in öe moööeR.
t€RUQ
den van de heren Feijter-But èri Chr. Smies
staan, waarachter zich de lóoiputten en ho-
peny looistof bevonden. Ook deze industrie
is uit*Axel verdwenen. Het schijnt, dat an
deren dan de heer Smies niet zo bang waren
voor het mond- en klauwzeer, want de heer
A. F. Schieman en anderen maakten be
kend, dat zij de vellen wel inkochten.
Eind October werd de jaarlijkse veemarkt
gehouden. De datum daarvan is sedertdien
dus wel wat verlaat. Er werd in de gemeen
teraad herhaaldelijk gestemd bij de benoe
ming van keurmeesters, wat in ^die tijd een
erebaantje schijnt geweest te zijn. Ook werd
toen gesproken over het houden van een
wekelijkse veemarkt, wat toch niet doorge
gaan is.
Mij trof ook een advertentie van de ge
meente Zaamslag, waarin bekend gemaakt
werd, dat verpacht zou worden de „gras-
etting", dat is het gras, dat na de eerste
maaiing weer groeide. Etgroen betekent na-
groen.
En verder weer een advertentie, waarin
parapluie's werden aangeboden, voor heren
vanaf 1.20, vor dames vanaf ƒ1.en voor
kinderen vanaf ƒ0.80. Niemand hoefde dus
toen in de regen te lopen en perfecte regen
kleding zoals nu bestond er toen niet. De
winkelier wa^,met wemig winst tevreden,
daar de verdiensten van de koper geen grote
uitgaven toelieten.
De Prov. Stoombootdienst liet boten va
ren van Terneuzen naar Borssele en verder
naar Vlissingen en van Vlissingen naar
Breskens. Maar des Woensdags voer er ook
een boot van Breskens naar Hoofdplaat. Die
dienst is gebleven tot Februari 1895, toen ze
even werd gestaakt en later weer voortge
zet. Vanaf December 1894 werden er twee
bootdiensten in gelegd van Vlissingen naar
Hoofdplaat. Ook was er des Woensdags en
Zaterdags een stoombootdienst tussen Ter-
neuzen en Hoedekenskerke.
Er was een wagendienst (diligence) van
Hulst naar Walsoorden en een spoorboot-
dienst WalsoordenVlake. De middelen
van vervoer besloegen een groot gedeelte
van de achterzijde van de krant. Er reed een
stoomtram van Vlissingen naar Middelburg,
m|aar men kon ook met een stoombootje van
Vlissingen naar Middelburg door het kanaal,
terwijl ik mij herinner, dat men met een boot,
het z.g. Pennybootje kon varen van de slui
zen van Vlissingen naar de stad.
In de berichten „Buitenland"' werd gemeld
het overlijden van Czaar Alexander van Rus
land en de verovering van Port Arthur door
de Japanners op de Chinezen. De keizer van
China vond het onbegrijpelijk, dat de reus
China de dwerg Japan niet kon verslaan, zo
werd er nog bij vermeld.
HET PAPIEREN BOEK.
De papieren boeken zijn precies op tijd
gekomen, anders hadden wij niet meer ge
weten wanneer wij het Kerstfeest moesten
vieren.
Heel lang geleden kenden de mensen
haast geen ander boek dan het boek der
natuur, waarvan de hoofdstukken de jaar
getijden en de bladzijden de dagen zijn. De
mensen lazen het met zeer veel aandacht en
leerden er telkens uit wat zij moesten doen.
Daarom begrepen zij ook, dat de kortste
bladzijde van het boek een heel bijzondere
was. Het was een bladzijde die een keerpunt
betekende in het nauurverhaal. Donker was
het, maar het zou nu weer lichter worden,
steeds lichter. En zij begrepen ook, dat dit
lichter worden maar niet zo vanzelf g'ing
het moest te danken zijn aan een hemels
wezen, dat hoog uit het eindeloze licht zijn
glans hier kwam ontsteken. Daarom vierden
zij omstreeks die dag de geboorte van het
goddelijk Kind in Bethlehem.
