AXELSCHE m COURANT
Parlementair overzicht
Carnegie's millioenen
Frankering bij abonnement Axel
ZATERDAG 12 AUGUSTUS 1950.
64e JAARGANG N;o-
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
Hoofdredactie
Adres Redactie en Administratie:
C. VINK-van VESSEM
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel 5ó§
De Eerste Kamer vergadert deze we-
l ken in een tempo van éen middag in de
week. Dat is nog wel vol te houden).; Of
schoon de vergadering van Dinsdag j.l.
plaats had in de warmte van een goede
zomerse Augustusdag. Het aantrekkelijke
van deze zomervergaderingen is onge
twijfeld, dat de honderden toeristen, die
ot> hec ogenblik Den Haag, doorkruisen,
een uitnemende gelegenheid hebben 0111
eens een kijkje te nemen in 's lands ver
gaderzaal. En dat wordt maar al te graag
gedaan. Hitte of geen hitte onze Senato
ren vergaderen door, zonder met smach
tende ogen een blik te werpen door de
hoge vensters van deze statige vergader -
zaal welke een uitzicht geven op, de be
roemde hofvijver.
Wellicht was 't aan deze zomerse stem
ming te danken, dat de Senatoren de Ere-
mieregeling 1950 zonder meer aanvaard
den Dat had niemand verwacht. Vooral
niet, nadat in de schriftelijke stukken
bieek, dan Minister.in t Veld niet van
plan was om krimp te geven. Zoals we
reeds hebben geschreven, is de bedoeling
van deze premieregeling, dat de bouwer
een uitkering, ineens zal krijgen gelij
aan het onrendabele deel, en niet meer
na tien jaar, zoals in de i inancierings-
regeling 1948 was neergelegd. In de
Tweede Kamer was wel gebleken, dat
men het eigenlijk een beetje onbillijk
vond, dat er geen overgangsregeling was
De Minister had maar zonder meer be
paald, dat alle aanvragen voor Rijkssteun
ingediend na 8 Juni j.l., onder de nieuwe
regeling zouden vallen. Dat vond de Eer
ste Kamer echter wel een beetje al te gor
tig Verschillende mensen zouden dan n
aanvrage ingediend hebben op berekening
van de Financieringsregeling om pas la
ter tot de ontdekking te komen, dat zij
krachtens de Premieregeling geholpen zul
len worden. In de meeste gevallen is_ie
nieuwe regeling wel een verbetering, hc«.
schijnt toch ook wel te kunnen voorko
men, dat dit niet het geval is. De enige
concessie, welke Minister in t Veld deed
was dat de datum van 8 Juni verschoven
zal worden naar 1 Juli. Verder gaf hij
niet tce. De Kamer slikte het echter zon
der meer. v
Een ander punt, dat de gemoederen nog
al even bezig hi«ld, was de wijziging van
het Reglement van Orde der Eerste Ka
mer. De grootste verandering, welke
moest plaats hebben was de instelling
van een aantal vaste commissies. En wel
voor buitenlandse zaken, voor de interna
tionale economische politiek en voor Unie
zaken. De taak van deze commissies zal
alleen zijn, inlichtingen in te winnen bij
de Regering. Meer kan ook niet, want
dan zou men heel gemakkelijk het terrein
van de T weede Kamer gaan betreden.
Deze heeft nl. ook verschillende vaste
commissies, maar voor het plegen van
overleg hebben deze commissies iets in
in de melk te brokkelen en niet zelden be
palen zij met de Regering de te volgen
politiek. Dat mag de Eerste Kamer nooit
doen. Zij is er voor de revisie en voor de
controle. Dat be.ekent, dat onze Senato
ren geheel vrij moeten zijn. Nu vonden zij
het echter een moeilijkheid, dat zij dooi
gebrek aan inzicht geen vrije beslissing
konden nemen. De Regering behoefde
haar immers niets vertrouwelijks mede te
delen. Daarom gaat men nu inlichtingen
inwinnen. De communisten hadden het
j best in de gaten, dat zij geen zitting zou
den krijgen in dergelijke commissies. En
dus waren zij tegen- Plet is natuurlijk n
beetje kleingeestig om alleen daarom af
wijzend tegen deze wijziging te staan en
zii kwamen dan ook met staatsrechtelijke
bezwaren voor de dag. Bezwaren, waar
over zij anders maar gemakkelijk genoeg
heenstappen. Maar goed, het hoofd
bezwaar, dal de beslissing over belang
rijke zaken binnenskamers zou vallen,
door al dat geheime geconfereer, moest
toch besproken worden. Dat deden dan
ook verschillende afgevaardigden. Zowel
de heer Kropman (k.v.p.) als W ouden-
berg (arb wezen er met grote nadruk op
dat er alleen maar inlichtingen worden
ingewonnen. Als.deze de Kamer niet be
vallen, komt er een openbaar debat. Geen
gekonkel dus in onze Senaat. Niets weer
geld echter de communisten om toch
maar tegen deze wijziging te stemmen.
