AXELSE COURANT
BRITTANNIË
niet langer groot?
§lnno §m\m 1937
Canada, land van onbegrensde
kimmen en mogelijkheden
i
2
8
I
I
1
pi
1
i
i
1
Frankering bij abonnement, Axel
TEftQfiMP
WOENSDAG 22 DECEMBER 1956
71e Jaargang No. 29
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEDEkE WOENSDAG EN ZATERDAG
Drukker - UitgeefsterFIRMA J. C. VINK
Red. en Adm.: Axel, Markt 12, Tal. 0 1155-646
HoofdredactieJ. C. VINK
„Toen Brittenland op het Goddelijk woord oprees uit der zeeën schoot zou dit zijn wet,
zijn handvest zijn en engelen zongen het refrein
Beheers, Brittanje, de Oceaan. Geen Brit laat zich in boeien slaan
Dit is een (wel zeer vrije) vertaling van
het bekende lied „Rule Brittannia" eens de
geloofsbelijdenis van het Engelse Jingoïsme
genoemd. Jingo's zij die zich de Boeren
oorlog herinneren, herinneren zich ook die
naam van Chamberlain's fervente aanhan
gers waren de felle imperialisten, die er
op uit waren Engeland te maken tot een
wereldrijk dat de zeeën beheerste, waar de
zon nooit onderging.
Men sprak toen van de Empire-builders"
(bouwers van het Imperium) en dan noem
de men namen als de eigengereide Palmer-
stone, die bij voorkeur rakelings langs de
klippen van het politieke vaarwater voer.
de slimme Disraeli, die Cyprus bemachtigde
en de Suezkanaal-aandelen, de machtsbe-
gerige Joe Chamberlain die de Boerenoorlog
deed ontbranden. Dan dacht men aan Lord
Kitchener die de Mahdi en de boeren
onder de voet liep, aan Lord Cromer, prac-
tisch alleenheerser in Egypte, aan Cecil
Rhodes met zijn droom van een Afrika onder
Britse heerschappij.
In die tijd kon er nergens een conflict
rijzen, geen incident voorvallen, of er ver
scheen wel een Engelse kruiser ten tonele.
En doorgaans was dat genoeg.
Wegsmeltend Imperium.
In schrille tegenstelling tot die tijd staat
het heden.
Ten tijde van Koningin Victoria stond
Engeland op het toppunt van zijn macht.
Hoe gestreeld was deze koningin, toen
Disraeli haar de „Keizerskroon van India"
aanbood Hoe belangrijk was toen de
Britse industrie, hoe beheerste niet alleen
de oorlogs. maar ook de koopvaardijvloot
van Engeland de zeeën
De twintigste eeuw zou het beeld ver
tonen van Engelands val, zoals de negen
tiende de eeuw van Engelands meest schit
terende heerschappij was geweest.
Vooral de tweede wereldoorlog heeft daar
toe bijgedragen, en Amerika heeft er een
handje aan geholpen. Terwijl Engeland ge
bukt ging onder de oorlogslast, breidde de
Amerikaanse industrie zich geweldig uit. En
toen Engeland, aan het eind van de oorlog,
hoopte van de Leen- en Pachtwet te kunnen
profiteren om zich weer te kunnen oprichten,
sneed Amerika eensklaps die hulp af.
Sindsdien en dat heeft de Engelsen
dubbel gestoken hebben de Amerikanen
steeds weer de voorrang weten te verkrijgen.
Het was al een hard gelag dat Engelse sol
daten, Engelse matrozen moesten dienen
onder een Amerikaanse opperbevelhebber.
Maar te sterker bleek de antagonie, de bot
sing van belangen, in de politiek.
Engeland, dat zijn levenslijn via het Suez-
kanaal zag bedreigd, wist dat het ook hier
geen steun van Amerika zou krijgen. Ame
rika bleef graag goede vrienden met het
Oosten, en hoopte, waar de Engelse be
langen steeds meer in de knel kwamen, de
eigen belangen te dienen. Ook de olie-maat
schappijen speelden dit spel mee.
Openlijke breuk.
