AXELSCHE COURANT
Komt er een stro-cellulosefabriek
in Zeenwsch-Vlaanderen
De luchtvaart „achter" het
linnen scherm.
Fr ankering bij ab nnftner'. A xci.
ZATER7AG 11 FEBRUARI 1950.
64°sJAAROANQ, No. 38
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK
Adres Redactie en Administratie
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel. 56§
Hoofdredactie:
T. C. VINK-van VESSEM
Reeds geruime tijd houdt een commissie
ondei voorzitterschap van dhr. G. van Waes
zich bezig met het onderzoeken van de
mogelijkheid tot stichting van een stro-
celiulos^fahriek in onze streek. Dit met het
doel om het stro dat in het Noorden
van ons land als bijproduct nog een goede
prijs opbrengt ook hier meer waarde
te geven.
Deze commissie heeft thans haar taak
volbracht en zo werd Dinsdagmiddag in
„Het Centrum" de eerste van een serie
vergaderingen gehouden, waarin de land
bouwers nader over de mogelijkheden en
moeilijkheden van oprichting en exploitatie
van zo'n fabriek werden ingelicht en opge
wekt om bij te dragen in het benodigde
stichtingskapitaal.
Dhr. van Waes opende deze vergadering,
waarin men thans na 2 jaar intensief werk
aan hel onderzoek te hebben besteed, de
resultaten kon mededelen. Dat men dit
voorbereidende werk ononderbroken heeft
kunnen voortzetten is grotendeels te danken
aan het C.B. en de C.H.V., die voldoende
financiële steun boden, toen het aan de
nodige middelen ontbrak.
Na het openingswoord van burgemeester
van Waes gaf Ir. J. D. Dorst als secretaris
van deze commissie een algemeen over
zicht van de wijze waarop men het afval
product stro tot een waardevol bijproduct
kan maken.
Tot dusverre wordt het stro verbruikt in
eigen bedrijf, door de tuinbouw, de stro-
cartonfabrieken en de export.
De afname in eigen bedrijf is in grote
mate afhankelijk van de oogstresulfaten en
het tijdstip, waarop het vee in het voor
jaar weer naar buiten kan. Ook het ver
bruik in de tuinbouw houdt verband met
de bed ijfsresultaten, terwijl de export weer
afhankelijk is van de oogstresultaten in het
importerende land. Bij de strocartonfabri-
cage is de stro-prijs afhankelijk van de
prij3 van het eindproduct.
In het Noorden van ons land liggen de
prijzen van het stro steeds aanmerkelijk
hoger, dank zij de stro-verwerkende fabrie
ken, terwijl in Z.-Vlaanderen de prijzen
steeds het laagst zijn. De export is in ons
gewest niet van veel betekenis. Ook in de
Wieringermeer is men reeds tot de stichting
van stro-fabrieken overgegaan.
De geschiedenis van
de stroverwerking.
In 1868 besloot de afdeling Beerta van
de Maatschappij ter Bevordering van de
Nijverheid tot oprichting van een fabriek.
Het succes was zo, dat twee jaar later
Nieuweschans dit voorbeeld reeds volgde
Gevolg was dat de stro-prijzen opliepen en
hel Noorden steeds van een hoge stro-pi ijs
profiteerde.
Circa 25 jaar geleden trok uit Zeeland
een commissie naar het Noorden om de
strcfabrieken aldaar in ogenschouw te
nemen en de mogelijkheid omtrent de stich-
ing van een dergelijke fabriek te onder
zoeken. Doch men was toen evenwel van
mening dat het water in Zeeland te zout
was en ook de bedrijfsresultaten achtte men
niet aai lokkelijk.
Omstreeks 1930 wtrd opuituw een com
missie gevormd doch ten tweede male mei
negatief resultaat.
in 1947 werd voor de derde keer een
commissie ingesteld. Deze heeft thans na
een nauwkeurig onderzoek haar taak beëin
digd en is tot de conclusie gekomen dat
oprichting gerechtvaardigd is. Het beslis
sende woord is dus nu aan de landbouwers.
Qrote stroproductie.
