AXELSE COURANT
KOUDE is al even onmisbaar
als WARMTE
Sgr
nippers
DRAADOMROEP
J. C. VINK
Frankering hij abonnement, Axel
ZATERDAG 8 JANUARI 1955
69e Jaargang No. 29
4^
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEDERE WOENSDAG EN ZATERDAG
Drukker-Uitgeefster: FIRMA J. C. VINK
Red. en Adm.: Axel, Markt 12, Tel. 0 1155-646
HoofdredactieJ. C. VINK
Sinds kort heeft Philips de wereld verrast met een nieuw type koelmachine.
Verrast niet alleen omdat deze machine volgens een geheel ander principe
werkt dan de bestaande, maar ook omdat men er zo goed dat temperatuurge-
bied mee kan bereiken, dat tot dusverre niet of slechts moeilijk toegankelijk
was. Daardoor vooral wordt de nieuwe machine als een verrijking voor de
huidige koeltechniek beschouwd.
De productie van koude speelt pas sinds
betrekkelijk korte tijd een belangrijke rol in
onze samenleving. Wel heeft de mens al
heel vroeg ontdekt hoe hij warmte kon pro
duceren, doch het heeft daarna nog vele dui
zenden jaren geduurd voor hij de kunst ver
stond om ook koude op te wekken. Te ver
wonderen valt dit niet, want technisch is het
aanmerkelijk moeilijker koude te produceren
dan warmte. Bovendien leek in vroeger tij
den het opwekken van koude nu niet be
paald een eerste levensnoodzaak, terwijl dit
met de warmte wel het geval was.
De behoefte aan koude openbaarde zich
intussen al vrij vroeg. Zo bewaarden de oude
Egyptenaren hun dranken reeds in poreuze
aarden kruiken om ze op die manier koel te
houden. De Romeinen gebruikten daarvoor
het ijs, dat zij van de bergen haalden en in
grotten en kelders bewaarden tot zij het ;n
de zomer nodig hadden.
Van een algemeen gebruik van ijs als koel-
middel was voorlopig echter nog geen spra
ke. Dat kwam pas nadat men in 1805 het ijs
uit de Canadese meren gingen verzamelen
om het naar West-Indië te verzenden, ten
einde er daar de gele koorts mee te be
strijden. In deze hete gewesten vond het ijs
eveneens gretig aftrek als middel om er de
dranken mee te koelen en zo ontstond er
weldra een levendige handel in natuurijs,
nier alleen naar verschillende tropische lati-
den. maar ook naar minder hete gebieden.
In Europa was het vooral Noorwegen dat
natuurijs exporteerde tot zelfs naar Zuid-
Afrika en Oost-Indië toe.
Kunstijs krijgt zijn kans.
Ten gevolge van de zeer zacte winter, die
in 1890 in Canada heerste, was de ijsoogst
er zo gering, dat men niet aan de vraag kon
voldoen, met als gevolg dat men er hier en
daar toe overging kunstijs te gaan maken.
De mogelijkheid daartoe kende men reeds
rrleer dan een halve eeuw, doch de produc
tie was nog moeilijk en bovendien kostbaar.
Dit veranderde echter toen men het ijs in
grote hoeveelheden ging produceren. Daar-
>ij kwam men van lieverlede tot allerlei ver-
'eteringen in de fabricage-methoden, het
geen de kostprijs sterk deed dalen. Toen
treeg het kunstijs ten volle zijn kans.
Het maken van kunstijs geschiedt in een
machine, waarin men een vloeistof snel laat
verdampen. In de huishoudkoelmachine is
dat vrijwel steeds freon, in de grote vries-
en koelinstallaties meestal vloeibare ammo
niak. Er gebeurt dan hetzelfde als bij het
'evochtigen van de hand met wat eau de
cologne of aether, de vloeistof verdampt en
de hand en haar omgeving worden daar
door kouder.
Toen men met behulp van dergelijke ver
dampingsmachines er in slaagde grote vries-
camers te bouwen, waarin men tot ver be
neden nul graden kon afkoelen, opende dit
tal van nieuwe mbgelijkheden. Het leidde
o.a. tot de opkomst van de Amerikaanse
vleesindustrie, waar men het geslachte vee
nu zonder bezwaar kon bewaren totdat het
ton worden verwerkt of verzonden. Nadat
de koelmachines nog verder waren verbe
terd en de zeeschepen niet zo lang meer
over hun reizen deden, werd het zelfs mo-
jelijk vlees uit Argentinië en Australië naar
luropa te vervoeren.
