Het gemeentebestuur verwelkomde
de Generaal der le Poolse Pantser-
divisie.
Voor de zoveelste maal was Axels ruime
raadszaal in deze dagen weer bijna te klein
toen het gemeentebestuur Generaal Maczek
van de le Poolse Pantserdivisie in haar
midden mocht verwelkomen, met een groot
antal van zijn dapperen.
Burgemeester Van Oeveren heette de
Poolse delegatie in het Engels van harte
welkom me tde navolgende rede
In het Nederlands sprak de burgemees
ter daarna nog een opwekkend woord, waar
bij hij wees op de spontaniteit waarmee men
te Axel in alle lagen der bevolking mee
leeft. Deze geestdrift is iets waarvan men
boven de Moerdijk geen begrip kan krijgen,
want spr. ontmoette mensen die verklaardn
zulk en stemming nooit mogelijk te achten
onder Amsterdammers of Rotterdammers.
Omdat deze gevoelens hier zo sterk in de
harten leven verzocht hij een driewerf „Lang
leve de Polen" te doen horen, waaraan allen
voldeden.
Generaal Maczek beantwoordde de rede
van de burgemeester en dankte hartgrondig
voor deze hem en zijn mannen bereide ont
vangst. Spr. schetste de moeilijke positie van
de le Poolse Pantserdivisie, waarin deze
zich tien jaar geleden bevond, daar de Polen
gelijktijdig in twee landen streden, n.l. in
België en in Nederland, welke operaties uit
gevoerd moesten worden in een geinundeerd
en moerassig gebied, dat ten enenmale on
gunstig was voor een pantserdivisie en meer
geschikt voor para-troops of commando's.
Het was hem opgevallen dat de monu
menten, opgedragen aan de gevallen Poolse
militairen, alle de emblemen droegen van de
Pools ePantserdivisie, doch dat het nationale
embleem, de „Poolse Adelaar" ontbrak.
Doch, aldus de generaal, wij zullen ons
niet wagen op het terrein der politiek. Wij
zijn ontroerd door de ontvangst door en het
medeleven- van de gehele bevolking en wij
krijgen allerwege de indruk en het gevoel
te verblijven tussen vrienden. De werkelijke
oorlog is afgelopen, doch de politiek is oor
zaak, dat wij Polen nog steeds moeten strij
den en onze veldtocht is nog niet ten einde.
Deze veldtocht wordt hier onderbroken, om
dat wij hier met onze vrienden willen her
denken de dag dat zij door ons en onze ge
vallen kameraden werden bevrijd.
Met een „Hoog leve Nederland" werd de
indrukwekkende, markante rede (die tel
kens uit het Pools door een tolk werd ver
taald) besloten.
Daarna werd de ere-wijn rondgediend en
werd deze plechtigheid besloten.
Aan de Poolse gasten werd rond het
middaguur weer een koffiemaaltijd aange
boden in het Gezellenhu'is, terwijl het dage
lijks bestuur der gemeente en feestcomité in
Paviljoen „Zomerlust" een maaltijd aanboden
aan generaal Maczek en kolonel Szydlowski.
Attractievolle Zaterdagmiddag.
De Zaterdagmiddag was vol afwisseling
en emotionele luchtlandings-experimenten die
nog op geen enkele Zeeuwsch-Vlaamse fes
tiviteit plaats hadden trokken vele duizen
den toeschouwers naar het V.V.Z.F.-terrein.
Te 1 uur vingen de volksspelen aan die
bestonden uit wedlopen met hindernissen,
voor jongens van 14 tot 16 jaar. Deze had
den het volgende resultaatle prijs W. de
Ruijter, 2e prijs les Geensen, 3e prijs G.
Borgt, 4e prijs A. v. d. Berg, 5e prijs C.
Jonkman en 6e prijs F. Paauwe.
Ringrijden met „Kwade Trien" (per motor
of bromfiets) le prijs R. van Poecke, 2e
prijs mej. van Es, 3e prijs Jacob van Rijn.
Ringrijden per fiets le prijs L. Verberk-
moes, 2e prijs J. Rammeloo, 3e prijs A. v. d.
Berg.
