Van de SCHELDE naar de BOSPORUS.
Een nieuw type BIER van Zeeuwse herkomst
de brouwerij.
ingezonden stukken-
4
BRIIEF IT TURK IJ Es
Onze stadgenote, mej. Ph. v. d. Berg, die om
al eerder haar ervaringen in Egypte heeft ver
teld, is enkele weken geleden opnieuw uit ons
land vertrokken, nu naar een onbekende uithoek
van Europa, n.l. naar Istanbul, waar ons conti
nent in aanraking komt met het Midden-Oosten.
Haar aanbod om ons ook van daaruit weer haar
ervaringen in briefvorm te vertellen hebben wij
graag aangenomen er niet aan twijfelend, dat onze
lezers ook deze nieuwe brieven weer met belang
stelling zullen lezen.
er
ten en
nacht-
Des-
e brug
gevel
gezel-
la gtaat
rtiment
eis ten
in een
-ant in
ar aan*
vat.
andero
figuur
Yi-ku'
lad zich
ien
n door
r baas
oven
[en. Lie'
"Jee, een
an Gon
1.
Van „den Ooek" in Zeeuwsch-Vlaanderen naar
Istanboel in Turkije is een hele sprong. En
toch de mensen die me bij het vertrek van
het vliegveld nawuifden waren maar weinig iC
der thuis, dan ik in Istanbul. Maar al was er
niet veel verschil wat de tijd betreft, in bijna
ieder ander opzicht was het verschil groot.
Daar aan de oevers van de Schelde was het
miezerig en fris met donkere grijze luchten en
hier aan de boorden van de Bosporus koepelde
een fluweelzwarte hemel met duizenden heider-
flonkerende sterren in een heerlijke zomernacht.
In plaats van een zwarte Zeeuws-Vlaainse duis
ternis, spaarzamelijk onderbroken door enkele
„nachtbranders" op de Knol en 't Boeregat, weer
spiegelden zich tienduizend en meer lichtjes van
de schepen in de havens en de villa's tegen
de berghellingen, in het rimpeloze water. Het
was een schouwspel zo fantastisch mooi en indruk
wekkend, dat ik ondanks het late uur en de
emotievolle dag, meer dan een uur heb gestaan
op het balcon van mijn slaapkamer, in stille be
wondering van dat machtige schouwspel, hier
hangend over het uiterste randje van het Euro-
pese vasteland.
En onwillekeurig gingen mijn gedachten terug
naar die andere gebeurtenissen van dien dag, nog
geen 12 uur geleden. Toen waren we op reis
gegaan. JaReizen is een ontzettend leuke
bezigh id. Zou het althans kunnen zijn voor het
meren';el der mensheid, wanneer daar niet on
vermij Jcliik aan verbonden was de zware-koffer-
misère, douane-gezeur en jachtig gedraaf, om nog
maar niet te spreken van huilende en zich be
vuilende kinderen en te zwijgen van de kleffe
klont boterhammen die de economisch uitgere
kende Hollander nog gauw in een hoekje van
iijn tas of jas frommelt, waar het vergeten wordt
of in 't gunstigste geval weer steels te voor
schijn wordt gehaald. De keurig belegde sueetjes
vervormd tot een onsmakelijk uitziende homp van
grillige vorm, die als korsten en kruimels naar
binnen gewerkt moeten worden.
Een mens z'n maag is een heel voornaam ding.
Dat heeft onze luchtvaartmaatschappij zeer terecht
ingezien. Want het allereerste wat men als pas
sagier krijgt, wanneer men met de K.L.M.-bus
op Schiphol is aangekomen, is een uitnodiging
om in het K.L.M.-restaurant te gaan eten. De
bagage is dan al gedienstig uit je handen ge
nomen en die krijgt men niet meer te zien voor
dat men op de plaats van bestemming is aange
komen.
In dat restaurant, waar men een prachtig uit
zicht heeft over het grote vliegveld, kan men
gebruiken waar men trek in heeft. Of dit een
haringslaatje is, of een bord erwtensoep met kluif,
een kopje thee met gebak of een uitgebreid diner,
het is alles in de reiskosten inbegrepen. En in
tussen wacht je maar je beurt af. Door een luid
spreker klinkt al en toe een stem die de reizi
gers waarschuwt welk vliegtuig er gaat ver
trekken en de juiste tijd. Vrij,wel alle landen en
steden van de wereld komen aan bod. Maar
alles gaat rustig. Wanneer het desbetreffende
vliegtuig wordt afgeroepen, zijn er nog zeeën
van tijd om netjes je bordje leeg te eten en je
mond af te vegen. Maar dan begint toch het
mement te naderen dat je zelf in één van die
blinkende vogels zult kruipen om je weg te laten
voeren, griezelig hoog door de lucht. Even krijg
je het gevoel of het zo gul aangeboden etentje je
galgenmaal is geweest, zoals een ter dood ver
oordeelde ook de laatste dag mag kiezen wat
hij eten wil.
