Reis- impressie's van 9-daagse „acht-landen" - tour. De automobiel, die alle verschil maakte. Wrijf Kou en Pijn II. De groene bergruggen van het „Zwarte Woud" met de goudgele glans van de brem bloesem overladen, heeft ons „goede appe tijt" bezorgd voor het stevige middagmaal aan de welige oevers van het Bodenmeer. Want in het schone Uberlingen heeft een volijverige ober met zijn staf van helpers zich ontfermt over ons, hongerige Zeeuwen, die nog aan deze bij uitstek gezonde lucht moeten wennen. Wij genieten van de ver rukkelijke vergezichten over het spiegel gladde meer. Waarlijk, de impressie's zijn vele en velerlei Een goed uur geleden stonden wij nog op de plaats van de oor sprong van de Donau, die met zijn stroom- lengte van ruim 2600 kmv de op één na langste rivier van Europa is en thans be vinden wij ons aan de meeroevers, die een stroomgebied omsluiten waar doorheen de Rijn zich tot Schaffhausen onweerstaanbaar voortbeweegt. Deze 196,5 km2 grote water plas is in oppervlakte een van de grootste meren van, Europa. De grootste lengte be draagt bijna 70 km., terwijl de grootste breedte 13,5 km. is. Drie landen zijn aan haar oevers gelegen, n.l. Duitsland, Oosten rijk en Zwitserland. Bijna over de ganse noordelijke oever blijven wij genieten van telke'ns wisselende vergezichten. Eerst zien wij het Duitse, daarna het Zwitserse hoog gebergte met duidelijk waarneembaar be dekte gletscherp met verschillende steden naals Constanz, die een voor Zeeuwse ogen ongekend schouwspel bieden. Een levendig verkeer met passagiers-raderschepen is on ophoudelijk gaande tussen Meersburg, het eiland Mainau en Constanz op de zuidelijke oever en kleine, snelle motorschepen vol toe risten spelevaren, genietend van de fijne pracht alom waarneembaar. Wij komen ogen te kort en na nogmaals meer dan een uur genoten te hebben van de voortgezette tocht langs de Duitse oever, gaat het op de Duits- Oostenrijkse grens aan en volgen de laatste plichtplegingen der wederzijdse grensposten die thans niet veel oponthoud meer veroor zaken. Van imponerende schoonheid getuigt ver volgens de eerste Oostenrijkse stad aan deze voornaamste toegangspoort tuss endeze bei de landen. Het is de Romeinse heirbaan, die niet alleen door Julius Caesar's legioenen, maar 18 eeuwen later ook door Napoleon en nog anderhalveeeuw nadien door de ge allieerde legermacht werd gebruikt om hun militaire successen te volvoeren. „Eén der oudste heirwegen van Europa", vertelt onze leidsman door de microfoon en het reizende gezelschap is voor een ogenblik gevangen in de ontzagwekkende greep der historie. Zo zijn wij nu in de provincie Vorarlberg, niet in het eigenlijke Tirol rriaar wel draagt ook deze schone provincie het vol komen analoge karakter. De kleurige en fleurige kledij der vrouwen, de huizen, de bergen en de dalen, het ademt opeens een andere sfeer en wij voorvoelen het naderende doel van onze reis. Genietend van het teveel aan wisselende schoonheid dat wij feitelijk niet verwerken kunnen vervolgt zich onze reis door Feldkirch, dat iets van het genre ener provinciehoofdstad heeft. Maar al de namen der mooie dorpen en stadjes die wij passeren op te noemien, heeft feitelijk geen zin. Het is in de late namiddag dat wij door Brodeenz ons einddoel naderen. Schruns, het liefelijke lustoord op slechts 686 m. hoogte gelegen, temidden van een ongekende rijk dom aan natuurschoon, dat slechts weinige luchtkuurplaatsen in het Alpenland bezitten. Hier is de poort van het Montanfon-dal, beroemd om zijn omringende hemelhoge ge bergten waarop wij allerwege de sneeuw, maar ook het ijs van de „Drei Türmen" hoog boven het Gauertal zien glinsteren. Zes nachten zouden wij de zuivere lucht van dit oergezonde bergland door onze