zwiïsat
■°Md
Gezofif/e Bab/e?
WRIGLEY
Het verdere
Programma
omen. Ook de directies van de l'Azote en
Cokesfabrek aan wier kaden de boten
igplaats hebben, waren bij deze officiële
itvangst tegenwoordig.
De beide mijnenvegers zullen Zaterdag-
ichtend voor het publiek ter bezichtiging
iggen.
Des namiddags werd door burgemeester
/an Oeveren in de nabijheid van de voor-
nalige zuivelfabriek in tegenwoordigheid
an de feestcommissie, het gemeentebestuur
n het lid van Ged. Staten, de heer C. Ha-
ieiink en tal van verdere genodigden de
.uchtmachttentoonstelling geopend.
De burgemeester deed dit in enkele som-
iere bewoordingen en wees daarbij op de
etekenis van de luchtvaart niet alleen voor
et burgerlijke leven en het internationale
erkeer, maar vooral voor de oorlogvoering,
(en kan zich, zo herhaalde spr. ook nu
/eer, zich wel in een onwerkelijk waas hui-
in en de wens uitspreken dat men zich de
evrijding liever had voorgesteld doordat
ingedames ons met bloemen waren tege-
ioet getreden, doch de realiteit ligt nu een-
iaal anders. Spr. verzekert dat als wij een-
laal nog eens weer bevrijd zullen moeten
/orden het weer op eenzelfde manier zal zijn.
Hij vond het daarom een goede gedachte
an de luchtmacht ons met deze tentoon-
telling bij dit 10-jarige herdenkingsfeest
an dienst te willen zijn, waarna hij deze
tntoonstelling voor geopend verklaarde.
Een der leden van het personeel gaf daar-
a een beknopte uiteenzetting van de ge
doseerde vliegtuigen. Ook omtrent snel-
eid, motoren en verder doel en hoedanig-
eden verschafte deze ruimschoots inlichtin-
en, terwijl een der leden van de voormalige
oorlichtingsdienst de burgemeester dank
racht voor het hier gebleken initiatief. Of-
clioon deze spr. tevoren nooit van Axel ge
oord had, was het hem) aangenaam hier te
logen zijn en al de toebereidselen voor de
eestviering hiïer te hebben mogen aan-
thouwen en hij hoopte dat het succes dezer
atoonstelling niet onevenredig zal zijn aan
e geopenbaarde drang en het enthousiasme
oor dit bevrijdingsfeest.
De geëxposeerde vliegtuigen zijn een Fok-
er S-7 (één der oudste in onze luchtmacht
og bestaande vliegtuigen), een Harvard-
istoestel, waarmede toekomstige piloten de
erste practische opleiding ontvangen en een
'hunderjet-straaljager, die een snelheid van
iiim 800 km. per uur kan bereiken en tot de
odernste klasse van straaljagers behoort.
DE OFFICIËLE ONTVANGST
TEN STADHUIZE.
Tegen het vastgestelde uur was vervol-
ens deg anse Raadszaal gevuld met geno-
igden, waarvan wij allereerst noemen onze
re-burger kolonel Szydlowski, die de verre
acht uit Canada voor dit feest had onder
omen. Met vele van zijn dappere oud-
Irijders (waarvan velen met hun dames) uit
ingeland vooral, doch ook van tal van
laatsen uit ons land en uit België zagen wij
ier alzo het Poolse element sterk vertegen-
oordigd.
Kolonel Szydlowski was ter rechterzijde
an de burgemeester gezeten en naast hen
etelde het dagelijks bestuur der gemeente
iet de voorzitter van het feestcomité, de
eer A. H. v. d. Lee. Tal van autoriteiten,
i.o. verschillende burgemeesters uit Oost
ieeuwsch-Vlaanderen, de heer C. Hame-
ink, lid van Ged. Staten, de heren Denie,
Vatz, baron Collot d'Escury en leden van
et feest- en ere-comité waren verder aan
wezig.
