DE LANDBOUW!
VANDAAG 1"
Spreker begint met te wijzen op de zeer vele pro
blemen die in de landbouw de gemoederen veront
rusten. Hierbij wijst hij op de per 1 Februari ingaande
nieuwe toestand ten aanzien van een bestuursinstantie,
n.l. het Landbouwschap, waarin hij (mr. Schlingemann
en de voorzitter zitting zullen nemen.
Het jaar 1956 was een slecht oogstjaar. dienen bij te passen, waartoe zij zeker voor een ge-
De prijzen van vele producten vielen bij stijgende deelte zal willen tegemoet komen.
Het landbouwbeleid is te schriel geweest.
Het is duidelijk dat hiertegen een tweetal grote
tegenstanders valt te onderkennen. In de eerste plaats
noemde spr. minister Zijlstra, die persoonlijk niets
tegen de landbouw kan hebben, doch die de gehele
economische toestand van het land in het oog wil
houden. Dit wreekt zich nu door het afwegen van
allerlei belangen tegenover elkaar, waardoor de mi
nister elke verhoging van lonen en prijzen tracht te
voorkomen ter elfder ure. De afschrijvingspolitiek ook
op bedrijfsgebouwen is daardoor bedenkelijk achterop
geraakt ten aanzien van onderhoud, zowel als in doel
matigheid. Het verschil tegenover het overige be
drijfsleven zoals de industrie met vervroegde af
schrijvingen is wel zeer in het oog vallend en on
billijk. Zo zien wij dit departement steeds in een
verwoed gevecht met het gehele bedrijfsleven en de
arbeidsorganisaties. Van alle kanten komt men af
met verhogingen van allerlei tarieven als P.T.T., gas,
verpleegkosten, e.d. zodat het één aanhoudende nacht
merrie geworden is voor minister Zijlstra. Het is een
bedenkelijke impasse. Immers de arbeiders-organisa-
tie's stellen tegen alle mogelijke prijsverhogingen uit
eindelijk dan w e 1 hun looneisen en de industrie dan
w e 1 hun productieprijsverhoging Het prijsstabili-
satie-accoord staat en valt echter met deze politiek.
In de tweede plaats stuiten wij op minister Zijlstra
die momenteel al bij de Ned. Bank moet gaan lenen.
Hoe zal deze het moeten zien te redden
tie- en bedrijfskosten ten zeerste tegen, waarbij
andermaal bleek hoe moeilijk het is om in tijden van
eenzijdige hoogconjunctuur stabiliteit te handhaven.
Eenzijdige hoogconjunctuur zette zich voort.
Terwijl de industrie floreert en ook in onze eigen
provincie en omgeving overladen is met werk en orders
voor vijf jaar is de toestand in de landbouwkringen
in velerlei opzicht verontrustend en weinig minder dan
precair geworden. Zo heeft b.v. de Kon. Mij. ,,De
Schelde" als contrast ten opzichte van de toestanden
in de landbouwsector zo bovenmatig veel werk en
orders dat er niet aan gedacht kan worden een nieuwe
broodnodige provinciale boot te bouwen. Daarnevens
openbaart zich bij ruime werkgelegenheid een tekort
aan arbeidskrachten dat met inbegrip van andere
bedrijfstakken thans plm. 80 tot 90.000 man be
draagt.
Terwijl de regering beweert te streven naar zo
weinig mogelijk arbeidstekort, openbaart zich een
steeds dringender gebrek aan bepaalde dingen. Waar
bij in de hand gewerkt wordt dat de werkgevers on
gewild mede moeten werken aan verhoging der lonen
wat alleen neerkomt op het weghalen en overhevelen
avn arbeiders bij buurman naar de florerende in
dustrie. Een opsomming van de loonronden en de
vacantie-toeslagen in die sector zoals reeds zo vaak
in andere verslagen is opgesomd, kenschetst de toe
stand in haar schrille eenzijdigheid, waar 85% van
de werknemers van profiteerden, doch die voor de
15% in de landbouw negatief Was.
Regering sprong verder dan polsstok lang was.
