AXELSE COURANT
Urker Vissers zijn flinke mensen
Bezoek aan een van de
zonderlingste scholen
j. VINK
Frankering bi)' abonnement, Axel
WOENSDAG 12 SEPTEMBE R1956
70e Jaargang No. 96
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEDEKE WOENSDAG EN ZATERDAG
Drukker-Uitgeefster: FIRMA J. C.VINK
Red. en Adm.: Axel, Markt 12, Tal. 0 1155-646
HoofdredactieJ. C. VINK
Ideaal voor ieder
die brieven schrijft! |j
FIRMA
Markt 12
AXEL.
Gerrit Westerning, bijgenaamd „Ouwe
Barents", heeft ons bij zijn leven iets ver
leid over zijn zwerftocht met het zeilschip
Willem Barents" naar de Noordelijke IJs-
jee, Vrijdag 29 Aprlil, 96 jaar oud, werd hij
op zijn geiefd eiland begraven, de Urkers
mllen zijn bijzondere persoonlijkheid nooit
vergeten en de komende generaties zullen
de naam „Ouwe Barents" leren kennen uit
je overlevering de even talrijke als boeien
de verhalen die de tegenwoordige bevolking
ovr hem weet te vertellen. Want één ding
staat vastGerrit Westerning was een bij
zonder mens en de laatst overgeblevene van
ten expeditie naar Nova Zembla
„Je hebt toch geen haast vraagt de 96-
prige Urker, als w'ij hem n zijn huisje heb
ben opgezocht. „Want", zo vervolgt hij,
„als ik je ales van mijn reizen moet vertellen
lebben wij minstens een paar dagen werk."
Natuurlijk hebben wij het met Vader Tijd
op een accoordje gegooid om Gerrit volop
gelegenheid te geven relaas te doen, want
tegenover ons zit de man, die van 1875 tot
5 acht expeditietochten naar de Noord
pool heeft gemaakt. Zijn opdracht bestond
het doen van de meest uiteenlopende waar
nemingen, zoals het bepalen van de zee-
stromingen, meteorologische, magnetische en
lydografische opmetlngen.
Ter inleiding brengen wij het gesprek met
Gerrit, die niettegenstaande zijn hoge leeftijd
oog een uitstekend geheugen heeft, op de
expeditie van onze moderne W lelm Barents.
„Ach", zegt Gerrit terwijl hij eens
extra hard aan zijn pijp trekt het ging in
mijn jeugd onder luitenant Kolemans Beijnen
zo heel anders ons schip was nauwelijks
ton groot, een schoener van 25 meter
lengte was het en 6 meter breedte
Waren julie niet bang in dat eeuwige ijs
bekneld te raken En dat met die primitieve
trusting van die dagen
„Wijba ng Oh, nee. Primitieve midde
len? Tja, wij hadden natuurlijk niet de be
schikking over radio en radar. Onze enige
communicatie was het contact door middel
van postduiven, maar met die beestjes heb
ben wij niet bepaald best geboerd in het
zicht van de Noorse kust lieten wij de eerste
duif los wij hadden er van de vereniging
„Snelvlieger" elf meegekregen maar toen
wij later bij Nova Zembla opniieuw duiven
naar de bewoonde wereld wilden zenden
bleken zij haar eigenschap van postduif ge
heel te hebben verloren ze bleven maar in
en uit vliegen en het liefst n onze omgeving
rondscharrelen".
Op een rif.
„Wij hebben heel wat moeten ontberen.
Niet door de vorst, neen dat was het ergste
nietmaar uren, dagen en weken bleven
wij soms in een dichte nevel varen. Die aan
houdende dampmassa doordrong de warmste
kleren. Beneden in het schip was het niet
droog te krijgen. De matrassen van onze
bedden zaten onder de schimmel en dan die
verraderlijke ijsbergen en riffen bij het
Kruiseiland vlogen wij bovenop een rif. Er
kwamen grote brokken hout van de kiel naar
boven drijven. Ik dacht nu zijn wïj verloren.
Onmiddellijk gooiden wij ballast en steen
kolen over boord en wij kregen net order
om ook de winterprovisie over boord te
werpen, toen wij door de toenemende wind
losschoten. Wnder boven wonder bleven wij
drijven, ja, er kwam zelfs geen spatje water
binnen."
„Die reizen waren allesbehalve van ge
vaar ontbloot
„Zeker, maar toch ging ik telkens weer
aanmonsteren. Och, je zag nog eens iets van
de wereld, je leven lang op de Zuiderzee
rond te dobberen gaat ook vervelen
„En er viel natuurlijk een extraatje te
verdienen."
