AXELSCHE M» COURANT
Vetkolen, een waardevol
product, ook voor de landbouw
Met raad en daad
PUROL doet Uw huid Goed!
zó reinigt geen andere!
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK
Adres Redactie en Administratie
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel 56§
Hoofdredactie:
T. C. VINK-van VESSEM
ff
Frxnkering bij Abonnement Axel.
ZATERDAG 6 JUNI 1953
67e JAARGANG No. 69
Abonnements
prijs.
Losse nummers*
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
Alle andere plaatsen
In Nederland en
Ned. Indiê il.
Buitenland il. -
Advertentie prijs
7 cent per m.m.
Ingezonden
Mededeelingen
20 cent per m.m.
^'ne Adverteutlèn
{u. imum 8 regels)
1 - 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.
In „Natuur en Techniek" troffen wij een artikel
han van de heer H. J. Stuvel, handelende over
omzetting van vetkolen tot kunstmest, zoals
dit geschiedt via de cokesfabrieken in de stik-
stofbinidingsbedrijven.
Alhoewel het artikel direct betrekking heeft
op deze fabricage bij de Staatsmijnen, komt de
van zaken zoals deze wordt omschreven
nauwkeurig overeen met hetgeen ook in Sluiskil
gebeurt, waar de cokesfabriek en de 1'Azote even
eens de steenkool o.a. tot kunstmest transfor-
meren.
Een reden, waarom wij menen dat velen die de
grote fabrieken te Sluiskil slechts aan de buiten
zijde kennen, doch mogelijk het eindproduct in
huil tuin of op hun land gebruiken, met belangstel
ling kennis zullen nemen van de beschrij.viug van
dit geweldige procédé.
Meer kolen betekent o.a. meer graan. Anders
:egd, wanneer de kompels van Zuid-Limburg
nog een extra-schepje opdoen en daardoor
de productie van de mijnen verhogen, dan js
daarmede ook de landbouwer gebaat. Immers,
als de boer z'n korrels kalkammonsalpeter met
brede zwaai uitzaait over zijp akkers om de
voedingsbodem vruchtbaarder te maken, dan ge
schiedt dit bij de gratie van de steenkool en
dan in het bijzonder van de vetkool.
Stel u gerust, de begeerde anthraciet voor uw
kachel thuis, heeft niet de eigenschappen om de
chemici in een toestand van extase te brengen.
Wij kennen namelijk vele kolensoorten. De ma-
olwel de huisbrandkolen zij,n wat formatie
betreft, het oudste en gasarmste. Jongere for
maties als gas- en vetkolen zijn meer in staat op
de verbeelding der scheikundigen te werken, want
daarvan kunnen zij practisch alles maken van
kunstmest tot bakpoeder van kleurstoffen tot
alcohol en nog tientallen andere zaken.
ontdek-
Reeds uit de zestiende eeuw dateert de
king dat men door verhitting van een speciaal
soort kolen, onder afsluiting van de lucht, cokes
kon maken in feite dus op dezelfde wijze als
men eeuwenlang houtskool maakte van hout. Toen
er een tiid kwam, dat men niet langer kon vol
doen aan de steeds stijgende vraag naar houts
kool, is hetzelfde systeem bij wijze van experiment
ook eens toegepast op steenkool en het resultaat
was de welbekende cokes. Daarnaast ontstond een
enorme hoeveelheid cokcsovengais. Aan,vankelij(k
wist men hieraan geen andere bestemming te
geven dan het gas te gebruiken voor de ver
hitting van de ovens. Allengs kwam men echter
tot de ontdekking, dat dit cokesovengas een bron
van nagenoeg onbegrensde mogelijkheden in zich
besloten hield. Het is thans zelfs een open vraag
wat belangrijker is, de cokes of het bij het garings
proces aan de kolen onttrokken gas. De chemi-
pus, die doordrongen is van de honderd en een
kansen, die besloten liggen in dit gas, zal waar
schijnlijk zonder aarzelen hieraan het grootste ge
wicht toekennen. Onwillekeurig moeten wij hierbij
denken aan de prille dagen van de aardolie
industrie, toen men de onder meer als niet ge
wenst product verkregen benzine als zijnde zeer
gevaarlijk in brand stak of liet wegvloeien.
