Een wandeling in Oud-Stamboel
AXELSCHE COURANT
„Met raad en daad"
VI presteert méér verkwikkende
MIGI&
sportenspel
doordek10"
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK
Adres Redactie en Administratie-
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel 56§
Hoofdredactie:
T. C. VINK-van VESSEM
ra
Icauwg0*
de echte t
HOOFDPUNT
BRIEF UIT TURKIJE»
Frankering bij Abonncm
Abonnements
prij».
Lotae nummert
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
fl
Alle andere plaatsen
tn Nederland en
Ned. Indié fl.
Buitenland tl.
Advertentieprijs
7 cent per m.m
Ingezonden
Meaedeelingen
20 cent per m.m.
"»ne Adverteutlén
iu. - Umum 8 regels)
1 5 regels 60 cent.
Iedere regel meer
12 cent extra.
Ie
b
i-
ig
Intussen zijn we aangekomen op het Hypo-
drome-plein, waar de overblijfselen staan van drie
machtige zuilen uit een tijd van ver voor onze
jaartelling. De Egyptische obelisk van Theodosius„
de slangenzuil van Delphi en de kolysses. Ieder
met een eigen belangrijke geschiedenis, die voor dit
artikel te lang zijn, maar misschien later nog eens
aan de beurt komen.
Hecht tegenover de Ahmet-inoskee staat, aan
Oud-Stamboel is als de rommelzolder van on
bet-overgroctmoeder maar dan in overtreffen
trap zowel wat grootte als jaren betreft.
Wat kui.nen kleine en grote kinderen genoeg
lijk rondsnuffelen in die ouwe bullen, boeke
euio-jaq uee edo-jsq uba uavauq 'uatuajd 'su:
in hoofse stijl met krullige letters van brui
aelitige inkt op gorig-geel papier. Maar oneinc
vee 1 interessanter dan de bet-overgrootmoederlij
inboedel voor een kind kan zij,n, zijn de grijze
overblijfselen \an het oud; Stamboel.
Zodra men een van de grot; bruggen over de
Gouden Hoorn, de Galata-brug of de Ata-Turk-
brug over is, verdwijnt de West-Europese, haast
Italiaanse sfeer. Meteen staat men voor de mach
tige grote Yeni-moskee (Yeni is Nieuw). Grote,
brede trappen leiden naar de ingangen. Op het
kolossale bordes krioelt het van duiven die uit
de hand komen eten en statig rijzen de ranke
minaretten in de heldere lucht. Nog een aardig
plantsoentje en dan daarachter b;giut ook opeens
de oude rommelzolder
Nu kan men allerhande nauwe straatjes in
duiken met een plaveisel van „kalasieën" die
,de naam „kinderkopjes" (sommige zelfs «punt
hoofden) alle eer aandoen. Ook een kronkeltje
meer of minder is hier g;en bezwaar geweest. En
Houw- en Woningtoezicht moet in het Stamboels
een "onbekend begrip zijn. Het ene huisje is al
wormstekiger als het andere. Als een rij, dronken
soldaten staan ze tegen elkaar geleund. Scheef
en verwrongen met daken die niet meer passen
en ramen en deuren waar Ali-Baba en z'n veertig
rovers danig hebben huisgehouwen.
Op verscheidene plaatsen ziet men fragmenten
van zeer oude muren of machtige gebouwen vat.
misschien duizend en meer jaren oud, waariu en
waarop de latere Turken een privé woninkje heb
ben ingericht. Hier en daar zijn duidelijk de vor
men van moskeeën en tempeltjes nog te herkennen.
Iets zeer merkwaardigs zijn de vele „totem
palen" die men hier ziet. Zomaar plompverloren
terzijde van de weg, in een nauw gangetje, op een
paar vierkante meters open grond, soms zelfs
binnen een vervallen moskee, waarvan oud-Stam
boel er tientallen telt, staan deze anderhalve meter
hoge palen. Het blijken een soort Mohammedaanse
grafzerken te zijn en alle vertonen bovenop een
model van een hoofddeksel, dat betrekking heeft
op de overledene die daar begraven is. Geestelijken-
hoeden, tulbanden in allerlei vormen en afmetingen,
hier en daar een fez, enz Achter een zestal wan
ordelijk geplaatste grafpalen van eerbiedwaardige
ouderdom, staat een minuscuul etsnswinkeltje, waar
een paar zwaarlijvige Turken staan te smullen van
zoete koek, die ze nog eens extra vet in de dunne
honing soppen of van de kostelij,ke pilav, be
staande uit kip met suiker en kaneel.
