AXELSE COU
1
e* S5r
Heropening van ,Miniatuur Walcheren
De Roemeen TRAIAN VUIA
pionier van de luchtvaart.
Voor vlijtige handen
«91#
j. C.VINK
frankering bij abonnement, Axel
ZATERDAG 24 MAART 1956
70e Jaargang No. 50
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEDERE WOENSDAG EN ZATERDAG
AO**»
Ideaal voor ieder
die brieven schrijft!
FIRMA
Markt 12
AXEL.
DIT JAAR IS DE ELECTRIFICATIE VAN DE ZEEUWSE SPOORLIJN TE
ZIEN OP HET MINIATUUR.
De president-directeur der Nederlandse Spoorwegen, dr. ir. F. Q. den Hollander za!
Vrijdagmiddag 27 April a.s. het befaamde Miniatuur-Walcheren te Middelburg her-
openen. Daarmede wordt dan gesymboliseerd, hoe er dit jaar een speciale band be-
staat tussen de Nederlandse Spoorwegen' en het miniatuur: er komt hier namelijk
een grootscheepse expositie, waarin de totstandkoming van de electrificatie van de
Zeeuwse lijn op attractieve wijze zal worden uitgebeeld. Deze unieke tentoonstelling
met maquettes, rijdend materieel, enz. komt tot stand dank zij de medewerking van
dr. ir. Den Hollander, die als geboren Zeeuw Zeeland en de Zeeuwen nog altijd een
warm hart toedraagt.
Behalve de Spoorwegen draagt ook de Nederlandse Heide Mij tot het welslagen
van Miniatuur Walcheren 1956 bij door een grote inzending over herverkaveling,
ontginning en het kweken van zoetwatervissen. Voorts stelt ook de Stichting Nieuw
Walcheren een aantal nieuwe attracties op, o.a. een grote sprookjestuin, nieuwe be
wegende objecten en andere bezienswaardigheden, zodat ook deze zomer Miniatuur
Walcheren een toeristisch evenement van de eerste rang zal blijken.
Het miniatuur gaat nu zijn derde jaar in
in 1954 werd aan de gasten van Zeeland en
aan de Zeeuwen zelf getoond, hoe Walche
ren de slagen van de oorlog en de inundatie
te boven was gekomen in 1955 werd het
accent verlegd op de activiteiten van het
heden, doordat allerlei producten van Zee-
lands industrie werden tentoongesteld in
1956 nu wil men aandacht aan de toekomst
schenken, zoals de electrificatie van de
Zeeuwse lijn, die op korte termijn voor de
deur staat.
Deze spoorweg-expositie wordt opgesteld
in het paviljoen, waarin vorig jaar de pro
ducten van Zeelands industrie waren op
gesteld en zal in drie afdelingen zijn onder
verdeeld in het eerste gedeelte (gerekend
van de ingang af) zal worden getoond, hoe
een electrificatie tot stand komt en wat daar
bij allemaal nodig is beton, palen, grind,
bovenbouw enz.
Maar om de bezoekers daarbij voonal een
indruk te geven van een belangrijk stuk van
een electrische spoorlijn, namelijk van de
bovenbouw waaraan de stroomdraden zijn
bevestigd, zal een dergelijk onderdeel op
ware grootte vóór de vitrines van het pa
viljoen worden opgetrokken en wel zo dicht
bij de begane grond, dat het werkstuk var
dichtbij kan worden bekeken. Voorts zal
worden getoond, hoe een .onderstation in
elkaar zit, terwijl tevens schematisch zal
worden aangeduid, hoe het electrificatie -
programma van de Nederlandse Spoorwegen
is gedacht.
Twee treinen.