Thans is de gehele chemische industrie van het
etikstofbindingsbcdrijl gebaseerd op vhet cokes
ovengas.
Natuurlijk komt er heel wat voor kijken om de
cukesovens eenmaal in de 24 uur hun portie van
ettelijke tonnen vetkool te bezorgen. Nadat de
vetkool van grote brokken tot poeder vermalen
is wordt de poederkool door middel van eel
trechterwagen gedistribueerd over de kort tevoren
lecggedrukte cokeskamers. Bij de vulling door
openingen in het dak van de oven, kringelen
geelbruine wolken op, hetgeen logisch is, want
alleen gedurende deze weinige ogenblikken als
de kool omlaag stort door de geopende vulgaten,
kan ook de zuurstof uit de atmosfeer toetreden.
De eerste reactie van de kool, die tussen rood-
verhitte wanden terecht komt is dat ze in brand
vliegt. Metershoge vlammen schieten op uit de
juist gevulde cokeskamer, maar meteen is de afdek-
ker ter plaatse om met stalen deksels de vulgaten
af te sluiten. Onnodig te zeggen, dat men voor de
vulliug de smalle stalen deuren aan voor- en
achterzijde van de oven luchtdicht heeft bevestigd.
Het garingsproces voltrekt zich nu in practisch
24 uur. De vereiste hitte van ongeveer 1100 gr.
Celsius wordt bereikt door in de holle ruimten
telkens tussen twee cokeskamers, grote hoeveel
heden gas te verstoken. Van beide zijden wordt
dus de poederkool aangetast en wanneer na ver
loop van een etmaal de metamorfose van kool
tot cokes zich geheel heeft voltrokken, zegt men
dat ,,dc koek gaar is". Ondertussen zijn tijdens
dit proces van „droge destillatie" de ontwikkelie
gasmassa's permanent afgezogen.
Is de garing voltooid, dan worden mechanisch
de beide deuren weggenomen. Aan de achterzijde
komt nu voor de oven de z.g. uitdrukinachine te
staan, die zo dadelijk een stalen stempel in de
kamer drukt, met gevolg, dat de smalle, hoge
cokeskoek roodgloeiend aan de voorzijde naar bui
ten komt, in het goede spoor gehouden wordt door
de stalen geleidingswagen, om daarna als een
waterval van vuur neer te storten in de gereed
staande bluswagen. Tijdens het drukken van de
cokes duwt een locomotief de bluswagen langzaam
vooruit, met gevolg, dat de cokeskoek in zij,n
volle lengte in de wagen komt te liggen. Geen
wonder dat er spoedig vlammen aan lekken, nu
plotseling zoveel zuurstof voor een normale ver
branding aanwezig is. Ook daarom is het nood
zakelijk <le cokes zo snel mogelijk af te koelen.
Daartoe rijdt de wagen terstond naar ;en blus-
toren. waar het water omlaag stort, zodra de
wagen er ouder schuift. Met gevolg dat in zeer
geforceerd tempo de cokes wordt afgekoeld het
er op vallende water gaat daarbij, over in stoom
Resultaat sneeuwwitte wolken, die vooral bij
windstil weer des zomers zo schilderachtig tegen
de strakblauwe lucht kunnen afsteken.
Rondom deze cokesfabriek ligt een krans van
kleine bedrijven, waar tal van producten vervaar
digd worden zoals benzol (synthetische benzine),
naphthaline, generatorgas, zwavelzure ammoniak en
nog vele andere. Het restgas, dat hierna overblijft
gaat door een kapitale buisverbinding naar het
stikstofbindingsbedrijf, waar de technici welhaast
tot tovenaars worden en waar men als belangrijkste
product in steeds grotere hoeveelheden de kalk
ammonsalpeter (een zeer bekende kunstmest) ver
vaardigt uit een bepaald bestanddeel van het
cokesovengas, namelijk de waterstof en uit
lucht.
Het uitgangspunt van de kunstmestbereiding is
enerzijds het cokesovengas, waaraan men het ele
ment wBterstof onttrekt, dat hierin juist zo over-
\locdig voorkomt, anderzijds de lucht, waaruit
men de stikstof afscheidt. Waterstof en stikstof
•spelen namelijk de hoofdrol bij het tot stand
komen van de kalkammon.
