Koning Haakon van Noorwegen
WEK DE GAL
IN UW LEVER OP
puzzLe RUBRiek.
"L_t ontsnapt
RRT noch ■w_^anbare
aan
het
onweersta
Toen de droeve tonen van Tsjaikofs-
ki's Pa'hétique klonken door de overvol
le zaal van het concertgebouw in )slo,
kon ik de dirigent niet zien, doordat et
een grote man vlak voor mij zat- Ik boog'
even voorover, tikte hem op de schouder
en vroeg:, of hij iets opzij zou kunnen
,gaan. De grote man maakte haastig zijn
excuses en ging onmiddellijk anders zit
ten.
Iets heel gewoons? Zeker. En toch
staan de meeste Amerikanen met open
mond te kijken, als ik hun zeg, dat de
grote man Haakon VII, koning van Noor
wegen was. De Amerikanen vragen mi;
telkens weer, hoe Noorwegen een demo
cratie kan zijn en toch een koninkrijk kan
blijven. Ik geloof, dat die anecdote uit
Oslo een goed antwoord geeft op. de-
vraag. Koning Haakon was bij die gele
genheid zoals trouwens altijd als hij
wandelt, rijdt, skiet, zwemt of de schouw
burg bezoekt onbewaakt. Hij zat tij
dens het concert niet, in de koninklijke lo
ge, maar gewoon tussen het publiek.
Dit symboliseert in zekere zin hoezeer
de Noorse koning zich met het volk, daf
hij dient, heeft vereenzelvigd. En zijn
welwillendheid jegens mij tijdens het con
cert is karakteristiek voor zijn welwil
lendheid jegens zijn landslieden.
Op een dag kwam een goed-geklede
vrouw, kennelijk een toeriste, in een bus
te Oslo te zitten naast een deftige oude
heer. Toen zij opstond bood de heer aan
haar koffer te dragen. Zij aanvaardde zijn
aanbod en toen zij hem wilde bedanken,
zei zij eensklaps: „Maar u komt me zq
bekend voor''. Ik ben koning H*akon
mevrouw zei hij misschien hebt u
mijn portret wel eens ergens gezien
Men kan de koning zien winkelen in
Oslo, men kan hem in een bankje in het
park of wat vaak gebeurt :in de bi
oscoop zien zitten. Het verhaal doet zelfs
dc ronde, dat hij eens, toen hij nog in uni
form was, geprofiteerd heeft van de vijf
tig procent korting, die aan militairen op
de toegangsprijs voor de bioscoop ver
leend werd.
De democratische instelling van koning
Haakon blijkt ook uit andere dingen. IIij
zond destijds zijn zoon kroonprins Olav
al gewoon naar school en tegenwooi dig
bezoeken ook zijn kleinkinderen de open
bare school in Oslo, waar zij, zoals al e
kinderen, gratis tandverzorging gemeten.
Maar de populariteit, waarin de Noorse
koninklijke familie zich verheugt, is niej"
alleen te danken aan vriendelijkheid en
nauw contact. Op 3 Augustus 1947 vier
de koning Haakon zijn 75ste verjaardag;
elke stad en elk dorp vierde feest; overal
hingen portretten van de koning en het
gehele land vlagde. Een Amerikaan, diQ
dit zag, amuseerde zijn Noorse vrienden
kostelijk met de opmerking: „Zeg, die
kerel Haakon voert zeker een verkiezings
campagne".
De Amerikaanse bezoeker heeft ver-
moeGe;iik de volle draagwijdte van zijn op.
merking niet begrepen; want koning1 Haa
kon heeft zijn troon niet geërfd, hij heett
hem inderdaad door verkiezing verkregen
De in 1814 aanvaarde Noorse grondwet
bepaalt, dat de wet en niet personen vege-
ren. Noorwegen kan een koning, die de
wil van zijn volk niet uitvoert, volgens al
le regelen der kunst afzetten- In dat ge
val treedt het kabinet afhet Storting
weigert een ander kabinet zijn vertrouwen
te schenken en dan blijft de koning die
zonder kabinet niet kan regeren niets
anders over dan af te treden- Er wordt
dan een nieuwe koning gekozen.
Dit is 1905 gebeurd, toen de 33-jarige
prins Carl van Denemarken koning Haa
kon VII van Noorwegen werd- Noorwe
gen had na de economische crisis uit de
14e eeuw zijn koningen altijd moeten de
len, aanvankelijk met Denemarken, latei
met Zweden. In 1905 werd de -unie met
Zweden verbroken en kwam de troon vrij.