Het middendeel van het paviljoen is ge
reserveerd voor een grote maquette van de
Zeeuwse lijn dubbelsporig Op deze lijn
van Bergen op Zoom naar Vlissingen zullen
twee rijdende treinen tezien zijn, namelijk
één stroomlijn-trein, zoals die hier na de elec-^
trificatie komen te rijden, en één goederen
trein, getrokken door een electrische loco
motief. Er zal voorts een compleet modern
seinenstelsel worden aangebracht, waarbij
*ook weer een deel buiten het paviljoen op
ware grootte wordt opgetrokken. Dit laatste
.deel zal synchroon werken met de seinen
•van de maquette. Op deze manier kan el e
bezoeker zich op de hoogte stellen van de
gang van zaken bij het seinenstelsel op een
dectriche spoorlijn. Aan dit stelsel wordt
bovendien het derde en laatste gedeelte van
het paviljoen gewijd. Uiteraard wordt hier
gebruik gemaakt van allerlei moderne ex
positie-middelen, zoals tekeningen, platen,
qrafieken enz. Dit gehele spoorwegpaviljoen
„bioscoop miniatuur" was gevestigd. De
zaal wordt geheel zwart gespoten en totaal
verduisterd, omdat er met speciale licht
effecten zal worden gewerkt. Men zal hier
taferelen kunnen zien uit Sneeuwwitje, de
Rattenvanger van Hameln, Doornroosje.
Klein Duimpje, Zwaan-kleef-aan, Repel
steeltje en de Tovermannetjes en Duime-
lijntje. Bij Sneeuwwitje zullen de bijbeho
rende kabouters gaan wandelen na een druk
op de knop
Er komt voorts een kabouterwerkplaats,
waar deze „miniatuur-mannetjes" allerlei
tïmmermanswerkzaamheden verrichten, zo
dra op een knop wordt gedrukt. Voorts
wordt een waterval aangebracht, die licht
gevend water in een ravijn stort en waarbbij
het lichtgevende water schuimbergen zal
vormen.
Tenslotte komt er een diepzee-afdeling,
waarin exotische vissen imitatie zullen
zwemmen, ook al weer na een druk op de
knop Alle onderdelen worden met een
speciaal procédé bewerkt, waardoor in de
donkere zaal speciale lichteffecten worden
bereikt. In het midden van de zaal komt een
grote ruimte voor het publiek vooral
kinderen worden verwacht dat alle on
derdelen van dichtbij zal kunnen zien. Het
ontwerp is van de heer Th. de Ruijter, die
thans volop bezig is aan de uitvoering van
het geheel.
Ten slotte zal ook het eigenlijke miniatuur
weer uitbreiding ondergaan er komt een
bouwput met heistelling, die voortdurend in
bedrijf zal zijn en „stoom zal afblazen er
komt een werkende brandweerauto met slan
gen en ander materiaal, de Vlissingse keer
sluisbrug wordt bewegend, de „Kungs-
holm" is „in het dok" geweest en nu bij
zonder fraai afgewerkt ep van een uitsteken
de verlichting voorzien. In het havenbassin
is thans ook gearriveerd het 4000 ton meten
de motorvrachtschip met passagiers-acco-
modatie „Carbet", dat indertijd door de Ko
ninklijke Maatschappij „De Schelde" voor
Franse rekening is gebouwd. Bovendien heeft
de heer Van Aartsen, die reeds eerder fraaie
werkstukken leverde, een werkende com
bine vervaardigd, compleet met tractor, die
in de noordelijke helft van het eiland zal
worden opgesteld en daar in bedrijf zal zijn.
Zo is men thans allerwege druk bezig om
ook dit jaar de reputatie van Miniatuur Wal
cheren te handhaven en te verbeteren, ter
wijl er bijzonder naar gestreefd is om ook
de Zeeuwen zelf weer zoveel nieuws te bie
den, dat ook voor hen het miniatuur een
trekpleister van de eerste orde blijft
UIT ONZE OMGEVING
Op 18 Maart was het 50 jaar geleden, dat
op het veld van Montesson bij Parijs, Traian
Vuia, de zoon van een arme boer uit het
dorp Surducul-Mic in de gemeente Bujor
(thans Traian Vuia-dorp), gebied van Timi-
soara in de Roemeense volksrepubliek, zijn
eerste vlucht maakte met het door hem zelf
ontworpen en gebouwde vliegtuigje, een
vlucht, die - door het nieuwe, dat ze bracht
een belangrijke etappe betekende in de
ontwikkeling van de wereldluchtvaart en
die Traian Vuia daarin onder de vooraan
staande pioniers plaatste. Waarin bestaat de
bijdrage, die Traian Vuia geleverd heeft bij
het ontwikkelen van het vliegen met behulp
van toestellen „zwaarder dan de lucht
Het proces van de geboorte der moderne
luchtvaart deze enorme prestatie van de
mensheid voltrok zich in een tijdsruimte
van verschillende decennia en is de vrucht
van de heldhaftige scheppende krachtsin
spanningen van vele volkeren.
