AXELSCHE m COURANT
„Met raad en daad"
Spionnage...
zo oud als de wereld
31 JIUSUSJUS
KENNERS KIEZEN
ORANJEBOOM BIER!
de verjaardag van cPrinses Wilhelmina
DE KINDEREN
WEER NAAR SCHOOL
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK
Adres Redactie en Administratie:
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel 56§
Hoofdredactie:
T. C. VINK-van VESSEM
*-
Frankering bij abonnement.
ZATERDAG 1 SEPTEMBER 1951
65e JAARGANG No. 93
XN
Abonnement»-
prij»«
Losse nummert'
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
il
Alle andere plaatien
ln Nederland en
Ned. Iadlè il.
Buitenland fl. 1 -
Advertentieprijs
7 cent per m.m.
Ingezonden
Mededeeltngen
20 cent per m.m.
Kleine Adverteutlèn
^maximum 8 regel»)
1 - 5 regelt 60 cent.
Iedere regel meer
12 cent extra.
De 31e Augustus blijft, ondanks het feit dat
de Vrouw, die vijftig jaar over ons regeerde,
afstand heeft gedaan van de troon, een dag
die leeft in het hart van ons volk, een dag,
die veelvuldige herinneringen oproept en die een
gevoel van stille dankbaarheid wekt, dat zij in
ons midden is, welvarender en blijmoediger dan
ln de dagen tijdens en terstond na de grote
beproevingen, die over ons land zijn gekomen.
Dat de rust, waaraan zij deelachtig werd haar
herstel van gezondheid brengt, het geeft ons hij
onze jarenlange verbondenheid aan haar persoon
een bijzondere vreugde.
De prinses verstaat de zeldzame kunst, tege
lijk de historische en legendarische betekenis, die
in haar gestalte aanwezig is, onaantastbaar te
houden en een levende waarde te zijn in het
heden, een persoonlijkheid, die tot ons Dlijft
spreken Zij is de vertegenwoordigster van een
groot verleden, van een tijd, waarin voorspoed
heerste in ons land, een tijd waarnaar velen
die hem beleefd hebben, hunkerend terug ver
langen. Dat tijdperk eindigde in een crisis en
gedurende die crisis bevestigde zij de roem van
decennia van wijs regeringsbeleid door een held
haftige gedraging. Zij was de ziel van het ver
zet tegen de vreemde overweldiger, de hoge af-
gezante, die de bondgenoten noopte tot hulp
aan Nederland.
Thans is de periode van grootheid en van
voorspoed voorbij en ook de periode van strijd
en worsteling om de nationale onafhankelijkheid
ligt achter ons. Een nieuwe tijd is ingegaan,
nieuwe problemen bestormen onze natie, een nie-
we koningin ontving de hoogste leiding.
Zij is een andere persoonlijkheid dan haar moe
der, zij heeft (wanneer men het leven van Wil
helmina beschouwt in zijn geheel) een andere
levensuitbeelding, zij behoort aan een andere pe
riode der geschiedenis. Zoals koningin Etnina op
de achtergrond getreden is bij de regeringsaan
vaarding van haar dochter, zo deed het ko
ningin Wilhelmina. Heel de stralende beminne
lijkheid van onze huidige koningin kan zich la
ten gelden, de gehechtheid aan haar persoon en
aan haar huisgezin, dat ons volk zo lief is,
kon worden gesmeed. De verering voor de oude
dynastie kreeg een verjeugdigde vorm.
Maar niettemin heeft Wilhelmina de plaats in
ons hart behouden, om onze blijvende erkente
lijkheid, doch eveneens om haar levende belang
stelling, om de Sympathie, die zij wekt bij haar
stille omgang met ons.
Die belangstelling is onuitputtelijk en zonder
gerucht. Telkens leest men van haar deelneming
aan werken en ondernemingen van weldadigheid
en kunst. Met een bescheidenheid, die even
voornaam is als de vlekkeloze hoogheid waar
mee zij eenmaal de koninklijke waardigheid droeg,
verricht zij thans haar plichten op het terrein
dat zij voor zich aangewezen acht.
En nu de staatszorgen haar niet meer kwel
len, is er toch één gebied, waarop zij ons volk
voor wil blijven gaan. Het behoeft ons door
de historici die het Nederlandse volkskarakter
beschreven, niet gezegd te worden dat de reli
gieuze, de christelijke gezindheid, die in het
volkslied tot uiting komt, een van de voor
naamste elementen is, die dat karakter bepa
len. Prinses Wilhelmina laat niet af ons volk
aan zijn godsdienstige roeping en belijdenis te
herinneren en ons tot nadenken te stemmen.