Boegsprietlopen (lin de bad- en zwemin
richting) le prijs A. Strijdonk, 2e prijs
Th. v. d. Bilt, 3e prijs J. Rammeloo, 4e prijs
Jo Deij, 5e prijs C. Koster.
Voor het aardigste costuum werden aan
Jo Deij en mej. C. le Feber een le en 2e
prijs uitgereikt.
Dit laatste, hier voor het eerst beoefende
volksspel was bijzonder interessant, daar de
deelnemers gecostumeerd moesten starten
en het lopen over de horizontaal geplaatste
paal boven het water zeer grote behendig
heid vereiste en de deelnemers meestal één
of meermalen met het water kennis maakten
tot vreugde en hilariteit van de vele hon
derden toeschouwers.
Ondanks het druilerige weder gedurende
deze attracties groeide de belangstelling ge
durig en beliep deze tegen het tijdstip dat
de parachutisten werden verwacht ver
scheidene duizenden toeschouwers.
Tegen 4 uur cirkelde de lang verbeide
Dakota van de Ned. Luchtstrijdkrachten, ko
mende uit een mist van regenwolken over
het concoursterrein en dropte na een proef
met een bagage-parachute in een vijftal
vluchten onder ontzaggelijke belangstelling
een tiental para-troopers (ex-rode baretten
van het K.N.I.L.).
Deze droppings bleken voor het publiek
een enorme sensatie, hetgeen telkens bleek
uit het hartelijk applaus der toeschouwers.
Telkens werden in een minimum van tijd de
parachute's door de geroutineerde luchthel-
den opgevouwen en uit alles bleek hun bij
zondere ervarenheid. Mede door de aan
trekkelijke wijze waarop deze sportieve pa
rachute-springers hun programma brachten
was dit schouwspel van vele plaatsen af te
volgen en was het ook door de wijze waarop
het grote transportvliegtuig ten afscheid
rakelings over de grond scheerde een der
meest attractieve punten van het gehele pro
gramma. Stellig zullen velen niet gauw de
aanblik van de als poppetjes aandoende man
nen die aan de grote parachutes langzaam
neerdaalden, vergeten.
Ternauwernood van deze sensatie beko
men verscheen de in het programma aan
gekondigde helicopter. Alvorens deze daalde
werd enige malen over de stad gevlogen en
werden waardebonnen voor een hier te lande
en een ook hier ter plaatse een filiaal heb
bend levensmiddelenbedrijf uitgestrooid bo
ven stad en feestterrein.
Nadat de helicopter, die voor de meeste
Axelaars nog een noviteit was, op het ruime
sportterrein geland was, werden een tweetal
rondvluchten boven Axel gemaakt met resp.
burgemeester van Oeveren en wethouder van
Bendegem.
Tijdens en na de landing van de helicopter
toonde ook de Chr. Gymnastiekvereniging
„Voorwaarts" haar kunnen en het was lam
mer dat het iets buiten het tijdschema arrive
rende hefschroefvliegtuig de aandacht af
leidde van deze demonstratie.
Na deze sensatievolle middag verspreidde
de menigte zich in de stad, waar de drukte
nu een hoogtepunt bereikte. De „Braderij" in
de Weststraat kon de mensenmassa ternau
wernood verwerken. Axels stadcentrum bood
het straatbeeld van een drukke grote stad.
Ondertussen was het voor de Poolse gas
ten reeds weer tijd het Gezellenhuis op te
zoeken voor een laatste gezamenlijke maal
tijd, die dank zij de bereidwillige medewer
king van vele Axelse jongedames ook dit
maal weer vlot en in een gezellige sfeer ver
liep.
Nooit gekende belangstelling voor
het avondprogramma.
In weerwil van de minder gunstige weers
omstandigheden tijdens de parachute- en
helicopterlandingen en -vluchten steeg de
belangstelling des avonds nog met vele dui
zenden. Wij wezen reeds op de geslaagde
Braderij in de Weststraat, die een knallend
succes was voor deze op zulk een voorbeel
dige wijze feestvierende buurte die in alle
opzichten een ere-palm heeft verdiend en
ook werd toegekend.