open staande ramen in onze longen voelen dringen. Want wij troffen bijna permanent gunstig weer en wij hoorden meer dan een week lang ook niets uit onze provincie, die voor een deel op het moment van onze aankomst geteisterd werd door een halve orkaan. Wij vernamen nauwelijks het ruisen van de dui zenden bomen waarmede de berghellingen boven onze drie hogerop gelegen „pensions" begroeid waren. Op een hoogte van onge veer 1300 meter 6 a 700 m. boven Schruns en Tschagguns) genoten wij van onze eerste nachtrust op Oostenrijkse bodem en brach ten wij onze Zondag voor het grootste deel door in rust. De emotie's en vermoeienissen van de reis deden zich ook gelden en wij werden gesterkt voor de komende dagen, die nog meer inspanning zouden vorderen van onze ogen en van onze benen. De toestand van de juist in herstelling zijnde toegangswegen naar onze drie op enige honderden meters afstand uit elkaar gelegen verblijven, liet niet toe dat onze chauffeur het experiment met zijn grote Z.V.T.M.-touringcar zou hrhalen. Er werd dan ook besloten voor de trips in die week een z.g. „postbus" te charteren, die ons elke morgen en avond naar „onze' bus in het dorp en des avonds weer naar ons „home' terug zou brengen. Het bergbus-verkeer is n.l. in Ostenrijk een taak, die voor het grootste deel aan „P.T.T." ter verzorging is opgedragen. Dit betekende vooral voor de ouderen een grote verlichting, ofschoon schrijver dezer regelen het iedere morgen tot een genot rekende met een stevig gepunte bergstok de forse drie kwartier durende wandeling, naar het 600 meter lager gelegen dorp te maken. Al wie men op zo'n wandeling ontmoette greot- te beleefd bij het passeren met het karakte ristieke „Grüss Gott", dat tevens de diep religieuze mentaliteit van dit gastvrije en hartelijke volk typeert en vertolkt. 's Morgens vroeg Wekte ons het geklingel van de halsklokjes der bergwaarts trekkende koeien ,die onophoudelijk hun melancholiek geluid doen horen. Dan beluisterden wij ook het eeuwige ruisen van de bergstroom, die bruisend eg kolkend zich langs haar steil- rotsige bedding spoedde naar de rivier de 111, die zich vanuit het Montafondal een weg baant naar de Rijn. Onbezorgd vloden zo de luttele ons toegemeten dagen snel om. Graag zou ik enkele bladzijden wijden aan het leven in onze „bungalow" hoog in de Vorarlberger Alpen. Helaas moet ik mij beperkingen opleggen, want een krant is ten enenmale niet ingesteld op het louter verstrekken van reis-lectuur. Laat mij dus omtrent ons verblijf in de bergen resuifteren met een goede raad, die elk wien een berg tocht van korter of langer duur aanlokt, ter harte mag nemen. „Wees nooit te veeleisend doch stelt u uitsluitend in op de gedachte dat ge een tijdlang „luxueus gaat kamperen Verlang ge enfauteuils, divans of lit-jumeaux die hebben de bewoners van de veelal nede rige bergwoningen zelf ook nietWees blij, dat zij zo lief en vriendelijk zijn omwille van een klein gewin deze voor u te ontrui men. Dan zullen alle minder prettige erva ringen wegvallen en deze bijkomstigheden u nooit kwellen. Onze rijke Moeder Natuur geeft u zoveel schoonheid, lering en genot dat gij u slechts verlustigen zult aan de schepping van al de wonderen om u heen Neem met de rozen de doornen aan, opdat de rozen u niet ontgaan verzoek ik U dan ook mij zo spoe dig mogelijk vier remschoenen voor een T-Ford 1916 te willen sturen De brief kwa m uit Missouri en de man, die deze brief ontving is de enige man ter wereld, die in staat is een dergelijke order uit te voeren. Waar zijn zij gebleven, de vijftien millioen T-Fords, die Henry Ford op de weg bracht Vele zijn teruggekeerd naar hun plaats van oorsprongde Martini-oven, andere zijn ellendig omgekomen op oudroeststapels, een