AXELSE COURANT
De opstand in Poznan.
nippers
MODERNE OLIEVERWARMING.
r
L llliHBilil M\. C. VINK
Frankering bi) abonnement, Axel
WOENSDAG 26 SEPTEMBER 1956
70e Jaargang No. 100
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEDEkE WOENSDAG EN ZATERDAG
Drukker - UitgeefsterFIRMA J. C. VINK
Red. en Adm.: Axel, Markt 12, T3l. 0 1155-646
Hoofdredactie: J. C. VINK
T FIRMA
Ideaal voor ieder
die brieven schrijft! f
RELAAS VAN EEN OOGGETUIGE OVER DE GEBEURTENISSEN
TIJDENS EN NA DE OPSTAND.
„Op 20 juli vluchtte ik uit Poznan. Van
beroep ben ik arbeider. Ik heb deelgenomen
aan de manifestatie van 28 juni in de straten
van Poznan. Eigenhandig heb ik rode vlag
gen vernield op het gebouw van de commu
nistische partij en meegeholpen aan de ver
overing van de gevangenis en het vernielen
van de storingzender.
Meer dan honderd arbeiders zijn omge
komen in het vuur van de tanks en pantser
wagens. Omstreeks duizend werden gewond.
Toen ik vluchtte waren reeds circa twee.
duizend arbeiders 's nachts van het bed ge
licht en gearresteerd
De 27-jarige Wlodzimierz Kaczmarek,
vader van vier kleine kinderen, is de eerst
deelnemer van de opstand in Poznan, wien
het gelukt is naar het Westen te vluchten.
Voor de microfoon van Radio Vrij Europa
vertelde hij over de gebeurtenissen in Poznan
tijdens en na de opstand. Hij marcheerde in
de eerste rijen van de demonstrerende ar
beiders, zag doden vallen en riep met an
deren „Geef ons brood<Weg met de
Sovjet-bezetters Wij willen een vrij Polen
Arbeiders uit alle fabrieken, burgers en
de schooljeugd van Poznan gingen samen
arm in arm om te demonstreren tegen het
hen aangedane onrecht. Een salvo gelost
uit het gebouw van de communistische mi
litie, veranderde de vreedzame manifestatie
in een bloedige revolte van weerloze mensen.
Toen Poolse soldaten weigerden te schieten
op hun stakende landgenoten, werden tanks
in de actie ingeschakeld bemand met Russen
in Poolse uniformen.
En hier volgt het relaas van Wlodzimierz
Kaczmarek
Woensdag 27 juni kwam een vriend tot
mij, werkzaam bij de Zispo en zeide „Van
daag is staking uitgebroken in de reparatie-
werkplaatsen, morgen gaan wij in staking
De staking begon 's morgens. Omstreeks
9 uur werd er een optocht geformeerd, die
zich vervolgens naar de binnenstad begaf.
Onderweg voegden er zich steeds meer ar
beiders bij en ook de jeugd. Langzamerhand
stroomden alle fabrieken leeg en dichte
drommen van mensen marcheerden door de
straten. Bij het raadhuis werd er gestopt.
De demonstranten wilden worden ingelicht
over het lot van de arbeiders-delegatie, die
de dag tevoren kwam pleiten voor ver
hoging van de lonen en verbetering van de
levensstandaard. Er kwam niemand naar
buiten.
Toen stroomden de arbeiders naar binnen.
Het raadhuis was versierd met vlaggen van
de deelnemende landen aan de beurs. Er
riep iemand dat de rode vlaggen moesten
worden neergehaald. Kaczmarek liep met
een groep jonge mensen de trap op. De
rode vlaggen werden neergehaald en op de
straat gegooid. Een van de arbeiders hees
vervolgens een grote wit-rode Poolse vlag.
Onder het geroep „Weg met de Russen
Gef ons brood begaf men zich naar het
nabije gebouw van de communistische partij
waar eveneens de rode vlaggen werden af
gerukt.
Daar men in het raadhuis niets over het
lot van de verdwenen delegatie vernam,
werd er geroepen dat men ze waarschijnlijk
in de gevangenis zou vinden. Circa twee
duizend arbeiders begaven zich hierop naar
de gevangenis. Op de straten was er veel
politie, die echter zuiver passief bleef.