De versiering van 'deze straat feen
kunstzinnig idee van de heer R. Kolijn
dat door aller eenparig enthousiasme op zo
schitterende w'ijze werd verwezenlijkt was
prachtig. Hier domineerde het wit van tien
duizenden rozen en op zulk een eenvoudige
en smaakvolle wijze waren deze aangebracht
dat men zich zou gewaand hebben op weg
naar sprookjesland te zijn.
Geen wonder dat deze straat dan ook de
allergrootste belangstelling trok en in over
eenstemming met de publieke opinie ook
glorieus met de eerste prijs ging strijken.
Ook tal van andere straten leverden be
zienswaardige prestaties van goede smaak
en trokken vooral bij avond een over
eenkomstige interesse van de kijklustige
feestgenoten.
Vooral de Zatrdagavond manifesteerde
zich dit. Onafgebroken voerde het miniatuur
treintje de bezoekers langs al dit mooie en
van goede buurt- en gemeenschapszin vol
brachte werk, dat een eer en een succes was
voor Axel en wat het meest sprak tot het
respectabele aantal bevrijders dat zich bin
nen onze muren bevond gedurende deze
dagen.
Waren lucht- en landmacht in het kader
van de bevrijdingsfeestelijkheden zoals in
de lijn lag ingeschakeld, ook de zeemacht
ontbrak niet en zo zagen wij ook heel wat
marine-uniformen en paradeerden vele Jan
tjes" met hun lef-kragen tussen de woelige
en dikwijls op deze Zatrdagavond hossende
of zingende menigte.
Voor de concerten van „Tremola-Thalia"
en nadien ook van „Mondaccordeola" bei
den met populaire programma's optredend,
bestond geweldige belangstelling. De Markt
was gevuld door een compacte massa luis-
tervinken-liefhebbers van deze kleine volks
kunst.
Dat er voor de Poolse volksdansen, die
door de Poolse toneelvereniging „Polonia"
uit Breda werden gebracht eveneens een
overweldigende belangstelling bestond be
hoeft wel geen betoog.
De Polen brachten deze dansen met een
enthousiasme dat aller bewondering ver
diende en de costumering was dermate ver
zorgd en fleurig, dat deze alleen al een fees
telijke stemming gaf. De uitgevoerde dansen
die tweemaal voor een geheel gevuld
■Marktplein werden uitgevoerd werden
toegelicht in het Pools en het Nederlands
door de leider van de groep.
Aan het slot dankte burgemeester Van
Oeveren'de Poolse dansers, die hem als aan
denken een tweetal poppetjes in Poolse kle
derdracht aanboden.
Ook de opgestelde vliegtuigen aan de Ka
naalkade trokken veler belangstelling, waar
bij natuurlijk de aanwezige straaljager, een
Thunderjet, het meest attractieve onderdeel
was voor de in de moderne techniek ge-
interesseerde bezoekers.
Feëriek vuurwerk tot slot.
Bij duizenden trokken reeds een uur en
eerder voor dat het vuurwerk met grote,
zware salvo's en ontploffingen van grote
kunstbommen werd ingezet, de nieuwsgie
rige belangstellenden naar Kanaalkade en
Kinderdijk om een gunstig plaatsje te kiezen
langs de waterkant, of op de brede, naast
de Rijksweg aan de Noordzijde der Kleine
Kreek gelegen bermen, alwaar op een ge-
improviseerde muziektent door het geza-
melijk optreden van „Concordia" en „Ho
sanna" voor de wachtenden de tijd werd ge
kort door het ten gehore brengen van pit
tige marsmuziek.
Zeker 15.000 toeschouwers hebben het
fraaie vuurwerk bijgewoond. Op fantastische
wijze werd bij het afwerken van het pro
gramma deze mensenmenigte gedurig be
licht, hetgeen een schitterend en sprookjes
achtig effect opleverde.
Het aantal groot gemonteerde stukken
was legio en mede dank zij de windstille
avond en het spiegelgladde wateroppervlak
was het effect der stukken buitengewoon
succesvol.
Ook het zeer toepasselijke slotnummer, be
staande uit twee elkaar met veelkleurige
kogels beschietende tanks, waartussen een
Pools soldaat zwaaiende met de Poolse vlag
te voorsrhijn trad, zette dit alles nog extra
luister bij door knallende en openspattende
zijstukken en oogstte veel succes.