Burgemeester Van Oeveren spra k in het
tngels ongeveer als volgt
Kolonel Szydlowski. Het is nu bijna vijf
aar geleden, dat w'ij in deze hall afscheid
lamen van onze bevrijder en ereburger. Bij
Jie gelegenheid zeiden wij dat U de be-
ioeling had af te reizen naar Canada, waar
iw dochter en schoonzoon wonen. De grote
ifstand zal het practisch onmogelijk maken
lat U Axel nog eens bezoekt. En daarom
mllen wij, hoe het ons ook spijt, deze bijeen-
omst als een afscheid moeten beschouwen
)it zeiden wij vijf jaar geleden.
Maar kijk, wij waren te pessimistisch
oen De moeilijkheden van de grote af
tand zijn overwonnen.
Dank zij de vriendelijke medewerking van
le Ned. Oranielijn en de Canadian Pacific
iailway is het Kolonel Szydlowski mogelijk
jemaakt hier nogmaals heen te komen om
ie bevrijdingsfeesten met ons te vieren. Wij
tijn ten hoogste vereerd met Uwe tegen
woordigheid. De gemeente Axel is ten zeer
ste verheugd bij de viering van de bevrij-
lingsherdenking een delegatie van haar be
vrijders in haar midden te zien. Bijna tien
iaar zijn verlopen sedert de bevrijding. Veel
9ebeurde er sedertdien, ook veel dat wij niet
verwachtten en hoopten dat het nimmer
olaats zou hebben.
Wij zijn nu vrij, maar misschien waaderen
wij het niet zozeer als toen wij er naar ver
engden. En nu, tijdens deze herdenkings
dagen weten wij weer dat er een woord is,
dat voor mensenoren een magische klank
leeft, he woord „vrijheid".
Het oude enthousiasme keert terug, omdatb
w'ij weten dat een volk zonder vrijheid geen-.-
volk is. Onze gedachten keren terug naar de o
tijd toen wij hunkerden naar de dag dat onze
boeien zouden worden verbroken. En die dag
kwam. Voor ons kwamsen de Poolse sol
daten als bevrijders
Op het monument dat de herinnering aan
de bevrijdingsstrijd levendig houdt staan de
woorden „Aan Polen's zonen die op deze
grond voor onze vrijheid tot den dood toe
streden", een inscriptie die nergens op één
monument groter waarheid verkondigt.
Zij vochten En hoe Zij namen zelf de
risico's en spaarden zoveel mogelijk de be
volking. Zij vochten tot den doodMet
eerbied herdenken wij hen die stierven voor
onze vrijheid.
In onze gedachten gaan wij terug naar
de Septemberdagen van 1944, dagen van
verwachten, vrees en hoop. En weer zien
wij de Poolse soldaten, marcherend naar
onze vrijheid Wij groeten en wij danken
hen
Kolonel Szydlowski Aan U en Uw
wapenbroeders brengen wij een ere-saluut,
ter gedachtenis aan de Poolse troepen, die
de vijand hier verdreven. Wij heten U har
telijk welkom in Axel. De Axelse bevolking
heeft U niet vergeten, U zult dit in de vol
gende dagen bemerken.
Deze dagen zijn dagen vol herinneringen,
voor U en voor ons, goede en kwade hern,
inneringen, maar de herinneringen aan geT<4
lukkige momenten overwegen. Wij hopen
dat U in Axel een prettig verblijf zult
hebben
Maak Uw bloed zuiver met
Kruschen Salts.
En voorkom zo
Rheum&tische Pijnen.
Voor top-Preslaties
Zoals bekend wordt hedenmiddag de op
tocht gehouden vóór de militaire parade.
HET PROGRAMMA WORDT NU:
15.30 uur Optocht.
17.30 uur Militaire parade.
20.00 uur „Vrij en Blij" op de Markt.
ZATERDAG
10.00 uur Kinder circus.
10.00 12.00 uur en 16.00 17.00 uur Be
zichtiging mijnenvegers.
13.00 uur Volksspelen.
16.45 uur Landing van parachutisten op
het concoursterrein.