Tot een openlijke breuk kwam het, toen
Engeland samen met Frankrijk, zonder Ame
rika er in te kennen, tot actie in Egypte be
sloot. Misschien was alles nog goed gegaan
als die actie succes had gehad. Maar er zat
niet genoeg kracht achter. De gestelde doe
len werden niet bereikt, vóór een opge
schrikte UNO, door Amerika achter de
broek gezeten, het bevel „staakt het vuren"
uitgaf, dat Engeland als UNO-land niet
kon en durfde trotseren. Misschien zou Ame
rika, als de actie gelukt was, op de basis
van dit succes tot meedoen bereid zijn
gebleken. Nu maakte Amerika de mislukking
tot een extra-vernedering.
De eerste minister van het trotse Britse
Imperium moest ervaren, dat Eisenhower
geen gehoor gaf toen Eden naar Washing
ton belde. De minister van buitenlandse za-
'ken van Groot-Brittannië kwam eveneens
van een koude kermis thuis, toen hij naar
Washington vloog voor te laat over
leg. Geen overwinnaar kon de overwonnene
duidelijker vernederen, dan Amerika het zijn
bondgenoot Engeland deed. Éérst moest
Engeland op de knieën, dan zouden de
Amerikanen wel eens zien of zij, voor harde
dollars, bereid waren hulp te verlenen
Want Amerika streeft slechts twee doel
eind enna veiligheid in het Midden-Oosten
en beveiliging van zijn eigen belangen. In
hoeverre de politiek van Esenhower en
Foster Dulles als men dit gezigzag ten
minste nog als staatskunde kan bestempelen
ook voor Amerika nog eens wrange
vruchten zal opleveren, zal de toekomst
leren.
Verdeeld huis.
Erger nog dan de vernedering, die Enge
land buitenshuis moest ondergaan, was het
schouwspel binnenshuis. In het Lagerhuis
had Labour al terstond geprotesteerd en
daarmee aardig wat wind in Nasser's zeilen
geblazen. Men hoopt daar dat de Tory-re-
gering zich onmogelijk maakt en nieuwe ver
kiezingen Labour aan het bewind zullen
brengen. Het openbare motief was, dat men
de UNO niet wilde verzwakken, hoewel
men eigenlijk niet kan begrijpen hoe die nóg
zwakker en nóg nuttelozer worden kon.
Engelands actie heeft in ieder geval de
UNO wakker gemaakt Eden deed, wat
de UNO niet doen kon of wilde of durfde.
Maar erger was het schouwspel dat hef
Lagerhuis bood, toen Selwyn Lloyd de af
tocht moest dekken van een Sir Anthony
Eden, die ineengestort, zich terugtrok naar
Jamaica. Met onheilige vreugde juichten de
Labour-mannen om de smaad die naar
zij zeiden de Toryregering (naar de
wereld het zag, Engeland) te verduren had
gehad. Men danste op een zinkend schip
om de fouten van de kapitein. De politiek
met een kleine „p" zegevierde ten enenmale
over het besef, dat in het aangezicht van
deze geweldige calamiteit, die Engeland een
milliard kost aan geld en onnoemelijk veel
méér aan prestige, nationale eenheid méér
dan ooit nodig was.
In de dagen van de „Blitz", toen Enge
land met de ondergang werd bedreigd,
stonden de Britten schouder aan schouder
en ze redden daarmee hun land van de
ondergang. Thans is de toestand voor En
geland niet minder critiek. Het is nog
slechts een imperium in naam, maar het had
nog veel goodwill, veel invloed. Ook die
gaan thans tanen en een deel van het Britse
volk juicht bij dit droevig schouwspel.
Men vergeet de waarheid van het Bijbel
woord „Een huis, dat tegen zichzelf ver
deeld is, zal niet bestaan."
(Nadruk verboden)
'S WERELDS GROOTSTE „TREKPLEISTER" VOOR DE EMIGRANT.
Belangwekkende causerie met film vanwege de Chr. Emigratie Centrale.
Zoals de laatste jaren vrij geregeld het ge_
val was ,had ook nu weer een periodieke
openbare vergadering plaats onder de auspi
ciën van de Chr. Emigratie Centrale, die dit
maal plaats had op de bovenzaal van Hotel
„Het Gulden Vlies". Deze Maandagavond
gehouden vergadering stond evenals de
vorige, onder leiding van burgemeester de
Kam, van Vrouwenpolder, in ziin kwaliteit
van voorzitter van de provinciale afdeling,
,die na te zijn voorgegaan in gebed, ter in
leiding de spreker de heer T. Polet uit Win
nipeg inzonderheid (met de aanwezige be
langstellenden verwelkomde.