Wanneer een boer zijn akkers niet bemestte,
zouden zijn oogsten steeds schraler worden omdat
de voedingsstoffen in de bodem van lieverlede op
geteerd raken. En bij, deze voedingsstoffen gaat het
vooral om stikstof. Aangezien de lucht, die wij, in
ademen voor bijna vier-vijfde gedeelte uit stik
stof bestaat, is men als leek geneigd te zeggen,
laten de planten die stikstof dan maar uit de
lucht opnemen. Dat kunnen zij, helaas niet al
thans met uitzondering var. de vlinderbloemige
gewassen als lupinen, erwten en bonen. Vandaar,
dat deze soorten voor een natuurlijke bodemver
betering veelal worden gebruikt, daar zij in staat
zijp de stikstof uit de lucht te binden en over te
brengen in de voedingsbodem. Wat langs natuur
lijke weg betrekkelijk langzaam gaat, doet men
technisch, dus kunstmatig, aanmerkelij.k vlugger.
Uit het bovenstaande is in feite meteen de her
komst van de naam stikstofbindingsbedrijf ver
klaard het doel is namelijk de stikstof te bin
den aan iets anders, waardoor de planten er pro
fijt van kunnen trekken. En zo voltrekt zich hier
een „nuchter sprookje", waarin de technici ware
•duivelskunstenaars blijken te zijn, die de strijd aan
binden met de onzichtbare gassen, of laten wij,
om in de sprookjesvorm te blijven, liever spreken
van geesten, die onzichtbaar zijn, maar door het
vernuft en de enorme machtsmiddelen van de
tovenaars gedwongen worden zich te vertonen.
Lucht en cokesovengas zijn, zoals het rechtschapen
gassen betaamt, onzichtbaar. De technische tove
naars voeren deze gassen in meters hoge kolom
men, waar ze geweldig afgekoeld en onder zeer
hoge druk worden gezet. Zij deinzen niet terug
voor spanningen van 200 atmosferen en tempera
turen van omtrent evenveel graden onder nul.
Het merkwaardige is hierbij, dat zowel lucht als
cokesovengas, die natuurlijk gescheiden behandeld
worden, bij toenemende druk en dalende tempera
tuur zich in hun bestanddelen gaan splitsen, die
achtereenvolgens op hun z.g. kookpunt, in vloei
bare vorm overgaan. Hiervan trekken onze tove
naars handig profijt, want zij zijn hierdoor in
staat de elementen, die zij straks nodig hebben
voor de opbouw van hun nieuwe stof in vol
maakt zuivere staat af te scheiden. Het bewijs,
dat de tovenaars in het eerste bedrijf van het
sprookje, dat „analyse" wordt genoemd, hun zin
hebben gekregen, wordt grif geleverd door een
emmertje vol vloeibare zuurstof als ware het
kokend water uit een kraan af te tappen en
over de tegelvloer uit te gieten, waarna, de vloei
stof terstond overgaat in een witte wolk die als
een ijselijk koude mist langs uw benen optrekt.
Hierop volgt terstond de tweede fase, die in het
teken staat van de opbouw en derhalve „synthese"
wordt genoemd, in werkelijkheid een enorme fa
briekshal, waar wederom het oog van de bezoe
ker getroffen wordt door tientallen kolommen.
Ook hier weer wit bevroren buizen, die getuigen
\an lage temperaturen, maar vergist u uiet, hier
voltrekt zich iets geheel anders hier leggen de
tovenaars met als bouwstenen stikstof en water
stof het fundamant voor hun huis. dat kalkammon
zal heten het fundament is de meest bekende
stikstof-waterstofverbindiug, n.l. ammoniak. Dit is
op zijn beurt het voorwerp van verschillende be-
jwvikingen, waarbij, tenslotte salpeterlzuur ont
staat, en dan kunnen wij, er in de nitraatfahriek
getuige van zijn hoe de korrels kunstmest van
de koelwals komen, ogenschijnlijk geboren uit het
„niets", juister gezegd uit iets, dat wij niet kon
den zien.
tand
pasta
K. te A. Binnenkort hopen we als reisclub naar
V alkenburg te reizen. Is het voldoende als iedere
passagier in het bezit is van een bewijs van Neder
landerschap, of moet daarnaast nog een collectief
pas worden opgemaakt voor de doorreis door
België Hoe oud moet men zijn om een bewijs
van Nederlanderschap te bezitten Hoeveel geld
mag iedere passagier bij zich hebben 'i Zijn de
grenskantoren dag en nacht geopend
Antwoord Voor een groepsreis per autobus
via België naar Valkenburg kunnen de passagiers
volstaan met een bewij,s van Nederlanderschap.