De Koninginnedag moge thans verplaatst zijn
van 31 Augustus naar 30 April, wij steken de
vlag uit voor haar, die een halve eeuw onze
koningin geweest is en wij bidden dat God haar
behoede, haar leven, dat ook in zijn avond tot
ons spreekt in zijn schoonheid en waardigheid
Dr. P. H. Rittcr.
G. K. te G. Kan iemand die geen inkom
stenbelasting of loonbelasting betaalt, verplicht
zijn om schoolgeld voor lager onderwijs te be
talen?
Antwoord: Dat hangt geheel af van de ge
meentelijke schoolgeldregeling, die ons van uw
gemeente uiteraard niet bekend is. Wij advi
seren u zich tot de ontvanger van uw ge
meente te wenden.
Weetgraag. Wij huren sinds 1943 een wo
ning waarvan de huur steeds wordt verhoogd.
Wij betalen nu f 1,25 meer dan toen. Is dit
juist?
Antwoord: Wij kunnen uiteraard met deze
schaarse gegevens niet bepalen of een verho
ging van f 1,25 terecht is. Wel kunnen wij
u zeggen, dat tot 1 Januari 1951 de huren in
het algemeen niet mochten worden verhoogd. Na
die datum is een verhoging van 15 pet. toe
gestaan. Wenst u nadere inlichtingen of hebt
u verschil van mening met de huiseigenaar, dan
raden wij u aan zich te wenden tot de huur-
adviescomtnissie in uw woonplaats.
Tuinier. In mijn tuin heb ik last va" knol-
voet bij koolplanten. Kunt u mij ook mede
delen, wat ik hiertegen kan doen?
Antwoord: De oorzaak van knolvcct is een
zwam die in de grond overblijft en van daar
uit de planten aantast. Alleen min of meer
zure grond werkt mee tot ontwikkeling van de
zwam. Aan de wortels ontstaan dan opzwellin
gen, die later tot rotting overgaan. Ter be
strijding van deze ziekte giet men bij «het
planten van de knol in elk gat een halve
liter van 0,06 pet. sublimaat, 0,06 pet. Kofli-
maat of 0,06 pet. Kortofin. Goed resultaat
wordt ook verkregen met een 0,25 pet. Are-
tan-oplossing. of met een 0,1 pet. oplossing van
i
Abarit-natontsmetter. Nadat de vloeistof in de
plantgalen weggetrokken is, kan geplant wor
den. De vloeistof kan ook direct na liet plan
ten langs de stengel in de grond worden ge
goten. Bij droog weer kwijnen de planten wel
iets, maar bij de eerste regen groeien ze er
wel doorheen. De bestrijding kan ook geschie
den door de grond te kalken tot een zuur
graad van 7.8 is bereikt. Het is uiterst moei
lijk te zeggen welke hoeveelheid moet worden
gegeven. Dat hangt af van de grondsoort en
van de zuurgraad van de grond. Door een
grondonderzoek aan het bedrijfslaboratorium voor
Grondonderzoek te Groningen, waarbij de kalk-
toestand van de grond bepaald wordt, kan men
te weten komen, welke boeveelheid 'kalk zal
moeten worden gegeven. Men dient uit te gaan
van gezond planlmateriaal. Aangetaste planten
verbranden of diep onder de grond stoppen
(niet op de mestvaalt).
Weetgraag. Moet men een vergunning heb
ben om vodden of oud ijzer op te kopen? En
waar is deze te bekomen?
Dergelijke vergunningen worden van gemeen
tewege verstrekt. Ten gemeentehuize zal men u
daarover kunnen inlichten.
J. F- Kunt u mij ook zeggen of Axel in
de geschiedenis vroeger meer inwoners heeft ge
teld dan tegenwoordig.
Antwoord: Dit is niet met zekerheid te zeggen
Er bestaan n.l. hierover geen cijfers. Eerst na
1800 beschikt men over gegevens dienaangaande.
Toen was evenwel de bevolking veel kleiner dan
tegenwoordig. Er zijn wel aanwijzingen dat in
vroeger eeuwen de bevolking groter geweest is,
ongeveer even groot als thans, wat dan natuur
lijk in die tijd verhoudingsgewijs veel meer was.
Uitvoerige gegevens vindt u in een artikel el
ders in dit nummer.
