AXELSE COURANT Schaatssport in het hoge Noorden V erkeersonveiligheid en maximum-snelheid "mC "j DAM PUROL in huis! i zonnewarmte j C VINK Frankering bi) abonnement. Axel ZATERDAG 18 FEBRUARI 1956 70e Jaargang No. 40 NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN VERSCHIJNT IEDERE WOENSDAG EN ZATERDAG Drukker - U,tgeefiterFIRMA J. C. VINK Red. en Adm.-. Axel, Markt 12, Tel. 0 1155-646 Hoofdredactie t J. C. VINK FIRMA Markt 12 AXEL. Ideaal voor ieder die brieven schrijft! >v ALS DE OOSTENWIND WAAIT OVER HET ALDE HEITEL AN. FRIESLAND, BAKERMAT VAN DE HARDRIJDERIJ. Reeds dagen lang jaagt een felle, striemende Oostenwind over de kale akkers. De grauwe, geploegde velden zijn hard bevroren. De kale takken der enkele bomen buigen zich onder de ijskoude bries. Verlaten en doods is bet Friese landschap. Hier en daar een eenzame boerderij, geen menselijk wezen vertoont zich buiten Hebben de Friezen zich in hun buizen teruggetrokken Wel neen Even buiten het dorp, op de ijsbaan zijn honderden mensen bijeen. Zij dringen tegen de touwen waarmee de baan is afgezet. Twee gekromde kerels staan ge reed bij de startstreep. „Klaar*. Een twee drie Daar gaan ze, de rijders met korte, nijdige slagen, de armen zwaaiend in de lucht. Het publiek moedigt de rijders luid aan „Vooruit, Douwe Toe, Sjoerd „Zet 'm op kerel Sneller, steeds sneller glijden de rijders naar de finish, hun boven lichamen ver naar voren gebogen nog enkele slagen en een gejuich breekt los. Douwe heeft gewonnen. Hardrijderij in Friesland. De ontwikkeling van de schaats. Ons land is een waterland. Dit geldt in het bijzonder voor Friesland, waar vele meren en kanalen de weiden onderbreken. En in vroeger eeuwen was het zelfs heel ge woon, dat in de winter hele stukken laag land blank stonden en zo de eenzame, op terpen gebouwde boerderijen van de buiten wereld wierden afgesloten. De geïsoleerde bewoners uJachtten op de Oostenwind, die het water deed bevriezen. Dan werden de schaatsen te voorschijn gehaald en kon men over het ijs het verbroken contact weer her stellen. Zo was in de oude tijd de schaats het noodzakelijke instrument, waarop men zich in de wiinter voortbewoog. Reeds in het begin der Middeleeuwen kende men de schaats, gemaakt van een paarde- of osserib. Later, toen dank zij de betere water keringen, het schaatsenrijden al lang geen noodzaak meer was, werd de Friese schaats vervaardigd van ijzer en houthet ijzer eindigde midden onder de hak. Het is deze schaats en vooral de in het laatst van de 19e eeuw in gebruik genomen „doorloper", die de Hollandse krulschaats overal ver drong. Het model van de schaats onderging in de loop der tijden vele veranderingen en thans is het de „Noor", die het meest voor de lange tochten wordt gebruikt. Deze Noor, een geheel metalen schaats, is gemonteerd op de schoenzool en heeft een lengte van ongeveer 45 cm en is niet dikker dan 1,2 mm. Dit model wordt tegenwoordig in de meeste schaatsenfabrieken van Friesland gemaakt. Wedstrijden. Het schaatsen zit de Fries in het bloed. Zo gauw het ijs maar even houdbaar is, pro beert een waaghals hoever hij kan gaan. Vooral vroeger was het een grote eer als eerste in een naburig drop aan te komen. De rijder werd in de dorpsherberg aldaar op een feestelijke dronk onthaald en zijn naam kwam ergens op een der balken van de ge lagkamer te staan. Weldra volgden er dan meer op het vlakke ijs en trok men van de ene plaats naar de andere en er waren er, die daarbij uitblonken door uitzonderlijke prestatie s. Bekend is vooral de burgemeester van Bolsward, Wybren Koopmans, die in de strenge winter van 1763 op 64 op één dag van Bolsward vit Stavoren en Enkhuizen over de bevroren Zuiderzee naar Den Haag heen en terug reed om een brief van stad houder Willem IV naar diens moeder, „Ma rijke Moei" te brengen. Onderlinge krachtmetingen op de schaats dateren van jaren her. Men beweert, dat in Friesland reeds in de 16e eeuw hardrijderijen werden gehouden. De eerste officiële