17.00 uur Landing van helicopter op het
concoursterrein.
17.30 uur Gymnastiekdemonstratie op het
concoursterrein.
18.30 uur Tremola - Thadia, Poloaiia en
Mondaccordeola op de Markt.
21.00 uur Concert aan de Kanaalkade.
22.30 uur Groot slotvuurwerk.
23.00 uur Slot Feestmars door de stad
vanaf hét vuurwerk, vooropgegaan door de
plaatselijke muziekcopsen.
BEKENDMAKINGEN.
.Ujtolulttnd bijApothekers _«n_ Drogisten
-
De bloedzuiverende organen tot jeugdige, krachtige
werking brengen, het bloed vrijmaken van pijnver-
wekkende onzuiverheden, die zich anders vastzetten
in spieren en gewrichten dat is het wonder dat zich
voltrekt bij een regelmatig gebruik van Kruschen
daarmee bevrijd ge Uzelf van de jammer en de chag
rijnige pijnen die U het leven maken tot een last.
Koop vandaag Kruschen bij Uw apotheker of drogist
en begin morgenochtend die heilzame kuur.
Ing. Med.
Kolonel Szydlowski dankte in de Poolse taal de
burgemeester voor zijn warme en diepgevoelde harte
lijke woorden, waarin hij zoveel nadruk heeft ge
legd op het dierbare woord vrijheid. Dit woord is
voor de Polen wel het meest begerenswaardige, waar
van de betekenis wel tot geen ander vólk op aard
zo duidelijk zal spreken.
Het verheugde spreker na vijf jaar afwezigheid het
persoonlijk contact weer te zien hersteld, nu hij in
Canada bij de zijnen is en telkens het moment van
scheiden zwaar stemt. Spr. is verheugd weer temidden
van de Axelaars te mogen zijn, waar zijn echtgenote
in vrede rust. En toch heeft hij nooit de gedachte
dat Canada het eindpunt van zijn weg is. Nog altijd
staat hem de vrijheid van zijn vaderland voor oog,
die naar hij hoopt nog eenmaal zal worden ver
wezenlijkt.
Hij dankte in het bijzonder de burgemeester, de
ganse bevolking en alle kennissen, met de verzeke
ring zichzelf hier zeer vrij en gelukkig te gevoelen.
Door de heer A. H. v. d. Lee werd de rede van
de burgemeester in het kort onderlijnd. Spr. vertolkte
nogmaals 'de grote en waarachtige gevoelens van
dankbaarheid die Axels bevolking bezielt, in wier
harten' de Polen immer zullen voortleven.
Na dit officiële welkom ging men gezamenlijk naar
de R.K. begraafplaats, waar door de pater Gardiaan
een korte godsdienstoefening werd gehouden bij het
graf van wijlen mevrouw Szydlowski.
e:
isb aam
ONTROERENDE PLECHTIGHEDEN OP
DE BEGRAAFPLAATSEN EN BIJ DE
MONUMENTEN.
De belangstelling door de Axelse ingezetenen bij
de kranslegging op de graven der gevallen militairen
en burgers betoond was waarlijk enorm, zodat b.v. op
de R.K. begraafplaats de politie ordemaatregelen
moest nemen om de stroom van bezoekers te regelen.
Aangrijpend was de korte dienst, waarbij de pater
Gardiaan uit Sluiskil bij de graftombe van wijlen
mevrouw Szydlowski leiding gaf, welke door de
kolonel met zichtbare aandoening werd gevolgd en
waarbij hij als eerste met een prachtig bloemstuk de
nagedachtenis van zijn diepbetreurde gade eerde,
waarop de burgemeester en de voorziter van het
feestcomité volgden met eenzelfde geste.
Vervolgens vond een korte herdenking plaats bij
de graven der R.K. burgerlijke slachtoffers, waarbij
Pastoor Meeüs leiding gaf en deze korte plechtigheid
besloot met het „Onze Vader".
NIEUWE GRAFKRUISEN VOOR DE
POOLSE STRIJDERS.