Dit document is voor België het minimum ver
eiste, ongeacht de leeftij.d. Volgens de zojuist
van kracht geworden regeling mag elke passagier
vijftig gulden aan Nederlands geld uitvoeren en
desgewenst in België besteden. Het restant van
dit bedrag eventueel omgewisseld in Belgische
francs mag ook weer vrij terug worden in
gevoerd. Dag en nacht geopend zijn de grens
kantoren Bilserbaan-Veldwezelt op de route Maas
trichtHasselt Eysden-Moelingen op da route
Maastricht—Luik Oud Vroenhoven-Vroenhoven op
de weg MaastrichtTongeren en Kapellebrug -
Kemseke op de route HulstSint Niklaas.
H. R. Het vorig jaar had ik kippen van twee
en drie jaar oud. De laatste tiid schudden ze met
de kop, een andere afwijking kon ik er niet aan
zien. Ik heb de kippen toen geruild met kuikens
na eerst het hok helemaal te hebben ontsmet.
Deze kuikens, die acht maandan oud zijn, heb ik
nu drie maanden. Ze waren mooi aan de leg,
maar nu beginnen ze ook met hun kop te schud-
De
den en ze leggen lang zo ^oed niet meer.
eetlust is goed. 11
Antwocr.4 Schudden met de kop komt bij
kippen voor als de slijmvliezen der bovenste lucht
wegen zijn aangetast. Dit zal het geval zijn hij
'z.g snot. Tegen deze ziekte zijn verschillende
goede geneesmiddelen bekend, doch deze falen
allen, indien de ventilatie van het nachtverblijf
der dieren niet aan de eisen voldoet. Daar het
bij, u zo'n hardnekkige kwestie is, zou het mij niet
verwonderen, indien hierin de oorzaak schuilde.
U kunt hierover het beste eens met een deskundige
praten.
M. U. Hoe luidi artikel 1 van de wet ivan
13 October 1950, staatsblad K 450
Antwoord Aan hem, die hetzij met toepassing
van artikel 16 van het besluit op de Bijgondere
Staat van Beleg of van de artikelen 12 of 33
van het Besluit Politieke Delinquenten 1945 in
bewaring is geweest, hetzij als verdacht van een
misdrijf, waarop het besluit Buitengewoon Straf
recht van toepassing is, of van een gedraging, be
doeld in artikel 1 van het Tribunaalbesluit, voor
lopige hechtenis heeft ondergaan, of aan zijn erf
genamen kan op zijn verzoek of op verzoek van
zijn erfgenamen een geldelijke tegemoetkoming toe
gekend worden voor de schade die hij tenge
volge van de ondergane bewaring of voorlopige
hechtenis werkelijk en onmiddellijk heeft geleden,
,1e indien zij.n zaak aan de kennisneming van de
strafrechter is onderworpen, doch zonder straf
of maatregel is geëindigd 2e. indien zijn zaak
overeenkomstig het Tribunaalbesluit is behandeld,
doch de beschuldiging is vervallen verklaard
3e indien hij onvoorwaardelijk buiten vervolging
is gesteld op grond, dat de gerezen verdenking
ongegrond is gebleken.
II. C. Hoe kan men een overgehouden knol
van een Cloxinia weer aan de gang krijgen In
Juli was hij uitgebloeid en er zijn nu twee nieuwe
scheutjes van ongeveer een centimeter lengte aan
gekomen.
Antwoord Inderdaad is het nu de tijd om
de knol weer aan de groei te brengen. Als u nu
de knol in een niet te diep bakje met vochtig
turfmolm zet, bestaat de kans dat er voldoende
wortels en scheuten komen, waarna u kunt over
planten in een grondmengsel met hoge voedings
waarde, dus met oude koemest, bladaarde en
verder turfmolm. Zorgt u voor voldoende warmte
en het vocht'g houden van de turfmolm doch
absoluut niet kletsnat want dan gaat de knol
rotten.
