k
f
AXELSCHE COURANT
Vergane Glorie
van een oud geslacht
l
DDD
WEK DE GAL
IN UW LEVER OP
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
y
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK
Adres Redactie en Administratie
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel 56§
Hoofdredactie
T. C. VINK-van VESSEM
Een lekkernij:
verrukkelijk van
smaak, pittig van
aroma, croquant
van samenstelling.
de natuurzuivere
UIT ONZE OMGEVING.
AXEL
NATIONALE RESERVE.
Rheumatische pijnen slopen
Uw gestel en Uw lichaam.
Bestrijd ze met Kruschen en begin
zo een nieuw leven - fit en viet
vrij van pijn.
Dames! Voorul nu
Hamea-Gelei voor IJv\ handen
Ooit last van Zuurbranden?
Geen glas, geen water, geen nare
smaak. Simpelweg één of twee
Rennies laten smelten op de tong.
frankering bij Abonnement Axel.
ZATERDAG 22 NOVEMBER 1952
67e JAARGANG No. 16
xN
Abonnement»
Pril"
Lone nummert
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
il
Alle andere plaatsen
ln Nederland en
Ned. Indlé 11.
Buitenland 11. 1 -
Advertentie prijs
7 cent per m.m.
Ingezonden
Mededeelingen
20 cent per m.m.
KMne Adverteutièn
^a... Aimum 8 regels)
1 - 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.
Dc heer J Blankert te Rotterdam zond ons het
rolgende ter plaatsing Genoemde heer houdt zich
;egenwoordig onledig met het verklaren van Axelse
familienamen, wat betreft herkomst en ook in
lommige gevallen de betekenis.
Zo trof hem zeer, dat prof. dr. J. H. Kernkamp,
loogleraai en rector-magnificus der Nederlaudse
iconcmische Hogeschool te Rotterdam een rede
lield bij gelegenheid van de 39e Dies Natalis van
jeze hogeschool. Deze rode handelde over Johan
van der Veken en zijn tijd.
Wij Axelaars van de oude tijd hebben Jan en
Bette en hun vader Kees van der Veken van nabij
jekend. „Toen Jan met een helper de palen plant-
le voor de Jaarmarkt", schrij,ft de heer Blankert,
„stond ik er als jongen met mijn neus bij. Misschien
stoad ik wat in de weg. Althans hij zond mij naar
Bram Broeke, de knappe timmerman om een
xierkant rondetje. Ik ging er om maar hij
had er geen I en lachte eventjes tegen zijn zoon
Piet. iToen ik de boodschap overbracht lachten
Jan en zijn helper. Ik begreep niet waarom'"
Volgens een schrijven door de heer Blankert aan
prof. dr. Kernkamp gericht en aan ons ter in
zage toegezonden geeft deze hem de vrij,heid met
het verslag van bovengenoemde rede naar wille
keur te handelen.
Natuurlijk heeft hij onmiddellijk aan onze cou
rant gedacht en heeft hij, verwacht dat zijn zen
ding beschouwd zal worden als een voorbeeld hoe
afstammelingen van zeer voorname families (b.v.
Martin, Samijs) vaak door de omstandigheden alle
glorie, wat positie in de wereld betreft, hebben
verloren. Thans volgt het verslag.
Ter gelegenheid van de 39e Dies Natalis der
Nederlandse Economische Hogeschool te Rotter
dam, sprak op 8 November de rector-magnificus,
prof. dr. J. H. Kernkamp een rede uit over Johan
van der Veken en zijn tijd.
Aan de hand van talrijke niéuwe gegevens, geput
uit de vaderlandse geschiedbronnen, aanwezig in
het Algemeen Rijksarchief te 's-Gravenhage en de
gemeente-archieven te Leiden en Rotterdam, be
lichtte de hoogleraar in de economische geschie
denis deze ondernemende Rotterdammer, wiens
beeltenis prijkt aan de voorgevel van het stadhuis
der Mazestad. Dat van der Veken's tijdgenoten in
hem de meest representatieve groothandelaar van
zijn stad hebben gezien, concludeert spreker uit
een merk op een der pakken met koopwaren, die
voorkomen op de zeldzame prent van 1615 met een
panorama van Rotterdam in de Atlas van Stolk.