De ongunstige gevolgen bleveti niet uit. De Neder
landse polsstok bleek bij lange na niet toereikend voor
de grote sprong die neerkwam op een extra milliard
uitbetaling van lonen, dat besteed werd aan allerlei
dure verbruiksgoederen, vooral televisie-toestellen en
bromfietsen daaronder, zodat het ten slotte kwam vast
te staan, zoals vanwege het departement van Econo
mische Zaken werd vastgesteld dat meer dan 800 mil-
lioen verbruikt werd dan is voortgebracht.
Zo ging het ook met de Staat, die veel in het buiten
land heeft gekocht, waardoor onze betalingsbalans
ongunstig werd beinvloed en dedeviezenvoorraad der
mate is verminderd dat moest worden ingegrepen.
S.E.R.-nota adviseerde tot bestedingsbaperking.
Spr. betoogde dat wij allen de gemeentebesturen
en ons ganse Nederlandse volk gedupeerd worden
en dat ter uitvoering van dit advies door de arbeids-
vakcentrales medewerking werd toegezegd mits deze
toestand geen prijsverhoging tot gevolg zal hebben.
Als één der bijkomde factoren noemde hij het woning
probleem dat de regering geweldig dwars zit.
De Nederlandse landbouw die in verband met de
aanzienlijke verhoging van de productieprijzen in de
landbouw reeds een ruk aan de bel gaf, beklemtoont
dit ten opzichte van de prijzen van tarwe, suiker
bieten, melk, etc. Gewezen moet vooral worden op de
doorberekeningskosten der eigenaarslasten als gevolg
der kunstmatig laag gehouden pachtprijzen in ons land
waar wij met onze 11 millioen mensen toch ook van
onze uitvoer zullen moeten leven. Het is een taak
voor onze twee tot drie milliard eieren geld in het
buitenland te krijgen, waarmede wij onze voedergranen
kunnen kopen door dewelke wij ons eindproduct
(varkens, enz.) weer naar het buitenland kunnen
quiteren.
Door lage huren, lonen en pachtprijzen kon Neder
land tot dusverre voldoen, maar spr. vraagt hoedanig
deze toestand zich in de toekomst zal ontwikkelen
ten opzichte van verhoging van onderhoud grond,
rente, afschrijvingen en nieuwbouw.
Als tweede punt van het Landbouwschap noemde
hij een betere vergoeding voor de bedrijfsleiding.
Ten derde de lonen der landarbeiders die op een
zelfde nivxeau dienen te komen als die in de andere
bedrijven. Het is zo ingesteld dat om dit alles te rea
liseren 350 millioen gulden zal benodigd zijn, waar
door de regering ƒ100.— tot 125.— per ha. zal
u
st. .nming in de agrarische wereld is mede daardo»
aanzienlijk verslechterd. Hij wijst op de onzin die
deer een oud-minister v. d. Kieft in „Het Vrije Volk
wordt geschreven, dat er in ons land veel te vet
kleine bedrijfjes zijn die de kostprijzen onnodig ver
hogen en die dienen te verdwijnen.
De momenteel te Utrecht plaats hebbende landelijk
voorlichtingsvergadering die uitgaat van de C.B.T.E
en het Kon. Landbouwcomité is in wezen een grott
nationale protestvergadering. Ofschoon de stemmicc
in Zeeland niet zo slecht is als elders in de landt"
zal het zaak zijn te blijven staan op de verwezen,
lijking onzer gerechtvaardigde eisen.
Laten wij daarom streven naar eenheid daar ver-
deeldheid verzwakt en als Z.L.M. met haar 6000 1,
trachten te bewerkstelligen dat dit doel wordt bereikt
(algemene bijval en instemming).
De rondvraag leverde een zeer bondige besprekin;
van enkele punten van huishoudelijke of onderge'
schikte betekenis, waarna de voorzitter aan de heer
mr. Schlingemann dank bracht voor zijn zeer
degen en van grondige feitenkennis getuigende
improviseerde redevoering. Spr. hoopt nog lange jaren
van de deskundige voorlichting in de Z.L.M. door
deze functionaris te mogen blijven profiteren.
De vergadering verenigde zich na afloop aan
gezellige en goed voorziene koffietafel.