tragisch einde voor een automobiel, die de historische rol van het benzinevoertuig in onze wereld inluidde. Bill Scharff, de Model- T-koning in Brooklyn is de men, die U kan verrassen met de mededeling, dat er nog meer dan honderdduizend T-Fords in vijf werelddelen rondsnorren. En blijkbaar ken nen al die mensen zijn naam en faam, want ze schrijven hem, als ze wat nodig hebben. „Hoogedele heer Scharff, mijn wagen, hij is gebroken, mijn hart, hij is zeer, mijn motor, hij verlangt onderdeel A 314 en ik smeek U stuur hetzelfde naar mister William N'gomo in Monroviaschreef een onderdaan van de republiek Liberia aan Scharff. Maar als U soms ergens enig onderdeel voor een T-Ford mocht hebben liggen, een ontstekingsmanette, assen, tandwielen, car burateurs, radiateurs, wielen of wjat dan ook, stuurt U ze naar mister Scharff. Hij geeft er goed geld voor en hij kan er een T-Ford- rijder een plezier mee doen. Scharff bedacht, acht jaar nadat Henry Ford de eerste Fords Model T maakte, dat Henry Ford die auto niet altijd 20U kunnen maken en willen maken en hij begon onder delen op te sparen van elke zending. Het gevolg is, dat hij U een krukas kan leveren, compleet in het oliepapier, waarin die dertig jaar geleden werd gerold. Sinds 1940 is zijn zaak een Mecca voor alle T-Fordbezitters 'ter jwereld, want hij is waarschijnlijk de enige man, die nog onderdelen heeft. Zijn bestellingen vormen een lange ode aan de enige automobiel, waarvan men met recht kan zeggen, dat hij alle verschil zou maken tussen gisteren enmorgen. Iemand uit Buf falo schrijft hem wat klaar te leggen, dat hij kan meenemen op doorreis naar Cali- fornië via New York met een T-Ford. Een onderwijzeres uit Noord-Carolina komt re gelmatig onderdelen voor haar T-Ford bij hem kopen. Ze rijdt die wagen al dertig jaar en verlangt naar haar pensioen, dat ze grote tochten kan gaan makenEen dokter in Australië bestelde een radiateur voor een T-Ford die hij van zijn vader had geërfd. Een boer in New Hampshire gebruikt zijn T-Ford om mee te ploegen en er is geen eind aan de T-Fordmotoren, die nog altijd trouw zaagmachines, waterpomjpen, motor boten en wat niet al aandrijven Kathedralen der autowereld. De tijd is voorbij, waarin de Tin-Lizzie, zoals de Amerikanen de T-Ford noemden een naam die bar verkeerd is, omdat er maar twee ons tin in de hele wagen zat de wereld kon veroveren. De tijd is voorbij, waarin de Koreanen T-Fords gebruikten om tijgers te verjagen. Dat was in 1913 en men had de tijgers altijd met tromgeroffel ver jaagd, maar het geluid van een T-Ford bleek effectiever. De tijgers wenden er in elk ge val nooit aan. De tijd is voorbij, waarin In dische Radjahs bij officiële plechtigheden tussen kamelen en witte olifanten in een hoge T-Ford reden, trotser dan zij ooit ge weest waren. De tijd is voorbij, waarin een Engelse Forddealer bij elke geleverde T- Ford een postduif leverde. Bleef men staan, dan schreef men een briefje en liet de duif los. De dealer wist dan waar hij hulp moest bieden en kwam prompt. Het was een staal tje van Ford-service in een tijd, toen de telefoon nog niet zo'n betrouwbaar appa raat was. Het is een lange weg geweest, die de Ford Motor Company is gegaan sinds de T-Ford. De T-Ford was geen auto al leen, hij was een symbool 'van een tijd, die zich juichend op de automobiel wierp, die niet meer de dure luxe was van enkelingen. Als u nu de waarlijk kathedrale fabriek aan de River Rouge ziet, nog altijd de voor naamste fabriek van Ford, dan kan men zich nauwelijks voorstellen, dat dit alles is voortgekomen uit die armzalige T-Ford. Maar op de keper beschouwd was die T- Ford niet zo armzalig. Hij reed altijd. De choke mocht dan een stuk ijzerdraad zijn, maar men vond er 