Maar de wereld veranderde, want er wer
den allerlei dingen u'itgevonden waardoor de
mens van het boek der natuur vervreemdde,
Hij maakte kunstmatig lichthij be
hoefde maar een knopje om te draaien oi
hij veranderde de nacht in een stralende dag,
Hij stak zijn kachel aan en de winter in zijn
huis werd zomer. Hij bouwde warme glazen
huizen waarin 's winters de heerlijkste lente
bloemen bloeiden. Hij vond zoveel uit, dat
hij het boek van de natuur dat dacht hij
ten minste niet meer nodig had. Maar op
een gegeven ogenblik mefkte hij toch, dat
hij het niet helemaal missen kon. Hij ging er
weer in lezen, m,aar alleen voor zijn plezier
hij trok naar buiten voor vermaak en ont
spanning. Maar écht er in lezen deed hij
toch n'iet, want hij wist uit zichzelr nog wat
de kortste of de langste dagwas
Gelukkig hadden wijze mannen het in
boeken voor hem opgeschreven. Het Kerst,
feest was in kostelijke geschriften vastge
legd enieder jaar kwamen er sindsdien meer
Kerstboeken bij, telkens weer om ons te
herinneren aan de geboorte van het Licht,
Of zij even rijk zijn als het boek der na
tuur, waarin de mensen vroeger lazen Dat
hangt er van af hoe U ze leest. Wanneer U
slordig leest, wint LI noo'it iets leest U
aandachtig met evenveel aandacht alt
de natuur en het goede boek verdienen -
dan wordt U zeker een licht ontstoken it
veel dat U vroeger duister was.
Gabriël Smit.
BEKENDMAKING.
UIT ONZE OMGEVING
AXEL
FEUILLETON.
door HENK VAN HEESWIJK
naar een motief van L. K. v. d. Linden
UIT DE OUDE DOOS.
XXI.
Dat er wel geprobeerd werd enige in
dustrie in Axel te krijgen blijkt wel uit het
volgende
In 1894 werd begin October op de Sas
sing ingericht een zuivelfabriek. Deze onder
neming telde 13 leden met ongeveer 70 stuks
melkvee. Zeker door het geringe aantal le
den, misschien ook doordat er minder koeien
gehouden worden en een verkeerde inrich
ting is deze fabriek langzamerhand achter
uitgegaan en daarna opgeheven.
Ook trof mij een advertentie van de heer
M. A. Smies in de Kerkdreef over het niet
meer inkopen van huiden en vellen. Dit moet
maar een tijdelijke stopzetting van de inkoop
geweest zijn in verband met het heersen van
het mond- en klauwzeer.
Oudere Axelaars zullen zich met mij de
leerlooierij van de ondernemende heer Smies
nog we lin het geheugen kunnen brengen met
de huidenzouterij en drogerij in het pand in
de Kerkdreef, waar nu gedeeltelijk de pan-
DIENSTPLICHT
Uitspraken inzake vrijstelling.
De burgemeester van Axel brengt ter algement
kennis, dat een uitspraak op aanvraag om vrij
stelling van dienst als gewoon dienstplichtige, welk;
uitspraak is gedagtekend 13 December 1954, ter secre
tarie van deze gemeente voor eenieder ter inzage ii
geleqd.
Tegen elke uitspraak kan iedere belanghebbend!
uiterlijk die tiende dag na de dag van deze bekend-
making in beroep komen.
Het verzoekschrift, waarbij beroep wordt ingesteld,
moet met redenen omkleed zijn. Het behoeft niet ge
zegeld te zijn. Het moet worden ingediend bij de
burgemeester, ter secretarie van deze gemeente.
De burgemeester zorgt voor de doorzending van
het verzoekschrift aan de koningin, die op het beroep
beslist, na advies van de raad van state, afdeling vooi
de geschillen van bestuur.
Indien de ingeschrevene, wie de uitspraak geldt,
buiten Nederland verblijft, kan, voor zover het door
deze in te stellen beroep betreft, met overschrijdnj
van de termijn van 10 dagen genoegen worden ge
nomen. Zolang omtrent zodanige overschrijding geen
beslissing is genomen, wordt de uitspraak na het ver
loop van de termijn van 10 dagen als onherroepelijl
beschouwd.
Axel, 17 December 1954.
De burgemeester van Axel,
VAN OEVEREN.
COMITÉ KANKERBESTRIJDING.
Vrijdagavond werd ten gemeentehuize alhier door
burgemeester van Oeveren het plaatselijke comité tot
steunverlening aan het Koningin Wilhelminafonds ge
ïnstalleerd.
In een korte toespraak, wees de burgemeester op
de grote betekenins van het werk der kankerbestrij
ding, de ernst van deze ziekte en de verschillende in-
stantiec, die hieraa n reeds meewerken of steun ver
lenen. Hij eindigde met de hartgrondige wens dat het
comité hier ter plaatse vruchtbare arbeid zal mogen
verrichten in het belang van de volksgezondheid.