Ook in de toekomst moet men voor
Zeeland een grote stro-opbrengst verwach
ten, mede door de komende inpolderingen,
die het landbouw-areaal weer zullen ver
groten. Waar de nieuwe Zuiderzee-polders
voor de fabrieken in hef Noorden vol
doende grondstof zullen kunnen leveren,
zal het Zeeuwse stro, zonder industriële
verwerking, in de toekomst vrijwel waar
deloos zijn. Wil men dit voorkomen dan is
de enige oplossing hiertoe, aldus betoogde
Ir. Dorst aan het slot, thans de handen
ineenslaan om gezamenlijk het stro tot
waardevol bijproduct en industriegrondstof
te maken.
Wat te doen met
het stro-overschot?
Na dit algemeen overzicht gaf de voor
zitter, dhr. G. van Waes, een meer tech
nisch beeld over de stro-verwerking. Spr.
schetste het stro-vraagstuk, dat Zeeuwich-
Vlaanderen altijd kent en dat o.a. in West
Z.-Vlaanderen, toen men na de oorlog over
zeer weinig bedrijfsgebouwen beschikte,
weer eens sterk tot uiting kwam.
Na een zeer nauwgezet onderzoek is de
commissie gekomen dat de enig mogelijke
oplossing om tot redelijke prijzen te komen
is het verwerken van atro lot stro-ceüulose
voor de papier-induetrie.
De meer gebruikelijke vorm van stro-
caitonfabriexen is met opzet niet gekozen,
omdat de bestaande fabrieken onderling
reeds productiebeperkende afspraken heb
ben teneinde de productie lonend te houden.
Daartegenover bestaat in vele landen grote
vraag naar cellulose voor de fabricage vaa
wit schrijfpapier. Belangrijk is hierbij ook
dat Nederland deze cellulose thans moet
verkrijgen door houtaankopen in het buiten
land.
Na vele onderzoekingen is besloten tot
het z.g. Pomillio-procedé, dat reed3 in
verschillende landen, o.a. in Engeland, met
succes wordt toegepast.
Proefnemingen met Zeeuws siro.
Met inachtnemingen van de nodige voor
zorgsmaatregelen is een partij stro van
Zeeuwse bodem naar Engeland gezonden
en daar onder toezicht van enige commissie
leden tot cellulose verwerkt in een fabriek
die volgens het hiervoren genoemde procédé
werkt. Men werd hierbij vooral getroffen
door de eenvoud en het gemak, waarmee
het stro tot cellulose wordt verwerkt.
De stichting van een fabriek.
Nadat nu aan de hand van onderzoe
kingen en deze practische proefneming was
gebleken, dat verwerkelijking van deze
plannen technisch zeer goed mogelijk was
is men de financiële aspecten nadi r gaan
bezien. Mei de stichting van een fabriek is
een bedrag van 3,6 millioen gulden ge
moeid, een kapitaal, waarvan men bij het
lezen wel even terugschrikt.
Da papierindustrie bleek onmiddellijk
bereid 55 pet. van de aandelen op te
nemen, doch hiermede zou men de zeggen
schap over het bedrijf kwijt zijn.
Na overleg met de overheid, waarbij
tevens is gewezen op het belang van deze
industrie in verband met de deviezen-
besparing en de industrialisatie van ons
land, is men uiteindelijk tot de volgende
oplossing gekomen betreffende het stich
tingskapitaal
f 1.400.000 zal door de Overheid beschik
baar worden gesteld uit Marshall-gelden
f 600 000 zal door de Boerenleenbanken
als bedrijfskapitaal worden gefourneerd.
Het bedrag ad 1,6 millioen zal gelijkelijk
worden verdeeld tussen de papierindustrie
en de stro-producenten, elk dus een
bedrag van f 800 000.
Wanneer deze verdeling zo blijft, bestaat
er dus ook een voortdurend evenwicht
tussen producent en afnemer.
De productie.
De fabriek zal per etmaal ca. 60.000 kg.
stro kunnen verwerken, zodat gerekend
op 300 werkdagen per jaar totaal 18000
ton per jaar verwerkt kan worden. Zoals
ook bij de suikerfabrieken voorkomt, zal
aan de aandelen een leveringsplicht worden
gekoppeld, minimum 2000 kg. en maximum
2400 kg. per aandeel, hetgeen bij 800 aan
delen van f 100 elk, een bij de productie
passende hoeveelheid grondstof oplevert.
Volgens de licentiehouder van het procédé
is het rendement 40 pet., zodat uit 60 ton
stro 24 ton cellulose wordt verkregen, dus
totaal per jaar 7.200.000 kg. cellulose.
De wederzijdse belangen.
Vanzelfsprekend heeft de boer belang bij
een zo hoog mogelijke stro prijs en de
papierfabrikant bij een lage celiulose-prijs.