De aandacht werd ook thans gevestigd op deze
vooraanstaand? figuur koopman, reder, bankier
en diplomaat die leefde in de periode, dal
Rotterdam hard op weg was zich op te werken
tot de tweede plaats van Hollands stapelmarkt,
welke markt pas universeel zou worden, toen de
Zuidelijke Nederlanden steeds meer door het nood
lot werden getroffen en het „ver sacrum van de
volkskracht aan het Noorden moest afstaan. Tot
de 55.000 emigranten behoorde ook Johan van der
Veken. Hij begaf zich naar Rotterdam, waar hij
als p ensionnaris Johan van Oldenbarnevelt aan
trof Beide mannen zouden spoedig ondervinden,
wat zij aan elkaar hadden.
Het soort groothandelaren, waartoe van der Ve
ken gerekend mag worden, zijn kooplieden in hart
KINGFABRIEKEN TONNEMA N.V.
en nieren. Het familieverband is een heel sterke
zijde in deze koopmansbedrijven, daar bijna ieder
huwelij,k bedoeld is om relaties aan te knopen of
te versterken en er zijn altijd neven en ongetrouw
de familieleden genoeg om in de vreemde als agent
op te treden Bij een goede „parture" draagt soms
de gehele familie bij aan de bruidsschat, opdat
het begeerde huwelijk tot stand komt.
Het trekt verder de aandacht bij de vroegere
goederenhandel, dat dezelfde kboplieden in zo
verschillende waren handel drijven. Als er maar
flink aan te verdienen valt, zij,n zij gaarne van de
partij,, of het nu witborstels of schilderijen betreft.
Vaak bleken de oude relaties der Zuidnederlanders
zeer nuttig en waardevol te zij,n, gelijk ook het
geval was, toen de Grote Vaart op de agenda in
de koopmanskantoren van Holland en Zeeland werd
geplaatst Johan van der Veken zal onder de Rot
terdammers hierbij een hoofdrol vervullen. Hij
speelt het spel beter dan zijn collega s De Mouche-
ron en Le Maire Van der Veken weet namelijk
de verdiensten ondanks tegenslagen bij,een te hou
den en laat zijn kinderen een machtig kapitaal
Zijn belangstelling gaat in den beginne naar de
handel met Frankrijk, Spanje en Portugal uit, maar
ook di Baltische landen vallen met betrekking tot
de aanvoer van hout, tarwe en vlas onder zij.n ge
zichtshock. Menigvuldig zijn de door hem tot
stand gebrachte vrachtbrieven en handelscontrac
ten in de notariële protocollen van de Rotterdamse
notaris Jacob Symons. We ontmoeten ook daar de
„deurgangsvaarders", die de directe verbinding tus
sen het zuidwesten en noordoosten van Europa ver
zorgden. Naast de meer uitgestippelde reizen komt
de wilde vaart voor, waar de schipper moet tonen
wat hij op handelsgebied waard is. Het valt op,
dat de Amsterdamse magneet nog niet alles naar
zich toetrekt.
Van der Veken hield zich tevens met exploratie
tochten onledig. Bij zulke reizen viel vooral veel
te verdienen, maar ook werden soms grote risico s
gelopen. Nu eens hoort men over een winst van
700 pet. spreken, dan weer luiden de berichten
„Dit sal een quaedc reyse voor de reeders zijn".
In KING pepermunt proeft U - maar dan
in de vorm van een verfijnde lekkernij
hetzelfde natuurproduct, dat door de eeuwen
heen in de geneeskunde is gebruikt als middel
ter opwekking en verkwikking.
U zult 's morgens „kiplekker"
uit bed springen
Elke dag moet Uw lever een liter gal ln uw inge
wanden doen stromen, anders verteert uw voedsel
niet, het bederft. U raakt verstopt, wordt humeurig
en loom. Neem de plantaardige CARTER'S LE-
VERPTL.L.ETJES om die liter £al op te wekken en
uw spijsvertering en stoelgang op natuurlijke wijze te
regelen.Een plantaardig zacht middel, onovertroffen
om d e gal te doen stromen.EistCarter'sLeverpiUetjes
Johan van der Veken werd in de loop der jaren
een man van gezag. Als geldschieter heeft hij
grote diensten bewezen aan het land. Het nuttigst
heeft hij zich jegens de Republiek gemaakt door
op aandrang van Oldenbarnevelt, wiens particu
liere financiële aangelegenheden hij ook behandelde,
de gelden te fourneren voor de aan Engeland ver
schuldigde sommen, waardoor in 1616 de pandste
den Den Briel en Vlissingen weer volkomen staats
werden. Ik zal met hulp van God de eer ipn
het crediet van het land helpen bewaren, schrijft
Van der Veken op 30 Mei 1616 bij deze .kracht
proef aan Oldenbarnevelt „al sonde ick er niet
enen penninck an proffiteren". Het gevaar van
een Nederlands G.braltar werd daarmee voor ons
afgewend.
