AXELSE COURANT
De slag om Arnhem
Bescherming bevolking
nippers
j. C.VINK
Frankering bij abonnement. Axel
ZATERDAG 17 SEPTEMBER 1955
69e Jaargang No. 98
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEDERE WOENSDAG EN ZATERDAG
Drukker UitgeefsterFIRMA J. C. VINK
Red. en Adm.: Axel, Markt 12, Tel. 0 1155-646
HoofdredactieJ. C. VINK
FIRMA
Markt 12
AXEL.
Ideaal voor ieder
mdie brieven schrijft!
17-27 SEPTEMBER 194 4
Wie Arnhem niet zelf gezien heeft, kan zich geen voorstelling vormen van de vele
wonden, die deze stad toegebracht werden en wie Arnhem wèl gezien heeft, kan niet
begrijpen, dat dze wonden voor het grootste deel genezen zijn
EEN OORLOGSVETERAAN VERTELT
Laten wij toch nimmer vergeten, dat ook
ons land zijn bijdrage tot de uiteindelijke
overwinning heeft geleverd. Mag dan ons
aandeel in geen verhouding staan tot dat
van de machtige Geallieerden, percentsge
wijze was onze bijdrage zeeker groot, en
méér dan dat Met de strijd op de Grebbe-
berg, het bombardement van Rotterdam, de
slag in de Java-zee, de spoorwegstaking, de
hongertochten in het Westen, zal de Slag om
Arnhem die wij in deze Septembermaand
voor de elfde maal 'herdenken in onze
geschiedenis blijven voortleven.
Onder de helden, die in de September
dagen van de 17e tot de 27e vochten, waren
9000 Nederlanders. Twee-derde, 6000 man,
keerde niet terug van
Het waagstuk.
Het was zomer geweest en ademloos en
gespannen hadden wij de verrichtingen van
de Geallieerde legers gevolgd. Met bijna
fabelachtige snelheid trokken de troepen
voorwaarts, de Duitse oorlogsmachine werd
lam geslagen, de opmars scheen niet te stui
ten. Het werd „Dolle Dinsdag" en in Am
sterdam stonden de optimisten langs de toe
gangswegen tot de hoofdstad om de binnen
trekkende bondgenoten met bloemen te be
groeten. De bloemen verwelkten zonder
dienst te hebben gedaan, maar het werd 17
September en nieuwe hoop bloeide op. Op
deze dag waren in Engeland de machtige
transportmachines, achter zich aanslepend de
ranke zweefvliegtuigen, opgestegen om de
grootste en tevens meest gewaagde lucht
landing van deze oorlog te volbrengen.
Als de onverwachte actie bij Gelre's hoofd
stad succes mocht hebben, als het tweede
Britse leger tijdig hulp in de vorm van man
schappen en zware wapenen zou kunnen
aanvoeren,d an zou de doorstoot naar de
Zuiderzee, het IJsselmeer, een kwestie van
minder belang zijn en de Duitsers in ons
land in een hopeloze positie brengen. De
grote rivieren bij Grave, Nijmegen en Arn
hem geforceerd, de Siegfriedlinie onbestormd
gepasseerd het hart van Duitsland open
gelegd Weliswaar was de aanvoer via
Eindhoven naar Nijmegen smal en konden
de Duitse tanks de corridor gevaarlijk be
dreigen, maar er was een goede mogelijk
heid, die vergroot werd, doordat de Duit
sers onvoorbereid stonden ten opzichte van
de plotselinge operatie.
De grootste luchtlanding van
deze oorlog.
Zondag 17 September, 1944 luchtlandin,
gen bij Eindhoven, Nijmegen en Arnhem
Groot offensief in noordelijke richting van
uit het bruggenhoofd over het Schelde
kanaal.
Weinig vermoedden de kerkgangers in
Gelderland en Brabant, toen zij zich die
Zondagmorgen naar het bedehuis begaven,
hoe de oorlogssensatie reeds letterlijk boven
hun hoofden hing. Toen zij de kerk ver
lieten, hadden de eerste parachutes hun
menselijke vracht reeds aan de grond gezet
en daverden machtige luchtvloten langs de
wolkenloze hemel.
De Britse troepen bij Arnhem werden in
de buurt van Wolfheze afgezet en het duurde
niet lang of de eerste jeeps, met de man
schappen door de lucht aangevoerd, race'den
Arnhem binnen. Dat dit niet zonder scher
mutselingen gepaard ging, behoeft geen be
toog. Hoewel de Duitsers volkomen verrast
waren door de feilloos uitgevoerde en boven
verwachting geslaagde landing, bleken de
toegangswegen tot Arnhem niet zonder meer
te passeren te zijn. Langs drie kanten rukte
men op met als doel de Rijnbrug. Naarmate
men Arnhem naderde, werd de strijd feller,
de tegenstand heviger. De Duitsers verzetten
zich krachtig tegen de Britse „Red Devils"
en slechts enkele honderden manschappen
slaagden er in tot het hart van Arnhem door
te dringen. De verliezen waren groot, maar
de brug werd bezetReeds liep de dag ten
einde, toen de genietroepen aanrukten om de
spoorbrug te bezetten. Dat dit niet gelukte,
vond zijn oorzaak in het feit, dat de Duit
sers op het laatste moment de brug in de
lucht konden laten vliegen.