Met lof werd door de duizendtallen en
niet de eersten d ebesten de waardering
voor de door dit feestcomité aangeboden
slotnummer van het programma gesproken,
waardoor het driedaagse feest op waarlijk
eclatante wijze was beëindigd.
Tot het sluitingsuur te middernacht maak
ten de beide saamgebrachte muziekcorpsen
nog een muzikale wandeling door entge stra
ten, gevolgd en omstuwd door een hossen
de en zingende mensenmenigte.
Wij willen ons overzicht niet besluiten
zonder ook nog de beide onder onze ge
meente gemeerd liggende mijnenvegers te
memoreren. De „Bedum" en „Beemster" ge
noten van de zijde van het publiek eveneens
een grote belangstelling.
Rest ons nog bij het Zaterdagprogramma
te vermelden de sterrit die door de M.A.C.A.
op deze dag werd georganiseerd en waarvan
de deelnemers automobilisten en motorrijders
een afstand van 100 km. door Zeeuwsch-
Vlaanderen moesten afleggen en de brom
fietsers een afstand van 50 km., hetgeen ge
controleerd werd aan de hand van onder
weg verkregen stempels op de controle-
kaarten.
Een 50-tal deelnemers werden voor deze
rit geboekt, die allen in aanmerking kwa
men voor de fraaie speciaal voor deze rit
vervaardigde herinneringsplaquette.
Diverse extra-prijzen voor de verstkomen-
de deelnemer (ster) en de ve'rstkomende club
kwamen in het bezit van de heer J. V. Berg
uit De Lier (Z.H.) met als startplaats Wil-
deshausen bij Bremen (beker van de ge
meente Axel), jhr. J. van Nispen tot Seve-
naer te Wassenaar met als startplaats Oude
schip (Gr.) (beker van het feestcomité),
mej, A. Wildeboer uit Bierum (Gr.) (lede
ren damesjas, de heer H. Bakhuijs uit Rijs
wijk (lauwerkrans) en de motorclub T. B.Z.
uit Tubeze (België).
Bij de versierde straten die door een des
kundige jury zowel overdag als des avonds
werden beoordeeld verkreeg de Weststraat
de le prijs (ƒ50), de Molenstraat de 2e
prijs (f 35), de Nieuwstraat de 3e prijs 20)
de Noordstraat de 4e prijs (ƒ15), de Prins
Mauritsstraat de 5e prijs en de Kanaalkade
de 6e prijs (beiden 10).
Bij de optocht werden de prijzen als volgt
toegekend 1. L.J.G. met „Hoorn des Over-
vloeds 60), 2. Jeugclub „Jonge Kracht met
„Bijenkorf" en Weststraat met Hans en
Grietje" (beiden ƒ40) y 3e Stationstraat
met „Axel-Polen" en Szydlowskki-groep met
„Sneeuwwitje" (beiden 30). Elk der overi
ge deelnemers ontving een troostprijs van
ƒ10.
Het feest was een ongekend succes.
Nimmer geloven wij is een feest zo ge
slaagd als ditmaal. Het aantal bezoekers aan
de diverse festiviteiten beliep enige tiendui
zenden, niettegenstaande pessimisten meen
den dat men in deze oogstperiode op weinig
bezoek van buitenaf zou mogen hopen. Een
woord van waardering aan het feestcomité
en inzonderheid aan de voorzitter, de heer
A. H. van der Lee, die steeds zorg heeft
gedragen dat alles tot in de puntjes geregeld
was, is dan ook stellig op zijn plaats.
Maarge zegd mag toch ook zeker worden
dat dit feest niet door één man tot zo'n al
gemeen succes kan worden gemaakt en de
medewerking die van alle leden van het
feestcomité werd ondervonden, evenals Van
verenigingen, buurten, straten, kortom van
de gehele Axelse bevolking in al haar ge
ledingen is Stellig mede oorzaak dat dit
gehele feest zo vlot verliep en tot zo'n suc
cesvol einde kwam.
Ook de Rijkspolitie heeft stellig deze dagen
een zware taak gehad, want om het verkeer
te regelen in een stadje, dat zo vol gepakt
is met bezoekers, dat er bij w'ijze van spreken
geen mens meer bij kon, valt zeker niet licht.