I>e Noorse regering bood de kroon aan
prins Carl aan, de jongere broer van de
Deense kroonprins.
Maar Carl, gedachtig aan het feit, dat
Noorwegen bijna 600 jaar lang geen eigen)
koning had gehad, wilde er zeker van zijn
dat het volk hem als koning begeerde en
dus werd er op zijn voorstel een plebisciet
gehouden. Met een meerderheid van 78
procent koos het Noorse volk de Deense
prins als zijn nieuwe vorst. Carl, die de
oud-Noorse naam Haakon aannam, be
trad het land onder de leuze: „Alles voof
Noorwegen''.
De Noren zijn van oudsher een onaf
hankelijk en democratisch volk- Er is
g e i adel in N oorwegen en zelfs in de feo-
dele tijd, toen men elders in Europa lijf
eigenschap en horigheid kende, waren de
Noorse koningen en hun onderdanen ge
lijk in rang. Toen koning Haakon n gro
te rondreis maakte na zij troonsbestijging
werd hij telkens weer hieraan herinnerd.
Bij de plechtige ontvangst in een klein
vissersdorpje wees de spreker op een gro
te steen, zeggend, dat de boeren op die
steen in de Vikingentijld hun koningen
hadden onthoofd als die te veel
macht aanmatigden Teruggekeerd in Os
lo zei de vorst glimlachend: „Ik heb 300
redevoeringen aangehoord; en even zo
vele malen hebben zij mij verteld dat ik
in dit land niets te zeggen heb''.
Het beek echter al heel snel, dat Haa
kon precies de soort koning was, die ct Q
Noren begeerde. In de eerste plaats houdt
hij, zoals alle Noren sinds de dagen der
Noormannen van de zee; hij is wel eens de
zeemankoning genoemd- Maar de Noren
zijn ook dol op sport en hierin ging hun
koning alweer met hen mee.
Het is een waarlijk koninklijke koning
met zijn stoere postuur en zijn 1.90 meter
lengte. Zelfs nu hij 78 jaar oud is, ver
raadt zijn gestalte nog altijd de athleet.
Toen hij in Noorwegen kwam, had hij nog
nooit op ski's gestaan, maar hij werd zo n
enthousiast skiër, dat zelfs de meest cri-
tische Noor tevreden was.
De Noren merkten ook, dat zijn be
roemde gevoel voor humor hun koning
nooit in de steek liet. Toch is er éen ding
dat Haakon vooral populair maakte; hij
is de meest wetsgetrouwe burger van het
gehele land. Evenals Amerika beeft Noor
wegen een tijd lang geprobeerd alle alco-
hoherbruik te verbiedenn- De maatre
gel was zeer impopulair. De koninklijke
familie hield zich echter strike aan de
voorschriften. Eens hoorde men de ko
ning zeggen: „Ik vraag me af, of die wel
speciaal ter mijne ere is gemaakt; ik ge
loof, dat ik de enige ben, die mij er aan
houd''.
Gedurende de eerste 35 jaai van zijn
bewind regeerde koning Haakon over n
vreedzaam, welvarend, democratisch land.
T«*n brak de negende April 1940 aan;
de vorige avond waren de N oren niets
vermoedend naar bed gegaan; die och
tend werden zij wakker van het lawaai
van granaten en luchtdoelgeschut. In een
hotel te Oslo woonde een onopvallende
Duitser, hij was ingeschreven als „koop
man"; die ochtend vertoonde hij zich in
generaalsuniform en nam hij het bevel op
zich over de Duitse troepen, die uit de
lucht, over zee en via „paarden van11 rojc
het land overstroomden. Binnen enke,e
uren hadden de Nazi's Noorwegen in hun
mftcht.
De koning, de regering en het parle
ment, die een ultimatum van de Duitse
gezant om zich over te geven, hadden,ver
worpen, maakten zich gereed om de stat
te verlaten en 150 km. noordelijker een
hoofdkwartier op te slaan, 's Ochtend"?
om half acht vertrok de trein met het ge
zelschap naar Hamar. Het zou vijf jaar
duren, eer Haakon zijn hoofdstad te 1 ug
zag
Op de tweede dag van de Duitse inval
eisten afgezanten van Hitier, dat de ko
ning Vidkun Quisling tot minister-presi
dent zou benoemen. De koning wees erop,
dat de partij van Quisling, een nauwkeuri
ge copie van de NSDAP, nooit groter
aanhang had verworven dan 2 procent va?
stemmen en hij vervolgde: „Ik kan Quis
ling niet benoemen, want ik weet, dat ons
volk geen vertrouwen in hem heeft en
dat zijn partij niet eens in het parlement
vertegenwoordigd is. Zou de regering
buigen voor de Duitse eisen, dan blijft
mij slechts éen ding over: afstand doen".