Spreker accentueerde ook nu weer de al
sinds de bevrijding onverminderd in het mid
delpunt der belangstelling staande emigratie
die de laatste maanden zich weer in toe^
nemende mate onder ons volk openbaart.
De overbevolking van ons land vereist nog
steeds een diligent zijn van de overheid, zo
wel als van de emigratie-centrale's, die alles
doen dit streven van brede groepen zoveel
in hun vermogen ligt te bevorderen. Een ver
heugend feit daarbij is het aan beide zijden,
dus hier zowel als aan de overzijde van de
Oceaan, dat tevoren alles geregeld wordt,
wat voor de emigrant van direct belang is.
Dit in tegenstelling tot vroeger toen deze
zichzelf maar moest zien te behelpen om zijn
weg te vinden. De Chr. Emigratie Centrale
gaat hierbij uit van de positieve gedachte dat
het naar Gods woord onze taak is en op
onze weg ligt de aarde te vervullen Maar
zodoende is thans de onontbeerlijke voor
lichting in de uitgebreidste zin des woords
noodzakelijk. Het aantal adspiranten is nu
gaandeweg verdubbeld en bedroeg sinds het
einde van de oorlog reeds 250.000 uit
ons land alleen in tien jaar tijds. In 1956
was dit weer veel hoger dan het voorgaande
jaar en zijn nu reeds 48.836 personen dit
jaar uit ons land geëmigreerd.
Het lidmaatschap van de Chr. Emigratie
Centrale acht spr. zeer aan te bevelen en hij
deelde ten slotte nog mede dat Canda als
meest de voorkeur genietend emigratie-land
momenteel onder de emigranten weer sterk
paar jaar geleden toen Australië en Nieuw-
favoriet geworden is, in tegenstelling tot een
Zeeland meer geprefereerd werden.
Hierop verleende hij het woord aan de
heer Polet, die als verbindende schakel met
het nodige gezag over Canada en de toe
standen daar 'kan spreken en inlichten.
De heer Polet bracht de praeses dank voor
zijn uitnemende introductie, waarbij hem
tevens van het hart moet er van overtuigd
te zijn lang niet de helft over Canada te
kunnen zeggen van wat er over te zeggen is.
Allereerst merkte hij op dat enige jaren
geleden de Zeeuwen relatief onderaan ston
den van het emigrantental uit ons land, of_
schoon zij tot de best geslaagden behoren.
Hij acht dit laatste overigens voor de hand
liggend, wijl hij aanvoelt dat de Zeeuw de
emigratie aanvoelt als een zware opgave. Hij
ziet dit als een zich los maken van wat God
ons heeft gegeven. Voor de van nature gods
dienstig voelende Zeeuwen, die uit de door
de oorlog en de watersnood zwaart getroffen
provincie komen, geldt dit dus wel zeer bij
zonder, maar hij vat het emigreren ook ge
heel anders op als de meesten. Hij richt zich
als Abraham die uit het Ur der Chaldeën
trok naar het hem door God aangewezen
land. Abraham gaf gehoor aan de Goddelijke
opdracht en God zeide hem tot zegen te
zullen zijn. Het kenmerkende geloofsver
trouwen in een nieuwe samenleving van
zo grote waarde heeft zijn ontwijfelbare
eigenschappen tot slagen, maar spr. voelt
dit niet als zijn taak. Deze is meer speciaal
aan de Chr. Emigratie Centrale toebedeeld,
die daartoe een uitstekend orgaan is.
Een grondige voorlichting is van
grote betekenis,
De ervaring leerde dat de degelijkst voor
bereide emigranten steeds de grootste kans
van slagen hebben, hetgeen zich ook be
grijpen laat. Allereerst wordt men aanstonds
geconfronteerd met de enorme afstanden als
men voet aan wal zet in het nieuwe vader
land, dat even groot is als Europa. Moet
men van Montreal naar Vancouver reizen,
dan betekent zulks een zelfde afstand als van
Amsterdam naar Modkou en op zo'n meer
daagse treinreis komt men aldra tot de ont
dekking dat de afstanden hier enorm zijn en
er nog voor millioenen plaats is. Doch ook
ten opzichte van de taal is de ervaring, dat
een grondige voorbereiding een voorsprong
geeft.