„Ja, wij hadden het best, wij verdienden
zestig gulden per maand en hadden dan ook
nog vrije kost en vrije kleding, tenminste
een deel van de kleren. En vrij roken Per
man moesten wij vier baaien hemden mee
nemen, vier baaien onderbroeken, vier paar
sokken, twee duffelse broeken, een paar
wanten, een boufante, een muts van bont,
ten paar zeelaarzen, een complete kooi.
Loeiende walvissen.
„Hoe stond het daar toentertijd met de
walvissen
Gerrit is somber gestemd als je over de
vangst van deze zoogdieren begint„Ik heb
ze altijd voorgehouden, dat de walvissen
worden uitgeroeid, als ze met die schiet
werktuigen gaan beginnen. Toen wij in de
IJszee voeren, beschikten nog maar heel
weinig walvisvaarders over schietharpoenen.
Men roeide met een kleine boot pardoes te
gen een walvis op. Een van de inzittenden
wie ze een lange lijn om zijn middel hadden
gebonden,s sprong boven op het dier, stak
vervolgens een harpoen in de hartstreek en
w'achtte dan maar af, hoe het beestje zou
reageren. Ging-ie er van door, dan gingen
ze hem opnieuw te lijf, net zolang tot-ie het
opgaf.
Je hebt er merkwaardige soorten onder.
Er kwamen eens vier kolossale vissen uren
lang rondom ons kleine 'schip zwemmen.
Ze bjiezen niet gewoon meer. Ze floten en
loeiden als of ze een aanval van zins waren.
Nou, wij waren op alles voorbereidAls
ze onderdoken staken ze hun staart drei
gende de lucht in. Op hun kop droegen ze
zware bulten en pukkels, op tie rug een
kleine vin. Wij hebben nooit kunnen uit
maken, wat voor soort dieren dat is geweest.
Beren hebben wij heel weinig gezien, op de
tweede tocht zelfs maar één enkel exemplaar.
Weet je wat er veel waren Zeehonden
We hebben er heel wat geschoten. De Es
kimo's deden het nog weer anders dan wij.
De jager stond met geweer en harpoen in
zijn boot. Door fluiten en schreeuwen lokte
hij de robben naar zich toe. Na het schot
ging-ïe met een harpoen er op los. Ja, je
moet meteen harpoeneren, anders raak je ze
weer kwijt. Alleen laat in het seizoen, als
ze fflink vet zijn, blijven ze drijven."
Ik had rijk kunnen zijn.
„Acht ja", zucht Gerrit, „en nou zit ik hier
toch nog maar in zo'n klein huisje
„Hoe bedoel je
„Nou, ik had best rijk kunnen zijn, ik had
op fluweel kunnen zitten, als als wij
maar wat meer tijd hadden gekregen om dat
goud te bemachtigen
„Goud
„En of, dat hebben wij op Nova Zembla
gevonden. Het was niet veel, twee stukjes
van vijf en zes cm, maar er zat beslist meer.
Ik was net goed en wel bezig om stukken
uit een rots te slaan daar zat het in
toen eenka nonschot, het afgesproken sein
om dadelijk naar boord terug te keren, weer
klonk en ik mijn delverij moest opgeven.
Dit heeft Gerrit zijn hele leven zo'n beetje
dwars gezeten. Wij kunnen ons dat voor
stellen, maar toen Gerrit ons zo spijtig aan
keek, dachten wij een ogenblik aan hetgeen
schepelingen van Willem Barents zelf in
1595 was overkomen: „Eenighe Bootsghe-
sellen waren aent vaste landt ghegaan om
ghesteenten te soecken, een maniere van
Diamanten doe opt Staten Eilandt mede seer
veel waren. Int soecken van die steentgens
is geschiedt alsser twee maets bij malcan-
deren lagen, datter een witten mageren Beyr
is listelyck aangecomen, ende greep den
eenen van dees twee in zijn neck de selfde
niet wetende wiet was, riep „Wie grypt
mij daar van achteren. Zyn maet, die by
hem in de cuyl lach, lichtte zyn hooft op
om te sien wiet wesen mocht, ende sach
dattet yschelyken Beyr was. roepende, och
maet tïs een Beyr, ende stont mitsdien snel
macker op ende liep wech. De Beyr beet
den eenen terstont het hooft in stucken, ende
sooch het bloedt daer uit."
"VOORLICHTING
VAN
„VEILIG
VERKEER
de
Zó mag U Uw zoontje meenemen op
bromfiets. Een goed zitje mfet voldoende
steun voor rug, handen en voeten is vereist.