Maar dan opeens staat daar in de deur een
aardig meisije in het keurige uniform van grond-
stewardes, die vriendelijk komt uitnodigen haar
te volgen om hulp te verlenen aan moeders met
kleine kindereu, vaders met lastige jongetjes en
geruststellende woorden te spreken tot zenuw
achtige passagiers die straks hun luchtdoop zul
len ondergaan.
„Onze machine" een prachig glimmende zil
veren Constellation met 3 opstaande rood-wit en
blauwe staartvlakken, stond midden op het vlieg
veld, als een oude kloek met uitgespreide vleu
gels die op z'n kiekens staat te wachten.
Boven aan de trap voor de ingang, stond een
knap donker meisje in een onberispelijk donker
blauw uniform, samen met de steward, al even
keurig, hun luchtgasten op te wachten. Wat viel
die ruimte binnen erg mee. Er was ruim plaats
voor zeker 50 personen in heel gemakkelijke hoge
fauteuils, waarvan de leuning achterover gescho
ven kon worden, zodat men ia een half liggende
houding gemakkelijk een dutje kon doen. Achter
in het toestel was een toiletgelegenheid, compleet
met wasbak, zeep en stromend water, terwijl vóórin
de „pantry" was, de vliegkeuken, waar in een
minimum van tijd allerlei lekkere eetwaren klaar
gemaakt konden worden. Daarvoor lag de cock
pit, het heiligdom van de gezagvoerder en zijn
trawanten. Nadat we het binnen wat opgenomen
hadden, loerden we door de patrijspoorten naar
buiten. Het geheel gaf wel enigszins de indruk
of we in een hoge autobus zaten met kleine ramen.
De steward en de stewardess deden hun best om
iedereen gemakkelijk te installeren. Dubbele zit
plaatsen voor zieken, gebrekkigen, moeders met
kinderen enz., dekens en kussens en voetenbankjes
voor verwende, mopperige oude heertjes.
Opeens, het was nog lang niet de vastgestelde
tijd, begonnen de motoren te draaien en voorin
boven de deur van de pantry, verscheen in rode
letters de mededeling dat we ons moesten vast
binden als een lastige baby in de kinderstoel en
dat er niet gerookt mocht worden.
Gehoorzaam gespten we de riemen over onze
buik. „Buikgordels voor alle figuren" grapte er
een. Zowel de kleine jongen die prompt protes
teerde omdat hij immers niet stout geweest was,
als de dikkerd met het Eglou-figuur kregen een
passend navelbandje. De kleine jongen werd netjes
geholpen door de stewardes, die hem vertelde
dat hij straks misschien ging schommelen nog
veel harder en hoger dan Jantje Pietersen in de
speeltuin. Maar die dikke meneer moest maar
zien dat hij de gesp op gevoel dicht kreeg. Hoe
h ijook zat te stuntelen en welke hulpbehoevende
blikken hij naar de stewardes wierp, hij werd
niet geholpen. Even later kreeg hij, net als de
rest een pakje kauwgom, niet om de passagiers
zoet te houden, maar om de luchtziekte tegen te
gaan. Zeker een kwartier waren nu de motoren
al aan het proefdraaien. Eindelijk gingen de deuren
dicht en langzaam kwamen we in beweging. Met
hobbelende bewegingen taxide het toestel rich
ting Noordpool, hoewel ons eigenlijke doel in de
richting van de eveuaar lag. Maar juist toen we
wilden vragen of we misschien in een verkeerde
kist zaten, draaiden we om en stonden stil. Weer
twee, drie, vijf minuten stonden we stil met dreu
nend draaiende motoren. Plotseling een hevige
siddering, een verschrikkelijk lawaai van de ver
dubbelde snelheid der motoren en we schoten
vooruit. Nu was het menens, want in een razen
de vaart suisden we over de startbaan en eer het
goed en wel tot ons doordrong waren we los
(Wordt vervolgd.)
Eén van de beide brouwerijen die Zeeland nog
rijk is na de tientallen kleine brouwerij.en die
onze provincie vroeger telde komt dezer da
gen met een nieuw type bier uit, dat getuige het
oordeel van verschillende deskundige proevers
waartoe wij ons niet durven rekenen van voor
treffelijke kwaliteit is.