Gedurende de periode 1903—1906, waarin
Traian Vuia zijn toestel tot stand bracht en
er de eerste vluchten mee uitvoerde, was op
het gebied van de luchtvaart de strijd in
volle gang tussen de voorstanders van vlieg
tuigen „lichter dan de lucht" (geleide balon-
nen) en die van vliegtuigen „zwaarder dan
de lucht". Een probleem, waarvan de op
lossing voor de toestellen zwaarder dan de
lucht heel moeilijk bleek te zijn, ondanks alle
arafieken enz. Uit geneie spoorwcy)jav»i^-" vroeger reeds bereikte successen, was dat
lordt verzorqd door de propaganda-afdeling van het opstijgen en veilig landen uitsluitend
van de Nederlandse Spoorwegen. Vanzelf- met eigen middelen, zonder hulp vanaf d
sprekend stelt het bestuur van de Stichting aarde.
Nieuw Walcheren het op hoge prijs, dat dr. Anders dan bij de hedendaagse vliegtui-
ir Den Hollander zich heeft bereid verklaard gen stegen de eerste toestellen op met he-
<om dit jaar Miniatuur Walcheren te openen. bulp van met de aarde verbonden middelen
Dr Den Hollander zal in Middelburg arri- (hellende startbanen, rails, kabels) en niet
veren met de directietrein der Nederlandse
Spoorwegen.
De Nederlandse Heide Maatschappij neemt
eveneens een paviljoen voor haar rekening,
namelijk dat waarin tot dusver een
met de eigen middelen van het vliegtuig.
Eén der grootste verdiensten van Vuia
bestaat in het feit, dat zijn vliegtuig er in
slaagde op te stijgen, over een afstand van
verscheidene tientallen meters in de lucht te
namelijk dat waarin tot ausvei ecu verscheidene tientallen meters m ue mu i
van 't drie-eilandenplan was opgesteld. Men blijven en te landen onder gebruikmaking
i i (.«.n</-,r.nci-pllina inrichten over t„i t~„j hnnrdmiddelen. zonder
zal hier nu een tentoonstelling inrichten over
het werk der maatschappij en daarbij aan
dacht schenken aan drie belangrijke elemen
ten herverkaveling, ontginning en het kwe
ken van zoetwatervissen. Voor dit laatste za
een aquarium worden ingericht. Ook hier zal
een heel aantrekkelijk geheel verrijzen.
Sprookjestuin.
Voorts wordt thans een „sprookjestuin
in gereedheid gebracht, die zal worden in-
qericht in het gebouw van de voormalige
centrale keuken, waar in vorige jaren de
van uitsluitend eigen boordmiddelen, zonder
enige hulp van buitenaf, zonder met de
aarde verbonden hulpmiddelen.
Het luchtvaarttijdschrift „l'Aérophile" te
Parijs, officieel orgaan van de Luchtvaart -
club van Frankrijk, schreef in zijn nummers
van Februari en April 1906 „Op dit ogen
blik, nu proefnemingen van dit soort in uit
voering zijn of voorbereid worden, is het
billijk er aan te herinneren dat bij ons de
heer Vuia de eerste was, die werkelijk poog
de om met een apparaat, dat groot genoeg
was om het gewicht van een man op te
heffen, direct een vliegtuig te doen opstijgen,
dat op een wagentje gemonteerd was en dat
werd aangedrev endoor een schroef
De mensheid ging over tot een nieuw tijd
perk, dat van de verovering van het lucht
ruim. In datzelfde jaar 1906, na de vlucht
van Vuia, bereikte Santos-Dumont, die de
prestaties van Vuia en andere vliegers met
levendige belangstelling gevolgd had, nieuwe
resultaten in deze richting.