wed strijden op de schaats werden georganiseerd op 1 en 2 Februari 1805 te Leeuwarden. Het was een wedstrijd voor vrouwen en er waren 130 deelneemsters. Trijntje Pieters van Pop- pingawier werd eerste en won een gouden oorijzer, Janke Wybes van Damwoude won de tweede prijs en kreeg een koralen hals snoer met gouden slotje. Na deze wedstrijd volgden er meer en in tal van plaatsen in Friesland werden ijsclubs opgericht. Het eerst in Dokkum in 1840. Aparte sfeer. Door de vele ijsclubs worden jaarlijks, in dien dit mogelijk is, in dorpen korte-baan- wedstrijden gehouden. Meestal worden geld prijzen ter beschikking gesteld. Dit heeft niets met professionalisme te maken, het is een oude traditie, die hier wordt gehand haafd. Zo n echte, ouderwetse „hirdriderij" heeft een aparte sfeer. In de couranten kan men dan b.v. de volgende advertentie lezen „Hardrijderij voor mannen boven 16 jaar te Nijenaa op 10 Februari a.s. om prijzen van 100^ 80 en 20 gulden. Ijs en weder dienende. Aangifte bij het bestuur van de ijsclub, snleggeld 25 cent." Op de bewuste dag wappert 's morgens vroeg de vlag van de toren ten teken, dat de wedstrijd doorgaat. Officials zijn druk doende de voorgeschreven 160 meter lengte in orde te maken. Het strijdperk wordt met touwen afgezet en een bestuurstent wordt opgezet. Fris steken de kleuren der Friese en Nederlandse vlaggen af tegen de lucht, de dundoeken wapperen in de koude wind. Steeds meer mensen komen op de baan en korten de tijd met het rijden van een baantje. Bij de anijs- en koffie-met-koek-tentjes kan men voor een paar centen een warme dronk krijgen de verkopers maken goede zaken. Dan arriveren de eerste wedstrijdrijders sterke boerenkerels. Velen hebben reeds naam gemaakt bij vroegere ontmoetingen en het publiek doet voorspellingen. Het tijdstip voor het begin van de strijd is nu gekomen. De trommelslager roept de eerste deelnemers op. Daar komen ze, de hardrijders ze rijden een paar slagen heen en weer en controleren de schaatsen. Eén der bestuursleden geeft een teken en de mannen stellen zich op De eerste krachtmeting aat beginnen. Zo gaat het de hele middag door, de laatste rit gaat om het kampioenschap. Deze rit gaat, vol gens oud gebruik in de richting van het dorp. 's Avonds heeft de feestelijke prijsuitrei king plaats in één der zalen van het dorps café. De zaal is tjokvol. In een hoek zit de muziek piano, viool en bas Op het po dium, achter een tafel, zit het bestuur. De voorzitter staat op. Hij heet in een kort woord de aanwezigen welkom en roept de winnaars naar voren. Onder veel gejuich reikt hij de prijzen uit. Deze korte plechtig heid wordt besloten met het zingen van het Friese volkslied. Dan worden snel de stoe len aan de kant geschoven en begint het „dounsje". De violist speelt al de eerste polka op zijn „fioele" en de paren bewegen zich over de vloer. Lang duurt het feest, men weet van geen ophouden. „Skotse wordt er geroepen, „skotse Bij vieren stellen de paren zich op, de rondedans begint Hüp, süppen groatten brij, En ik scil dy wol pakke, Hüp, süppen groatten brij, En pakke scil ik dy. Men danst de beroemde „Skotse trije Elfstedentocht. Het hoogtepunt van de Friese schaats sport is wel de Elfstedentocht. De monster rit van 200 km. langs de elf Friese steden. Deze wedstrijd is een nationale gebeurtenis. Het is een tocht vol romantiek en avontuur. Reeds vroeg in de. morgen vertrekken de wedstrijdrijders Vclnaf de met fakkels ver- liche Schenkenschans bij Leeuwarden om de zware tocht, dwars door het vlakke land, nu eens over slecht ijs, dan weer kampend tegen een ijskoude wind, te beginnen. Des middags staan op de Groene Weide duizenden en nog eens duizenden te wachten op de aankomst van de eerste rijders. Ook dit jaar heeft men weer volop kunnen medeleven met dit nationaal gebeuren, dat inmiddels j.l. Dinsdag heeft plaats gehad toen, evenals dat in 1940 het geval was. vijf rijders gelijk over de eindstreep gingen. (Nadruk verboden). De