In de avonduren werden enige smalfilms Vertoond
door personeel van de staf van het Zeeuwse Land
bouwhuis te Goes. Om hun grotelijks vaktechnisch
geaardheid genoten deze in weerwil van de lang
durigheid der vergadering nog zeer ruime en intens
belangstelling.
Verhoogt het aanzien van Uw
handen Altijd gaal, zacht en welverzorgd
Het is de Hamamelis die het 'm doet
Minister Hofstra kijkt in ledige schatkist.
Het is duidelijk dat er voor deze bewindsman, die
op wel zeer ontnuchterende wijze wordt geconfron
teerd met de werkelijkheid, niets anders op zit dan
waar nog mogelijk de belastingen te verhogen. Om
te beginnen dus een verhoging en verzwaring van reeds
veel te hoge vennootschapsbelasting. En dat bij de
tegenwoordige aanpassing van het industriële proces
dat enorme eisen stelt. Deze gaan reeds zo ver, dat
„O. O." BRACHT „SCHAKELS^
Een vierdaagse tournée langs vier der voornaamste
streekmiddelpunten van Zeeland en als onderdeel van
een landelijke rondreis ter gelegenheid van Johan
Elsensohn's 40-jarig toneeljubileum bracht het „Nieuw
Ned. Toneelgezelschap" ditmaal - na Middelburg,
Zierilczee en Goes naar Axel. Onder de auspiciën
van het Spaarfonds „O. O." waren de onder-
handelingen met dit ensemble met succes bekroond.
Daarmde heeft dit spaarfonds zijn meer dan 10-jarige
gunstige reputatie wederom aanzienlijk versterkt
men in Engeland en Amerika reeds de beschikking bewezen als zodanig in de Axlese gemeenschap
heeft over allerlei vernuftige electrische machines, die
elkander controleren ,doch waardoor straks wij ook
mee moeten, mechaniseren en de arbeidskrachten hoe
langer, hoe meer verdwijnen.
In theorie is het zo dat men alleen kapitaal kan
vormen indien men een goede prijs krijgt voor zijn
producten. De boeren in de akerbouw leveren thans
reed sdrie maanden melk zonder te weten wat men
er voor in de plaats krijgt.
Het wachten is momenteel nog steeds op een me
morie van antwoord van de minister, waaruit het
nieuwe landbouwbeleid moet blijken. Uiteindelijk is schaadt Kunstenaars van het formaat van Heyermans
-—r vol
komen op haar plaats te zijn. Het uitgesproken „al
gemeen karakter, stelt het spaarfonds in staat aan
„e'ck wa t wils" te bieden. En zo leidden de om
standigheden er toe dit wel niet hyper-moderne stuk
van onze wellicht grootste Nederlandse toneel-auteur
de onsterfelijke Herman Heyermans voor het
voetlicht te brengen. En dit als jubileumstuk van de
gevierde en sympathieke acteur Johan Elsensohn.
Maar de sfeer van een halve eeuw terug heeft dit
thans als het ware tot de „klassieke" toneel-literatuur
behorende karakter- en familiestuk allerminst ge-
de regering alleen verantwoording schuldig aan de
volksvertegenwoordiging. Daarom doet het uiteraard
zeer eigenaardig aan de regering advies te zien vragen
aan de S.E.R. hetgeen de toestand kenschetst. Dit is
een teken van zwakte
Spr. wil ten aanzien van de eisen nochtans liever
de redelijke weg bewandelen dan overdreven eisen te
stellen, aangezien het b.v. geen kunst is ten aanzien
van de bietenprijs 60.— te verlangen.
Landbouwschap wil redelijke eisen stellen.
Hij kwalificeerde het tarwebeleid der regering op
scherpe wijze. Door dit beleid beschikken wij thans
in Nederland over broodgraan dat een derderangs
product is geworden. In dit opzicht althans heeft men
in België een beter landbouwbeleid gevolgd dan het
onverantwoordelijke ten onzent dat in feite geen
beleid is voor een regering.
De sterk verontrustende onenigheid die de kabinets
crisis slepende maakte en toen duidelijk tot uiting
kwam beheerst nog steeds onze nationale politiek. De
34) V
Niet alzo de vakbond. Er komt een brief, die nogal
scherp is gesteld. Min of meer een ultimatum. Tom
laat een koel briefje terug sturen, waarin hij mee
deelt, alleen op behoorlijke brieven te zullen rea
geren. Ja, hij zal zich door een vakbond de wet laten
stellen. Als of hij nog geen moeilijkheden genoeg heeft
te overwinnen.