Het stoutmoedige werk van Traian Vuia,
zo vol doordringende wetenschappelijke geest
is de trots van het Roemeense volk.
„Reeds in onze jeugd", zo zei Vuia, „had
den we de overtuiging en het volle vertrou
wen, dat het probleem van het vliegen met
mechanische middelen opgelost zou worden.
In Parijs werkte Traian Vuia, geleid door
zijn enthousiasme en zijn hartstocht van ware
onderzoeker, ijverig, trots alle moeilijkheden
en materiële tegenslagen. In de winter van
1902-1903 was zijn vliegtuig tot in alle de
tails ontworpen.
Het verslag van zijn aerotechnische on
derzoekingen en demonstraties dat Vuian
uitbracht aan de Academie van Wetenschap
pen te Parijs een waardevol document
voor de geschiedenis van de strijd voor
vooruitgang werd geregistreerd en daar
na in het archief bijgezet. Maar Vuia ver
saagde niet. Hij zette zijn werk voort. Vak
mensen en vrienden hielpen Traian Vuia
met liefde en leverden de voor de bouw
noodzakelijke geldmiddelen.
Vuia voltooide heel het mechanische deel
van de machine in Februari 1905. In Augus
tus 1905 begon hij met de montage van de
machine, die in December 1905 klaar was.
Toen vond in Frankrijk, op de weg naar
Montesson aan de Seine, onder de meest
ongunstige atmosferiscche omstandigheden
de uitvoering plaats van de eerste faze van
d eproef de bestudering van de snelheid
van de machine zonder vleugels, slechts ge
leid door de werking van de schroef.
De tweede faze van de proeven de
waarneming van de machine met vleugels
op het moment van de opstijging zou
plaats vinden in Februari 1906. Wegens het
slechte weer werden de proefnemingen ech
ter uitgesteld tot 18 Maart. Toen vond de
qedenkwaardige gebeurtenis plaats. Volgens
het verslag van het te Parijs verschijnend
officiële orgaan van de Franse Luchtvaart
club, „l'Aerophile", steeg te Montesson, m
tegenwoordigheid van Hockenjos in wiens
werkplaats Vuia zijn vliegtuig gemonteerd
AXEL
Hamsa- Gelei
had van de mecanicien van Vuia en van
twee vrienden uit Parijs, de machine zwaar
der dan de lucht van de Roemeen Vuia, na
een rit van 50 meter, op van de grond om
over een afstand van 12 meter op 1 meter
hoogte door de lucht te zweven.
Uit de brieven van Vuia van 8 Juli en
25 Augustus 1906 aan de redactie van
„l'Aerophile" blijkt duidelijk, dat zijn latere
proefnemingen, vooral die in de zomer van
1906 op het veld van Issy-les-Moulineaux
bij Parijs, het toestel verbeterd hebben en
het in staat gesteld om me eigen middelen
tot steeds grotere hoogte te sijgen. De proe
ven hebben de beste resultaten mogelijk ge
maakt bij het horizontaal en verticaal vliegen
van het toestel.
In 1950, op een leeftijd van 80 jaar, keer
de Traian Vuia naar zijn geboorteland terug.
Korte tijd na de terugkomst in zijn vader
land overleed deze luchtvaartpionier op
2 September 1950 ten gevolge van een hart
aanval.
ABONNEMENTSPRIJSLojje nummeri 6 c«nt
Kwartaal-abonnement
4-xel binnen de kom f 1,55 Andere plaatsen f 1,75
Buitenland f 2,00
Drukker-Uitgeefster: FIRMA J. C. VINK
Red. en Adm.: Axel, Markt 12, Tel. 0 1155-646
HoofdredactieJ. C. VINK
ADVERTENTIEPRIJS: 8 cent per mm.
Bij contracten belangrijke reductie.