De recente „verdwijningen" van atoomgeleer
den en diplomaten en de hoogverraad-processen
in verschillende landen, hebben opnieuw de aan
dacht gevestigd op de machinaties van de mach
ten achter de schermen, die gehuld in het duis
ter der geheimzinnigheid, strijden om het bezit
van staats- en militaire geheimen.
Reeds de oudste geschiedenis spreekt ons van
spionnage. De daden van die spionnen zijn soms
roemt ijk en heldhaftig, soms walgelijk en ver
achtelijk. Niet alle spionnen kan nten scheren
over één kam
In een serie artikelen in dit blad wil(en wij
enkele van de meest sensationele spionnage-zaken
uit het verleden belichten.
In een serie artikelen in dit blad willen wij
tijdens de troebelen in Ierland, komt de aan
brenger bij de commanderende Britse officier zijn
verradersloon halen. De Engelsman telt de bank
biljetten uit, legt ze op tafel en schuift ze hem
met zijn rotting toe een gebaar dat duide
lijk tekent de verachting van de krijgsman voor
de spion.
Toch, zoals er spionnen zijn die de levens van
honderdduizenden op hun geweten hebben, zijn
er anderen die de levens van tallozen hebben
gered.
De motieven, die leiden tot dit duistere be
roep, verschillen evenzeer als de persoonlijkheid.
Men vindt onder de spionnen obscure elemen
ten; beroepsavonturiers, psychopaten, misdadigers,
prostituées, de kleine aanbrengers als kellners,
portiers en concierges, de ambtenaren en offi
cieren die, hetzij terwille van vuil gewin, het
zij omdat ze door chantage werden gedwongen
hun vaderland verrraden.
Maar daartegenover staan velen die handelden
uit pure vaderlandsliefde, militairen en burgers
die de zwaarste beproevingen dapper doorston
den aan het geheime front. Mensen die wisten
dat geen gezant of consul te hunnen bate zou
interveniëren, dat hun eigen regering hen zou
moeten verloochenen wanneer hun werkzaamhe
den werden ontdekt. De beste voorbeelden hier
van vormden wel de illegaal strijdende Neder
landers, die bijzonderheden over versterkingen en
troepenverplaatsingen doorseinden naar het vrije
Engeland
Maar de mensen die zich, om welke redenen dan
ook, geven aan dit werk, zijn geen mensen van 12
in. het dozijn en de geschiedenis van sommigen
der meest-prominentcn is dan ook wel waard
aan de vergetelheid te worden ontrukt.
Spionnage is bijna zo oud als de wereld.
In het allereerste geschiedboek van het Oude
Testament hebben de broeders van Jozef het al
kwaad te verantwoorden, wanneer ze worden be
schuldigd van spionnage aan de grens. Mozes,
die het volk Israël door de woestijn leidde naar
Palestina, gebruikte „verspieders" om dit „land
vloeiende van melk en honing te verkennen" en
bekend is het verhaal van het tweetal dat terug
keerde met een enorme druiventros hangend aan
een draagstok tussen hen beiden. Mozes' opvol
ger Jozua zendt zijn spionnen naar Jericho, die
daar prompt worden herkend en gered door een
prostituée, die hen, op belofte van lijfsbehoud,
langs een touw over de stadsmuur laat ont
vluchten
Heel de geschiedenis door stuit men op de
daden van spionnen en geheime agenten. Voor
al dc autoritaire vorsten gebruikten zulke lieden
niet alleen om te weten wat er in andere rijken
gebeurde, maar ook om hun eigen ministers en
generaals en' zo mogelijk de gehele bevolking te
bespionneren. Een érg voorzichtige zorgde dan
ook nog voor een spionnenleger, dat toezicht op
de spionnen hield Daarbij hadden de mees
te hoogwaardigheidsbekleders nog een privé-in-
lichtingendicnst, zoals de gunstelinge van de
Franse koning, Madame de Pompadour.
Napoleon voerde de efficiency van zijn gehei
me diensten zo hoog mogelijk op. Eerst stond
ze ouder leiding van Fouché, de voormalige pries
ter, die tijdens de Revolutie één der felste ter
roristen was. Maar Fouché viel in ongenade toen
hij op eigen houtje, met de befaamde speculant
Ouvrard, met Engeland ging onderhandelen en
werd vervangen door Savary.
Savary deed het zo mogelijk nog beter dan
Fouché. maar tijdens zijn bewind bleek hoe zelfs
de best ingelichte geheime dienst kan falen. Een
lichtelijk getikte generaal die in een particuliere
inrichting verbleef, wist er uit te komen, zag
kans om het bevel over Parijs te nemen en
zelfs de grote Savary achter de tralies te zetten?