Een der vakbondleiders vraagt een paar dagen later
belet. Tom ontvangt hem. De man, begint hoog van
de toren te blazen en betoogt, dat het ontslag Van
vijftien personeelsleden, waarbij nota bene de bedrijfs
leider, niet geaccepteerd kan Worden.
Midden in zijn woordenstroom onderbreekt Tom
hem. En dan vertelt hij precies hetzelfde als hij een
paar dagen tevoren gedaan heeft tot de arbeiders. En
hij besluit„Wat dukt u, is beter Vijftien mensen
ontslaan, die niet voldoende doordrongen zijn van hun
plicht jegens het bedrijf, waarvoor ze werken, of alle
vijf en tachtig mensen op straat zetten wegens liqui
datie Dit bedrijf, meneer, heeft circa vijf jaar met
verlies gewerkt. En dit bedrijf is een N.V., waarin de
aandeelhouders graag wat winst zien. De laatste vijf
jaar hebben ze geen cent dividend ontvangen. In
tegendeel. Er is opnieuw geld gestort om het bedrijf
weer gezond te maken. En daarvoor was het nodig,
dat het personeel ingekrompen werd. Beroerd voor
degenen, die daarvan de dupe werden, maar er is
zaken hier er voor staan. Van terugname is natuurlijk
geen sprake. Het ontslag is goedgekeurd door het
Gewestelijk Arbeidsbureau. Er wordt verder niet meer
over gesproken. En als uw organisatie daarmee geen
genoegen neemt en maatregelen wenst te nemen, wel,
mijnheer, gaat uw gang. Maar dan sluit ik binnen
een week de hele fabriek en staat iedereen op straat.
U kunt kiezen of delen."
En daarmede was ook dit onderhoud afgelopen.
Zoals hij had verwacht, hoorde hij- niets meer van
de vakbond.
De week daarop kwamen de vertegenwoordigers aan
de beurt. Tom had de adressen van de heren en be
steedde er een morgen aan om ze eens langs te rijden.
Bij de eerste de beste was het al raak. Inplaats van
op reis te zijn, was de man brutaalweg bezig zijn
voortuintje te maaien. Tom zette zijn wagen stil aan
de trottoirband en bekeek de werkende man, die niet
vermoedde, dat zijn nieuwe baas in zijn onmiddellijke
nabijheid was.
Na een paar minuten stapte Tom uit en liep het
pad op. ,,Zo, Van Hoven, een mooie tuin is toch
maar alles, niet
De man schrok op, alsof hij door een wesp ge
stoken was. Toen hij zijn baas tegenover zich zag
staan, werd hij beurtelings wit en rood en ten leste
stamelde hij „Ikik voelde me vanmorgen niet
erg lekker, meneer, vandaar
„Vandaar ,dat je maar aan het tuinieren bent ge
slagen," viel Tom hem in de rede. „Gezond werk,
vooral met dit mooie weer. Je hebt groot gelijk, hoor.
Ik zou zeggen blijf maar aan het grasmaaien en
geef mij je treinabonnement en je legitimatiekaart.
Vandaag nog zal je ontslagbrief aangetekend worden
immers werk genoeg? Nu weet u precies, hoe de toegezonden. Bij de kassier kun je je salaris tot en
met gisteren halen."
Bij nummer twee ving hij botde man was inder
daad op reis. Maar Tom had zijn woorden klaar.
„Waar kan utv man vandaag zijn, mevrouw vroeg
hij aan de echtgenote, die hem opendeed. f
„Voor zover ik weet, in Groningen, meneer."
„Mooi, laat hem dan morgenochtend, vóór hij weer
op reis gaat, even op mijn bureau komen. aHrtelijk
dank voor de moeite."
Nummer drie zat rustig thuis een boek te lezen.
Doch deze man was niet verlegen. Vóór elf uur kan
ik toch niet bij de winkeliers terecht. Ik zit net te
wachten op de koffie en was van. plan met de trein
van half elf te vertrekken."
