Dickens, Kerst en
Merry old Engeland'.
Het is niet louter een verschil in woord,
„Weihnachten" en „Christmas", het is een
verschil in betekenis. Wanneer ge denkt aan
„Weihnachten", dan denkt ge, en wellicht
het eerst, aan de brave schoolmeester Gru-
b^r, die op de vooravond van eerste Kerst
dag nog eenmaal op het orgel van het dorps
kerkje wilde oefenen voor de kerstdienst,
en toen in die koude vriesnacht ontdekte dat
Hoort, wat Dickens schrijft in het 28e
hoofdstuk van de „Pickwick Papers", waar.
in Pickwick het kerstfeest viert op het land
huis van de oude Wardle. Men had blinde
man gespeedl en daarna snapdrgon (een
spel, waarbij men rozijnen uit een kom met
hete brandewijn moet trachten te halen).
Toen de rozijnen op waren schaarde men
zich rond een kom met hete brandewijn,
het orgel stuk was. In die zelfdle koude
vriesnacht is hij toen een lied gaan maken
Stille Nacht, Heilige Nacht.
Het is een lied dat wee tte ontroeren. En
toch wanneer wrj ons naar waarheid moe
ten uitspreken toch is het eigenlijk een
hoogst aandoenlijk en pathetisch lied. Ove
rigens associëren wij het gehele Weihnachts
begrip niet min of meer met aandoenlijk
heid
Wij zien voor onze geest de Duitsers am
Heiligenabend door hun besneeuwde bossen
trekken. Als in een droom lopen zij daar,
tussen de met sneeuw overladen „Tannen-
baume". De wereld is gehuld in zwijgzaam
heid, de bomen staan roerloos #en omhoog
ziend naar de klare vrieshemel zien zij, hoe
de ster opnieuw stil staat. Wanneer wij aan
„Weihnachten" denken, denken wij aan een
klare hemel, een roerloze stilte, aan kaars
licht, aan stil en ingetogen mijmeren en aan
het broze geluid ,dat klinkt in de Duitse
„sentimentalische Dichtung".
„Christmas daarnevens schept pns een
geheel ander beeld. Géén klare luchten, maar
een hemel, waaruit de sneeuw in dichte
vlokken onophoudelijk neerdaalt, terwijl een
snerpende wind langs de daken huilt en aan
de luiken kleppert. „Christmas" duidt voor
ons ook niet zozeer een devoot-lyrische ver
voering, dan wel het feest van de intimiteit,
van het innerlijk geluk, van de warme huise
lijkheid, ja, bijna van de vrolijkheid, van
de onverholen zorgeloosheid, van de meest
volkomen uiting van het eeuwig blijvende
„merry old England".
Wij maken wellicht eenzelfde fout als de
Engelse schilder Boughton, wanneer wij
Charles Dickens zonder verdere restricties
de stem van „merry old England" noemen.
Boughton beeldde de Hollandse zindelijkheid
uit, door een aantal boerinnetjes de straat,
de gewone straat, waar iedereen gebruik van
maakt, te laten dweilen. Wellicht maken wij
ons thans aan een dergelijke overdrijving
schuldig. Maar het doet er weinig toe, het
kan hoogstens, inderdaad overdrijving zijn.
Want wanneer gij de Kerstvertellingen
van Charles Dickens leesthoezeer toch be
zingt hij het goede der aarde Een kerst
avond is voor hem een litanie van vrolijk
heid en gezelligheid, van gepraat en gelach,
van eten en drinken vooral ook.
waarin volgens het oude gebruik een hoe
veelheid gebraden appelen sisten.
„Dit", zeide Pickwick, „dit noem ik pas
gezelligheid". „Ons onveranderlijk gebruik"
antwoordde Wardle. „Iedereen zit bij ons
aan op kerstavond, zoals ge ziet dienst
boden en de rest en hier wachten wij, tot
de klok twaalf slaat ,om het kerstfeest in .e
wijden, en wij verdrijven de tijd met pand
verbeuren en vertellen. Trundle rakel het
vuur eens op mijn jongen
Omhoog vlogen de heldere vonken bij
duizenden, toen de houtblokken bewogen
werden. De rode vlam verspreidde een hel
dere gloed, die tot het verste hoekje der
kamer doordrong en zijn vrolijk geflakker op
ieders gelaat aftekende.