22 soorten speciaalstaal in. Van een man, die al in 1910 bijna 2000 dollar aan research op luchtvaartgebied uit gaf een enorm bedrag voor die tijd kan men ook niet verwachten, dat hij een slechte automobiel bouw't. Hoe lang lijkt het allemaal geleden Een halve eeuw geleden moest Henry Ford zijn auto met een ket ting aan een lantaarnpaal vastleggen, anders duwde de jeugd hem weg. Dat was overi gens een auto met twee versnellingen, geen achteruit en geen remmen en het papiertje van Detroits burgemeester, dat Henry Ford er voor behoedde, wegens burengerucht ge arresteerd te worden, kan als het eeste rij bewijs ter wereld gelden. Maar men kan lang of kot schrijven over de T-Eord, dat alles neemt niet weg, dat de productie van de huidige Fordwagens in de kathedralen van River Rouge en de andere fabrieken van het Ford-concern, de T-productie over treffen Getallen geven indrukwekkend beeld. Vier en twintig uren River Rouge geven een indrukwekkend beeld in cijfers, van wat de automobiel-industrie nog altijd de grootste industrie ter wereld en de best be talende industrie betekent. Eik etmaal bj.v. gaan er 40.000 automobielen, 7000 vrachtwagens, 400 spoorwagons en 150.000 voetgangers door de hekken van de Rouge fabriek. De fabriekspolitie legt alleen op de fabbrieksterreinen een half millioen km. per jaar af. Anderhalf millioen mensen worden daar elk jaar binnen de hekken vervoerd. Maar voor een fabriek van 500 ha. zijn dat niet eens grote getallen. Ze vloeien normaal uit de omvang voort. Er zijn nu eenm/aal heel wat mensen nodig, om een auto te maken, zeker als men er 10.000 per dag maakt. Nu worden die niet allemaal aan de River Rouge gemaakt, maar toch wel een heleboel. Die fabriek gebruikt b.v. evenveel benzine als een stad van 1millioen inwoners dagelijks nodig heeft. Wat niet-Amerikanen altijd verbaast is de enorme parkeerruimte voor de employé's die bij de fabriek horen. Een parkeerterrein van 30 ha. dient alleen al voor de 22.000 automobielen van de Ford-arbeiders aan de River Rouge. De eigen electrische centrale is groot genoeg om een stad als Amsterdam) van electriciteit te voorzien en gebruikt daar evenveel steenkool voor. U hebt dus al ben zine en steenkool, die in die Rouge-fabriek gaan, maar wat gaat er wél niet in een auto Een moderne fabriek kan alles uitrekenen en zo kan men u vertellen, dat men 6 ton steenkool of cokes nodig heeft voor elke auto, die de fabriek verlaat. Men gebruikt ook 18.000.000 meter textiel per jaar. Grote getallen spreken overigens even zeer mee als uiterst kleine getallen. In de laboratoria gebruikt men instrumenten, die zo fijngevoelig zijn, dat ze het vallen van een zakdoek op een trillende stalen plaat re gistreren. En in de instumentenborden ge bruikt men onder meer weerstandsdraad, met glas geisoleed, van een-tiende millimeter flikte. Zeven km. van dit draad weegt nog maar één pond In de laboratoria gebruikt men kunstmatig verw'ekte stof, in doorsnede vijftig miaal dunner dan een mensenhaar, om luchtfilters te beproeven. En ook in het groot Niet alleen in het kleine, maar ook in het groot zijn de getallen rond de Ford indruk wekkend. Die dunne draadjes, waar wij u over spraken zijn belangrijk, maar niet min der of niet meer belangrijk dan de 80 kg. rubber met inbegrip van alle banden die voor een auto worden gebruikt. Overi gens bestaat een auto ondanks alle glas en plastics nog altijd voor 84% van zijn ge wicht uit staal, vijftig verschillende soorten. En over verschillende soorten gesproken Er zitten 40 verschillende soorten niet diameters koperdraad in een Ford. Maar dat kan men verwachten van een stuk ma chinale arbeid, waarvan de motor alleen al een productielijn van 600 meter vraagt. En over lengten gesproken