De meeste Noorse kranten waren al irj
nazi-handen, maar in minder dan geert
tijd was het gehele land op de hoogte van
's konings antwoord. En dat werd het
sein om de verlamming van de overrom
peling af te schudden en vastberaden ver
zet te gaan bieden. Intussen kondigde
het Duitse opperbevel aan, dat Haakon
ter dood moest worden gebracht; de
Duitsers begonnen een wilde jacht in de
zuidelijke bossen en bergen van Noorwe
gen, waar de 68-jarige koning en zijn vrije
Noorse regering zich schuil hielden. Bom-
men werpers vernielden het ene onverde
digde dorp na het andere, want de koning
kon daar eens vertoeven- Maar Haakon
was voortdurend onderweg; hij sliep geert
twee nachten achtereen op dezelfde plaats
Eens werd hij vermomd in een posttrein
door de Duitse linie heengesmokkeldl. In
tussen was kroonprinses Martha, een
Zweedse,met haar drie kinderen, naar
Stockholm gevlucht; maar Haakon en de
kroonprins weigerden het land te verla
ten
De ongelijke strijd kon niet worden vol
gehouden. Óp 1 Mei was geheel Zuid-
Noorwegen bezet, en de koning had moe
ten vluchten naar het land der midder
nachtzon, waar de Duitsers zich verdedig
den tegen Noorse berg- en skitroepen. In
begin |uni kondigden Enge'.and en Frank
rijk aan, dat zii hun troepen, die de No
ren geholpen hadden, moesten terugtrek
ken. Dat betekende het einde van de oor
log van 62 dagen Het Storting had toen
al besloten, dat de koning, de kroonprins
en de regering zo nodig het land zouden
veria'en om elders het vrije Noorwegen te
vertegenwoordigen- Op 7 Juni vaardigde
Haakon een laatste proc]amarieui£; hij
ging scheep naar Engeland-
Maar de koning bleef leven in de har
ten van zijn volk er op de dag af vijfjaar
na zijn vertrek zette hij bveer voet'aan
land. I,
Het is in Noorwegen altijd gebruikelijk
geweest, dat het volk een zeer dappere ko
ning beloonde met een Vikingen-schip.
Op een dag in Juni 1948 bood het Noorse
volk koning Haakon een prachtig jacht
aan, Norge Deze aanbieding heeft een
ontroerende geschiedenis. In de zomer
van 1947 beg-on men in Noorwegen gif
ten in te zamelen om de koning bij zijn
75ste verjaardag een geschenk aan te bie
den ie ,ereen gaf zijn grote of kleine bij
drage. Maar aan het geschenk was éen
voorwaarde verbonden, want men kende
de royaliteit van zijn koning: hij moest dit
geld voor zichzelf te besteden. Met een
van ontroering trillende stem dankte de
koning de gevers. Hij moest lang naden
ken, maar tenslotte wist hij toch, waar
voor hij bet geld zou besteden: Sinds de
tijd, waarop ik kadet werd bij de Deen
se vloot, zei hij, heb ik er altiijd-naar ver
langd een jacht te bezitten; maar ik heb
nooit genoeg geld gehad het te kopen-
Radarinnstallaties op de veerboten
Dezer dagen zijn radar-jnstallaties be
steld voor de ferry-boten „Prins Bern-
hard", die de dienst Vlissi.ngen—Bres-
kens onderhoudt en de „Prins Hendrik',
en „Koningin Wilhelmina", die van Krui-
ningen naar Perkpolder varen.
De „Koningin Juliana'- is reeds van ja-
dar voorzien, terwijl ook op het traject
Katscheveer Zierikzee radar in gebruik is.