„Kom", zei Wardle, „een lied een
kerstlied Ik zal er een zingen, bij gebrek
aan iemand, die daar beter toe in staat is".
„Bravo zei Pickwick.
Zie, dat is DickensDe kerstviering
wordt bij hem tot een orgie van bedwelmen
de vreugde. En merkwaardig deze Dickens-
festijnen geworden nimmer tot platte veel-
vraatpartijen of tot onwelgevoegelijke drink
gelagen. De Dickens-kerstvieringen blijven
feesten, die het lichaam en de geest op ge-
lijkelijke wijze hun welbehagen verschaffen.
Leest u nog eens Dickens' „Kerstzang in
Proza". Een fijnzinnig, ontroerend boekje
En toch, bij alle ernst, toont het ons Dickens
bij tijd en wijle ook weer als de verrukkelijke
levensverbeeclijker, b.v. wanneer hij het
kerstmaal schildert van de oude Bob Crachit.
Welk een warm levensgeluk stroomt er
samenin slechts enkele pagina's En welk
een heerlijk maal, met die kolossale gans,
die eigenlijk niet meer dan een krielkip is,
en met die fles verschaalde wijn, die tot de
heerlijkste Bourgogne wordt verheven
En dan, elders in deze kerstzang, het
kerstfeest van de oude heer Fezziweg. Welk
een tintelende blijheid, welk een onverholen
feestvreugde
„Er kwam een bedelaar binnen met een
muziekboek. Hij ging op de hoge kruk zitten
en deed zijn best voor een heel orkest, en
stemde om er maagpijn van te krijgen. Me
vrouw Fezziwig kwam binnen, één aange
klede glimlach. De drie juffers Fezziwig
kwamen binnen, stralend en beminnelijk.
Binnen kwamen ook de zes jonge cavaliers,
wier harten zij gebroken hadden. Binnen
kwamen al de jongelingen en de jongedoch-
ter, die in de zaak geëmploy'eerd werden.
Binn enkwamen de meid met haar neef, de
bakker. Binnen kwam de keukenmeid met
haar broers intiemste vriend, de melkman.
Binnen kwamen de jongen van de overkant,
die men verdacht van niet genoeg te eten
te krijgen van zijn meester, en die zich pro.
beerde te verstoppen achter het meisje van
daarnaast, van wie men wist, dat haar mees
teres haar aan haar oren had getrokken.
Binnen kwamen ze allemaal, de een na de
anderenkelen bedeesd, anderen zonder
schroom, enkelen gracieus, anderen geen weg
IIIT ONZE OMGEVING
AXEL
wetend met hun houding, sommigen duwend,
anderen weer trekkend, maar allemaal kwa
men ze binnen, hoe dan ook en waar dan
ook vandaan.
En natuurlijk
Er werd gedanst, er werd pand verbeurd
en nog meer gedanst, en er was tulband en
„negus" ,en er was een groot stuk gebraden
koud vlees, en pasteien met gehakt vlees,
rozijnen, krenten en suiker er in, en dan
was er véél bier.
Onze Nederlandse kerst-literatuur, onze
uitgebreide Nederlandse kerst-literatuur, is
een onnoemelijk wijd gebied, waarin nage
noeg het ganse scala der menselijke gevoe
lens bestemming heeft verkregen. Er is
echter één onderdeel, dat door onze op het
kerstgebeuren afgestemde kunstvoortbreng
selen onbedekt is gelaten de sfeer van het
„merry old England". Voor deze sfeer nu
ga men bij Dickens te rade
Vermei u in deze van boze dreiging ver
vulde tijd óók eens een ogenblik in de ver
halen van Dickens, waar nevens de ernst
der dingen óók zozeer de luchthartigheid op
ongeremde wijze vertolkt wordt gevonden.
Thackeray noemde de kerstverhalen van
Dickens „een persoonlijk kerstgeschenk aan
iedere Engelsman."
Inderdaad, doch niet aan de Engelsen
alléén
riï fS fv( SÜK fW H® fW nï "CRtw F®
JAARLIJKSE MUZIEK- EN TONEELAVONDEN
HARMONIE „CONCORDIA".