Zij werd overigens met 313 stemmen
aanvaard. Een poging van de heer Wen-
delaar (v.v.d.) om ook een commissie voor
defensie - aangelegenheden in te stellen
faalde: Dat kwam, omdat het merendeel
van de Kamer zich op het istandpunt
stelde, dat men een traditie moet gaan
kweken met deze commissies. En dat
men dus niet al te overhaast aan 't werk
moet gaan. Sterk zijn die argumenten
gebezigd door de h h. Kropman (k.v-jr./
en Woudenberg (arb.) echter niet. Of
er nu drie of vier commissies zullen ko
men, zal niet veel uitmaken. Daarom was
er nog al wat verdeeldheid in de Kamer.
Het defensieprobleem vond de heer v. d.
Heu\en-Goedhart (arb.) bijv. belangrijk
genoeg om daarvoor een commissie in te
stellen. Een ander argumerit van de heer
Kropman wgs echter sterker. Ook de
commissie van Buitenlandse Zaken kan
deze zaken bespreken,, zo zeide hij- Per
slot van rekening is de defensie geen, aan
gelegenheid waarin Minister Schokking
ages te zeggen heeft. Dat gaf welde door
slag en de heer Wendelaar zag zijn voor
stel dan ook verworpen met 9—25 stem
men-
(Nadruk verboden.
In Januari 1901 toonde Wall Street gro
te belangstelling, niet zozeer voor het feit
dat Andrew Carnegie, de staalkoning, zijn
bezit verkocht aan J. P. Morgan, als wel
voor feen klein deel van de transactie. Het
bedrag, waarover de Schot en Morgan
het tenslotte eens V werden, bedroeg
487.556.160 dollar. Carnegie vond die
160 dollar even belangrijk als die 487
millioen. Als Carnegie er niet zo naar 'ver
langd had zich voortaan geheel aan phi-
lantrophie te wijden, zou hij nog wel een
100 millioen meer hebben kunnen krijgen
maar hij vond het genoemde bedrag vol
doende en daarvoor kocht hij zich een
nieuwe reputatie in een wereld, die hem
tot dan toe alleen gekend had als de zwij
gende non-interventionist bij de bloedi
ge Homestead-staking. Bevrijd van de
zorgen voor het grootste imperium bin
nen de natie, kon Carnegie, die nu 64 jaar
is, zich terugtrekken in zijn nieuwe wo
ning aan de East gist Street in New Vork.
Toen hij in 1919. stierf had hij van zijn
487 millioen er 350 weggegeven.
Velen verbaasden zich over de plaats
waar Carnegie zijn nieuwe huis liet bou
wen; een armetierige uithoek vart de
stad. Maar zou hij niet voorzien hebben,
dat eens elke voet gronds in Manhattan
schatten waard zou worden? In eik ge
val Carnegie liet een royaal huis bou
wen met 50 kamers en een grote tuin,
waarin zells een miniatuur-golfbaan werd
aangelegd) zodat de oude Schot zich elke
dag kon oefenen. Boven de haard in de
grote bibliotheek prijkte Carnegie s mot
to: De haard is ons altaar, de vlammen
zijn ons heilig vuur. Tijdens de bouw
merkte de architect op, dat het motto te
lang was voor de haard;. Carnegie keek
hem strak aan: „U bedoelt, dat de haard
te klein is voor het motto. Dan moet U
hem maar langer maken. En als de kamer
dan te klein wordt voor de haard, maakt
U de kamer maar groter. Wordt het huis
dan te klein voor de kamer, dan bouwt
U maar een groter huis. Maar haal het
niet in Uw hoofd, éen letter van dat motto
weg te iaten". Toen huis en, tuin geheel
gereed waren, had het huis Carnegie een
millioen doilar gekost en de tuin nog eens
850.000. In 1945 werd het huis getaxeerd
op 2.256.0010 dollar; en de grond'op
2.175.000 dollar.
Nu eindelijk kon de multi-millionnair
het zich veroorloven contact op te nemen
met de gewone man, met wie hij'zich won
derlijk verwant gevoelde. Heel vaak zag
men, hoe hij naar de haag liep en dan een
praatje begon met een willekeurige voor
bijganger. Hij verleide van zijn eigen ge
zin en informeerde naar het hunne. Eens
holde hij enthousiast terug naar huis.
