De verdwijnende wallen
van Axel
GeefnBOEK!
Kalma's Succes
nippers
goed rapport?
vrye.uren
fa J. C. Vink, Axel
tlunsofmetvacanfie j
H. H Rundveefokkers en Veehouders.
KOEWACHT
BURGERLIJKE STAND.
KOEWACHT
SPORTNIEUWS
OVERSLAG
MAURICE VAN KERCKHOVE NAAR KROATIë.
BEKENDMAKINGEN.
Er is in Teheran een z.g. volksstemming
gehouden, waarbij slechts de leden van de
communistische Toedeh-partij vrij hun stem
konden uitbrengen. De strijd gaat tussen
de religieuze leider Kasjani £n Mossadeq.
Kasjani beklaagde zich er over, dat zijn wo
ning sinds drie dagen was omsingeld en
familieleden en vrienden van hem werden
gearresteerd.
dagen reeds een afstand van plm. 1100 km. afge
legd. Hij was enigszins hardhorend en overnachte
doorgaans in boerenschuren. Tevens beschikte hij ter
legitimatie over diverse bewijzen van betrouwbaar
heid.
ZEEHAVEN AXELSE VLAKTE.
De belangrijke verbetering die de kade aan de
Axelse Sassing in Zuidoostelijke richting de laatste
maanden ondergaat, komt in een steeds verder ge
vorderd stadium en zal ongetwijfeld aan de los- en
laadgelegenheid op de Axelse Sassing ten goede
„omen.
Daarnaast is ook de uitbreiding van de los- en
laadgelegenheid bij de ammoniakfabriek de l'Azote
met een aanzienlijk stuk verlengd, zodat daar nu
gemakkelijk en zonder bezwaar meerdere schepen in
lossing of lading genomen kunnen worden.
Gezien het aanzienlijk aantal zeeschepen dat hier
jaarlijks gemeerd ligt vtoor de diverse transporten
van en naar overzee, bezit Axel dus ook op zijn
territoir niet alleen een zeehaven, maar heeft het
zeer zeker ook een aanzienlijk aandeel in het totale
transportverkeer, dank zij het grootste industriebedrijf
dat in Zeeuwsch-Vlaanderen gevestigd is, hetwelk
geheel op haar gebied verrees.
Moge de industrie hier in steeds toenemende mate
armslag vinden.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Een autoped. Polenstraat 28.
PREDIKBEURTEN.
Zondag 9 Augustus 1953.
Ned. Herv. Kerk. 10 uur Ds. P. JPennings, 2.30
uur Vicaris Wisse.
Geref. Kerk. 10 uur en 2.30 uur Ds. M. K. Drost,
van Buitenpost.
Geref. Kerk, (Ds. Jan Scharpstraat 1) 10 uur en
3 uur Ds. J. Wagenaar, van Zwammerdam.
Geref. Gemeente. 10 uur en 2.30 uur Leesdienst.
R.K. LANDBOUWSCHOOL.
Thans is definitief bekend dat de lessen van de
R.K, Landbouwschool te Koewacht met ingang van
1 October a.s. zullen beginnen. Tot hoofd der school
is benoemd de heer E. Rademakers te Hulst. Daar
de school nog niet geheel klaar is zullenj de lessen
voorlopig plaats vinden in de vlassersschool. Beide
scholen zullen samen met de woning met elkander
worden gecombineerd.
ROODE KRUISZEGELS.
Van 24 Augustus tot en met 23 October 1953 zal
P.T.T. speciale Roode Kruispostzegels, met een toe
slag boven de frankeerwaarde, verkrijgbaar stellen.
De toeslag komt ten bate van het Nederlandsche
Roode Kruis. De zegels zullen verschijnen in de vol
gende waarden, kleuren en voorstellingen
Waarden
3 cent
4 cent
5 cent
5 cent
25+8 cent
Voorstellingen
Kruis
Man met lamp
Watersnood
Bloedtransfusie
Vlaggenparade
Kleur
sepia
donkerviolet
grijsgroen
rood
staalblauw
De kruisen in alle waarden zijn rood.
Gedurende de maand Juli 1953.
Geboren. Aloysius, z. van P. Rottier-van Eek
Georgius, z. van E, de Caluwé-de Dauw. Henriette,
d. van G. van Waesberghe-de Bruijne. Linda, d. van
J. Adam-Baert.
Wielrennen.
De Overslagse wielrenner Maurice van Kerckhove
welke de laatste tijd veel van zich deed horen werd
aangewezen om deel te nemen aan de Ronde van
Kroatië. Aan deze ronde welke in Augustus wordt
verreden zullen renners uit verschillende landen deel
nemen. Van Kerckhove zal met zijn sportmakkers
vertrekken per vliegtuig vanaf het vliegveld Meis
broek bij Brussel.