De sinds vele tientallen jaren ononderbroken keten
van geslaagde winteruitvoeringen van de harmonie
„Concordia" is deze week weer met enige schakels
vermeerderd.
Dit, niettegenstaande bet feit dat het muziek-dilet-
tantisme ten plattelande nog meer dan in de steden
de „ups" met „downs" zag afwisselen ten gevolge
van de in het algemeen tanende belangstelling der
jeugd vooral ,die maar node tijd of voldoende in
spanning weet op te brengen op dit terrein iets dege
lijks te presteren. Gelukkig zijn er plaatselijk nog tal
van factoren werkzaam, die in dit opzicht gunstige
uitzonderingen daar stelden en hiervan mocht de
praeses van „Concordia", de heer A. F. Audenaerdt
ook in zijn openingswoorden getuigen, waarin hij een
resumé gaf van een tiental nieuw aangeschafte in
strumenten van verschillende aard die de laatste
jaren ,dank zij de milde steun van leden en met
„Concordia" sympathiserende ingezetenen konden wor
den aangeschaft. Spr. herinnerde in dit verband ook
aan het 70-jarig jubileum, dat deze zomer feestelijk
gevierd werd en ook weer ten goede kwam aan het
korps .doordat o.m. enige nieuwe lampen konden
worden besteld die zeer binnenkort in gebruik kunnen
worden genomen en waarmede „Concordia" dan een
speciale demonstratie-wandeltocht door de stad zal
maken.
In bestelling zijn ook een 30-tal nieuwe lessenaars.
Spr. somde nog andere voorgenomen vernieuwingen
op en deelde mede ,dat in twee jaar tijds 3300.—
voor vernieuwing van het instrumentarium is uitge
geven. De burgerij van Axel werd voor dit alles dank
gebracht, maar er rest nog een belangrijk plan de
campagne. Er wordt gedacht aan het stichten van
een drumband, de aanschaf van een nieuw vaandel
of vlag en zodoende hoopt „Concordia weer binnei:
afzienbare tijd een waardige plaats in te nemen, zoals
in overeenstemming is met onze stad, waarbij eer
lang ook de uniformen voor het korps een vervulde
wens moge worden.
De voorzitter achtte daarop het moment gekomen
de heer C. J. de Ridder, die sinds enkele maanden
tot directeur van de harmonie is benoemd aan de
aanwezigen voor te stellen.
Hieraan voldaa nzijnde werden onder diens leiding
een vijftal nummers die op slechts luttele repetities
waren ingestudeerd, ten gehore gebracht.
Behalve een tweetal pittige marsen als opening en
slot van dit nog bescheiden programma kregen wij
te horen „Judex" een gedeelte uit het oratorium „Mors
et Vita" van Ch. Gounod. Met het hierop volgende
Andante in G van Batiste vormden deze beide num
mers wel in het bijzonder goed studiewerk voor de
vaardigheid in het blazen van lange noten. De hierop
volgende ouverture l'Aurore" van Friebis was een
geheel ander genre werk met veel variatie en aardig
solowerk. De manier waarop dit korte programma
werd vertolkt gaf een uitstekende indruk van de in
korte tijd tot stand gekomen vooruitgang. Natuurlijk
zijn de talrijke facetten die de vervolmaking van de
kunst zij dit dan uit diletantistische gezichtshoek
beschouwd niet één-twee-drie te vervullen. Maar-
onmiskenbaar bleek dat de heer C. J. de Ridder voor
„Concordia" de dirigent zal zijn waaraan het zozeer
behoefte had en wij mogen dan ook vrijmoedig con
stateren Wij zijn er nog niet, maar wij komen er wel.
Ook uit de bijval van het publiek viel op te maken
dat dit met kiesheid gekozen programma waardering
vond, die het dan ook zeker verdiende.
Naar traditie volgde na dit vlotte muzikale gedeelte
de toneelopvoering, die op avonden als deze niet weg
te denken zijn en hoe muzikaal men ook moge
zijn nu eenmaal de hoofdschotel op het programma
menu vormen.