Vervolgens togen de vele honderden naar de Alge
mene begraafplaats waar andermaal de Pater Gardiaan
leiding gaf en de nieuw aangeboden in natuursteen
gehouwen kruisen daarop inzegende.
Hier werd het woord gevoerd door de heer L.
Manhemius van het Nationaal Comité ter verzorging
van oorlogsgraven, die het als een grote eer be
schouwde bij deze gelegenheid deze eenvoudige graf
tekens te mogen overdragen aan Kolonel Szydlowski
persoonlijk, als oud-bevelhebber van zijn hier rustende
trouwe soldaten. Zijn vereniging hoopt in deze nog
veel meer te doen.
Ook bij deze gelegenheid toonde de zich
geroerd en dankte voor dit nieuwe blijk van eerbiedige
nagedachtenis van zijn gevallen manschappen. Spr.
zeide getroffen te zijn door deze mooie begraafplaats,
die hij nergens zo fraai verzorgd aantrof.
Bij de graven van de talrijke gevallen burgerlijke
slachtoffers was het Ds. Pennings, die het woord
voerde en op roerende wijze het verscheiden van deze
door het oorlogsgeweld gevallen medeburgers in her-
inering riep .waarbij hij naar aanleiding van de 95ste
Psalm besloot met de opwekking „Isrels Heer, als
rotssteen van ons heil met eer en godgewijden zang
te ontmoeten."
Op elk der graven van degevallen burgers was
reeds vooraf een tuil bloemen gelegd, terwijl tot slot
o.a. namens gemeente en feestcomité enige grote
kransen werden gelegd.
Bij het monument in de Zeestraat kreeg de plech
tigheid van de huldiging een nog breder karakter.
Nadat Kolonel Szydlowski de brandende toorts bij
de voet van het monument had ontstoken, was het
hier de heer C. Hamelink, die namens het provinciaal
bestuur een prachtige krans bij het monument plaat
ste, gevolgd door de burgemeester, het feestcomité,
de buurtbewoners met nog tal van andere instance's
en personen.
In triest weder hadden al deze ontroerende plech
tigheden plaats ,doch steeds waren het vele honderden
die telkens weer de neersijpelende regen trotseerden
en van hun belangstelling en medeleven tot het laatst
toe blijk bleven geven.
Nadat in het Gezellenhuis des avonds aan de Poolse
gasten eeff eenvoudige koffiemaaltijd was aangeboden
togen in cle avonduren vele honderden, hetzij in ver
enigingsverband of individueel in een ongeveer een
kilometer lange stille optocht naar het op meer dan
een half uur buiten Axel opgerichte nieuwe Poolse
Kruis, dat op deze avond plechtig werd ingehuldigd.
Hier toch was het heftigste brandpunt van de strijd
en werd de doorbraak van de Polen in September
1944 een glorieus feitMaar hier ook werd de
bodem met het meeste Poolse bloed doordrenkt en
zo is telkenjare deze plaats als een soort geheiligde
plek door de Axelaars in ere gehouden, om aldaar
van hun diepe eerbied en hartgrondige dankbaarheid
te getuigen.
Toen de honderden rondom het Poolse Kruis had
den plaats genomen nam burgemester Van Oeveren
het woord en zeide in het Engels
Het was in September 1944 dat de Poolse troepen
dit kanaal overtrokken. Nu is het practisch een droge
sloot, toen was het breed, want de vijand had het
terrein geinundeerd. Het overtrekken was niet bijster
moeilijk, doch daarna moest de Poolse groep een
zware strijd leveren tegen een grote en goed be
wapende overmacht. Vele Poolse soldaten lieten op
deze plaats het leven. Hun wapenbroeders richtten
op deze plaats een monument op ter hunner nage
dachtenis. Het had de vorm van een kruis en was
gemaakt van onderdelen van neergeschoten vijande
lijke vliegtuigen. Ieder jaar op 19 September kwamen,
wij hier om hen te gedenken, die hier vielen voor
onze bevrijding. De tijd kwam echter dat het oude
monument vervangen moest worden en hier staat dan
het nieuwe dat weer de vorm van een kruis heeft.