TIJDELIJKE SLUITING WEGEN.
Burgemeester en Wethouders van Axel,
beschikkende op een verzoek van de Axelse Wieier-
Supportersclub „Volharding p/a Polenstraat 30, Axel,
om op 15 Augustus a.s. een wielerwegwedstrijd te
houden
overwegende dat het in verband daarmede nodig
is een gedeelte van het parcours tijdelijk voor het
verkeer in beide richtingen te sluiten
gelet op het Raadsbesluit van 6 Maart 1951 tot
overdracht van bevoegdheden aan hun college
mede gelet op artikel 6 van het Wegenverkeers
reglement,
besluiten
gesloten te verklaren voor het verkeer met alle
voertuigen, rij- en trekdieren in beide richtingen op
15 Augustus 1953 van 14 tot 18 uurhet gedeelte
van de Oudeweg vanaf de Nieuwendijk bij de spoor
wegovergang tot de Beoostenblijsestraat.
Axel, 5 Augustus 1953.
Burgemeester en wethouders van Axel,
De secretaris, De burgemeester,
Maris. Van Oeveren.
S
Nu de wallen van Axel langzamerhand
gaan verdwijnen, dacht het me goed een
overzicht te geven van wat wij van het ont
staan en verwijnen weten.
Haar ontstaan.
Axel, dat reeds in 1213 van Ferdinand,
graaf van Vlaanderen en Johanna van Kon-
stantinopel zijn gemalin, de stadsrechten,
zoals die aan Hulst en Gent waren gegeven,
had ontvangen, zal wel klaar gestaan heb
ben om de stad met wallen en poorten te
omringen. Maar wie moest de wallen op
werpen en vooral onderhouden
Over het opwerpen der wallen kunnen we
in het stadsarchief van Axel natuurlijk niets
vinden, omdat het oudste stuk in het stads
archief (Stadsrekening van 1492) al van een
later tijd is.
Maar dan het onderhoud Nu is het heel
zonderling, dat, waar alle uitgaven voor
rekening van het stadsbestuur gedaan in de
rekeningen vermeld worden, zelfs die voor
een fluwelen belegsel op de kleding van de
stadsbestuurders, er verder in de rekeningen
tot 1583 met geen woord gerept wordt over
het onderhoud der wallen. Wel wordt ver
meld herstellingen aan de stadspoorten. De
wallen schijnen niets bijzonders geweest te
zijn. Kon daarom Jan van Avennes in 1248
de stad zo gemakkelijk verwoesten en in 1452
een tweede verwoesting ovver Axel komen
bij de troebelen tussen Filips de Goede en
de Gentenaren
Maar nu komt het jaar 1583, wanneer
Hohenlo, de zwager van Prins Maurits en
gehuwd met Maria, de zuster van Maurits,
met 19 vendels Duitsers in Neuzen landt en
de Moffenschans opwerpt-. Dan ontstaat er
opeens een roerige bedrijvigheid, wat uit
komt in de posten in de stadsrekeningen.
In no. 609 van het Archief op bladzijde
18 lezen we over het stoppen van een gat
in het bolwerk, over een betaling van een
slot aan de vestpoorte, over het vellen van
de bomen tot de fortificatie deser stede en
over het kopen van 15 pond buskruit, alles
betaald uit de stadsmiddelen. De betaling
van de fortificaties der stad zal vroeger dan
toch ook wel uit de stadsmiddelen moeten
gedaan zijn of het werd verwaarloosd.
Op bladzijde 21 lezen we van de koop van
39 wilgebomen tot de fortificatie van het
bolwerk, op bladzijde 22 over de koop en
levering van hout voor het gesejfiut, op
bladzijde 23 gaat iemand naar Antwerpen
om 25 pond buskruit te kopen. We zien een
post voor het vervoer van de esschutsen
(geschut) van Gent naar Axel. We lezen,
dat op stadskosten de capiteins, luitenants,
sergeants en andere bevelvoerders getrac-
teerd worden,dus was er inlegering van sol
daten gekomen.
Alles wijst er op, dat de stad in koorts
achtige haast tot verdediging werd inge
richt, de wallen en bolwerken, die er waren
in orde werden gebracht, geschut op de
wallen werd geplaatst en alles voor de ver
dediging in orde werd gebracht.