Eerlang zal dus alleen de dienst Terneu-
zenHoedesenskerke nog zonder radar
gevaren worden. Men hoopt de regelmaat
der veerdiensten door deze radar-instal
laties aanmerkelijk te kunnen verbeteren
Nederlands dag op de Gentse Jaarbeurse
Woensdag had op de handels jaarbeu r?
te Gent de Nederlandse dag plaats. Te
dier gelegenheid heeft het stadsbestuur
de deelnemers ten stadhuize ontvangen-
Deze receptie werd bijgewoond door
baron van Ha'rinxma Thoe Slooten, ambja-
sadeur der Nederlanden, de heer Slingen-
berg, ambassade-secretaris, de heer Ha-
meriinck, consul van Nederland te Gent,
de heer Watz, consul van België te Axel-
en de heer van Schaardenburg, voorzit
ter van de Nederlandse Kamer van Koop
handel voor België en Luxemburg-
Totale maansverduistering
Dinsdag 26 September zal in de vroege
morgenuren bij helder weer een totale
maaneclips te zien zijn. Om 2.20 .-uur
treedt de heldere volle maan in de scha
duw der aarde en wordt zij van de linker
kant af meer en meer verduisterd tot
5.17 uur. Dan is de maanschijf geheel
jn de schaduw en de heldere zilverkleur
is verdwenen. Men ziet de maan dan
nog wel, doch heel vaag, rood-koperkleu-
rig Daarna begint de maan vanaf de lin
kerkant meer en meer zichtbaar te worden
van ueze verduistering hier niet te zien
in de echte zilverkleur. Om ruim -zes
uur gaat ze onder, zodat het laatste deel
zal zijn.
BEKENDMAKINGEN.
Burgemeester en Wethouders maken
bekend, dat bii beschikking van 21 Sep
tember 1950 aan de
Zeeuwsch-Viaamse Tramweg Mij N V„.
gevestigd te Terneuzen, overeenkomstig
artikel 32 der Wet Autovervoer Personen
vergunning is verleend voor uitvoering
van groepsvervoer binnen deze ge
meente voor het vervoeren van school
kinderen uit de gehuchten en buiten
wijken.
Deze vergunning geldt voor de \tijd
van 2 October 1950 t.e.m. 31 Maart 1951.
Axel, 22 September 1950-
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De- Secretaris, De Burgemeester,
Maris. Van Oeveren.
Burgemeester en Wethouders van AxeJ
maken bekend, dat op Donderdag 28 Sep
tember 1950, des namiddags 3 uur in het
gymnastieklokaal der Openbare Lagere
School, alhier, gelegenheid zal worden
gegeven tot kosteloze inenting of her
in-enting tegen pokken.
Men wordt verzocht geboortebewijs of
trouwboekje mede te brengen.
Axel, 22 September 1950-
Burgemeester en wethouders voornoemd,
De Secretaris, De Burgemeester,
Maris. Van Oeveren.
Oplossingen in gesloten enveloppe in
zenden aan Redactie^.Axelsche Courant",
voor of op Woensdag a s. Op de envelop
pe vermelden „Puzzlerubriek".
Voor hen die alle puzzles die deze
maand geplaatst worden, goed oplossen,
worden enkele prijzen beschikbaar gesteld.
Omschrijving
haal-een doos bij Uw Drogist
U ruit 's morgens kiplekker"
uit bed springen.
Elke dag moet uw lever een liter gal in uw ingewanden
doen stromen, anders verteert uw voedsel niet, het be
derft. U raakt verstopt, wordt humeurig en loom. Neem
de plantaardige CARTER'S LEVERPILLETJES om
die liter gal op te wekken en uw spijsvertering en
stoelgang op natuurlijke wijze te regelen. Een plant
aardig zacht middel, onovertroffen om de gal te doen
etromen. Eist Carter's Leverpilletjes.
HORIZONTAAL
I soort populier
4 kookgerei
7 achting
9 zangnoot
10 specery
II dierengeluid
13 Japanse munt
15 knoest in hout
17 gebak
19 deel v. e. mast
21 titel
22 stad in Z.-Holland
24 voorzetsel
25 gety
27 vlecht
29 bloedverwant
30 voorzetsel
32 rund
33 soort appel
34 pers. voorn, woord
36 soort gravure
38 lengtemaat
39 hyswerktuig
VERTICAAL
1 werelddeel
2 voegwoord
3 schoenmakersgereedschap -
'4 zuidvrucht
5 voorzetsel
6 vallei
8 plaats in Gelderland
12 adelyke dame
14 soort ooievaar
16 duivel
18 gifslang
20 grote steen
23 rivier
26 insect
28 spies
29 oorlogshaven, in Frankryk
31 stek
35 heilige
37 godsdienst