Zorg, dat aan deze voorwaarden wordt vol
daan, want het aantal gevallen, i^waarin
kinderen met hun voetjes tuusen de spaken
kwamen, is legio.
Dan moet U er nog aan denken, dat op
een bromfiets maar één kind meegenomen
mag worden.
KINDEREN VAN ALLE LANDEN NAAST ELKAAR IN DE BANK.
Op een afstand van een half uur rijden
de auto van de stad New York is in
Jamaica op Long Island een van de zonder
lingste onderwijsinstellingen ter wereld ge
vestigd de internationale school voor de
kinderen van personeelsleden van het secre
tariaat van de Verenigde Naties. Deze
school werd in 1949 opgericht als een ver
lengstuk van de reeds bestaande kleuter
school en heeft in de volgende jaren be
wezen dat kinderen van alle nationaliteiten,
rassen en geloofsovertuigingen met elkaar
kunnen leren en spelen, kortom met elkaar
in deze miniatuur-wereld-gemeenschap in
vriendschap naast elkaar kunnen leven.
Mengelmoes van haar en nuidskleir.
Dezer dagen heb lik een bezoek aan deze
school gebracht en bij mijn aankomst werd
juist door een Italiaanse en een Deense jon
gen de blauw met witte vlag van de Ver
enigde Naties lin de vlaggestok gehesen. Ik
begon met een kijkje te nemen in de lagere
klassen, waar de drieen vieerjarigen
bezig waren met handenarbeid. Er was een
mengelmoes van haar- en huidskleur een
aardig Chinees meisje maakte een matje
van gekleurd papier, een knap Indiaans
kind met fluwelige bruine ogen en een ver
legen blond jongetje van gemengd Joego-
slavisch-Frans bloed waren verdiept in het
boetseren van een poppetje en een Brits
ventje vond het wat leuk 'oen ik een foto
van hem nam.
Dit soort handenarbeid, dat op latere leef
tijd pas met „kunst" bestempeld wordt,
schenkt de kinderen gelegenheid hun ge
dachten een correcte vorm te geven en de
kinderen worden er door tot het besef ge
bracht van de rijkdom van hun nationaal
cultuurbezit, dat zo geheel verschillende is
van dat van anderen en die gezamenlijk de
gemeenschappelijke wereldbeschaving vor
men. De leidster van deze klas was mevrouw
Maria Gonska, een in Bulgarije geboren
onderwijzeres. Zij bezit grote bekwaamheden
op velerlei gebied en leert ook de oudere
leerlingen om te gaan met hamer en spijkers,
met de figuurzaag en leert hen het juiste ge
bruik van allerlei gereedschappen.
Eensgezindheid en harmonie.
Onmiddellijk valt de bezoeker op welk
een eensgezindheid en harmonie er heerst
ofschoon het niet meer natuurlijk is dat onder
hen, zelfs onder de jongsten, wel eens op
hardnekkige wijze meningsverschillen be
slecht worden.
In de kleuterklasjes wordt Engels ge
sproken het duurt doorgaans niet langer
dan een paar weken voordat de kleintjes
zich behoorlijk in een nieuwe taal kunnen
uitdrukken en enkelen van hen kunnen zelfs
een paar talen vloeiend spreken. Daar zij
met hun moedertaal ook de eigen culturele
sfeer in het schoollokaal meebrengen, doet
de kindersamenleving aan als een „Ver
enigde Naties" van kinderen.
De talen, die er in hogere klassen ge-
bruiktworden zijn voorlopig Frans, Engels
en Spaans, later wil men dit uitbreiden met
Chinees en Russisch, zodat dan de vijf offi
ciële talen van de UNO ook op deze school
onderling gebruikt worden. De kinderen
krijgen pas les in een tweede taal als zij
eerst vlot hebben leren spreken in een der
drie genoemde talen. De leerkrachten zijn
natuurlijk in meer talen bedreven.
Klank- en beeldmethode.
Daarna trad ik in een Frans klasje bin
nen met vijf en zestig leerlingen de onder
wijzeres, een Frangaiise, Mile Anrée Rouvet,
gaf onderricht volgens de klank- en beeld-
In Den Haag is Zaterdagmorgen
op 84-jarige leeftijd overleden, dr. G. Bol-
kestein, oud-minister van onderwijs, kunsten
en wetenschappen.
Een tweemotorig passagiersvliegtuig
van de „Jordan International Airways" met
54 passagiers aan boord, is nabij de lucht
haven van Aman neergestore en in brand
gevlogen. Alle inzittenden werden gered,
behalve een kind dat om het leven kwam.