„Laat de gevangenen vrijriep de me
nigte. Even later bestormden zij de gevan
genis. De bewakers hebben elk verzet ach
terwege gelaten. Meer dan 700 gevangenen
en de onderdelen op straat gesmeten. Ook
werden bevrijd, terwijl de archieven wer
den verbrand.
Vervolgens werd de stoorzender vernield
hier was Kaczmarek een van de daders.
In dezelfde tijd vielen er uit de richting
van de Kochanowskistraat de eerste scho
ten. Toen Kaczmarek bij het gebouw van
de militie kwam, zag h ijreeds lijken van
arbeiders, vrouwen en kinderen. Uit het ge
bouw werd er geschoten uit mitrailleurs.
De toedracht der gebeurtenissen was hier
als volgt
Terwijl de storingzender werd vernield,
begaf een ander deel der menigte zich naar
het gebouw van de veiligheidsdienst. Voorop
liep een groep kinderen. Uit het gebouw
riepen de gewapende miliciens de menigte
toe, direct terug te wijken. Niemand rea
geerde hierop.
1 oen loste een geüniformeerde vrouw een
serie schoten in de richting van de kinderen.
Een jongen van 13 jaar werd gedood, en
kele ander engewond. De manifestanten
doopten toen hun wit-rode Poolse vlag in
het bloed van het kind en beantwoordden
de schoten met de in de gevangenis ver
overde wapens. De manifestatie veranderde
in een revolutie en de opstandelingen riepen
de buitenlandse bezoekers toe „Vertel het
buitenland dat dit onze revolutie is. Wij
strijd envoor een vrij en onafhankelijk Polen
zonder sovjets
Al spoedig arriveerden de eerste tanks.
Het waren er drie van het type T-34. Men
begon te roepen tot de soldaten „Zult ge
schieten op landgenoten Wilt ge eigen
broeders doden De soldaten verlieten de
tanks zonder aarzelen en voegden zich bij
de opstandelingen.
Een half uur later arriveerden nieuwe
tanks. Zij hadden Poolse tanks, maar waren
bemand met Russen in Poolse uniformen.
„Ik hoorde" vertelde Kaczmarek, „hoe zij
met elkander Russisch spraken. Deze tanks
openden het vuur op de menigte. Er vielen
vele doden en gewonden. In alle nabije
straten werd geschoten. Een arbeider gooi-'
de met een fles benzine. Een der tanks vloog
in brand.
,De hele dag en de hele nacht van donder
dag op vrijdag werd er geschoten" vertelde
Kaczmarek. Tegen de avond begaf hij zich
naar huis. Onderweg zag hij een colonne
van circa honderd tanks rijden in de richting
van de binnenstad. Bij een ziekenhuis zag hij
de ambulancewagens in en uit rijden.
Hoewel radio Warschau meldde, dat men
reeds donderdagavond de toestand meester
was, werd er vrijdag en zelfs zaterdag nog
gevochten.
Zaterdag begonnen de arrestaties. De ar-
V OORLICHTING VAN „V
EILIG VERKEER"
De bestuurder van deze bakfiets ziet op het
verkeersbord alleen maar een handkar staan
en denkt nu, dat hij door mag rijden. Dit is
echter niet juist. Men moet weten, dat er
geen apart bord voor bakfietsen bestaat.
Hiervoor geldt het verbodsbord voor on-
bespannen voertuigen de bakfietsberijder
is dus fout.
Olie is het veel besproken woord van deze
tijd. Olie betekent politiek, maar olie be
tekent ook gerief. En dan denken wij aan
de moderne olieverwarming, 'ontstaan uit
de vroeger zo vaak gesmade oliekacheltjes,
aan de huisbrand- of haardolie, die ons ge
regeld kan worden thuisbezorgd en aan het
gemak dat een dergelijke wijze van stoken
biedt.
De oliestokers-in-spé kan echter niet ge
noeg op het hart worden gedrukt niet tot
aankoop over te gaan alvorens door een
deskundige van een vertrouwde zaak te
laten beoordelen of de vertrekken waar men
deze verwarming wil toepassen hiertoe ge
schikt zijn of zijn te maken
De schoorsteen.
Een belangrijke rol hier
bij speelt de schoorsteen.