Interessant is het na te gaan, hoe de we-
eldhandel in bananen van thans pas moge-
ijk werd en haar ontstaan dankt aan de
ontwikkeling van de moderne koelmachine,
ien al even merkwaardige toepassing is het
'koelen van de milliarden bloembollen, die
wen gedurende enige tijd in koelhuizen op-
daat om ze vroeg in de winter te doen
'loeien. Zonder deze kunstmatige winter
zouden de bollen wel groeien en bladeren
'rijgen .doch geen bloemen.
In de bierbrouwerijen ontketende de koel
machine een geweldige expansie en in ver
scheidene andere industrieën werd de koel
machine al evenzeer tot een onmisbaar hulp
middel. Tal van chemische en physische pro
cessen zijn namelijk alleen maar bij lage tem
peraturen mogelijk of verlopen er beter dan
bij gewone (kamer)temperatuur. Zo wordt
de koelmachine zelfs wel gebruikt om een
losse en vochtige bodem te bevriezen ten
einde er gemakkelijker een tunnel of een
schacht in te kunnen boren.
Vloeibare lucht.
Zoals men stoom tot water kan maken,
zo kan men tegenwoordig ook lucht en alle
andere gassen tot vloeistof verdichten. In
het begin van de vorige eeuw was dit reeds
met ammoniak, koolzuur en nog enkele an
dere gassen gelukt, doch een zestal, waar
onder zuurstof, stikstof en waterstof, boden
onoverwinbare weerstand en bleven gas,
hoe sterk men ze ook samenperste. Deze gas
sen kregen daarom de naam permanente
gassen.
Heel lang zouden ze die naam echter niet
dragen, want nieuwe onderzoekingen brach
ten aan het licht, dat men deze gassen vol
gens andere, meer op theoretisch inzicht ge
fundeerde methoden, wel degelijk vloeibaar
kon maken. Met de machine, die Carl von
Linde in 1895 uitvond, werd het zelfs moge
lijk lucht in grote hoeveelheden vloeibaar
te maken.
Vloeibare lucht is een lichtblauwe vloei
stof met een soortelijk gewicht van 0,9
de vloeistof is dus iets minder zwaar dan
water. De vloeibare toestand is voor de
lucht kan men namelijk de zuurstof en de
in een gloeiende oven is. Men kan de vloei
bare lucht dan ook slechts in speciaal daar
voor geconstrueerde vaten bewaren. Deze
vloeistof staat daarin voortdurend te koken
en daarbij blijft haar temperatuur steeds op
het kookpunt, d.i. 194 graden onder nul. zo
als ook kokend water nooit warmer of kou
der is dan 100° C.
Oorspronkelijk leek het alsof vloeibare
lucht niet veel betekenis had voor de prac-
tijk. Enkelen begrepen echter, dat men door
middel van het vloeibaar maken van lucht
de beschikking kon krijgen over de enorme
rijkdommen aan zuurstof en stikstof, die in
de atmosfeer zijn opgehoopt. Uit vloeibare
lucht kan men namelijk dezuurstof en de
stikstof gemakkelijker van elkaar scheiden
dan op andere manieren mogelijk is. Zo
maakt men alleen reeds in Nederland dage
lijks 'meer dan een milliard liter lucht vloei
baar. De hieruit vrijkomende zuurstof ge
bruikt men o.a. in grote hoeveelheden om er
mee te lassen, terwijl men van de stikstof
kunstmest maakt of haar voor andere doel
einden gebruikt.
Verder haalt men uit de vloeibare lucht
bovendien nog enkele andere gassen, die er
in zeer kleine hoeveelheden in voorkomen.
Het argon uit de lucht gebruikt men o.a. om
er gloeilampen mee te vullen, het neon als
vulling voor de bekende neon reclame-licht-
buizen, terwijl krypton en xenon weer in
andere buizen dienst doen. Daarnaast wordt
de vloeibare lucht in vrij grote hoeveelheden
als koelmiddel gebruikt, zowel bij het lucht
ledig pompen van röntgen- en andere elec-
tronenbuizen als bij tal van onderzoekingen
in het laboratorium.
Philips koudgaskoelmachine.