^)e Vereniging „Axel-Polen" is dankbaar het aan
de Poolse strijdkrachten te mogen overdragen. Het
werd vervaardigd in de werkplaatsen der Z.V.T.M.
alhier. Het is een nieuw kruis, evenals het oude ge
tuigend van lijden, strijd en rouw. Maar het getuigt
ook van overwinning. Iedere maal als wij dit kruis
passeren, verrijst het verleden voor onze ogen en
wij weten het zo goed „Er is geen overwinning
zonder opoffering, geen vrijheid zonder strijd 1"
Maar ook wijst dit kruis naar het grote Kruis, welks
armen de hele wereld omvatten. Crux Christi unica
spes. Het kruis van Christus is de enige hoop voor
de wereld, ook voor hen, die voor ons vielen en
onze vrijheid herwonnen.
Met deze woorden draag ik, namens de Vereniging
„Axel-Polen" dit kruis over aan de Poolse troepen."
Kolonel Szydlowski aanvaardde met een kort en
treffend dankwoord het nieuwe monument, waarna
een Pools priester het kruis wijdde.
Een gemengd koor onder leiding van de heer J. de
Visser zong daarop de Poolse en Nederlandse volks
liederen waarna een enorme schat van kransen en
bloemen werd gelegd door en namens verschillende
verenigingen en instantie s en ook particulieren.
De avond werd besloten met een voortreffelijk ge
slaagde uitvoering van gewijde zang en muziek, het
eerste door de Chr. Zangvereniging „Asaf" en het
laatste door een koper-ensemble, samengesteld uit
leden van de muziekverenigingen „Hosanna" en
„Concordia", beiden onder leiding van de heer P. C.
Brakman.
Dit optreden voor een aandachtig luisterende me
nigte was een groot succes van deze wijdingsvolle
dag, die stond in de tekenen van een eerbiedige her
denking aan hen die vielen voor onze vrijheid.
Aan de Polen werden op de raadszaal pog enige
verversingen aangeboden, waarna de Vlissinse Polen
per bus huiswaarts keerden om Zaterdag opnieuw de
Axelse feesten mee te komen vieren.
verhoogt bij sport en spel
2u'vert Uv,
PREDIKBEURTEN.
Ned. Herv. Kerk. 10 uur Ds. P. J. Pennings, 2.30
uur Vicaris den Blaauwen.
Clir. Geref. Kerk. (Ds. Jan Scharpstraat 1).. 6.30
uur Ds. J. van Leeuwen.
DIENSTPLICHT
Uitspraken inzake vrijstelling.
De burgemeester van Axel brengt ter algemene
kennis, dat een uitspraak op aanvraag om vrij
stelling van dienst als gewoon dienstplichtige, welke
uitspraak is gedagtekend 5 Augustus 1954, ter secretarie
van deze gemeente voor eenieder ter inzage is gelegd.
Tegen elke uitspraak kan iedere belanghebbende
uiterlijk de tiende dag na de dag van deze bekend
making in beroep komen.
Het verzoekschrift, waarbij beroep wordt ingesteld,
moet met redenen omkleed zijn. Het behoeft niet ge
zegeld te zijn. Het moet worden ingediend bij de
burgemeester, ter secretarie van deze gemeente.
De burgemeester zorgt voor de doorzending van
het verzoekschrift aan de koningin, die op het beroep
beslist, na advies van de raad van state, afdeling voor
de geschillen van bestuur.
Indien de ingeschrevene, wie de uitspraak geldt,
buiten Nederland verblijft, kan, voor zover het door
deze in te stellen beroep betreft, met overschrijdng
van de termijn van 10 dagen genoegen worden ge
nomen. Zolang omtrent zodanige overschrijding geen
beslissing is genomen, wordt de uitspraak na het Ver
loop van de termijn van 10 dagen als onherroepelijk
beschouwd.
Axel, 9 Augustus 1954.
De burgemeester van Axel,
VAN OEVEREN.
('Ui