Deze heeft twee functies,
n.l. het opwekken van trek
en het afvoeren der ver
brandingsgassen. Om vol
doende trek op te wekken
zal de schoorsteentop drie
tot vier meter hoger moe
ten liggen dan de rookmond
van de kachel en ruim een
halve meter boven de dak-
nok of nabijgelegen obstakels moeten uit
steken. Op het belang van een goede schoor
steen kan niet genoeg worden gewezen. Als
er klachten zijn over oliekachels dan zijn
deze in de meeste gevallen het gevolg van
èen slecht functionerende schoorsteen.
De capaciteit.
Verder zal men moeten laten beoordelen
welke capaciteit de kachel moet bezitten om
het vertrek zo economisch mogelijk te ver
warmen. Koopt men een te kleine kachel
dan zal het vertrek bij lage buitentempe
ratuur niet snel genoeg of in het geheel niet
op de gewenste kamertemperatuur kunnen
worden gebracht. Ook een te grote capa
citeit is niet goed. Bij matige buitentempera-
ratuur zal men dan de kachel veelvuldig aan
en uit willen doen, hetgeen een sterk schom
melende kamertemperatuur en een verhoogde
roetafzetting tot gevolg zal hebben. Daarom
is de bepaling van de juiste capaciteit van
het allergrootste belang. Het verdient aan
beveling de leverancier een schetsje met de
oppervlaktematen van het vertrek te ver
schaffen. Aan de hand hiervan kan deze dan
b.v. met behulp van de capaciteitsliniaal
een Nederlandse uitvinding, waarop octrooi
is verleend de benodigde capaciteit zeer
nauwkeurig bepalen.
Het tankje of de tank.
Meestal zit het tankje dat varieert van
10 tot 20 liter achter de kachel. Dit kan
ecter ook naast de schoorsteen of op het
balcon worden geplaatst en met een koperen
buis met de kachel worden verbonden. Er
zijn apparaten, die door middel van een
koperen leiding zijn verbonden met een
grote voorraadtank in de tuin. Dit is al
een heel gemakkelijke installatie. Een en
ander is met de handelaar te overleggen.
Geen reuk.
Een oliereuk treedt beslist niet op, maar
dan moet men, wanneer het tankje in de
kamer staat ook niet mor
sen. Ruikt men toch olie,
dan is er ergens; een lek en
een telefoontje aan de leve
rancier is dan de beste op
lossing.
Geen ombouw van haard
tot oliehaard.
Het laten ombouwen van
een kolenhaard tot olie-
haard moet in het alge
meen worden afgeraden.
Want meestal zal de ver
brandingsruimte te klein zijn, terwijl boven,
dien de bakbranders die hiervoor worden
gebruikt niet de capaciteit van de oorspron
kelijke kolenhaard kunnen evenaren. Het ge
volg is dat men in de kou komt te zitten.
Een wederombouw tot kolenhaard stuit dan
weer p tal van moeilijkheden.
Goede Nederlandse produkten
in de handel.
De Nederlandse industrie is de periode
van experimenteren nu te boven en er zijn
dan ook Nederlandse oliekachels en olie
haarden op de markt die aan alle eisen van
kwaliteit voldoen. Het buitenlandse produkt
is wat vormgeving betreft niet altijd aan
gepast aan de Nederlandse smaak, terwijl
bovendien de eigenlijke waarde door de in
voerrechten en verzendkosten lager ligt dan
het bedrag dat er voor wordt neergeteld.
Olieverwaiming, het moet nog eens ge
zegd worden, eist meer kennis dan een door
kolen gestookt apparaat. Deskundige voor
lichting is dus noodzakelijk, maar let er ook
op, dat de bedienin gop de juiste wijze ge
schiedt. Het is een wijze van verwarmen
die voor buitenshuis werkenden ideaal is,
omdat een olieverwarming in een ommezien
en ook b.v. voor een uurtje kan worden
aangestoken.
beiders werden 's nachts uit hun slaapver
trekken gelicht en in een onbekende richting
weggevoerd. Enkele vriennden van Kaczma
rek w'erden tevens gearresteerd. Een van
hen werd op het politiebureau mishandeld
en weer vrij gelaten. Hij gaf Kaczmarek de
raad om zo gauw mogelijk te vluchten, want
ook hij zou vroeger of later worden ge
arresteerd.
Kaczmarek volgde zijn raad op en zonder
van iemand afscheid te nemen, stapte hij in
een trein die naar Oost-Berlijn ging. Hier
gelukte het hem naar West-Duisland te ont
komen.