De fabriek zal daarom de N.V.-vorm krij
gen, waaidoor de bedrijfsresultaten bij de
gelijke verdeling der aandelen ook gelijke
lijk aan de beide partijen komen. Voor de
levering van het stro zal van de gemiddelde
marktprijs worden uitgegaa", voor de cel
lulose zal de wereldmarktprijs gelden.
De financiële exploitatie.
De' aandelen dienen door de aandeel
houders direct te worden volgestort, waarna
de aandeelhouders geen enkele verdere
aansprakelijkheid hebben.
Uitgaande van een stro-prijs van f 25.
franco fabriek of f 20 af bedrijf per tor?,
en een celluloseprijs van f 340 per ton (de
wereldmarktprijs is momenteel f 425.zou
het bedrijf na afschrijving een dividend
opleveren van 117* pet.
Vanzelfsprekend zijn er risico's en zal er
eerst reden tot juichen zijn, wanneer men
dit resultaat in de practijk heeft behaald.
Het gaat er nu nog slechts om of de Zeeuwse
landbouwers het ris'co durven nemen.
Verdere bijzonderheden.
Als plaais van vestiging denkt men aan
de gemee te Westdorpe, langs hst kanaal,
naast de P.Z.E.M.-centrale. Er zijn bij de
verwerking van het stro zeer grote hoeveel
heden water nodig. Op deze plaats heeft
men hierover de beschikking en de Rijks
waterstaat verleende bereids haar goed
keuring tot het onttrekken en weer afvoeren
van dit water. De electrische energie zal
worden betrokken van de PZE.M. en even
tueel ook van de CN. dsl'AzOte. Een eigen
centrale zal men voorlopig niet bouwen.
In verband met het slechte rendement zal
men geen zomer-gerststro verwerken, voor
lopig alleen tarwe- en roggestro, dat een
goed rendement en een prima eindproduct
geeft. Verschillende ondergeschikte punten,
zoals een leverings-schema, eventuële uit
sluiting van nat stro, e.d., zal men nog
nader dienen uit te werken.
Dhr. van Waes besloot zijn betoog met
een opwekking aan allen om de stichting
van de „N.V. Zuid-Wester Cellulosefabriek"
te steunen en dit niet aan anderen over te
te laten. Zou de fabriek er niet komen, dan
zal men niet bij de regering kunnen klagen
over lage prijzen, daar zij dit dan aan
eigen schuld zal wijten 1
Na deze uitvoerige, volledige en des
kundige uiteenzetting bestond gelegenheid
tot vragen stellen, waarvan door vele aan
wezigen gebruik werd gemaakt. Dhr. van
Waes beantwoordde de vragenstellers zeer
uitvoerig.
Na afloop werd de aanwezigen gelegen
heid gegeven in te tekenen voor deelname.
POSTREKENINOHOUDERS,
WEET U DIT
Bij vele postrekeninghouders is het mis
schien al opgevallen, dat de opdrachten
door het Centraal Girokantoor niet meer
zo vlug worden uitgevoerd als voorheen.
Dit heeft zjjn oorzaken.
Vroeger werden alle opdrachten, die bij
de aanvang van de dienst aanwezig waren,
in één dag behandeld en verantwoord op
afrekeningen, die ook dezelfde dag naar
het betaalkantoor werden verzonden. Gebrek
aan geoefend personeel, machines en kan
toorruimte maken deze werkwijze tegen
woordig onmogelijk.
Thans wordt de boeking van de op twee
dagen binnengekomen girobiljetten over de
twee volgende werkdagen verdeeld met
dien verstande, dat de eerste dag de debet-
tering plaats vindt en de tweede dag de
creditering.
De chèque-advlezen worden dagelijks
geboekt en verzonden naar de betaal-
kantoren.
Wordt dus op een dag, dat de giro-bil
jetten worden gecrediteerd, een chèque-
advies en een girobiljet ten laste van dezelfde
rekening ontvangen, dan wordt het cfcèque-
advies onmiddellijk in behandeling geno
men en dezelfde dag naar het betaalkantoor
doorgezonden, terwijl hef girobiljet tot de
volgende dag van debitering wordt aange
houden.
De kennisgevingen van bij- en afschrij
vingen (ook die van chèque-adviezen), die
geboekt zijn op een dag van creditering
der girobiljetten, alsmede afrekeningen,
dragen steeds de datum van de dag van
debitering. De verzending van de afreke
ningen geschiedt, nadat de creditering van
de girobiijetten is afgelopen, dus om de
andere dag.