Het comité, dat is samengesteld uit vertegenwoor
digers van verschillende richtingen en organisaties in
onze gemeente, ging daarna over tot de verkiezing
van een dagelijks bestuur. Gekozen werd tot voor
zitter de heer A. C, van Houte, tot secretaresse
mevr. C. W. Mattelé-Schepens en tot penningmees-
teresse mevr. C. Smies-den Doeledr.
Verder werd reeds besloten om in Februari a.s. een
propaganda-vergadering te houden, waarin de film
over de kankerbestrijding zal worden vertoond. Deze
vergadering is bedoeld als een inleiding tot de leden
werfactie die daarna zal worden gevoerd.
Te zijner tijd zal een dringend beroep worden ge
daan op de inwoners om deze actie zoveel mogelijk
te steunen.
PLATTELANDS-AVOND VAN L.J.G. EN Z.P.M.
Hoe langer hoe meer en van jaar tot jaar in toe
nemende mate kenmerken zich de jaarlijkse feest
avonden van de in de L.J.G. en de Z.P.M. georga
niseerde jongeren zich tot ware evenementen.
Strikt genomen kan men spreken van een echt-
intieme familie-sfeer en hier zien wij in de ruimste
zin van het woord dan ook de bloem van het agra
rische „land van Axel" bijeen op deze avonden.
Zo was het ook weer Vrijdag toen voorzitter Jac.
de Feijter van de afdeling Axel van de L.J.G. het
bijna eivolle „Centrum" met enige uit het hart ge
grepen woorden verwelkomde. Bijzonderlijk gold deze
begroeting de vooraanstaanden van Z.L.M. en sym
pathiserende jongeren-bestuurders, de Bond van Plat
telandsvrouwen, mitsgadigers de vertegenwoordigers
van het gemeentebestuur van Axel, in de meeste ge
vallen met hunne dames. Ook de mede-aanwezige
auteur van het op te voeren toneelstuk de heer D.
van Es met zijn echtgenote deelden in deze warme
verwelkoming.
Hierop kreeg het veelhonder-koppige auditorium
wij zagen talrijke bussen en vele luxe auto s uit
wijde omtrek in een als het ware non-stop-tempo
een rijk aan afwisseling en attractie s zijnd programma
te aanschouwen, dat bestond uit tableau s, volksdans,
sketches, het populaire „Trek aan de Bel"-experiment,
waarbij de muzikale en vocale aanleg der deelnemers
werd getoetst en nog vele andere leuke dingen in de
vorm van conference's, pittige gedichten etc.
Een repertoire dat terdege alzo in de smaak viel
en het was dan ook spoedig tijd om te pauzeren.
Eer men er aan dacht zelfs.
Na de pauze kwam het hoogtepunt van deze avond,
want het was duidelijk dat zich hiernaar de belang
stelling in bijzondere mate richtte.
„Ik wil niet meer lopen!
Deze enigszins sombere titel, van een in zeker op
zicht in tendentieuze vorm geschreven geestes-product,
was het niet van dramatische inslag te ontbloten ge
geven. De verwachtingen waren dan ook zeer hoog
gespannen.
Een uit Indië teruggekeerde dienstplichtige soldaat,
een zoon van een welgestelde boer ,is de dupe ge
worden van de krijgs-operaties. Getroffen bij een bom
aanval wil het met zijn benen niet meer en hij is
28)
Boer van Gent bekeek een van de koeien en zei
tegen zijn kersverse schoonzoon„De roodbonte is
morgen aan de telling, Geurtje mag vanavond wel
even opletten." En Geurt, ineens belagstellend, ant
woordde „Ik zal vannacht ook nog wel eens even
kijken. Dat komt net mooi uit." Waarop Lien een
kleur kreeg en Van Gent in een lach schoot. Maar
dat haden de anderen niet opgemerkt.
Hoofdstuk 2.
VAN DE WERF NAAR DE ZAAK.
Twee dagen na het huwelijk arriveerde de nieuwe
vrachtauto. Nora liep naar buiten om de aanwinst
te bekijken. Met forse letters stond er op geschilderd
„Firma Mansink. Grossierderij in Koloniale Waren.
Papendrecht."
De jonge vrouw liep eens rond de wagen en knikte
goedkeurend. Dat zag er behoorlijk uit, geheel zoals
ze opgegeven had. En als de metselaars nu eens een
beetej opschoten, kon over enkele dagen ook de
garage naast de winkel gereed zijn. Tot zolang moest
de wagen maa rin een garage gestald worden.
Toen Nol 's avonds thuis kwam, moest hij eerst de
wagen bewonderen. Hij was vol lof en aan de maal
tijd zei hij tot zijn vrouw,,Als je vanavond een
beetje bijtijds klaar kunt zijn, kunnen we wel een
ritje maken."