De nacht viel. De Britten nestelden zich in
de huizen en trachtten hun benarde positie
zoveel mogelijk te versterken. Het noordelijk
deel van de Rijnbrug werd door hen beheerst
en de Duitsers hadden het zuidelijke einde
in handen. De morgen van de volgende dag
begonnen de Duitsers met een luchtdoel-
kanon en met pantserwagens over de brug
te vuren. De uren verliepen. Het werd mid
dag, nog slechts een handjevol Britten was
over. Versterking, versterking Zij kwam
niet. Vier dagen lang hielden ongeveer 100
man stand onder de brug. Niettemin werd
een stormloop van de Duitsers afgeslagen.
Bombardement volgde op bombardement,
stormaanval op stormaanval. Gebrek aan
munitie, geen eten, geen drinken. Van de
100 man zijn er nog twintig over. Dinsdag,
Woensdag. Tien man houden nóg stand.
Dan heeft langer tegenstand bieden geen
zin meer. Niet één man valt echter ongewond
in handen van de vijand.
In de bossen.
Dit waren de weinigen, die in de «tad zelf
doordrongen. Het lot van de heldhaftige
strijders in de bossen ten westen van Arn
hem was niet minder dramatisch. Tot drie
maal toe doorbraken de Duitsers de smalle
corridor, die vaunit het Zuiden door Bra
bant leidde. Het was generaal Dempsey
daaordoor onmogelijk zijn troepen in vol
doende mate naar de Betuwe te dirigeren
en de bliksemsnel behaalde voordelen der
luchtlandingstroepen te benutten of zelfs
maar te behouden. De mannen daar in de
bossen konden slechts vanuit de lucht
helaas te schraal bevoorraad worden en
al toonden de piloten der bijkans langs de
grond scherende toevoer-vliegtuigen 'ware
staaltjes vanheldenmoed en doodsverachting
het mocht niet baten. Onophoudelijk barstten
de vijandelijke projectielen in de steeds dun
nende gelederen uiteen, voortdurend namen
de tank-aanvallen in hevigheid en omvang
toe. Hoe de mannen van Arnhem het zonder
het hoogst nodige, bijna zonder eten of drin
ken nog zo lang hebben volgehouden, is een
wonder. Steeds weer trokken de „Rode Dui
vels" uit hun stellingen, steeds weer keerden
zij terug met de melding, dat de „aanval af
geslagen" was, maar ook steeds werd hun
aantal minder. Geheel Nederland, geheel de
beschaafde wereld leefde mee met de helden-
strijd bij Oosterbeek van de First British
Airborne Division onder commando van de
generaal-majoor R. E. Urquhart. Huis na
huis werd in Arnhem verdedigd, slechts
boom na boom gaven zij langs de Veluwe-
zoom prijs.
In de regenachtige nacht van 26 op 27
September werd het bevel tot terugtrekken
aan de gedecimeerde troepen gegeven. Zoek
lichten flitsten over de Rijn, zonder onder
breking trommelde het mitrailleurvuur over
het water, m.aar in volkomen orde en in
volle opofferingsgezindheid geschiedde de
overtocht.
Van de ongeveer 9000 man die in de om
geving van Arnhem waren geland, keerden
eraanvankelijk ongeveer 2000 terug binnen
de Engelse linies van Nijmegen. Anderen,
door de bevolking verborgen gehouden, volg
den later. Het gros was gesneuveld of om
gekomen en een deel gewond of gevangen
genomen.
Het lot van Arnhem.
De honderdduizend inwoners van Arnhem
zagen in de tien dagen van deze niets-ont-
ziende strijd hun lieflijke, hun lachende stad
verwoesten tot een rokende puinmassa, ver
nietigd door het vuur van vriend en vijand.
En alsof dit niet genoeg was, volgde daarop
het onverbiddellijk bevel tot algehele eva
cuatie, voor velen zo mogelijk nog erger dan
het moordend oorlogsgeweld. Honderddui
zend mensen trokken weg, het schamel be
zit voor zover uit de chaos gered voort-
sjouwend op de rug, in kinderwagens en in
wrakke karretjes.