De bevolking van Poznan was geschokt
over het aantal slachtoffers. De arbeiders
gingen de straten op om slechts te protes
teren tegen de lage lonen en de hoge prijzen
Wat in Poznan gebeurde was een daad
werkelijk protest tegen de onderdrukking en
tegen de meer dan slechte economische toe
standen, tegen het enorm lage levenspeil.
De bewering van het communistische re
giem, dat de gebeurtenissen in Poznan door
imperialistische agenten zouden zijn voor
bereid, is een leugen en een verzinsel, aldus
Kaczmarek. „Ik was op de straten van
Poznan, heb deelgenomen aan de manifes
tatie en heb alles gezien. De arbeiders dach
ten niet aa nopstand. De schuld voor hetgeen
is gebeurd ligt uitsluitend bij de communisten.
De bevolking van Poznan beweende de
doden en de gewonden. Geheel Polen zag in
de gedode arbeiders helden, die Hun leven
gaven in de strijd voor de vrijheid. De met
bloed van de 13-jarige jongen doordrenkte
vlag werd bewaard als een relikwie.
„Buitenlanders die de tragische gebeurte
nissen in Poznan met eigen ogen hebben aan
schouwd, vertelden de waarheid over de toe
stand in Polen. Vandaag kan ik hun be
weringen bevestigen", aldus Wlodzimierz
Kaczmarek.
In de Zeelsterstraat en de Bergen op
Zoomstraat te Eindhoven zijn Zaterdag
middag zes woningen nageneeg uitgebrand,
vijf ernstig beschadigd en nog twee andere
zodanig gehavend dat ze moesten worden
ontruimd, nadat een lesstraaljager van het
type Lockheed 33, afkomstig van de basis
Volkel en bestuurd door de 24-jarige ser
geant-vlieger A. de J. uit de Bergen op
Zoomstraat, daar was neergestort. De pi
loot is bij het ongeluk om het leven gekomen.
Een burger, de 48-jarige J. K., werd op slag
gedood, terwijl hij op de achterplaats van
zijn huis bezig was met het schoonmaken van
zijn bromfiets Achttien personen werden min
of meer ernstig gewond.
Het optreden van het Dutch Swing
College te Groningen heeft de jeugd aldaar
een beetje tot opwinding gebracht. Na de
pauze werd het rumoerig toen de neger-
trompettist Nelson Williams in zijn nummer
„I lot my baby" het rock-and-roll-motief
verwerkte. Door het rumoer is enige schade
aangericht. Na het concert bleven de jazz-
enthousiasten onrustig en trokken zij rock.
and-rollend door de binnenstad. De politie
greep toen in en joeg de jongelui uiteen.
Alle Belgische mijnwerkers krijgen per
1 October a.s. een loonsverhoging van 10
tot 11%. Bovendien ontvangen zij aan het
eind van het jaar een premie van 3000 francs.
Een officier van de Tsjechische lucht
macht is Zondag met een vriend in een klein
opleidingsvliegtuigje naar West-Duitsland
uitgeweken om zich te bevrijden van het
communistische bewind en de verschrikke
lijke economische omstandigheden in zijn
land.
JEUGDHERBERGGIDS VOOR BELGIË.
De Vlaamse Jeugdherbergcentrale heeft
een nieuwe „Jeugdherberggids van de Bel
gische Federatie der Jeugdherbergen" uit
gegeven. Dze gids geeft uitvoerige inlich
tingen over de veertig Belgische jeugdher
bergen. Ook over de Nederlandse en Luxem
burgse jeugdherbergen zijn enige gegevens
opgenomen.
Het boekje, dat 96 pagina's telt, zal de
nieuweling volkomen op de hoogte brengen
van de gewoonten in de Belgische jeugd
herbergen. Men kan de gids bestellen bij
de Vlaamse Jeugdherbergcentrale, Hop-
land 50, Antwerpen.
ABONNEMENTSPRIJSLosse nummers 6 cent
Kwartaal-abonnement
Axel binnen de kom 11,55 Andere plaatsen f 1,75
Buitenland f 2,00
ADVERTENTIEPRIJS: 8 cent per m.m.
Bij contracten belangrijke reductie.
Ia;* «onden Mededelingen 20 cent per m.m.
Klein*, idvertentièn (maximum 6 regels) J-5 regels
70 cent iedere regel meer 12 cent extra.
s