Ine «onden Mededelingen 20 cent per m.m.
Klein». ïdvertentlèn (maximum 6 regels) 1-5 regels
70 cent iedere regel meer 12 cent extra.
v dll i ii
DIAMANTEN SCHIPPERSfUBILEUM.
Een lang niet alledaags jubileum zou hier dezer
dagen kunnen zijn herdacht, ware het niet dat de jubi
laris in kwestie, volslagen wars van alle uiterlijk ver
toon, deze dag liefst maar onopgemerkt wilde laten
voorbijgaan, hetgeen dan ook overeenkomstig deze
wens is geschied.
Toch mogen onze lezers wel eens kennis nemen
van dit nu gepasseerde feit al was daarbij van geen
enkel feestelijk vertoon sprake en stond het niet in
het midden der belangstelling.
De winter van het jaar 1895'96 kenmerkte zich
door een langdurige afwisselende vorstperiode. Wel
iswaar was dit seizoen minder streng dan de nog
altijd spreekwoordelijke winter van 1890, maar, om
het op zijn Axels uit te drukken „Wij konden het
er goed mee doen Omstreeks half Maart was het
kanaal Axel-Sassing—Axelse Vlakte nog finaal dicht
gevroren, doch op 18 Maart werd het ijs op het ka
naal naar de Axelse Sassing vanaf het kanaal Gent—
Terneuzen opengebroken en op deze dag ondernam
schipper P. van Doorn, die op 27 December 1884
geboren werd, als 11-jarige jongen met zijn oom Piet
op de „Vrouwe Jacoba" de eerste reis naar Rotterdam.
Sindsdien is deze Axelaar steeds als waardige loot
van de vrijwel enige overgebleven Axelse schippers-
familie Van Doorn altijd getrouw gebleven aan het
door hem gekozen voorvaderlijk beroep. De „Vrouwe
Jacoba" was toen n.l. het bezit van zijn grootvader
en dit verklaart dat de Van Doorns reeds van ge
slachten her vanuit Axel de beurtvaart onderhielden
met Rotterdam of Middelburg.
Het houten zeiljacht de „Vrouwe Jacoba" werd in
1915 vervangen door het paviljoenjacht „Hoop op
Welvaart" een ijzeren schip.
In het jaar 1918 begon schipper P. van Doorn voor
eigen rekening te varen en wel met het motorklipper-
schip „Zorg en Vlijt" htegeen nog tot op heden bij
hem in gebruik is.
Schipper Piet van Doorn is nu dus 60 jaar lang in
de beurtvaart werkzaam. Begonnen als jongmaatje bij
zijn grootvader, oom en vader werd hij later schipper
op zijn eigen schip
Schipper naast Goden met ere
Want hoewel hij niets maar dan ook geen sikke
pit hebben moet van alle overdadige lof of „naar
boven stekerij", waar hij ten enenmale afkerig van is.
mag wel eens in ons plaatselijk blad gewezen worden
op de bijzondere plaats die de schippers-generatie Van
Doorn in onze Axelse gemeenschap sinds geslachten
heeft ingenomen.
Daarbij denken wij aan de tijd toen er nog geen
sprake was van vervoer per vrachtauto en het in
hoofdzaak de beurtvaart was die in een groot deel
van de behoeften van de handeldrijvende middenstand
moest voorzien.
Toen betekende de beurtvaart een onmisbare schakel
die van geweldige invloed was op het reilen en zeilen
van het toenmalige zakenleven in winkel en nering.
Ip die dagen waren het vooral de Van Doorns
die door hun degelijkheid, accuratesse en coulance
de mensen waren waar op te rekenen viel Eerlijk en
trouw en altijd -- bij nacht of ontij - - van zessen
klaar
Dat mag wel eens gezegd worden Ook al heeft
Piet het liever niet
En daarom zij deze wakkere schipper met zijn
vrouw die meestal aan de wal bleef en zijn
kinderen daarbij inbegrepen hulde gebracht voor deze
zo hoogst loffelijke staat van dienst.
Van harte, Piet
in schoonmaakgetij:
rcïïj