,,Zo even heeft een voorbijganger mij
verteld, dat wij de mooiste tuin van New
York hebben kiep hij z-n vrouw toe -
Heus de mensen hoéfden van ons huis'
Van die dag af, kreeg de tuinman tel
kens te horen, dat „hij de bloemen goed
moest verzorgen, zodat de mensen buiten
ervan kunnen genieten". Ook na zijn dood
plantte zijn vrouw geregeld-rode ge rank
ums, Andrews lievelingsbloemen, in de
bedden „Hij wilde altijd' iets vrolijks heb
ben, omdat de mensen bovenop de bus
sen, kunnen genieten.
Carnegie had vele vrienden en zij allen
vonden de weg naar East 91st Street: mi
nisters, hoogleraren, journalisten, ge
leerden, dichters. Kort na het betrekkeu
van zijn nieuwe huis maakte hij een oegin
met zijn beroemde „literaire dineis
waaraan de beroemdste literatoren elkaar
troffen.
Elke ontvangst door Carnegie werd ge
kenmerkt door grote gastvrijheid; wel is
waar was hij zelf uiterst matig, maar als
Schot waardeerde hij goede dranken erj
die schonk hij royaal. Plijd had ook de ge
woonte enkele uitverkorenen geregeld
wijn te zenden uit zijn eigen kelder. Dit
bracht de ontvanger wei eens in verle
genheid. Zo ontmoette hij b.v. op 'n keer
bij het uitgaan van de kerk John- D. Roc
kefeller. Zij maakten een praatje, trokken
natuurlijk de aandacht, en namen afscheid
Ineens draaide Carnegie zich om en ten
aanhore van een brede schare riep hij:
„O Rockefeller, ik heb ju&fc een nieuwe
zending whisky uit Schotland ontvangen.
Ik zal je er wat van sturen." Luid gejuich
van de menigte. 1
Maar Carnegie deed meer dan literaire
gesprekken voeren en whisky weggeven;
was ook de lieve lange dag bezig met
het wegschenken van geld- Natuurlijk
kwam een huis, welks eigenaar weinig
anders deed dan millioenen weggeven, in
het middelpunt der belangstelling te
Staan. Ettelijke bezoekers meldden zich,
dagelijks kwamen er duizenden brieven
binnen. Meestal ging het om kleine be
dragen. De beslissing daarover liet Car
negie geheel aan zijn secretarissen oyer.
Zijn privé-secretaris James Bertram had
hiervoor bepaalde richtlijnen; belangrijker
aanvragen liet hij onderzoeken en besprak
ze dan met Carnegie. Maar zelfs in derge
lijke gevallen bemoeide de Schot zich
niet met details. 1
Het kon gebeuren, dat Bertram de ka
mer binnenkwam met een artnvoi dossier^
zeggend: „Hier heb ik nog 40 bibliothe
ken Wilt U het even bekijken?" Car
negie keek dan enkele dossiers vluchtig in
gaf het pak terug, en zei: Best ga je?
gang maar-'. En dan kregen weer 40 Ame
rikaanse steden haar openbare leeszaal
In het geheel maakte Carnegie de oprich
ting mogelijk van 2811 bibliotheken in alle
delen der wereld; dit kostte hem 60 mil
lioen dollar.
Verder was hij de oprichter van twee
der grootste sociale organisaties ter we
reld: het Washingtonse Carnegie-instituul
ter bevordering van wetenschappelijk on
derzoek en het Carnegie-fonds (150 mil
lioen dollar) dat het mogelijk moest ma
ken gelden te blijven uitkeren.
Het instituut-Carnegies antwoordt op
de vraag naar een nationale universiteit
in Washington - beoogde steun te geven
aan geleerden, die de wetenschap alleen
om haars zelfs wille beoefenden. Het in
stituut werd in 1901 opgericht; tot zijn
dood toe bleef Carnegie er grote belang
stelling voor koesteren.
Ondanks dit alles had Carnegie nog
zorgen Het verstandig verdelen van zijn
grote bezit bleek nog moeilijker te zijn
dan het verzamelen. In 1910 merkt hij,
dat hij ondanks al z'n pogingen nog altijd
US-steelaandelen bezat ter waarde van
150 millioen Hij vond het een onplezie
rige gedachte, dat zijn vrouw na zijn dood
zou moeten tobben) over de uitvoering
van zijn philantropische programma en
daarom vroeg hij zijn vriend Elihu Root
om raad. Root adviseerde een stichting
in het leven te roepen, waaraan hij het
grootste gedeelte van zijn fortuin zou
overdragen en die dan te belasten met de
verdeling. Het gevolg was dat er weer
eens een historische vergadering werd
gehouden in de al beroemde bibliotheek
en op 11 November 1911 hield de Catne-
gie Corporation haar eersite zitting-
Nu deze zorgen van zijn schouders wa
ren afgenomen, kon Carnegie al zijn aan
dacht geven aan zijn speciale hobby her
:uitkeren van lijfrenten en pensioenen. Hij
had vele pensioentrekkers van allerlei slag
Bij zijn dood keerde hij jaarlijks 250.00Q
dollar uit aan ongeveer 5000 personen;
en nog altijd zijn er enkelen in leven, die
een Carnegie pensioen genieten.