In 1612 veroorloofde de Rotterdamse koopman
en bankier zien de heerlijke goederen Capelle en
Nienwerkerk van graaf Carel van Arenbergh, heer
van Zevenbergen te kopen. In de stad betrok 'van
der Veken een voorname woning bij, de oosthoek
van de Zeeriddersteeg, aan de noordzij.de van
dc Hoogstraat, waar hij regelmatig de uitoefening
van de katholieke godsdienst liet plaats vinden,
want ondanks alles verzaakte hij het geloof zijner
vaderen niet en legateerde zelfs voor de missie.
In zij,n huiselijke leven is van der Veken niet
voor verdriet gespaard gebleven. Bij al de liefde
Van zijn huisgenoten en de waardering van buiten
bleef een ding hem als Zuidnederlander ontzegd.
Hij mocht geen regeringsambt bekleden. Wel gun
de men hem een zetel in het college van bewind
hebbers ter Kamer Rotterdam van de V.O.G.
Vanaf 1613 sukkelde van der Veken met een
kwaal aan één zijner benen, doch onvermoeid bleef
hij voortwerken, gesteund door het medeleven van
Johan van Oldenbarnevelt, totdat op de 28e Augus
tus 1616 het einde kwam. De stad Rotterdam ver
loor in hem een harer beste zonen. Het geluk is
bestendig voor wie het verdient, was zij,n devies.
Welnu, zii.n lijfspreuk werd door zijn loopbaan be
vestigd. De fortuin was hem op enkele uitzonde
ringen na getrouw, omdat hij het verdiende.
De nationale reserve in onze streek blij.kt steeds
meer activiteit te ontplooien. Werd van de zomer
aan verschillende marsen deelgenomen, zoals de
Vierdaagse en de Airborne-mars, nu het winter
seizoen is aangebroken, blijkt de actie zich in een
andere richting te ontwikkelen.
Dezer dagen zal een kadercursus worden opge
richt, zodat voor de beste vrijwilligers de moge
lijkheid wordt geopend om b.v. sergeant te kunnen
worden. Dat door de legerleiding deze mogelijk
heid gegeven wordt bewijst wel dat de opleiding
bfj deze reservedienst niet minderwaardig is en
het is voor de reservisten zeker een voldoening
dat uit eigen kring het kader kan worden opge-
opgebouwd.
Dat deze kadercursus in Axel zal worden ge
houden bewijst te meer dat onze gemeente als cen
traal gelegen, daarvoor in de eerste plaats ge
schikt is. Behalve enige vrijwilligers uit de om
geving zullen aan deze cursus uit onze gemeente
deelnemen de vrijwilligers korp. S. Hamelink en
de vrijwilligers le klas P. J. Wolfert, J. Buijze
en J A. Pleunis.
Als leider van deze cursus zal optreden de be
kende kapitein Fassaert instructeur wordt serg.
E. Hallegraaff te Sluiskil.
Wij, wensen deze cursus een goede start.
Het feit dat dit kan geschieden moge voor an
dere jonge mensen aanleiding geven zich bij, de
nationale reserve aan te sluiten. Aanmeldingen
kunnen worden gedaan ten stadhuize, alwaar ook
nadere inlichtingen zijn te bekomen.
Zoals Kruschen duizenden verlichting bracht reeds
na betrekkelijk kort gebruik, zo kan zich ook
bij U die weldadige bloedzuiverende werking vol
trekken. Met Kruschen regelmatig gebruikt
geen onzuiver bloed meer. En daarmee is dan de
oorzaak weggenomen van die kwellende rhenma-
tiek. Koop vandaag Kruschen bij Uw apotheker
of drogist en begin morgenochtend die heilzame
kuur.
siaste medewerking.
Ook Zeeuwsch-Vlaanderen zal de eer hebben om
de J.H.-ouders te zien optreden en wel op Donder
dag 18 December a.s. in „Het Centrum" te Axel.
Gezien de waardering die men in Oost Zeeuwsch-
Vlaanderen heeft voor de fraaie Jeugdherberg te
Axel, zal het daar op 18 December vermoedelijk
niet aan belangstelling ontbreken.
Een comité is opgericht om de uitvoering zo
goed mogelij,k te doen slagen.