En nóg was de ellende niet groot genoeg
Dat wat achtergebleven was, dat achterge
laten móést worden, werd op bevel van de
Rijkscommissaris geplunderd. Wat niet „in
bewaring" gesteld kon worden, werd ver
nietigd, in brand gestoken, verwoest. Dins
dag 27 September 1955 is het elf jaar ge
leden, dat de Slag om Arnhem, zo vol élan
en met inzet van alle energie en krachten be
gonnen, verloren was Het is goed, dat
wij aan die heldenstrijd een wijle aandacht
geschonken hebben
GROOTSCHEEPSE ACTIE OM
Ons leven is aan alle kanten verzekerd,
we betalen premies en belastingen om aller
lei rampen en onheilen te voorkomen, en
toch zouden we daardoor niet graag als pes
simisten worden gedoodverfd. Het zijn na
tuurlijke voorzorgen.
Zo'n natuurlijke voorzorg is ook de B.B.,
de organisatie „Bescherming Bevolking".
Het is altijd moeilijk de mensen warm te
krijgen voor iets, waarvari ze hopen dat het
nooit zal gebeuren, voor een organisatie,
waarvan men hoopt dat ze nimmer in actie
zal behoeven te komen.
Milli oenen-organisatie.
Toch zijn de kansen-op-actie voor de B.B.
aanzienlijk toegenomen, vooral nu deze van
zo prachtig materiaal voorziene, en over zo
vele goed getrainde krachten beschikkende,
organisatie haar taak heeft, niet alleen in
oorlogs- maar ook in vredestijd.
Voortaan zal ook bij rampen de B.B. met
de prima functionnerende verbindingsdienst,
met de model uitgeruste mobiele colonnes,
met de goed getrainde reddingsdienst, wor
den ingeschakeld.
In vier jaar tijds is deze organisatie letter
lijk uit de grond gestampt. Niet minder dan
70 millioen gulden is besteed aan de aan
koop van modern materieel. Alleen al de
mobiele colonnes hebben 2 4millioen gulden
gekost. Al dit materiaal is waardeloos, wan,
neer de mensen er niet zijn om het te ge
bruiken.
Maar ook: 160.000 vrijwilligers staan
door heel het land klaar om op het eerste
sein de handen uit de mouwen te steken.
Niet geïmproviseerd, maar georganiseerd.
Dat is nog niet genoeg. Het B.B.-apparaat
is gemiddeld voor 70% bezet. Maar de wer.
ving gaat gestadig voort. Wanneer men de
kolossale groei in zo korte tijd van dit appa
raat ziet, lijdt het geen twijfel of nu men
,DE DERDE MAN".
komt men ook over de
over de hond is,
staart.
Dat al die millioenen werden besteed, dat
al die mensen werden getraind, dat zo ont
zaglijk veel geld en moeite werden gespen
deerd om te komen tot dit prachtige appa
raat, is op zichzelf reeds een bewijs van de
noodzaak. Misschien komt er nooit meer
oorlog misschien. Maar zo min als men
in die verwachting de defensie verwaarloost,
zo min verwaarloost men de bescherming
van de burgerij, die in een moderne oorlog
midden in de strijd is geplaatst en die een
nog zwaarder tol zou moeten betalen dan
het leger, wanneer er geen maatregelen tot
haar bescherming waren genomen. En wel
ke rampen kunnen er niet plaats hebben in
vredestijd
„De Derde Man".
Zoals alles bij de B.B. in grote stijl wordt
aangepakt, zulks met volledige instemming
en medewerking van de regering, zo zal thans
in één week heel de propaganda voor „De
Derde Man" de ontbrekende 30%) worden
saamgebald.
Z.K.H. Prins Bernhard zal, voor radio en
televisie gelijktijdig, op Zaterdag 17 Septem,
ber een rede uitspreken, waarin hij de nood
zaak van dit w"erk de Nederlandse burgerij
op het hart bindt.
En verder is de week van 17 tot en met
24 September vol B.B.-evenementen de
opvoering van het B.B.-openluchtspel in Den
Haag en het landelijk congres voor de Be
drijfszelfbescherming te Utrecht, dat van de
Dienst Sociale Verzorging in Arnhem, de
bijeenkomst waarin de bouwkundige aspec
ten worden besproken in het Bouwcentrum
te Rotterdam, de tiende jaarvergadering van
de Nederlandse Vereniging van Brandweer,
commandanten in Den Bosch, die groten
deels zal staan in het teken van de B.B., de
officiële opening van de voorbeeldig inge-
Poolse oud-strijders uit Engeland en uit
verschillende delen van ons land zullen zich
Zaterdag en Zondag weer naar Driel en
Oosterbeek begeven om de landing te her
denken van de eerste Poolse parachutisten,
brigade, die in de Septemberdagen van 1944
heeft deelgenomen aan de slag om Arnhem.