„Concordia's Toneelensemble" overwegende dat het
leven van alle dag al zwaar genoeg is en. de tijds
omstandigheden vol ernstige internationale spanningen
zijn, had haar keus laten vallen op een klucht in drie
bedrijven, dat zich afspeelde in de gelagkamer van
een café-pension ergens aan een bosrand ten platte
lande en dat als ietwat sensationele titel droeg „Een
baby van 1000 weken". Het was ontvloden aan de
pen van de auteur Hans Nesna en bleek te zijn ge
schapen om de lever eens recht te doen schudden.
De aaneenschakeling van amusante verwikkelingen
in dit tempovolle spel zich achtereenvolgens voltrek
kend te beschrijven zou ons wat ver voeren.
Het toneel der handeling is de plaats waar pension
houder Dorus Bolderman, die een ongeëvenaarde
creatie bracht van een goedmoedige .^lobbes" en
pantoffelheld, die onbetaalbaar was, zijn scepter zou
behoren te zwaaien als alles in het leven zich naar
geldende regelen en begrippen zou richten.
Dit nu is enigszins anders 1 Zijn vrouw heeft de
broek aan 1 En zo botsen de meningen nogal eens
heftig tegen elkaar in de sprankelende dialogen, van
dit door de wol geverfde tweetal, dat op de Axelse
planken over een reeds vele jaren tellende reputatie
beschikt en zich weer eens recht uit heeft kunnen
leven in deze hen bijzonder liggende rollen.
Ook het huiselijk potentieel bestaande uit een
breed- en welbespraakte werkster en een hoogst ver
dienstelijk debuterende jeugdige dienstmaagd, die op
ongekunsteld gave wijze toonde dat ook een „kamer
katje" over juist begrip en educatie kan beschikken,
droegen bij tot de zich in huize Bolderman vormende
en ontladende experimenten van liefde, list en be
drog, die zich tot een climax van verwikkeling op
stapelden, dank zij de in pension zijnde gasten.
Tussen deze nogal contrasterende jonge mensen, de
één tamelijk excentriek, de ander geestig-nonchalant
van opvatting, spelen zich tamelijk heftige scène's af.
De uit Amerika overgekomen gefortuneerde broer van
Bolderman wordt ongewild een omstreden figuur en
met dit alles vormde zich een lustige familiegeschie
denis, waaruit de „pantoffelheld" ten slotte toch als
een „kerel van een man" te voorschijn komt en die
culmineerde in gedurige uitbarstingen van vrolijkheid,
die soms in grote uitbundigheid uitlaat vond.
Dat met de vereiste „good-will" zo niet alles, dan
toch veel te bereiken is toonde de gedemonstreerde
spelopvatting, rolkennis en typering van het gehele
negental - vier dames en vijf heren - onder wie
twee voor de toekomst heel wat belovende jeug
dige dilettanten. Het stuk dat met niet minder dan
een drietal „happy ends" eindigde (met inbegrip van
de zich tot baby van 1000 weken ontpoppende dartele
bakvis) werd in elk opzicht een daverend succes op
beide avonden.
In zijn dankwoord bij open doek betrok de voor
zitter vooral spelleider den Beer en grimeur Kolijn en
in één adem met hen alle geziene en ongeziene mede
werkers in allerlei opzicht.
Vooral echter de executanten, die hetzij muzikaal
dan wel als tonelisten deze avonden weer tot ge
slaagde en succesvolle belevenissen hadden gemaakt,
die nu eenmaal vanouds sfeer en entourage geven aan
de Axelse gemeenschap.
De tweede avond richtte de voorzitter zich nog
speciaal tot mevr. E. Gans-Ortelee om haar te hul
digen met het feit dat zij 25 jaar waarvan 20 jaar
verbonden aan „Concordia" op de Axelse planken
haar beste kunnen ten dienste stelde van de toneel
kunst. De voorzitter feliciteerde „Liesbeth" hiermee
hartelijk en overhandigde hciar een bloemruiker en
een taart als waardering, welke geste met een even
eens hartelijk applaus werd onderstreept.
Dat op beide avonden ook weer de met vele prijzen
voorziene tombola plaats vond en het geheel telkens
besloten werd met gelegenheid tot dansen is al even
zeer een oude traditie.