Hieronder volgt een korte inhoud van het stuk
„De kunstemaker Pamphalon".
Het verhaal uit de eerste eeuwen van het Chris
tendom, heeft als hoofdfiguur Jermie, een rijjee
ambtenaar van de Byzantijnse keizer Theodosius.
Jermie die een afkeer krijgt van het wufte wereldse
leven verdeelt zijn geld en goed onder de armen
en wordt kluizenaar Als hij hoort van Pamphalon,
een hansworst in Damascus, die zijn brood ver
dient met malle fratsen te verkopen in huizen
van vermaak en volgens zijn eigen verklaring een
verachtelijk leven leidt en er geen moraal op na
houdt, besluit Jermie, Pamphalon te gaan bekeren.
Maar al spoedig ondervindt Jermie dat Pam
phalon een goed en warm hart heeft en midden
in de wereld een echte Christen is met veel levens
wijsheid en zelfs in staat om Jerröie nog veel .te
leren.
Het is een pittig stuk waar jong en oud van
kan genieten. Met het oog op het goede doel
van deze avond, wordt thans reeds aller belang
stelling gevraagd. Niet het minst van die ver
enigingen en organisaties die gewoon zijn ver
gaderingen of lezingen of uitgaansavonden te
organiseren.
De 18e December is voor Axel en omgeving de
J.H.-dag. Houdt die zoveel mogelijk vrij I
JAARLIJKSE UITVOERINGEN VAN DE
HARMONIE „CONCORDIA".
De data van de jaarlijks weerkerende winter-
uitvoeringen welke de harmonie „Concordia" der
traditie getrouw aan haar leden en donateurs aan
biedt zijn vastgesteld op 9 en 11 December a.s.
Naast het muzikale gedeelte van de harmonie
zal door „Concordia's Toneelensemble" een klucht
worden opgevoerd, getiteld „De kilometervreter'
TTnifTTT Niet krabben. De helder vloeibare
11 (j- a I M D.D.D. kalmeert de jeuk ln enkele
WlJlUiU seconden, doodt de ziektekiemen,
geneest tot diep in de huidporiën.
TONEELAVOND VOOR JUBILEUM
JEUGDHERBERGCENTRALE.
De grote dagbladïn en de radio hebben reeds
uitvoerig melding gemaakt van het feit dat in
1953 de Nederlandse Jeugd Herberg Centrale 25
jaren zal bestaan Aanvankelijk klein en eenvou
dig opgezet, is de N J.H.C. thans een instelling
van nationale en internationale betekenis en van
belang voor alle lagen der bevolking.
Als zodanig heeft zij dan ook recht op aller be
langstelling en ongetwijfeld zullen velen een blijk
van belangstelling willen geven.
Om nu eens af te wijken van de traditionele col
lecte, heeft de jeugdherbergvader Jan Post, het
boek „De kunstemaker Pamphalon" van Nicolaï
Ljeskof omgewerkt tot een toneelstuk, dat door
een aantal artistieke jeugdherbergouders zal wor
den opgevoerd. De opbrengst van de circa 50
uitvoeringen zal als jubileumgeschenk aan de
N.J.H.C. worden aangeboden.
Dit mooie plan heeft overal in het land grote
belangstelling ondervonden. Zo heeft een grote
(drukkerij reeds toegezegd gratis het drukwerk
te verzorgen. De Fordfabrieken stellen een ver
voermiddel ter beschikking, grote textielzaken ge
ven costumes en decors en overal is een enthou-
GENEESMIDDEL TEGEN
HUIDAANDOENINGEN
GEVONDEN VOORWERPEN.
Een paar bruine handschoenen, Drieschouwen 2a.
drie muntbiljetten, Joost de Moorstraat 1 een
groen kinderwantje, Julianastraat 35 een plastic
portemonuaie met inhoud, Rijkspolitie, Prins Hen
drikstraat een wollen want, Pieter Paulusstraat 28;
een kinderportemonnaie, den Hamer, Polenstraat;
een zilveren damesarmband, Emmastraat 94 een
dubbeltjes-armband, Oudewijk 55 een sleuteltje.
Legrand, Noordstraat
Er zijn mensen di? nemen Rennies te pas en te
onpas maagzuur of niet alleen maar omdat
ze ze lekker vinden. Dat hoeft nou weer niet,
maar 't is wel plezierig altijd Rennies bij de
hand te hebben voor eigen gebruik of om
anderen te helpen. Vraag Rennies bij Uw apo
theker of drogist.
(Ingezonden mededeling)