Vorige week werden wij uitgenodigd tot een
bezoek aan de brouwerij van de firma Van Waes-
Boodts te Westdorpe, want dit is de brouwerij
die het „Extra selected Pilsener" brouwt en in
de handel brengt, waar wij nader kennis kon
den komen maken met dit bier.
Enkele dagen geleden werden wij door de beide
heren van Waes, die de directie voeren over dit
bijna 50 jaar bestaande bedrijf ontvangen en ons
bezoek begon met een rondgang door de brou
werij, die in de dertiger jaren werd uitgebreid en
gemoderniseerd en derhalve thans aan alle eisen
die het moderne bedrijf stelt, ten volle kan vol
doen.
GRONDSTOFFENKEUZE BELANGRIJK.
Het is niet alleen de moderne inrichting van
het bedrijf dat het mogelijk maakt een goed
product af te leveren. Er zijn meerdere factoren
die hieraan medewerken. De beide heren Van
Waes hebben, na in het bedrijf da door hun
vader is gesticht in de praktijk te hebben ge
leerd, een grondige opleiding in het buitenland
België en Duitsland ontvangen, zodat df
zin „Van Waes-Boodts weet wat bier is' zeker
geen ijdele leuze is.
De grondstof voor het bier, de brouwgerst,
groeit practisch naast de deur (Zeeuwsch-Vlaan
deren is de grootste producente van deze graan
soort) en dit stelt de brouwerij in staat van
zeer nabij de kwaliteit van de grondstof te be
oordelen en een juiste keuze te doen. Verder is
een eveneens belangrijke grondstof water. En
zoals iedere huisvrouw die de was doet al weet
er is in water veel verschil. Zo is ook lang niet
alle water geschikt voor de bierbrouwerij. Maar
reeds bij de stichting van de brouwerij, in 1905
heeft men hiermede terdege rekening gehouden
en het bedrijf gebouwd op een plaats waar men
van goed water verzekerd was.
HOP BEPAALT de smaak.
Een van de belangrijke factoren voor de smaak
van het bier is de hop. Deze bepaalt n.l. *de
bitterheid en dit is een van de punten die voor
de fijnproevers beslissend is voor de keuze van
zijn lievelingsmerk.
De firma Van Waes-Bodots is nu met gebruik
making van fijne hopsoorten twee jaar aan het
experimenteren gegaan om te komen tot een ver
fijnd product. Nadat een bevredigend resultaat
was verkregen is men enkele maanden geleden
begonnen met het brouwen van dit nieuwe bier
en nu na de vereiste vier maanden van rust voor
het kostelijke gerstenat kan men het nieuwe pro
duct in de handel brengen. Ongetwijfeld, na deze
lange en zorgvuldige periode van voorbereiding
aaet succes.
Onder de deskundige leiding van de heren Van
Waes hebben wij nog een rondgang gemaakt door
de brouwerij. Zoals bekend ontstaat het bier uil
gerst. Deze gerst wordt in een warme en vochtige
omgeving tot kiemen gebracht, waarna deze ge
kiemde gerst wordt gedroogd." Dit is dan de z.g.
mout die in afzonderlijke speciale bedrijven wordt
bereid. Deze door dc er in aanwezige mout-
suiker zoetsmakende substantie wordt nu ver
mengd met water en in grote roodkoperen ketels
verwarmd tot een temperatuur van ongeveer 75
gr. C. De nu ontstane vloeistof wordt ontdaan
van de onoplosbare stoffen die er nog in zijn
(vnl. eiwitten) pn dan, nu vermengd met hop
opnieuw gekookt in grote ketels. Alle vereiste
grondstoffen zijn nu in het bier aanwezig, maar
wanneer men de nu gekookte substantie zou proe
ven, zou dit meer op een vies doktersdrankje
lijken dan op het zo geliefde gerstenat. De vloei
stof smaakt bitter cu zoet door elkaar. De brou
wer is dan ook nog niet klaar en hij pompt
het bier nu uit de ketels in grote koelbakken,
vanwaar het over een speciale koeler gaat. In
enkele minuten wordt hierbij het brouwsel ge
koeld van kookhitte tot ongeveer 5 gr. G. Dat
deze koeling snel gebeurt is bijzonder belang
rijk om hierdoor te voorkomen dat in de lucht
zwevende bacteriën werkzaam zullen worden.