Nog een paar kronkels verder staat men opeens
voor een grote monumentale poort, waarachter het
wriemelt van mensen. „Dr Bazar' Duidelijk is
nog le zien dat men hier t; doen heeft met een
op non-actief gestelde moskee met haar talrijke
bijgebouwen. Door het overkoepelen van de tussen-
gelegen straatjes en steegjes is als het ware éen
gebouw ontstaan dat een oppervlakte beslaat van
-vele vierkante meters. In Axel overgebracht zou
het gedeelte omsloten door de Noordstraat, Wal-
straat, Buitenweg en Nieuwstraat, gemakkelijk bin
nen haar muren kunnen worden opgenomen.
Een bezoek aan deze enorme zaak, eigenlijk be
staande uit honderden aaneengeregen kleinere en
grotere winkeltjes, soms hoog tussen opgaande
zuilen, soms laag en donker, nu eens over mooi
plaveisel van een soort asphalt, dan door mod
derig stof, is zó interessant en het winkelen is
er zó gezellig en van een bijzondere bekoring, dat
het een aparte beschrijving overwaard is. Gaande
door en langs de meest fantastische uitstallingen
komt men aan de andere kant door een der tal
loze uitgangen ergens op Beyazit. In onze taal
wil dit zeggen „witte stad". Dit stadsdeel bevatte
in lang vervlogen eeuwen niets anders dan pa
leizen en tempels in blinkend wit marmer, waar
van nu slechts schamele resten over zij,n. Maar
daarachter verheft zich de trots van Stamboel
de Sultan Ahmet-moskee of ook wel de Blauwe
Moskee genoemd. De mooiste en voor de Turken
en Mohammedanen, belangrijkste tempel van ge
heel Turkije. Een machtig grote koepel en prach
tige hoge slanke minaretten (gebedstorens). Deze
)m(oskee werd gebouwd door Mehmet Aga, de
zelfde die ook de grote moskee bij, de Kaaba in
Mekka gebouwd heeft. Ook de Sultan Ahmet-
moskee werd gebouwd door Mehmet Aga, de-
lijk alleen die in Mekka mag hebben. Ook naar
'dez eplaats komen talrijke pelgrims uit geheel
Turkne hun gebeden zeggen.
het At Meidanplein de oude wereldberoemde Aya-
Sophia. Op het eerste gezicht misschien minder
mooi dan d" overbuur, maar voor ons veel in
drukwekkender en met een veelbewogen geschie
denis. Deze moskee werd aanvankelijk gebouwd
als Christelijke key-k, waarvan nog getuigen de
wondermooie mozaïeken ;n muurschilderingen van
de Heilige Familie, o.a. boven de hoofdingang en
de madonna's en andere heiligen.
Toen het Christendom verdreven was en de Islam
zijn intocht hield werden alle afbeeldingen van
mens en dier met zwarte verf bedekt, want in
een Mohammedaanse tempel mogen, volgens de
koran, geen levende dingen worden afgebeeld
Hiervoor worden de decoratieve Arabische let
ters kunstig verwerkt en het is werkelijk fantas
tisch wat een schitterende effecten die oude mos
lems daarmee wisten te bereiken. Nu het oude
gebouw tot museum is ingericht is de oude verf
laag verwijderd en ziet men de Christelijk moza-
ieken en de Mohammedaanse versieringen broeder
lijk naast elkaar. Reusachtige Arabische spreuken
in fraaie grillige vormen, naast de devote heili
gen, hoog boven de tweede zuilengalerij, en gaaf
bewaard. De vloer waaro pmen loopt is niet de
originele. Door een gat waar een hek omheen
Staat, zien we tussen steenbrokken een fragment
van de eerste fraai getekende mozaïekvloer. Sinds
de grote keizer Constantijn hier zijn gebeden bad, is
het gebouw al een keer of vier voor een groot
deel verwoest.