Een nieuwe, door Philips ontwikkelde ma
chine, die koudgaskoelmachine wordt ge
noemd, stelt de techniek thans in staat met
gunstig rendement elke gewenste tempera
tuur tussen -80° en -200° C. te bereiken.
Men kan er dus ook lucht en. andere gassen
mee vloeibaar maken.
De koudgaskoelmachine bestaat uit een
cylinder, waarin een zuiger en een „ver-
dringer" heen en weer bewegen. Binnen de
cylinder bevindt zich een gas dat tot min
stens -200° C. gas moet blijven, dus niet
vloeibaar mag wiorden.
Dit .werkgas wordt door de zuiger sa
mengeperst en daarbij door koelwater op ka
mertemperatuur gehouden. Daarna wordt
het samengeperste gas door de verdringer
naar een ander deel van de cylinder ge
schoven, waar het gelegenheid krijgt'tot ex
panderen. Hierbij wordt koude geprodu-
Zo voel ik me nu met
Studioklank
als een Russische Grootvorst van vóór
de Revolutie). Ik heb mijn eigen so
listen en mijn eigen orkesten. Groot-
vorstelijk ga ik bij mijn Draadom
roep zittenen het is alsof ze om
me heen staan, en voor MIJ spelen
zo echt!
In de Draadomroep-apparatuur
van PTT werken de nieuwste
snufjes mee om U het ongestoor
de genot van Uw uitverkoren
programma's te garanderen*.
Draadomroep is zuinig op Uw
geld en Uw stroom, maar royaal
met de geluidskwaliteit. Geen
vervelend zoeken en bijstellen.
Eén draai aan de knop en
V hoort het fijnste het best!
Ideaal voor leder
die brieven schrijft!
FIRMA
Markt 12
AXEL.
ccerd.
Dank zij de doelmatige constructie van
de machine maakt de geproduceerde koude
het expansiegedeelte zo koud, dat de lucht
uit de omgeving er aan de buitenkant op
condenseert en vloeibaar wordt, zoals ook
de waterdamp uit de lucht tegen een koud
glas tot vloeistof wordt.
Wetenschap als wegbereidstcr
voor de techniek.
Toen Carl von Linde er in 1895 in ge
slaagd was lucht in grote hoeveelheden
vloeibaar te maken, was het nog niet mo
gelijk de vloeibare lucht gedurende lange
tijd te bewaren. Vloeibare lucht kookt im
mers reeds bij 194 graden onder nul in
een gewoon glas verdampt zij dus even snel
als water op een gloeiende plaat.
Ten behoeve van het verdere wetenschap
pelijk onderzoek vond de Engelsman Dewar
toen een dubbelwandig glas uit, waarin de
vloeibare lucht wèl bewaard kon worden.
Dit glas wordt thans onder de naam thermo-
fles in millioenen exemplaren gemaakt om er
warme dranken in warm te houden en koude
dranken koel. Het was dus de wetenschap
die de weg bereidde voor hetgeen in de
practijk een nuttige toepassing zou worden.
Op het gebied van de koeltechniek is het
eigenlijk voortdurend zo gegaan. De weten
schap ging steeds vooraan, terwijl de tech
niek volgde en zo mogelijk maakte wat voor
de practijk wenselijk leek. Zo kon men zes
tig jaar geleden reeds de lucht vloeibaar ma
ken, terwijl slechts weinigen enig idee had
den, waartoe die vloeibare lucht zou kunnen
dienen. Thans echter wordt ze in tal van
fabrieken en laboratoria als een onmisbaar
hulpmiddel gebruikt.
Evenzo zal het waarschijnlijk gaan met de
niewe koudgaskoelmachine juist omdat
deze machine een totdus verre niet of slechts
moeilijk toegankelijk temperatuurgebied ont
sluit. Men zal de nieuwe machine o.a. stellig
kunnen gebruiken bij het koud krimpen en
het harden van metalen, voor het bewaren
van serum en bloedplasma en voor nog tal
van andere processen in fabriek of labora
torium.
Bij het slopen van een oude boerderij
op de Groeneweg te Amsterdam kwamen
drie arbeiders onder nen vallende muur te
recht, waardoor zij min of meer ernstige ver
wondingen aan hoofd, armen en benen op
liepen. De arbeiders hadden juist een ver
bindingsmuur gesloopt, toen door een ruk
wind een andere in de nabijheid staande
twee meter hoge muur werd omvergeworpen.