A.N.W.B. deelt mede: Ec» groot aantal blade varmelddtt onlangs da volgende uitlating, geber.gd door mr A Veenhoven bij diens installatie als kantonrechter te Emmen op 20 Januar j.l. Ik acht het zeer betreurenswaardig, dat de verkeersbonden zich stelselmatig tegen het wederinvoeren van maximum-snelheden in de bebouwde kommen keren en meen dat zij daarmede de verkeersveiligheid een slechte dienst bewijzen. viteit, binnen aanvaardbart grenzen te be perken, hetgeen niet wegneemt, dat bedrijfs ongevallen altijd zullen voorkomen, omdat menselijke tekortkomingen zullen blijven be staan en een zeker risico aanvaard moe blijven. Immers, de te nemen maatregelen moqen nimmer een dwangbuis zijn \oor ee.i verantwoorde bedrijfsvoering en daarop een onredelijke last leggen. Kon het verkeer tot stapvoets cijden' worden verplicht, zo war wellicht 80% der ongevallen uitgebannen. Thans kan tegen de ongebreidelde en ge- vaarscheppende snelheid op grond van een aantal artikelen in Wegenverkeerswet en -reglement worden opgetreden, evenals tegen leqio andere overtedingen. Dit optreden dient echter zo meent de Bond veel intensiever en scherper te ge beuren, dan momenteel het geval is, wil men tegenover de talrijken wien het aan ^r keersopvoeding en sociale instelling o breekt, iets bereiken. Voor de goedw,dienden is een aanwijzing voldoende, voor de kwaad willigen helpt de bestraffing nauwelijks. En wat de snelheden betreftde verkeers situaties ind ebebouwde kom - met ult*™' dering vand ebovengenoemde wegen - wis selen dermate naar tijd en plaats dat een willekeurig vastgestelde, deze wisselende om standigheden niet dekkende, uniforme ma ximum-snelheid in de meeste gevallen veel te hoog, doch in een aantal omstandigheden zeer bepaaldelijk te laag zal liggen. Elke met als reëel aangevoelde snelheid zal in de pra - tijk haar waarde verliezen, en zelfs is de kans niet denkbeeldig, dat men. juist be neden het „magische getal" blijvende, meen de veiligheid voldoende te dienen. Uitsluitend de belangrijke aders, waarop ■door de verantwoordelijke automobilisten. MODERNE VERLICHTING IN ALLE N.S.-TREINEN. De Nederlandse Spoorwegen zijn bezig, de verlichting in de rijtuigen geheel te her zien. De gloeilampenverlichting in de trein stellen die tussen 1946 en 1950 gebouwd werden, zal in de komende vier jaar geheel worden vervangen door een verlichtings systeem met fluorescentie-buislampen „TL". In totaal betreft het hier circa 10.000 licht punten. Reeds eerder werden treinen van de N.S. van buisverlichting voorzien. In de eerste jaren na de oorlog zijn n.l. de nieuwe ge trokken rijtuigen uitgerust met deze licht bronnen. Het verlichtingsniveau werd opge voerd van circa 40 tot ruim 200 lux. Ook de kleine diesel-electrische treinen, bekend onder de naam „Blauwe Engel", zijn in middels met TL-buislampen verlicht. Het betreft hier ruim honderd rijtuigen. In de bijna 200 stalen rijtuigen, die de laatste jaren zijn afgeleverd, is men voor het eerst afgeweken van de traditionele plafond- vorm van de rijtuigen. Deze werd n.l. vooral is dit te zien in de 3e klasse rijtuigen aangepast aan de moderne buisverlichting waardoor deze een zo groot mogelijk rende ment kreeg. Deze rijtuigen, waarvan de af levering in Mei a.s. geheel zal zijn voltooid, omvatten 186 personen- en een aantal post- rijtuigen. Een aantal er van rijdt reeds in de treinen op de lange afstanden tussen het westen van het land enerzijds en het noor den, oosten en zuiden anderzijds. De be stelling van dit materiaal is voor wat de verlichting betreft, voorbereid in overleg tussen N.S., Philips en de Geselschaft für Elektrische Zugbeleuchtung, welke laatste maatschappij de omvormers levert voor de in de treinen benodigde wisselstroom. Dank zij de gekozen lichtkleur der buislampen, n.l. warmtint de luxe, heeft deze verlichting een aangenaam karakter, terwijl het verlichtings niveau in de rijtuigen aanmerkelijk is ge stegen. Was tot nu toe een niveau van hoogsten 60 lux