W. V. Welk grondmengsel moet ik gebruiken
bii het verpotten van mijn Anthurium
Antwoord Het beste grondmengsel is wel dat
wat een losse vochtige grond geeft, dus wat
houtskoolgruis, veenmos, oude koemest en scherp
zand. De Flamingo moet in een vochtige atmosfeer
groeien omdat het een tropische plant is. Grond
afdekken met een laagje mos. Het hart van de
plant moet net boven dit mos uitsteken. Het
verpotten kan in Januari geschieden.
D. G. Door de P.T.T. is mijn telefoontoestel
verplaatst wegens verhuizing. Hiervoor was aan
materiaal niets nodig. De kosten bedroegen f 25.
Is dit niet te veel
Antwoord Het vast tarief voor de verplaatsing
van een telefoontoestel bedraagt f 25.
S. B. Ik zou graag willen weten hoe de uit
drukking ontstaan is „in de zevende hemel zit
ten." Men zegt ook „het lijkt het achtste wereld
wonder wel." Welke zijn dan die ander; zeven
Antwoord De uitdrukking „in de zevende hemel
zijn" is volgens Zeeman ontleend aan de Joodse
voorstelling, door de Christenen lat;r overgeno
men, dat er verscheidene h;melen waren, hetzij
drie of zeven, in de hoogste van welke de tronen
en machtigen zijtt en steeds lofliederen gezongen
worden tot Gods eer. U kent de betekenis op
getogen zij.n van vreugde, in verrukking zijn-
De zeven wereldwonderen zijn monumenten van
kunst uit de oudheid, die wegens hun verbazende
grootte en duurzaamheid, of uit hoofd huinier
uitstekende schoonheid algemeen de aandacht trok
ken. Het zijn de Egyptische pyramiden de han
gende tuinen van Babyion, de tempel van Diana
te Ephese, het beeld van de olympische Jupiter,
het Mausoleum van Artemesia, de Colossus van
Khodes en de pharus of vuurtoren van Alexaudrië.
M. V. Ik ben weduwnaar en 68 jaar en .ik
heb een weduwe van 65 ontmoet. Ze krijgt f 18
kostgeld per week van een inwonende oom, ze
heeft een huis van f 7,50 huur en verhuurt een
gemeubileerde kamer voor f 5. Zij, kreeg in
September voor het eerst f 10 Drees-uitfcering.
Dat maakt dus f 33 por week. Als wij zouden
trouwen zou ze maar f 23 ontvangen. Hoe zit dat
Antwoord Als u gaat trouwen vervalt de uit
kering tan uw vrouw. Tegelijjc wordt op uw ver
zoek uw cjgen uitkering herzien en berekend
naar de categorie van gehuwde. Hoe hoog uw
uitkering als gehuwd man zal zij,n kunnen we
niet zeggen want weweten uw inkomsten ntet.
Heeft u een oom als kostganger in huis dan
zal vermoedelijke 40o/o van het kostgeld als uw
inkomsten worden beschouwd en derhalve mee
tellen \oor de berekening van uw Drees-uitkerinf
Wij willen u met genoegen inlichten maar dat»
moet u ons volledige gegevens verstrekken dezelfde
die u drie jaar geleden ook hebt verstrekt bij de
toekenmiing van uw eigen Drees-uitkering. maar
dan over de financiële toestand van heden.
J. van D. De gemeente legt riolering en trot
toir aan kunnen ze mij, verplichten tot aan
sluiting en betaling
Antwoord U kunt de desbetreffende verorde
ning uwer gemeente ter inzage krijgen op de
secretarie.
Abcnné. Is een timmerman verplicht om de
rommel, die hii heelt gemaakt o pte ruimen
Antwoord Neen, maar hij doet er verstandig
aan zulks wel te doen, omdat men hem anderd
gauw als „slordig" en „rommelmaker" betitelt
en voortaan een ander neemt, die zijn afval wel
eventjes bijeenveegt en zo mogelijk wegdoet.