„Nee, dat is niet mogdlijk," antwoordde N]pra,
een deerniswekkende jongeman, die in een invaliden
wagentje moet worden voortbewogen.
Af en toe lijkt het of zijn psychische vermogens be
denkelijk verstoord zijn. Maar hij kan ook bui
tengewoon scherpzinnig zijn en vlijmend sarcastisch
als het ware cynisch in zijn levensbeschouwing.
In zijn sombere buien dan
Toch blijft zijn algemene kijk op het leven in
al deze bitterheid zuiver realistisch en wat meer
zegt objectief, vól begrip, menselijk.
Hij heeft de inhoud van het leven leren verstaan
en meer begrip gekregen dan al zijn naaste lotge-
nooten en familieleden. Zijn hart is liefdevol en
hij wordt zelf ook verliefd
Deze „grote" liefde leidt tot dramatische conflicten.
Zijn vader is een echte dorps-potentaat, een orthodox
christen, die ten slotte toch ook op twee gedachten
blijkt te hinken. Wanneer al de hieruit voortspruitende
huiselijke perikelen hun hoogtepunt hebben bereikt
breekt het betere inzicht ten slotte baan bij de vader
en dit leidt tot een algemene verzoening. Er kwam
weer vreugde en geluk in het huisgezin en het op
de planken maar zelden te ontberen „happy end'
bleef niet uit.
Het waren vooral mej. Jo den Hamer, als „Zuster
Jacqueline", de verpleegster, met de heren D. de
Visser, als „Huib Groothart", de invalide jongeman
en Jac. de Feijter als „Wannes Kleinepier" de oudste
arbeider van boer Groothart, die op deze avond de
grootste triomfen oogstten. Hun prestaties deden niets
af aan veel ander goeds op deze bijzondere avond van
plattelandsdilettantenkunst. Allen speelden naar beste
kunnen
Geen wonder dat bij het einde een ware ovatie het
deel was van alle executanten, de regisseur en de
auteur, die met het volle ensemble bij open doek nog
werden gehuldigd. Met mevr. en de heer van Es, werd
ook de heer Sol als regisseur bedacht voor zijn kun
dige leiding. Dit geschiedde door mej. Suus de Putter,
presidente der afdeling Plattelandsmeisjes.
Last but not least rest nog een woord van bijzondere
lof voor het L.J.G.-orkest uit Hoek met zijn jodel-
kunstenaar en beide zingende partnerinnen.
Een prettige, echt landelijke avond in familie-sfeer
met de gebruikelijke tombola als sluitstuk.
Zaterdagmiddag volgde nog een welgeslaagde re
prise voor de ouden van dagen.
BENOEMD.
Tot lerares aan de Landbouwhuishoudschool (alhier
is benoemd mej. C. J. Knieriem te Barendrecht.
„want Jan moest straks nog naar Rotterdam, suiker
en koe khalen. We halen nu alles zelf, zie je
Nol haalde zijn schouders op. „Zoals je wilt," ant
woordde hij.
Na het eten ging hij in zijn hoekjje zitten om de
krant te lezen. Maar Nora was alweer in de winkel,
waar ze tot bij negenen bleef. Even had ze tijd om
een kopje koffie te drinken, toen de vrachtauto kwam.
Op een holletje ging ze naar het magazijn om aan
wijzingen te geven voor het plaatsen van de balen
suiker en de kisten koek. De nieuwe chauffeur bracht
de wagen naar de garage en Nora zat nog een uurtje
de administratie bij te werken. Het was elf uur toen
ze gereed was.
Terwijl ze samen een tweede kop koffie dronken,
vroeg Nora„Zullen we nog een wandelingetje
maken
Nol keek zijn vrouw verwonderd aan. „Lieve kind,
zou je niet naar bed gaan Anders ga je op de duur
dezelfde weg als je vader. Je moet wel doodop zijn.
Hoeveel uren maak je wel op een dag 7"
Ze haalde haar schouders op. „Daar let ik niet op
dat weet ik niet. Enfin, als je geen zin hebt
„O, zin, zin altijd. Maar ik ben nu je map en moet
een beetje om je gezondheid denken, vrouwtje,"
Ze lachte. „Zeer xfcrplicht, heer gemaal. Maar ik
ben nog zo fit als wat. Wat denk je wel van me
Ik ben nog geen zestig 1"
Doch ze ging toch niet meer naar buiten en ge
armd stapten ze naar boven, nadat Nol voor en
achter de deuren had gecontroleerd.
eD volgende morgen was ze alweer voor dag en
dauw op en toen Nol beneden kwam om tte ont
bijten ,was Nora in het magazijn bezig de artikelen
klaar te leggen, die naar de winkel moesten. Het
pakje brood, dat Nol meenam naar zijn werk, stond
al klaar en Nol ontbijtte in zijn eentje. Vóór hij op
de motor naar Alblaserdam vertrok, ging hij nog even
naar het magazijn, maar omdat de chauffeur er ook
al was, bepaalde hij zich tot een vluchtige kus en
vertrok.