Zolang het bier op kooktemperatuur blijft ster
ven de bacteriën die er in vallen en ook *bij
lage temperaturen zijn zij niet werkzaam
Het gekoelde nat wordt in grote open bakken
gepompt en hier kan bet enige dagen gisten, in
grote koele kelders, waar de temperatuur maar
enkele graden boven het nulpunt is. De gist zakt
bij deze behandeling naar beneden en kan gernak-
Kelijk uit het bier verwijderd worden.
Na de gisting is de vloeistof bier geworden,
maar nog niet van die kwaliteit zoals de kaste-
lijn het tapt. Daarvoor moet het nog enkele
maanden nagisten in grote geëmailleerde, geheel
gesloten tanks, waar het bij de gisting ontstane
koolzuur in het bier blijft en het geheel door de
rustige en koele opslag een verfijning van smaak
ondergaat
Nadat het bier een maand of vier in deze tanks
heeft liggen nagisten is het gereed en via een
filreetrinrichting, gaat het in vaten of flesjes
naar de café's.
Dit laatste klinkt na het vorige eenvoudig,
maar ook hier zit nog heel wat aan vast, zoals
wij zagen in de ruime hal waar een drietal ma
chine's zorgde, dat de lege flesjes geheel worden
gereinigd, van oude etiketten ontdaan, daarna naar
een automatische vulmachine gaan, die fles voor
fles zelf vult en verder stuurt naar een apparaat
dat de volle fles van een kroonkurk voorziet en
doorstuurt naar een laatste vernuftig apparaat dat
de flessen keurig in rijen opneemt en er de fleu
rige etiketten opplakt. Daarna staan de flesjes
netjes in de rij gereed voor het mannetje dat aan
de achterzijde van de machine zit en de flesjes
in kisten zet, die via een rollende band verder
verdwijnen en per vrachtwagen naar hun plaats
van bestemming worden gebracht.
Wij zouden nog meer over dit voor een leek
interessante bedrijf kunnen vertellen, maar de
plaatsruimte laat helaas niet toe nog meer inte
ressante gegevens over het brouwen en al wat
er aan vast zit te vertellen.
Wat ons opviel is wel dat bij het brouwen de
uiterste hygiëne in acht wordt genomen en ook
in dit rustige en weinig arbeidsintensieve be
drijf toch gesreefd wordtt naar een zo modern
en efficiënt mogelijke werkwijze, waardoor niet
tegenstaande de kalme en weinig gejaagde indruk die
men van het bedrijf krijgt een capaciteit van
20000 hl. per jaar en 3000 flesjes per uur ge
waarborgd is.
AXEL BADPLAATS VOOR OOSTELIJK
ZEBUWSCH-VLAANDEREN.
Dat kan I Zeeuwsch-Vlaanderen heeft reeds Cad-
zand en Groede en kon ook Hoofdplaat als bad
plaats hebben, want waar nu de gemeente Hoofd
plaat ligt, lag oudtijds de Hoge Plaat volgens
mijii kaart van 1697, ongeveer ter plaatse waar
toen de Nieuwe Haven toegang gaf tot Sluis via
Nieuwkerk en Oostburg eu ook via Schoondijke
en Coxijde.
Hoofdplaat komt als gemeente nog niet op die
kaart voor en heette eigenlijk Hoogplaat of Hoo-
geplaat, zandbank, en nog gedeeltelijk een bank
O
in de Schelde.
Haar bedijking werd reeds in 1760 ontworpen
en gaf tot hooggaande geschillen met de Staten
van Zeeland aanleiding. Deze werden echter in
der minne geschikt. Het gevolg daarvan was dat
de aldus genoemde partage Zeeland, in 1775, dj
partage Generaliteit (Staats-Vlaanderen), in 1778
bedijkt werd.
In 1817 verenigd, vormen deze één polder. Roos
vervolgt Het dorp Hoofdplaat is het jongste van
Zeeuwsch-Vlaanderen en leed veel door een vloed
in 1795, toen een eerste inlaag nodig was. In
1808 en 1828 ging een gedeelte van de polder
verloren eu ligt thans nog als onbedijkt schor.
Wij hebben de Grote Plaat 1
De grond er van is zandig, de ondergrond onge
twijfeld. Zó kan men beslissen, dat de thans
modderige Grote Kreek, zeer modderig nh eeuwen,
ook een zandige bodem heeft. Het woord tragel
wijst op enige bedijking als afscheiding. Wij ken
nen alleen de beide sloten er van aan weerszijden
van de dam die toegang gaf, zonder hoge laar
zen, tot „de grote plate". Er zat veel steur eer
tijds in beide sloten.