Overal in het Zuiden van ons land heeft
het verkeer ernstige moeilijkheden onder
vonden ten gevolge van de ijzel. In Zuid-
Limburg vielen tal van diensten "uit. Vele
mijnwerkers kwamen te laat op hun werk.
De enkele bussen, die zich nog op de wegen
waagden, kwamen uren te Iaat.
Op zee is het Dinsdagavond weer ruw
geweest. Soms groeide de wind aan tot een
kleine storm. De schelpenzuiger ,,Catarina"
van de fa. Doeksen op Terschelling was op
de wadden gestrand en gaf noodseinen. De
reddingsboot ,,Dorus Rijkers" voer uit en
bracht het schip vlot. Tijdens het slepen
naar de haven van Oudeschild is het schip
plotseling gezonken, waardoor twee opva
renden te water raakten, maar gelukkig ge
red konden worden.
In de vroege avonduren heeft Woens
dag te Tilburg een tot dusver onbekend ge
bleven persoon drie schoten afgevuurd op
een hem achtervolgende burger zonder deze
te treffen. Rond 7 uur bemerkte een voorbij
ganger op de Oisterw'ijkse baan een hem
•onbekende man in een voor een café ge
parkeerde auto, waarvan hij de eigenaar
binnen wist. Onmiddellijk waarschuwde hij
de eigenaar, die naar buiten rende en de
blijkbaar gealarmeerde onbekende in een na
burige staat zag verdwijnen. Hij zette een
achtervolging in. Waarschijnlijk in het nauw
gebracht bleef de vluchteling staan om drie
schoten af te vuren zonder zijn achtervolger
te raken, waarna hij verdween in het duis
ter. Blijkbaar heeft hij zich verder uit de
voeten gemaakt met een rijwiel, dat even
later voor een perceel aan de Oisterwijkse
baan werd vermist. De Tilburgse recherche
heeft terstond een onderzoek ingesteld en
vermoedt hier te doen te hebben met een
..zware jongen".
De Koning en Koningin van Zweden
hebben het voornemen van 25 tot en met
27 April een officieel bezoek te brengen aan
H.M. de Koningin en Z.K.H. de Erins der
Nederlanden. Het vertrek uit Stockholm
bepaald op 23 April en de terugreis vangt
aan op de avond van 28 April na een on
officieel verblijf in Nederland gedurende de
laatstgenoemde dag.
In Doetinchem is Woensdag een luxe
auto met vier inzittenden uit Terborg ge
slipt ten gevolge van de gladheid van de
weg. De wagen botste tegen een ijzeren lan
taarnpaal. Alle inzittenden werden gewond.
De 22-jarige mej. B., een zuster van de be
stuurder is later aan de bekomen verwon
dingen overleden. Van een andere inzittende
die vastgeklemd zat in de wagen is de toe
stand ernstig.
Volgens radio-Warschau is voor het
geredht van Silezië (Gliwice) een proces be
gonnen tegen leden van de „Schwarzer
Wolf". Deze groep, die op Pools gebied in
structies van de Amerikanen en van Ade
nauer opvolgden, had op het punt gestaan
over te gaan tot recrutering van meer leden
en het aanleggen van wapenopslagplaatsen.
Het gewezen lid van de ..Hitler-Jugend".
Manfred Lucia, had de leiding en Ernst Ro-
zek, een gewezen soldaat van de ..Wehr-
mjacht" had de verbinding onderhouden met
een spionnage-centrum in West-Duitsland.
aldus deze Poolse zender.
In de Verenigde Staten is een nieuwe
atoomreactor gebouwd, die volgens deskun
digen voor een waarde van 100.000 dollar
kan omzetten in energie ter waarde van 30
millioen dollar. De reactor verbruikt Tho
rium, dat veel minder schaars is dan ura
nium. Dank zij deze goedkope energie zou
de wereld in een werkelijk land van belofte
kunnen worden veranderd, als het waar is.
ABONNEMENTSPRIJSLosse nummers 6 cent
Kwartaal-abonnement
Axel binnen de kom f 1,55 Andere plaatsen i 1,75
Buitenland f 2,00
ADVEETENTIEPÏIJS.
Bi] contracten belangrijke
Ingezonden Mededelingen 3
Kleine advertentiën (maximum
70 cent iedere regel
*Als U in het gebied van een gemo
derniseerd 4-programma-net woont.
geeft storingvrije studioklank
s