Natuurlijk hebben we ook een gids, die ons
werd toegewezen toen we onze piasters aan het
loketje hadden betaald. Een wonderlijk uitziende
Turk met een hoofd als een modern eierdopje,
glad en kaal en van boven zuiver plat. Eén on
ophoudelijke grijns. Hij begon met zijn kennis te
demonstreren, door in 17 talen te rccpeu „ik
heb je lief", waar hij gelukkig niets van meemv?
Hij, toonde ons verschillende dingen die men anders
niet zou vinden. Sommige zeer frappant, andere
min of meer toevallig zoals een wandversiering
van hakenkruizen en een zuil waarvan de aderen
de atoomontploffing van Bikini te zien gaven.
Onopgemerkt bracht hij ons tussen de zuilengalerij
en wijst ons op een uitgeholde wand van rood
achtig en grijs geaderd marmer onmiddellijk
grijnst ons in die aderen een wrede duivelskop
tegen. De omhooglopende spleetogen, de scherpe
kin en de puntige kop worden geheel gevormd
door de natuurlijke lijnen in het marmer. Wanneet-
de niets vermoedende bezoeker zich met schrik
afwendt, ziet hij op de nu naar hem toegekeerde
wand e;n precies gelijkende ko pvoor zich. En
of dit nog niet genoeg is, eer men drie stappen
verder is, ziet hij, voor zich omhoog, scherp af
getekend, de afdruk van een grote zwarte hand.
Hiervan wordt verteld dat deze hand verschenen
is toen keizer Constantijn tijdens een pest-epidemie
bad voor zijn volk, waarna de pest inderdaad op
gehouden was.
Onwillekeurig gaan onze gedachten terug naar
die oude Christenen, die hier gebeden en geleden
hebben en geroepen hebben tot diezelfde God.
die toen reeds en nu nog zijn zon liet opgaan
over bozen en goeden en liet regenen over reehl-
Aaardigen en onrechtvaardigen. Hoevelen hebben
in hun ijver voor diezelfde God aan de opbouw
en aan de verwoesting gewerkt. Minstens vier
keer is er plechtig gedankt bij de inwijding van
een prachtig gebouw in dienst van God en onge
veer even dikw:Jls is onder de woeste kreet God-
wil-het het Godshuis geplunderd. Er zij,n in deze
Aya-Sophia van al deze tijden nog restanten over,
zuilen en mozaïeken Tientallen geslachten voor
ons hebben hier gestaan en ons treft de ge-
da. hte dat God, die leeft die alle heeft gezieji
en aanschouwd. Die steenhouwer van 1500 jaar
geleden en die plathoofdige Turk van 1953.
Inderdaad, de Aya-Sophia is oud, misschien het
tegenwoordige gebouw zelf nog niet zo geweldig,
maar de naam, het begrip en de sfeer is van
eeuwen en eeuwen terug.
Phia.
Mijnhardt Hoofdpijnpoeders. Doos 47 ct,
Mijnhardt Hoofdpijntabletten. Koket 80 ct.
J. K. U maakt natuurlijk een goede beurt als u
een diploma hebt. maar er zijn velen dis geen
diploma hebben. Goed bespraakt zijn en kennnis
hebben van de artikelen die u verkopen wilt, is
natuurlijk aan te bevelen, maar een diploma heeft
u niet nodig.
K. B. Heeft moeilijkheden met de onderhuurder
die zich niet wenst te houden aan een gemaakte
afspraak
Antwoord U heeft uw onderhuurder vroeg ge
noeg gewaarschuwd en bent voorkomend geweest
in alle opzichten. Uw onderhuurder dient de helft
van de tuin ter uwer beschikking te stellen. Tuinen
vallen niet onder de „woonruimtewet", zodat het
gebruik van zo'n tuin onderling geregeld dient
te worden.