Enkele uren was deze maniak heerser over Pa
rijs. Napoleon, ver in Rusland, brieste toen hij
gewaar werd, hoe wankel in werkelijkheid zijn
gezag was en zette Savary af. Ook NapoIeon's
potdichte spionnage-systeem vermocht zijn dicta-
tuur niet te redden
De militaire attaché's, aan de buitenlandse am
bassades verbonden, hebben zich meestal ijverig
met spionnage bezig gehouden. Tijdens het be-,
ruchte Dreyfus-proces bleek dat de Duitse at
taché Von Sehwarzkoppen in verbinding stond
met de verrrader Esterhazy. Vooral de Russi
sche attaché's sloofden zich uit en deden dat
dikwijls zo onhandig, dat ze in de gaten liepen.
Meestal kregen ze dan een wenk dat hun ver
blijf niet langer op prijs werd gesteld en de oude
Keizer Frans Jozef negeerde eens tijdens een re
ceptie de Russische attaché zo duidelijk, dat deze
heer direct de consequenties trok en naar huis
ging om zijn koffers te pakken.
Tijdens wereldoorlog I waren de neutrale lan
den: Zwitserland, Spanje, Nederland en Scandi
navië, ware broeinesten van spionnage. Ook in
ons land werd dit duistere spel gespeeld en ver
scheidene avontuurlijke en niet al te consciën
tieuze Nederlanders probeerden er een extratje
mee te verdienen. Soms kwam het tot geheim
zinnige vuurgevechten aan de grens, waar de
Duitsers een prikkeldraadversperring-onder-stroom
hadden opgericht en waar gewapende handlangers
klaar stouden om de spion er veilig doorheen te
helpen en de Duitse grenswacht op een afpand
te houden.
Grote opschudding bracht in die tijd het pro
ces Edith Cavell, tegen de Engelse verpleegster
die Belgische krijgsgevangenen had helpen ont
vluchten De Duitsers wilden „een voorbeeld stel
len" maar ze hebben er hun eigen zaak veel
kwaad mee gedaan en dc Geallieerden prachtig
propaganda-materiaal verschaft.
In wereldoorlog II werd de geheime oorlog
met grote felheid gevoerd. Voor ons begon het
al toen mannen in Nederlandse uniformen pro
beerden de Duitsers te helpen bij het forceren
van de bruggen. In die tijd leidde de later
vermoordde admiraal Canaris de Duitse geheime
dienst, speelde Schreieder zijn „England-spiel",
werden geheime agenten „gedropt" en kwamen
door de radio geheimzinnige boodschappen die
wezen op grote activiteit.
Naast de oorlog met de wapens is steeds de
geheime oorlog gevoerd. Vele wapenfeiten van
dit duistere leger zijn mettertijd bekend geworden.
In de volgende artikelen willen we dan ook
nader belichten de activiteit van de Russische
geheime politie, de figuur van Mata Hari, het
lage verraad van Alfred Redl en het patriottis
me van „The Dark Invader", Kapitan-leutnant
Von Rintelen.
NIEUWE KOFFIEBONNEN.
Het Bedrijfschap voor Granen, Zaden en Peul
vruchten te 's-Gravenhage heeft bon 507 Alge
meen (A- en B-kaarten) en bon 515 Algemeen
(D-kaart) aangewezen voor het kopen van 125
grain koffie. Deze bonnen blijven geldig voor
het kopen van koffie bij de detaillist tot en
met 15 September 1951.
Het rantsoen moet dienen voor zes weken. De
eerstvolgende bonaanwijzing zal op 11 October
plaats hebben.
Hoe heerlijk de vacantie ook was, toch 3laakt
menige moeder even een zucht van verlichting
als die kleine (en grote) druktemakers weer naar
school zijn.
Nu kan moeder eens rustig op de vacantie-
tijd terugzien. Wat was het prettig logeren bij
Mien en Henk. Een prima huisvrouw ook die
Mieu .Wat schonk zij 'smorgens een heerlijke
kop koffie en 'savonds een geurig kopje theel
Moeder had direct het merk gevraagd en in haar
oor geknoopt: Niemeijer>s koffie en thee, die
zou zij voortaan ook kopen I
En dan natuurlijk ook de waardepunten spa
ren voor dat prachtige „Safira" tafelbestek.
Mieu had het haar met trots laten zien.
Direct maar even een briefkaart schrijven aan
Nitmeijer Groningen om de geïllustreerde cadeau-
lijst.
Ingezonden Med.