gebruikelijk, met de nieuwe verlichting bedraagt dit gemiddeld 200 lux. Met dit verlichtingsniveau in de treinen staat Nederland internationaal gezien aan de spits. Behalve in de Verenigde Staten is een verlichtingsniveau tussen 40 en 80 lux al gemeen gebruikelijk. Voor de in aanbouw zijnde treinstellen, waarbij de bestuurders cabine anders dan in de reeds bestaande ge stroomlijnde treinen meer naar achteren en iets hoger zal worden aangebracht, heeft men eveneens besloten buislampen voor de inte rieurverlichting toe te passen. Ook hier gaat het om circa 4000 TL-buislampen en een verlichtingsniveau van ruim 200 lux. I Tegen deze opvatting meent de A.N.W.B. toch wel ernstig protest te moeten aan tekenen. Het is daarbij niet nodig uiteen te zetten met welke ernst en grondigheid de A.NW.B. de verkeersproblemen pleegt te bestuderen en nog minder lijkt het nodig, zo komt het de Bond voor, de werkzaamheden op het gebied van de verkeersveiligheid op te sommen, die de A.N.W.B. reeds tientallen jaren verricht. Indien de A.N.W.B. zich tegen de wederinvoering van een algemene maximum-snelheid in bebouwde kommen ver zet, dan doet hij dit op zijns inziens gegronde redenen en na ampele overwegingen, even zeer als de Bond motieven heeft om met zorg overwogen maximum-snelheden voor be paalde traversen, invalswegen, ring- en radiaalwegen binnen de bebouwde kommen, wèl redelijk te vinden. In dit verband wijst de A.N.W.B. er ten overvloed op, dat de ministerv an Verkeer en Waterstaat nog onlangs in zijn Memorie van Antwoord bij de behandeling van de rijksbegroting voor het dienstjaar 1956 heeft gesteld, dat er geen duidelijke aanwijzingen bestaan, dat het doen vervallen van een al gemene maximum-snelheid op de verkeers veiligheid een bepaald ongunstige invloed heeft gehad. De minister voert vervolgens verschillende gronden aan, waarom, naar zijn mening, aan de wederinvoering van een algemene maximum-snelheid bezwaren zijn verbonden en zegt ten slotte deze maatregel bepaald niet te zien als een universeel ge neesmiddel tegen de verkeersonveiligheid Men dient uiteraard, zo meent de A.N.W.B. elk bedrijf en dit is ook het verkeer met zekere waarborgen ten aanzien van de veiligheid te omgeven en de specifieke ge varen, verbonden aan elke menselijke acti- niettemin onder bepaalde omstandigheden onbewust sneller wor gereden dan voor de veilgheid gewenst is, omdat het „klimaat van de weg hiertoe nu eenmaal leidt, komen naar mening van de A.N.W.B. vo°r een bepaalde maximum-snelheid, vastgesteld aan de hand van snelheidswaarnemingen, in aanmerking. De ophanden zijnde regeling m,et betrek king tot de voetgangersöversteekplaatsen, de toename van het aantal verkeerslichten, plaatsen van voorrangsborden en voonrangs- stopborden, etc. zullen reeds een zodanige rem op de snelheden blijken te zijn. dat deze in de praktijk waarschijnlijk straks nog be langrijk lager zullen komen te liggen dan de maximumsnelheden, die men thans in het hoofd heeft. De verkeersveiligheid binnen de bebouwde kom zal hiermede evenzeer, zo niet beter, gediend zijn. Zo ligt voor de A N/W-B., zeer summier bezien, het probleem. Het onredelijk inperken van de vrijheid en verantwoordelijkheid van de verkeersdeel nemers leidt tot een gespannenheid in 'het verkeer, welke geredelijk tot ongevallen aan leiding kan geven. An dene meer etticMg middelen, staan - zo meent de A.N.W.B. ten dienste om de verkeersveiligheid te bevorderen. ABONNEMENTSPRIJS: Lone nummen 6 c»nt Kwartaal-abonnement i Axel binnen de kom 1,55 Andere plaatsen 11,75 Buitenland 1 2,00 ADVERTENTIEPRIJSS cent per m m. Bil contracten belangrijke reductie. Inr vonden Mededelingen 20 cent per m m. Kleiru ïdvertentién (maximum 6 regels) 1-5 regels 70 ctJt iedere regel meer 12 cent extra trtèt-js Als door m worden verkoudheden bij Vader, Moeder en Kind verdreven m e t Bij brand en snijwonden. Pijnlijke kloven. Ruwe handen en Schrale huid.

Krantenbank Zeeland

Axelsche Courant | 1956 | | pagina 1