H. te l'. Een kennis heeft een huis gekocht voor
zelfbewoning. De vorige eigenaar heeft de huur
ders reeds de huur opgezegd. Is dat voldoende
Antwoord Neen, dat moet uw kennis opnieuw
doen. Als de huurder er niet 'uitgaat zult u via
een deurwaarder een ontruimingsbevel van de kan
tonrechter moeten zien te krijgen. Wijst de kanton
rechter het verzoek tot ontruiming toe, dan wordt
tegelijkertijd de datum vastgesteld. Wendt u der
halve tot een deurwaarder. Er zullen vermoede
lijk nog wel maanden mee gemoeid zijn, voordat
uw kennis in zijp huis kan.
G. J. B. Kunt u mij ook mededelen, hoe wij hard
geworden gips uit een emmer kunnen verwijderen
Antwoord Dat is een moeilij.k werkje. Men wil
wel eens wat succes hebben met azijn. Probeert u
dit maar eens. Anders moet de beitel er aan te
pas komeu.
Weetgraag. I. Hae verwijder ik een advocaat-
vlek 2. Hoe houd ik het chroomwerk van een
kinderwagen goed V
Antwoord s 1. Met wat zuivere alcohol. Is de
vlek hierna niet geheel verdwenen dan me' tetra
of benzine nabehandelen. 2. Met een warm alcali-
vrij, wasmiddel. Hierna opwrijven met een wollen
of flanellen doek.
J. R. Mag de huiseigenaar de huur f 0,25 per
week verhogen voor de aanleg van de riolering en
moet ik ook meebetalen aan de rioleringsbelasting V
Antwoord Ja, -dat mag. Gedurende 10 jaar raag
hij de huur verhogen met dien verstande dat de
verhoging per jaar niet meer mag bedragen dan
een tiende gedeelte van het werkelij.k uitgegeven
bedrag, nodig voor de aanleg van deze riolering
en belasting.
J. W. Z. 1 Hoeveel witte muizen worden er in
Nederland per jaar voor wetenschappelijke proe
ven gebruikt! 2. Hoe wordt er in deze behoefte
aan witte muizen voldaan 3. Worden deze proef
dieren allen in Nederland gekweekt, of expor
teert Nederland nog een kwantum V
Antwoord Het totale aantal witte muizen, dat
jaarlijks in Nederland aan wetenschappelijke proef
nemingen ten slachtoffer vallen is bij benadering
niet te schatten. Alleen de Van Leeuwenhoek
stichting b.v. gebruikt jaarlijks al een 40.000
proefdieren, terwijl daarnaast nog talrijke andere
mistellingen, zoals Organon in Oss en diverse
laboratoria en particulieren experimenteren. De»>
dieren worden betrokken van dierenhandelaren,
of worden zelf gekweekt. Het is ons niet bekend,
dat er geregeld van deze dieren worden geëxpor
teerd x soms importeert men wel uit België.
T. M. Vraagt waar en waarvan zilverpapier
gemaakt wordt.
Antwoord Vroeger verstond men onder zilver
papier dun bladzilver. Tegenwoordig wordt het
echter overwegend gemaakt uit een tin-zink-
legcring (90«/o tin en 10°/o zink) door middel van
een walsproces. In Nederland vervaardigt de N.V.
„Industrie" te Vaassen zilverpapier Uitvoerige
gegevens over de fabricage in Duitsland treft men
aan in de volgende B I.O.S.-rapporten no's 374,
882 en 1100 en verder in F.I.A.T. 1011.
C. G. Kunt u mij mededelen wat de naam en
nationaliteit is van de uitvinder van de stalen
steiger, welke in het bouwbedrijf wordt gebruikt.
Antwoord De toepassing der stalen steigers is
ongeveer een 30 jaar oud en voor zover ons be
kend het eerst in Engeland gebruikt. Wie nu
precies o pde gedachte is gekomen om dit soort
steigers te gebruiken en in welk jaar dat precies
is geweest, weten wij helaas niet.