Maar ook zij heeft zich van haar taak ge
kweten op een wijze die alle lof verdient en
haar soepele optreden heeft alle moeilijk
heden ook met die bezoekers die in een al
te feestelijke stemming waren geraakt, kun
nen voorkomen.
Onvergetelijke indruk.
Zal dit feest in de herinnering van elk
Axelaar reeds lang blijven voortleven, een
welhaast onvergetelijke indruk heeft het ge
maakt op onze Poolse gasten. Velen van hen
waaronder generaal Maczek en kolonel Szyd
lowski, verzekerden met nadruk dat hun nog
nimmer en nergens zo'n enthousiast onthaal
was bereid als tijdens deze dagen in Axel
het geval was. Wanneer men bedenkt dat
deze mensen nog steeds ver van hun vader
land in de vreemde rondzwerven, eerst dan
kan men beseffen wat deze gastvrijheid voor
hen betekent.
Toen zij allen dan ook Zondag in de
vroege ochtenduren Axel verlieten was het
slechts ongaarne dat zij afscheid namen van
ons stadie, dat voor hen deze dagen op zo
uitbundige wijze zijn spontane dankbaarheid
had getoond.
Generaal Maczek,
Wij zijn ten zeerste vereerd U in de raadszaal van
ons gemeentehuis te mogen ontvangen. Wij zouden
het ten volle hebben kunnen begrijpen, wanneer U
rechtstreeks waart doorgereisd naar Breda, want ons
stadje is maar klein en onbelangrijk en onze mogelijk
heden zijn beperkt.
Ondanks dit alles bent U toch gekomen en wij
waarderen deze geste des te meer, nu wij U allen
welkom mogen heten. In het bijzonder geldt dat U
als Commandant van de Poolse Pantserdivisie, waar
onder de troepen ressorteerden welke onze stad in
1944 bevrijdden.
Generaal. Op 19 September ontmoetten wij U
hier irf Axel, nadat Uw mannen de vijand uit de
stad hadden verdreven, in de gelagkamer van een
café, hier vlak bij het stadhuis. Wellicht bent U
het vergeten, maar wij niet. Het beeld van Uw
rustige vertrouwenwekkende verschijning hangt nog
in onze herinnering. U kon niet bij onze jaarlijkse
herdenking aanwezig zijn. maar des te meer waar
deren wij het U thans in ons midden te mogen zien.
De jaren vliegen voorbij en het is moeilijk te ge
loven, dat het momenteel bijna tien jaar geleden
is, sedert de strijd om Axel plaats vond. Hoe en
thousiast en dankbaar waren wij, toen wij de eerste
Poolse tanks het Marktplein op zagen rijden. Onze
boeien boeien waren verbroken en wij waren weer
vrij. Veel moge er in de loop der jaren zijn vervaagd,
maar onze dank aan de Poolse soldaten voor hun
Strijd, opoffering en overwinning bleef.
Een nieuwe generatie groeit thans op, een gene
ratie, die amper iets weet van de dagen van span
ning, verdrukking hoop en overwinning. En des
ondanks viert toch de hele stad Axel deze bevrij
dingsdag vol vreugde. Want in Axel is het zo, dat
niemand, of hij jong of oud zi^, ooit vergeten zal.
wat de Poolse soldaten voor onze stad hebben ge
daan.
De straat waarlangs de Poolse troepen Axel bin
nentrokken heet sinds jaren „Polenstraat Een prach
tig monument is opgericht ter herinnering aan de
opoffering van de Poolse soldaten voor onze vrij
heid. Een kruis tekent de plaats, waar de strijd het
hevigst woedde. Op onze begraafpaats rusten de
Poolse soldaten, die sneuvelden in die strijd. Al die
dingen zullen ook in de toekomst getuigen van onze
dank. En toch als het er op aan komt, behoeven wij
deze uiterlijke tekenen niet; want onze dank is diep
in onze harten gegrift. Ons stadje kan U niet veel
bieden, maar wij hopen, dat U hier enige prettige
uren zult doorbrengen en'dat U kunt rekenen op de
hartelijke en meelevende gevoelens van de gehele
bevolking.
v voor elke
mouwen-en meisjeshand .'seen tube
UhrrsEA.'/lt