Ook lezen we van Jan de Wyaert, tave-
nier in de Sterre, die betaald werd voor ver
teer van ingenieurs, „die kwamen visiteren
de fortificatie dezer stede, het afbreken van
een huis buiten de westpoort en het maken
van twee houten bruggen over de vaart. De
wallen en poorten, vooral deze laatste moe
ten er geweest zijn, al waren ze misschien
niet zo, dat zij voor een verdediging dienst
baar waren en opnieuw in orde moesten
Worden gebracht.
Vanuit de Moffenschans deden de sol
daten van Hohenlo telkens uitvallen »r in
1584 werd Zaamslag in brand gestoken. Zo
lag Axel als een vooruitgeschoven post der
Spanjaarden en werden hier en in Beoos-
tenblieën aan de kanten van Stoppeldijk
Spaanse soldaten gelegerd.
Dit kon niet verhinderen, dat in Juli 1586
de mannen van Hohenlo, aangevoerd door
Jan Piron, over een stenen beer Axel binnen
kwamen en de stad veroverden.
Dadelijk ontwierp Maurits een plan om
de wallen en bolwerken volgens een nieuw
plan in verdedigbare toestand te brengen.
Er schijnt eerst een plan geweest te zijn om
de wallen te leggen op de plaats van de
oude wallen, zoals het vroeger geweest was,
dus langs de Kerkdreef endan langs de Oos
terstraat naar het westen.
Nu was de parochiekerk (op de tegen
woordige begraafplaats) verwoest en ook de
buurt er omheen en zo is er een geheel nieuw
plan ontworpen, zodat er minder uithoeken
aan de wallen waren.
Toch schijnt het geduurd te hebben tot
1599 eer hij de fortificatie ten einde bracht.
In een octrooi van 25 Mei 1599 wordt een
regeling getroffen uit welke bron de geld
middelen geput konden worden ter betaling
van de fortificatiewerken. Wie de vesting
bouwkundige geweest is, die het plan ont
wierp, is mij nog niet bekend. Door de
vriendschap van Prins Maurits met de wis
kundige Simon Stevin was er een school ge
sticht te 's-Gravenhage, waar studie werd
gemaakt van het ontwerpen van fortificaties
en daar zal het plan van Axels verdedigings
werken wel gemaakt zijn.
De wallen werden in de Westzijde ge
legd dwars door een ontvolkte wijk (achter
de Oude stad en het kerkhof.
De vorm der vesting met zijn bolwerken
zal wel geweest zijn, zoals Jan Scharp ze
getekend heeft in zijn Costumen van Axel.
In het noorden waren er drie bolwerken in
de binnenwal met een ravelijn (een vooruit
springend verdedigingswerk in de binnen
gracht, in het zuiden drie bolwerken, aan de
westzijde 1 bolwerk en aan de oostzijde
ook 1. Voor de goede verdediging en ook
omdat de omtrek van de stad naar west-,
noord- en oostzijde onder water was gezet,
werden er maar twee poorten behouden, n.l.
de Noord- of Landpoort en de Zuid- of
Waterpoort. De West- en Oostpoort, die er
vroeger waren, moesten vervallen. Er kwa
men twee Singelwegjes van de Noordpoort
naar het oosten en ook naar het westen.
In 1673 werd er ook nog aan de wallen
gewerkt en in 1794 treffen we in.het archief
nog twee stukken aan. waarin over fortifi
caties gesproken wordt.
In 1795 Werden we bij de Franse repu
bliek gevoegd en kwamen we als een deel
in het Franse keizerrijk bij het departement
de l'Escaut. De wallen en poorten schijnen
in niet al te beste staat geweest te zijn. Er
wordt gesproken over reparaties er van,
maar de stedelijke geldmiddelen waren niet
toereikend om die reparaties te bekostigen.
In 1805+806 werden de wallen verkocht,
o.a. een gedeelte aan Jozias Paulus en de
poorten afgebroken, terwijl de bruggen Wer
den gesloopt en er nog een tijd een moeilijke
ingang van de stad bleef bestaan. Maar in
1824 waren de wallen al voor moestuintjes
ingericht en waren er dammen gelegd, waar
vroeger de bruggen lagen. Oude Axelaars
herinneren zich nog de naam Noorddam
voor het gedeelte weg waar nu de timmer
manswerkplaats van Vercouteren bestaat en
Zuiddam aan de Zeestraat. De Zuidpoort
heeft gestaan waar nu de groentenwinkel
van Chr. Vinke is.
In de vorige eeuw werd het gedeelte van
de wal, waar nu de Prins Hendrikstraat is,
gesloopt in een winterperiode toen er niet
veel werk was. Bij de aanleg van het nieuwe
gedeelte aan de westzijde van Axel is die
wal tot aan de weide van Cappon verder
weggegraven en is bij de aanleg van de
Oranjestraat een gedeelte weggegraven, ter
wijl nu aan de oostzijde het overblijfsel van
de wal is verdwenen.