„Laat die trein maar wegrijden zonder jou en geef
me je abonnement en je legitimatiekaart."
Maar deze man was agressiever en weigerde. Tom,
die geen scène's wenste, liet de man ten slotte zijn
papieren houden, maar deelde hem mede, dat ook
hij per aangetekend schrijven zijn ontslag zou krijgen
en slechts uitbetaald kreeg tot dit tijdstip.
Daarna reed hij weer terug naar de fabriek. Of de
andere twee al dan niet op reis waren, interesseerde
hem op dit moment niet. Zijn beide ontslagen collega's
zouden de anderen wel inlichten. En zij zouden er
ongetwijfeld leergeld uit trekken.
De weken daarna stroomden de orders binnen. De
drie overgebleven vertegenwoordigers bleken opeens
verbazend actief geworden. En Tom grinnikte, toen
hij de bestellingen bekeek. Hij had de eerste week na
het ontslag van de drie overgebleven vertegenwoor
digers meer orders binnen gekregen dan anders in een
maand van alle vijf.
(Wordt vervolgd)
leveren doorgaans scheppingen, die weerstand bieden
aan de wisselingen en wijzigingen des tijds. En zo
werden wij Vrijdagavond vergast op dit bekorende en
emotionele spel van de „huiselijke haard" dat ondanks
de lach en de traan en de vaak ironische geest en
humor, die al het werk van Heyermans kenmerkt, een
sterk dramatische inslag heeft. Het „vrolijke" spel
is door de auteur absoluut zeker ironisch om niet
te zeggen „sarcastisch" bedoeld.
Bekoorlijk was dit stuk om de naar onze begrippen
ouderwets aandoende entourage van kantoor- en
kamerdecor - waarbij de costumering synoniem aan
de tijd waarin het stuk speelde, de sfeer in belangrijke
mate hielp verhogen. En ofschoon naar normale maat
staven berekend, de mensen in al hun verkeerdheid
of andere eigenschappen sinds Heyermans tijd nauwe
lijks veranderd zijn, er ligt een waas over al zijn
geestesscheppingen van echtheid en eerlijkheid, die
ons met het zuiverste realisme confronteren. Heerlijk
en hartverwarmend
Het gehele stuk gaf in zijn scherp gekarakteriseerde
creatie s der hierin optredende artisten een zo mees
terlijk getypeerde eenheid te zien, dat het stuk ons
klaar leek voor verfilming. Elk onderdeel van de
grote familiegroep was door en door verzorgd. Een
bekwame en kunstzinnige regie, die in handen was
van Ferd. Sterneberg deed deze kostelijke en diep-
doorvoelde levenswerkelijkheid alle eer aan, waarmede
tevens aan de geesteschepping van één onzr grootste
auteurs en kunstenaars alle eer werd bewezen die
deze waardig is.
4 ot in details waren alle bedrijven zo verzorgd en
de vijftien artisten die dit briljante ensemble vormden
lieten ons een rolbezetting zien die enig was en geen
zwakke plekken had.
Zelden zagen wij een beter verzorgde en geregis
seerde opvoering. Zodat het ook geen verwondering
behoeft te baren dat praeses Adr. van Gink aan het
einde in de jubilerende acteur Johan Elsensohn het
volledige ensemble bij open doek huldigde voor de
voortreffelijke opvoering en vertolking van dit mees
terlijk geschreven stuk van Heyermans.
Het herhaalde applaus bij open doek droeg ten slotte
het karakter van een ovatie en de voorzitter hoopte
het gezelschap ook in de toekomst nog in Axel te
mogen begroeten.
,,0. O." heeft eens te meer bewezen hier ter
plabtse nog steeds vele honderden vrienden te be
zitten en in toenemende mate haar levensvatbaarheid
bewezen. Waarvan zij nog tot in lengte van dagen
moge doen blijken, daar zij op waarlijk culturele wijze
haar taak opvat en volvoert.
Onnodig te zeggen dat de gebruikelijke verloting
met het gezellige bal na de avond op de manier van
voorheen completeerden. Naar de voorzitter wijders
nog mededeelde zal binnenkort een vergadering plaats
hebben om nog over een derde „O. 0."-avond te
beslissen.