N. tc IJ. Wat is men wettelijk Verplicht een
dienstmeisje, dat twee dagen per week bij iemand
werkt, gedurende ziekte uit te betalen
Antwoord Dit is een lastige zaak. Zoals wij
reeds eerder schreven, is de werkgeefster van een
dienstmeisje, dat uitsluitend huishoudelijk werk
verricht, dus b.v. geen slagerij schoonmaakt of
iets dergelijks, verplicht dit meisje te laten in
schrijven b ijde bedrijfsvereniging voor detailhandel
en ambachten, Maliebaan 34 te Utrecht, als dit
meisje gedurende vijf van de zeven dagen Iper
week een uur per dag of langer werkt. Wellicht
werkt zij gedurende de andere dagen bij een ander,
zodat de week toch bezet is Dan is het aan te
bevelen, dat b.v. de werkgeefster bij wie zij o)
Maandag werkt, haar bij genoemde bedrijfsver
eniging opgeeft en alles nauwkeurig omschrijft,
dus ook de adressen waar het meisje d; overige
dagen per week werkt Op deze wijze kan uit
kering van ziektegeld normaal plaats hebben.
Werkt dat meisje maar twee dagen per week,
dan zouden wij zeggen dan geeft die werkgeefster
toch in ieder geval gedurende enige tijd 80o/u(
van het verdiende loon. dat komt ons billij.k voor.
Wat uw tweede vraag betreft vacantieregeling
voor huishoudelijk personeel bestaat niet. Der
gelijke zaken dienen geregeld te worden bij de
ijldienstneming van het personeel. Dat is voor
beid epartij,en het beste. In de meeste gevallen
is het tegenwoordig wel zo, dat een dienstmeisje
kan rekenen op een week vacantie met behoud
'van loon. Maar alles dient vooraf afgesproken
te worden.
B. A. H. Hoe verwijdert men ketelsteen V
Antwoord De ketel vullen met azijn een
hand vol zout bijvoegen Dit aan de kook brengen
en laten afkoelen. Goed naspoelen en met water
naborstelen (indien mogelijk)-
TffTf Tf 7" Niet krabben. De helder vloel-
I H bare D.D.D. kalmeert de jeuk
U Xj U XV in enkele seconden, doodt de
ziektekiemen, geneest tot diep in de huidporiën.
GENEESMIDDEL TEGEN A M M
HUIDAANDOENINGEN
A. L. De eigenaar heeft de winkelruit van het
door mij gehuurde winkelpand verzekerd en wil
nu hebben dat ik de premie betaal. Ben ik dat
verplicht V
Antwoord Verplicht bent u dat niet, hoewel
het in veel gevallen wel voorkomt, dat de huur
der de premie betaalt Voor een dergelijke ver
zekering, vooral als het pand gelegen is aan een
drukke winkelstraat, is wel veel te zeggen
B. van E. 1. Wie komt de titel "mevrouw" toe
en wie „juffrouw" als beide gehuwd zijn 2.
Wat is de oorsprong van het gezegde „krijg de
beres" V 1
Antwoord 1. Tegenwoordig spreekt men een
getrouwde dame steeds aan met „mevrouw' 2.
Dat is niet te zeggen. Het is een uitdrukking
van meer plaatselijke aard en zal zijn oorsprong
wel vinden in het feit dat men wel wist, dat ,ije
berrie-berrie dit wordt bedoeld met beres
een vreselijk onaangename ziekte is en dat men
dus met het gezegde te kennen wide geven, dat
men de ander iets zeer onaangenaams toewenst.
Een andere verklaring voor deze uitdrukking is
ons niet bekend.
B. van G. Ik heb last van kippen, ganzen en
kalkoenen van mijn buurman. Mag ik deze dieren
idoden V
Antwoord Wij zouden het u niet aanraden.
Volgens het Wetboek van Strafrecht is het doden,
beschadigen, onbruikbaar maken of wegmaken van
dieren toebehorende aan een ander strafbaar. De
eigenaar zou bovendien wel eens een eis jtot
schadevergoeding kunnen indienen. Wij raden u
aan u te wenden tot de plaatselijke politie.