Er blijft nu alleen over het stukje wal aan
de Zeestraat achter P. Deij en van de Buth-
dijk tot aan de Zeestraat, terwijl de molen
van Misseghers nog op de hoogte staat,
Waar vroeger het bolwerk Vlissingen was.
Al kunnen we het betreuren, dat we niet
als in Hulst nog de oude vestingwerken
kunnen laten zien, toch is het een teken,
dat Axel zeer is uitgebreid en niet een dood
stadje is gebleven.
De J.
i
De proefmobilisatie „Drietand" heeft
een snel verloop gehad. Rekende men er op
rat het drie dagen zou duren, eer alles ge
reed zou zijn, om gevechtsklaar te zijn, nu
was binnen twee dagen alles gemobiliseerd.
Een Nato-officier, die Maandag niet wilde
gaan kijken naar het verschepen van leger-
voorraden, daar hij verwachtte dat het wel
Dinsdag zou worden eer een begin kon ge
maakt worden, kwam Dinsdag tot de ont
dekking, dat in de nacht van Maandag op
Dinsdag alle voorraden al verscheept waren.
Alles ging gesmeerd.
Begin September zal Z. K. H. Prins
Bernhard een vacantiereis Van twee weken
maken naar het Tangajika-meer in Afrika.
In Noord-Perzië is een geheel dorp
weggevaagd, doordat een vloedgolf het
overspoelde, waarna een modderlawine er
overheen ging. Vermoedelijk zijn er 260
doden.
De uitdeling van voedselpakketten aan
Oost-Duitsers te Berlijn gaat, ondanks de
tegenwerking van de communisten door.
Toen de verkoop van spoorkaartjes naar
WestrBerlijn werd stopgezet, kwamen ar
moedig geklede mannen en vrouwen per
rijwiel en te voet naar de 50 West-Berlijnse
uitdelingscentra. Oost-Berlijnse communis
ten poogden de uitdeling in de war te
brengen, maar werden door de politie uit
elkaar gejaagd.
De subsidies, vroeger door de Franse
regering gegeven aan de wijnboeren werden
nu doo d regering ingetrokken. De Franse
wijnboeren waren daar erg ontevreden over
en gingen barricades op de wegen opwerpen
maar na een dag besloten de boeren hun
actie's te staken. Premier Laniel heeft de
boeren gewaarschuwd en gezegd, dat de re
gering niet voor krasse maatregelen zou
terug deinsen.
Het Franse motorschip „Monique" dat
91 personen aan boord had wordt vermist.
UI dlips }3q }ep U3J3.M. 3} J3JJ3Z JU33UI U3JAJ
«ie Stille Oceaan is vergaan.
In Perzië is het nog verre van rustig.
Geheld onverwacht is Dinsdagmiddag
plotseling een gedeelte van de Schouwense
dijk bij de FlaauWers 'tjussen ('Schelphoek
en het café de Herenkeet weggezakt. Deze
dijkval betekent een grote tegenvaller voor
het dijkherstel op het toch al zo zwaar ge
teisterde eiland. Het gat is ongeveer 80
meter bieed en 13 meter diep. Dit betekent
dat er een stroomgat bij is gekomen. Het
gat dient binnen enkele dagen dicht te zijn,
anders wordt het een tweede Schelphoek.
In het Nationaal Rampenfonds is tot
hiertoe gestort een bedrag van 126,9 mil-
lioen gulden, terwijl het streefbedrag 125
millioen gulden bedroeg.
Ondergetekende deelt U mede, dat hij vanaf 10 Au
gustus e.k. zal beschikbaar stellen en per auto rond
leiden de stamboekstier
Deze is aangekocht van de beste stamboekfokkers
uit De Wijk. De vader van deze stier is een Riiks-
premiestier, de moeder thans de hoogste in productie
aan de Melkfabriek van De Wijk, de grootvader Pre
ferent verklaard en de grootmoeder gaf in 332 dagen
6308 kg melk met 4,21 b. vet.
De stamboom met melklijst stellen wij gaarne ter in
zage. Hierop komen voor 3 R.P.S.-stieren, 13 Pref.
verkl. w.o. een Pr.-stammoeder en verder enkele op
namen in het Keurstamboek.
Profiteert van deze unieke gelegenheid Uw veestapel
te verbeteren zonder transportmoeite en tegen concur
rerende prijs.
Ons telefoonnummer is 797 Axel (autom.). U geeft
kennis en wij komen.
Beleefd aanbevelend,
JAC. DE PUTTER
Prins Hendrikstraat 49 AXEL