De glasfabriek van Ford in Dearborn dezelfde fabriek, welke Henry Ford I destijds voorstelde, die glasspecialisten als onmogelijk beschouwden en die na completering een voorbeeld voor de glasindustrie van de gehele wereld werd maakt een band van glas van een halve centimeter dik, anderhalve meter breed, een eindeloze doorzichtige band, die in een jaar tijds een lengte van 300 km. zou bereiken, als men de band niet afhakte. En een mo derne auto mag dan drie maal meer onder delen bevatten, dan de T-Ford, kleinzoon Henry II maakt een Ford van nu in 28 uren van erts tot auto, terwijl grootvader 24 uren voor een T-Ford nodig had. weg met In geld zijn de getallen rond de Ford nog belangwekkender. Sinds de eerste Januari 1946 werd rond een milliard dollar belegd in fabrieken en kantoorgebouwen. Aan nieuwbouw is dit een gebouw van 4 ver diepingen, 160 meter breed en 16 km. lang. Daarbij komt het halve milliard, dat vorig jaar aan machines is uitgegeven en nog een half milliard dat dit jaar aan gebouwen en machines is uitgegeven. Zowel in het groot als in het klein zijn al die getallen van het grootste belang. De Ford-Rotonde op het terein van de Rougefabriek is het symbool van alles, wat Fordvertegenw/oordigt tegen over de m/ensheid en tegenover de auto wereld. De Ford-Rotonde die in 1934 dienst deed op de wereldtentoonstelling van Chi cago als Fordgebouw, werd daar door 12 millioen mensen bezocht. Vorig jaar werd die Rotonde ingericht als ontvangstcentrum voor bezoekers aan de Rougefabriek. De Ford-Rotonde is een permanent museum, niet alleen voor automobielen en voor wat Ford doet om meer en betere automobielen te maken, maar ook voor „de betere wereld door technisch kunnenwaarvoor Henry Ford II werkt als lid van de technische bij standscommissie van de Verenigde Naties, en waarvan de Ford Motor Company een sector dient,,voor wat vervoer betreft. Men ziet daar b.v. een „stad van de toekomst", met meer dan 3000 menselijke figuurtjes van nog geen 2 cm. hoog, alle met de hand ver vaardigd en beschilderd en variërend van mensen met wilde krullebollen tot kaalhoof- digen en van moeders met kinders, tot links handige, boodschappen doende huisvrouwen. Maar ook dat is slechts een facet van de grote reus aan de River Rouge, die op zich zelf maar een deel is van de grote Ford legkaart in de hele wereld. Zelfs een cyni cus als Karl Marx zou er plezier in hebben gehad te zien hoe de geconcentreerde in dustrie weigert zich aan zijn theorieën te houden en in plaats van middel tot macht en rijkdom ten dienste van enkelingen te worden, zich alleen maar staande kan hou den door zich te bezinnen op een taak voor het algemeen. Maar mogelijkerwijze zou hij ook graag de hand hebben gedrukt van een man als Henry Ford, over wie een bedrijfs directeur schreef toen Henry Ford in 1914 een dagloon van 5 dollar minimaal aan elke alrbeider bood, die voor hem wilde werken „Anarchie, ontevredenheid, klassenstrijd en het werk van alle overspannen bommen- gooiers, is bevorderd door de nieuwe me thodes van een zekere Henry Ford, die millioenen aan zijn arbeiders weg gaat gooien. Komende generaties zullen weten, waaraan zij de wanorde van hun tijd in de eerste plaats te danken zullen hebben Die komende generaties zijn er nu en zij weten, wat ze aan Henry Ford te danken hebben Goedkoop vervoer voor iedereen, betere wegen, grotere fabrieken, bevrijding v van de lopende band en betere lonen voor iedereen, dah oöit het geval was in de ge schiedenis van het z.g. kapitalisme Maar noch anarchisten, noch de betrokken bedrijfsdirecteur hadden dan ook gehoord van kapitalisme in moderne zin, waarvoor Ford's Rougefabriek een monument vormt.

Krantenbank Zeeland

Axelsche Courant | 1954 | | pagina 3