Het aanvankelijk geëmigreerde grote aan
tal Nederlanders bestond overwegend uit
agrariërs. Dit beliep zo rond de 125.000.
Hierna is langzamerhand de mogelijkheid
om te emigreren ook voor diverse andere be
roepen opengesteld. Momenteel is men in
dit opzicht niet meer aan bepalingen ge
bonden en is voor iedereen de kans ge
schapen. Hierdoor is natuurlijk de nood
zakelijkheid tot omscholing van velen groter
geworden. In dit verband spreekt het rela
tief groter geworden getal technisch en ad
ministratief geschoolden mede. Ook gelden
in sterke mate de karaktereigenschappen en
leerde de ondervinding dat vanwege het
doorgaans blijkende aanpassingsvermogen
het Nederlandse contingent emigranten de
grootst mogelijke achting geniet. Spr. be
wees met practische resultaten dat onder de
Nederlanders zich vaak krachten ontpoppen
die ten voorbeeld gesteld kunnen worden.
Zo is het ook te begrijpen dat van 60.000 ge-
emigreerde boeren thans één-derde zelf
standig over een bedrijf beschikken.
Het is wel opmerkelijk dat de oorspronke
lijke „idealisten" onder de emigranten het
in de regel niét zover brengen. Maar overi
gens zijn de mogelijkheden en vooruitzichten
in dit enorme land geweldig. Trouwens een
land als dit, hetwelk zich in een halve eeuw
tijds wist te ontwikkelen tot derde handel
drijvende mogendheid ter wereld, kan niet
anders dan mogelijkheden scheppen.
Wederkerige morele steun tussen
man en vrouw gewenst.
Maar al te vaak ontstonden desillusie's
omdat de vrouw van de emigrant hem niet
de zo nodige morele steun schonk zodat de
administratie er wel steeds op zal wijzen dat
het verlangen om te emigreren spontaan tot
uitdrukking dient te komen.
De taalmoeilijkheden worden ten dele door
het plaatselijke kerkelijke leven opgevangen
maar zijn daarmede niet geheel opgelost.
Vaak blijkt dat de ene week de man zijn
vrouw en de andere week de vrouw de man
uit de put moet helpen. Doch deze problemen
zijn van doorgaans tijdelijke aard. Als men
voor ogen houdt dat God tot Zijn eer de
grondstoffen, de minerale bronnen en het
open land van de ene tot de andere Oceaan
ten dienste van de mens heeft gesteld en zijn
Wet steeds doorwerkt in alles dan komt men
tot het nö'dige juiste begrip in het besef dat
nog steeds geen derde van de bodem in
cultuur werd gebracht. Als men daarbij de
gebeurtenissen van dit jaar in November op
zich laat inwerken doet dit ons wel iets. De
mens is niet zonder meer los van historie en
traditie te maken.
Vager het jaar, nog even dan gaat
Een havenstad het laatste uur verdringen.
Een schepenkoor breekt uit in machtig zingen.
Loop naar het raam en zorg dat 't openstaat.
Het scheepssignaal hangt donker in de straat
En dreunt de zee op der herinneringen.
In ieder huis waait het de kamers binnen
Langzaam verglijdend in een eend're maat.
En als de misthoorn van de laatste boot
Naar ruimte hijgt in een verstikte stoot
Zoek dan de klank weer van uw mensenpraat
En seint een woord naar 't sterrenbreedgewaad
God moet mij, dwaas, steeds weer hetzelfde leren,
Elk jaar opnieuw schrijft hij met trouw gelaat
Naast het getal, Zijn Naam In 't jaar des Heren.
v. B. Jr.
mss. yim mm mm
mm mm m*mk :>a
ABONNEMENTSPRIJS: Losse nummers 6 cent
Kwartaal-abonnement
Axel binnen de kom f 1,55 Andere plaatsen f 1,75
Buitenland f 2,00
ADVERTENTIEPRIJS: 8 cent per m.m.
Bij contracten belangrijke reductie.
Uip tonden Mededelingen 20 cent per m.m.
Klein*, ldvertentlèn (maximum 6 regels) 1-5 regels
70 cent iedere regel meer 12 cent extra.