Boven de Amerikaanse staat Oklahama
kwam een passagiersvliegtuig in botsing met
een particulier toestel. Beide vliegtuigen met
in totaal 2 mensen aan boord konden des
ondanks nog een goede landing maken, zo
dat de onfortuinlijke luchtreizigers er met
de schrik af kwamen.
Twee Finse zeelieden zijn in Rotterr-
dam door de politie gearresteerd. Zij zouden
een Griekse matroos zo hebben toegetakeld,
dat deze met schedelbasisfractuur en ver
kerend in levensgevaar in het ziekenhuis
moest worden opgenomen.
Kahar Muzakkar, de opstandelingen
leider op Celebes heeft zich met drie com
pagnieën rebellen aan het Indonesische leger
overgegeven. Hij 'is een van de belangrijkste
leiders van de Darul Islam.
SANAPIRIN jaagt kou
en pijn uit Uw body
methode, waarbij zij eerst een woord uit
sprak en daarna een tekening op het bord
maakte. Juistst ond er een slank, blondharig
Russisch meisje voor het bord zij brab
belde in een mengsel van Russisch en Engels
met wat Frans doorspekt.
In een ander gebouw trof ik de oudere
leerlingen aan. In een der lokalen werd wis
kunde in het Frans gedoceerd. De oudere
leerlingen, wier moedertaal Frans is, krijgen
des morgens les in deze taal, terwijl des
middags Engels voor hen de voerrtaal is. Op
dezelfde manier krijgen de Spaanssprekende
kinderen een halve dag les in een der andere
talen. Hierdoor krijgen de kinderen zowel in
hun moedertaal als in de vreemde taal een
woordenschat waarmee zij zich ook in de
verschillende leervakken goed kunnen uit
drukken.
In een lokaal er naast werd les in aard
rijkskunde gegeven. Toen wij cr binnen kwa
men zagen wij jongens en meisjes uit Japan,
Zuid-Afralika, Perzië, Nederland en de Ver
enigde Staten aan het werk bij een zeer
ongewone landkaart, die in zijn gehele leng
te langs de muur liep elk kind had daarbij
zijn aandacht op het eigen land gevestigd en
maakte aantekeningen van de belangrijkste
steden en rivieren en maakte tegelijk een
lijstje van de voornaamste voortbrengselen.
Vandaar gingen we naar de tweede ver
dieping, naar de zesde klas, maar hier maak
ten de leerlingen zich juist gereed voor de
lunch. Zij krijgenh un eten aan tafels in het
lokaal opgediend Sn het gebouw is een
jgoed ingerichte keuken beschikbaar.
Ik vroeg ten slotte aan het hoofd van de
school op welke wijze de school financieel in
stand gehouden wordt. Het blijkt dat de
UNO een grote som ter beschikking heeft
gesteld, maar dat de school toch voorname
lijk is aangewezen op bijdragen van ouders
en belangstellenden. Zoals op alle Ameri
kaanse scholen is er een vereniging van,
ouders en onderwijzers, die geregeld bijeen
komt met het doel kwesties die voor de
leerlingen en het onderwijs van belang zijn
te bespreken.
Het lesrooster is er op gericht niet alleen
lichaam en geest een harmonieuze ontwik
keling te geven, maar ook de karakter
vorming tot zijn recht te doen komen. Be
halve aan letteren en kunst, talen, geschie
denis, aardrijkskunde, sociale wetenschap
pen en economie wordt ook aan de vorming
van de burger grote aandacht besteed.
Nu is het niet meer dan natuurlijk, dat
men ten aanzien van deze UNO-school zal
zeggen dat is nu alles wel heel mooi op
papier en in theorie, maar wat komt daar
van in de practijk terecht Dan kan daar
kort en bondig op worden geantwoord. Het
gaat opperbest. Mocht iemand twijfelen, laat
hij dan als hijdaartoe in de gelegenheid
komt, een bezoek aan deze school brengen
en hij zal zien in welk een harmonie en
vriendschap kinderen uit alle delen van de
wereld hier met elkaar omgaan.
Edward E. Pierce.
ABONNEMENTSPRIJS: Losse nummers 6 cent
Kwartaal-abonnement
Axel binnen de kom f 1,55 Andere plaatsen f 1,75
Buitenland f 2,00
ADVERTENTIEPRIJS8 cent per m.m.
Bi] contracten belangrijke reductie.
!n$* «onden Mededelingen 20 cent per m.m.
Klein,, ldvertentién (maximum 6 regels) 1-5 regels
70 cent iedere regel meer 12 cent extra.
in
i