Voor het overgrote deel waren het ge-
voels-redenen, die Carnegie er toe hadden
gebracht de mensen op deze lijst te-
plaatsen. Ter ere van zijn Schotse af
komst kwam b.v. op deze lijst voor een
achterkleindochter van Robert Burns. De
man, die Carnegie leerde telegraferen, be
hoefde op zijn oude dag geen armoede te
lijden dank zij een Camegie-pensioen.
Carnegie maakte als jonge man reeds
een begin met deze lijst. De oudste uit
kering dateert uit 1881 Aanvankelijk ging
het om kleine bedragen van 50 tot 100
dollar per maand, maar naarmate zijn rijk
dom groter werd, stegen ook ue pensioe
nen. Bij zijn dood waren uitkeringen van
io.c'oo dollar per jaar geenszins ongebmi-
lijk.
Per dag kreeg Carnegie zeker enkele
honderden brieven over dit onderwerp zij
kwamen uit alle landen. Uren bracht hij
door met het lezen ervan; vooral degenen
waarin gezinspeeld werd op, zijn eigen
jeugd, hadden zijn belangstelling-
„Zorg ervoor, dat het juffrouw... aan
niets ontbreekt" krabbelde hij op neQ
Op een andere stond: (,,Ja 5° d°Har Per
maand". Ook las zijn secretaris op, een
keer: ,,'k Weet het niet, deze man drinkt
erg veel en het is verkeerd een dronkaard
geld te geven"- Maar de dronkaard be
loofde plechtig niet meer te drinken ep
toen kreeg hij zijn uitkering.
Zijn secretarissen constateerden vaak,
dat men toch niet veel had behoeven te
doen om pensioen gerechtigd te worden.
Er was b.v. een oude Schot, die een uit-
ring kreeg, alleen, omdat hij Carnegie ge- -
wiegd had; er was een oude dame, die
als reden voor haar aanvrage had opge
geven: „Ik heb Uw boeken vastgehou
den, toen U wilde meedoen aan een hard
loopwedstrijd. Twee zusters ontvingen n
uitkering „want ik placht met haar te dan
sen"- Vroegere bedienden behoefden al
maar een aanvrage fin te dienen; in der
gelijke gevallen onderzocht Carnegie he
lemaal niet Eens probeerde hij anoniem
een vroegere stakingsleider te helpen-
maar de man had weer werk gevonden
en wees alle hulp af- Toen hij later hoor
de, dat Carnegie hem had willen helpen,
kon hij het niet geloven:: „Nou dat noem
ik verduveld geschikt van Andy".
Carnegie was zeer gevleid, toen hij dit
hoorde: „Dat zou ik als grafsteen wil
len hebben-"
Hoewel Carnegie nooit schriel werd,
leefde hij toch heel eenvoudig; hij hield
er geen eigen spoorwagon op na, zelfs
geen eigen loge en hij richtte geen cham
pagne-soupers aan. Hij vond het prachtig,
als zijn fortuin slonk, want Carnegie gaf
graag het geld, dat hij aan hun erts ver
diend had, terug aan het volk. Het erger
de hem, als anderen rijken dit niet deden.
Op een keer kapittelde hij hierover inAvol-
le ernst John Wanamaker:
„Ik vind toch, dat het hoog tijd wordt,
dat je eens begint weg te geven en daj
je eens ophoudt je grote gaven alleen
maar te gebruiken om nog meer dollars,
bij elkaar te graaien. Zie zo, dit zij je een
betere preek dan je ooit in de kerk hoort;
zelfs op je eigen Zondagsschool heh je
noodit zo-n nuttige raad gekregen"-
Beter kon Carnegie opschieten rnef
mensen als John D. Rockefeller, wiens
rijkdommen ook aan zijn geweten begon-
te knagen.
©v
Abonnements
prijs:
Losse nummers 5 ct.
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
fl 1,25
Alle andere plaatsen
in Nederland en
Ned. Indlö fl. 1,55.
Buitenland il. 2,—.
Advertentieprijs
7 cent per m.m.
Ingezonden
Mededeelingen
20 cent per m.m.
Kleine Advertentiên
^xïK-ximum 8 regels)
1 - 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.