Wat zou nu moeten gebeuren
Ie. Het kanaal van de Sassing in verbinding
brengen met de Kleine Kreek, waar omheen alles,
aan de platenzijde. zandig is.
Een brug zou toegang moeten geven tot de dijk
naar „de Zwartenhoek" (deel nog van de Oude
Graaf-Jansdijk
2e. De Grote Kreek uitbaggeren, zodat de bo
dem zandig wordt. De bagger uitstorten op de
Zuidzijde, dus aan de kant van de Grote Plaat.
Daar een glooiende begroeide dijk aanbrengen.
De bagger wordt tegengehouden door een wand
van planken.
3e. De vis en er zitten karpers in van
misschien wel 30 halve kilo's („pond' mag
je niet meer zeggen) zal zich verspreiden, als
de toegang tot de Kleine Kreek, bij 't klein brug-
getije, veel is verbreed. Ook zal ze de wijk nemen
naar de leiding. Misschien vindt ze daar wel een
rustoord. In elk geval de club van vissers in
Axel zal hierin ook wel een woordje meespreken.
4e. Het „kanaaltje" wordt ook uitgediept en
waar het geen dienst meer loet als afvoerkanaal
van polderwater, kan het afgedamd worden, daar
waar het jg ebied van de gemeente Axel ophoudt.
Het „kanaaltje" zal dan nog een fraaiere wan
deling bieden onder de bomen en dan terug over
de afgegraven Armendijk. Axel's mooiste wande
ling desnoods tot de 2e Verkorting. De kar
pers, snoeken, palingen en andere vissen, mis
schien wel soorten uit eeuwen terug, ons nog
niet bekend, krijgen ook daür plaats.
5e. De grote brug moet terug komen, zeer
verbreed, evenals de watergang, die in verbin
ding staat met de Grote Kreek. Ook de zeer oude
leiding vóór het mosselhuis van de familie De
Pooter eertijds, moet onder handen genomen wor
den. Eertijds was zij, een binnenhaventje. Ook
daar kunnen de vissen dan heen en kan er ge
hengeld worden, als er een pad langs wordt aan
gelegd.
6e. De schepen mojten weer vóór Axel kunnen
komen, 't Wordt hoog tijd, dat wij, eens weten
hoe diep het Kleine Kreekje wel is en wat er
op de bodem ligt uit oorlogsjaren en uit de jaren
dat de schepen tot voor Axel voeren 1 Ziet de
kaart op het Raadhuis Welk een roemrijke tij.d
En Axel kan weer beroemd worden, als mijn plan
zeer groot wordt opgemaakt niet alleen, maar
ook wordt uitgevoerd 1
Axel kan en moet op die wijze badplaats wor
den met gelegenheid het kanaal Terneuzen—Gent
varende te bereiken 1
Stel je eens voor dames en heren en jongelui
van beider geslacht, dat je zó kunt roeien, zeilen
of kano-ên naar 't kanaal TerneuzenGent. Van
alle zijden zullen ze komen naar de eerste bad
plaats in Oost Zeeuwsch-Vlaanderen en naar de
gelegenheid flink te zwemmen en op andere wijze
te genieten van vermaken en genoegens op het
water. En denkt eens welk een prachtgelegenheid
in de winter voor schaatscnrijgders 1 Ik moet
denken aan wijlen Louis de Blaaij in mijn jeugd.
Wat een schoonrijder 1 Allen op Axelaars voor
Axel's strand en vertier te water I
Hoogachtend,
Uw dn. J. BLANKERT.
Rotterdam, Schieweg 154 B.
P. S. Anderen gun ik de eer voor het berei
ken van wat ik slechts kon ontwerpen.
Naschrift Al enige maanden is bovenstaand
plan van de heer Blankert in ons bezit, doch he
laas beletten verschillende omstandigheden ons, eer
der tot publicatie over te gaan.
Enkele punten hebben overigens al de aandacht
van het gemeentebestuur gehad. Zo b.v. de ver
betering van het kanaaltje, dat nu al omgelegd is
en waarbij met het vrijgekomen zand de oevers van
de Kleine Kreek aanmerkelijk zijn verbeterd.
Ook wat de Grote Kreek betreft sluimeren er
zeker al plannen bij het gemeentebestuur en wan-
neer de financiële middelen hiervoor niet ontbra
ken dan zou zeker ook dit gebied aan het recreatie
oord worden toegevoegd en verfraaid.
Wij geven onze lezers gaarne in overweging of
en hoe dit plan verder te verwezenlijken is.
Redactie.