Hulst herdenkt dezer dagen haar 775-
jarig bestaan als stad met stadsrechten, die
haar in 1180 verleend werden. Zaterdag be
gint deze herdenking met een ontvangst van
genodigden in de Burgerzaal van het stad
huis, terwijl daarna een buitengewone raads
zitting plaats heeft. Te 4 uur zal de offi
ciële opening van de Oudheidkamer plaats
vinden, terwijl er ook een historische ten
toonstelling zal worden geopend met belang
rijke documenten uit het stadsarchief. Zon
dag en Maandag wordt het feest voortge
zet. Hulst is wel het voornaamste stadje voor
wat betreft de studie van geschiedenis en
conservering der oude gebouwen en gezien
dat het de stad is, waar de Oudheidkundige
Kring haar zetel heeft en het stadje is in
Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen dat het best de
oude gebouwen, als kerk en stadhuis en an
der oudheidkundige monumenten heeft be
waard.
Mevrouw Jonckheere uit Antwerpen
was reeds enige tijd een obligatie van de
Belgische lotenlening voor de wederopbouw
kwijt. Tegen haar vriendinnen had zij reeds
dikwijls gezegd „Je zult zien, dat op mijn
verdwenen obligatie nu juist de hoofdprijs
valt." Zij heeft gelijk gekregen, want enkele
dagen geleden werd bekend gemaakt, dat zij
inderdaad een millioen francs had gewonnen
met haar obligatie. Mevrouw Jonckheere zal
het geld echter slechts in ontvangt kunnen
nemen, indien zij de obligatie kan overleggen.
Zij heeft nu bij de politie aangifte gedaan
van de verdwijning van het kostbare stuk.
Aan het nummer van de obligatie is ruime
bekendheid gegeven. Mevrouw Jonckheere
hoopt nu maar, dat de vinder de zoekge
raakte obligatie terug zal brengen.
Boven het noordelijk deel van Gronin
gen hebben zware onweders gewoed. De
bliksem is ingeslagen in de boerderij van
J. Ezinge te Wehe, welke boerderij tot de
grond toe afbrandde en waarbij de oogst
verloren ging. Enige uren later werd in de
Molenrij, gemeente Kloosterburen, de laat
ste van de reeks molens, waaraan het dorp
zijn naam dankt .door de bliksem getroffen,
waardoor deze molen geheel uitbrandde.
In de nacht van Woensdag op Donder
dag is een Constellation, die met 40 per
sonen te Londen was opgestegen met be
stemming naar Montreal, boven het graaf
schap Lancashire door de bliksem getroffen.
Het toestel keerde naar Londen terug, waar
bleek dat alleen de antenne was beschadigd.
Geen van de passagiers heeft verwondingen
opgelopen.
Op de onbewaakte, doch van knipper
lichten voorziene spoorwegovergang in de
lijn MeppelSteenw'ijk werd een auto door
een trein gegrepen, waarbij de auto geheel
werd vernield, terwijl de trein defect ge
raakte. In de auto zaten de heer P. F. van
V., uit Haarlem, die vrijwel op slag gedood
werd en de bestuurder, de 47-jarige M. van
V. uit Amsterdam, die ernstig aan armen en
benen werd gewond en ook een schedelbasis-
fractuur opliep. Men vreest voor zijn leven.
De auto was door de trein een eind meege
sleurd en geraakte daarna zwaar beschadigd
aan de kant van de spoorlijn, terwijl de trein
een heel stuk verderop tot stilstand kwam.
richte B.B.-commandopost te Vlissingen,
door de commissaris der Koningin in Zee
land, welke gepaard zal gaan met een wan
delmars van de Zeuwse B.B.-vrijwilligers
vanuit Middelburg naar Vlissingen, alwaar
dan door deze manschappen en de mobiele
colonnes zal worden gedefileerd voor de bij
deze plechtigheid aanwezige autoriteiten. Een
ganse week zal Nederland gonzen van B.B.-
gerucht.
En hiermee hoopt men te bereiken dat de
ontbrekende 30% van de B.B.-bezetting aan
gevuld wordt, zodat Nederland beschikt over
een uniek, weltoegerust en volledig bemand
apparaat, om bij rampen in oorlogs- en
vredestijd te kunnen optreden
ABONNEMENTSPRIJS: Losse nummers 6 cent
Kwartaal-abonnement
Axel binnen de kom f 1,55 Andere plaatsen f 1,75
Buitenland f 2,00
ADVEKTENTIEPEIJS: 8 cent per m.m.
Bij contracten belangrijke reductie.
Ingezonden Mededelingen 20 cent per m.m.
Kleine advertentién (maximum 6 regels) 1-5 regels
70 cent iedere regel meer 12 cent extra.
IÉbPw&'n v
s