Een paar maanden gingen voorbij en de grossier
derij van de firma Mansink begon bekend te worden.
Nora had zich bij een grote aankoopcombinatie aan
gesloten en kon nu tegen scherp concurrerende prijzen
inkopen. De afstanden, die de vrachtauto maakte,
werden steeds groter en het aantal klanten, meest
kleine kruideniertjes op het platteland, groeide ge
stadig. De winkel, die zo langzamerhand te klein
begon te worden, kreeg nu de volle aandacht van de
ondernemende zakenvrouw. Ze belde een architect op
en vroeg hem advies. De man kwam, bekeek het pand
en legde na een paar dagen zijn plannen voor. De
zijkamer, die zelden gebruikt werd, bij het winkel
gedeelte trekken en de toonbanken anders opstellen.
Dan zou een grotere ruimte voor de klanten ontstaan
en inpladts van twee, kreeg de zaak bovendien drie
etalages. Het derde' voordeel was tevens, dat er ook
meer ruimte kwam voor de waren. Nora vroeg een
kostenberekening en toen deze haar getoond werd,
fronste ze wel even haar wenkbrauwen. Maar ze wist
dat de kost voor de baat uitging en na enkele be
sprekingen gaf ze haar toestemming. In Juli waren de
plannen geheel op papier gereed en eind Augustus
zou met de verbouwing begonnen worden.
Op een Vrijdagavond, toen ze pas in bed lagen,
vertelde Nora haar plannen. Nol luisterde en ant
woordde slechts „Het is jouw zaak, Nora, dus je kunt
er mee doen wat je wilt."
De jonge vrouw draaide zich naar hem toe en
keek hem verwonderd aan. „Je zegt dat op een toon,
alsof je gepikeerd bent. Staat het je soms niet aan
„Waarom niet Natuurlijk heb je groot gelijk, dat
je gaat verbouwen, als je van mening bent, dat de
winkel langzamerhand te klein wordt. Het verwondert
me alleen maar, dat je het me nu pas vertelt, nu je
alles al in kannen en kruiken hebt."
„Had ik jouw advies dan eerst moeten vragen 7"
vroeg ze een beetje scherp.
„Lieve kind, ik heb niet het minste verstand val
verbouwingen en ik neem aan, dat die architect ter
zake kundig genoeg is. Maar het zou toch niet tevei
moeite geweest zijn, meenik, om even aan je man tl
zeggen „Nol, ik ben van plan om te gaan ver
bouwen."
„Nou, dat zeg ik toch
„Ja, nu alles op papier staat. Voordien heb je t
met geen woord over gerept tegen me."
„O, ik dacht, dat het je niet interesseerde.''
Nol legde zijn arm om haar heen en zei, haar die)
in de ogen kijkend „Beste meid, ik heb belangstel
ling voor alles, wat jouw zaak betreftdat weet ji
wel. Alleen heb ik er geen verstand van. Laten w
elkaar alsjeblieft goed begrijpen. Ik wens je v«
succes met je verbouwing."
„Dank je wel, van Veen. Laten we nu maar gaai
slapen, want morgen is het weer vroeg dag. Welt!
rusten."
„Ja," herhaalde hij, morgen is het weer vroeg dag.
Ei< hij trok het licht uit, waarna hij zich op zij)
andere zij draaide.
Een maand later zat Nol op een Zaterdagmidda
rustig de krant te lezen, toen Nora even binnen wipti
„Nol, haal jij eens even een kist met rollen beschuit
we hebben er geen enkele meer in de winkel en hl
staat zo vol volk, dat niemand tijd heeft om het t
halen. Toe
Kwiek stond hij op. „Maar dat spreekt toch van
zelf, Nora. Waar staan die kisten
„Naast de balen witte basterd. Maar doe het eve
vlug, want twee klanten staan er op te wachten."
Nol liep naar het magazijn, waar hij maar spora
dischj kwam en bekeek de verschillende kisten
zakken. Op goed geluk af opende hij een kist, mal
die bevatte ontbijtkoeken. Een andere kist was let
en in een derde zaten blikken biscuit.
(Wordt vervolgd)