Valt de dag van de debitering op een
Vrijdag, dan geschiedt de creditering de
daaropvolgende Maandag, omdat op Zater
dag alleen opdrachten, waarvoor spoed-
behandeling is gevraagd, worden behan
deld, waarvoor op die dag geen afrekening
wordt verzorden.
Mei aanbieding van een chèque behoeft
niet te worden gewacht, totdat de afrekening
in het bezit is van de rekeninghouder.
Het gemoedelijke Weense café, dat de
bioscoopbezosker in een Amerikeanse film
ziet, staat in feite in een der studio's van
Hollywood, natuurgetrouw nagebootst en
het woeste rotslandschap, dat als achter
grond dient voor een „happy-ending",
bestaat in werkelijkheid uit bordpapier,
dat in een van de opslagplaatsen van oen
Londense filmonderneming is opgeborgen.
Maar vooral tegenwoordig speelt een film
zich vaak voor een groot deel af in de
werkelijke omgeving, omdat de beste imitatie
het hiertegen gewoonlijk moet afleggen.
De maatschappij trekt dan met de gehele
staf naar de vaak vele honderden en zelfs
duizenden kilometers verwijderde plaats,
waar de opnamen zullen geschieden.
Het uitzenden van zulk een groep kost
een formidabele som, waarvan de transport
kosten slechts een klein onderdeel vormen.
Want de rekening loopt vooral op door de
hoge salarissen en lonen gedurende de lange
reizen en door de dure uitrusting, welke
tijdens de reis niet productief gemaakt
kan worden.
Omdat ook in filmland het „tijd is geld'
geen onbekend gezegde is, is het geen
wonder, dat in zulke gevallen vliegtuigen
worden gecharterd om hiermee de uitrusting
en gezelschap over te brengen. Dit scheelt
dagen en soms weken reizen.
Vooral sinds de ontwikkeling van de
Britse filmindustrie heeft de K.L.M. hierin
een belangrijk aandeel gekregen.
Niet alleen hebben vele filmsterren als
Orson Welles, Sarah Churchill, Victor de
Kowa e.v.a. van de Vliegende Hollanders
gebruik gemaakt om ergens de première
van een film bij te wonen of om naar huis
of studio te reizen, maar ook vloog er enige
tijd geleden een groot gezelschap met o.a.
regisseur Ronald Neame en acteur Trevor
Howard per K.L.M. naar Tunis.
In de oasen en aan de Tunesische kust
werden de opnamen gemaakt voor „The
Golden Salamander". Toen men besloot
om de film ook ter plaatse te ontwikkelen,
moest eerst een analyse van het water
plaats hebben. In plaats van lang te
wachten op het rapport van een analyst,
werd een monster water in zes uur naar
Londen gevlogen en binnen 24 uur had de
filmgroep het getelegrafeerde rapport uit de
Engelse hoofdstad in het bezit.
Enkele weken later deed de 20th Century
Fox, die in Marokko in samenwerking met
de Britse filmindustrie de film „The Black
Rose" had vervaardigd, aan de K.L.M. het
verzoek de filmgroep naar Londen te ver
voeren. Een Skymaster en een DC—4
brachten de 90 personen, w.o. Tyrone Power
en diens echtgenote Linda Christian naar
Londen. Aan boord van deze toestellen
bevond zich ook de filmuitrusting.
Een derde filmgroep werd door de K.L.M.
naar Hamburg gevlogen voor de opnamen
van „The Wooden Horse" en vorig jaar
vloog de Engelse fiïmkoning Sir Alexander
Korda per Vliegende Hollander van Johan
nesburg naar Amsterdam.
Ook de films zelf worden geregeld door
de lucht vervoerd. Hiervoor heeft men
speciale brandvrije trommels, waarin films
binnen de kortste tijd van het ene deel van
de a<irde naar het andere worden over
gebracht.
De luchtvaartmaatschappijen kunnen zich
echter ook zelf bezig houden met het ver
vaardigen van films. De K.L.M. heeft er
reeds verschillende opgenomen. Deze films
worden niet alleen in Nederland, maar ook
in het buitenland vertoond. Na de oorlog
zijn er tot op heden ongeveer 1000 K.L.M.-
voorstellingen geweest.
Over het algemeen echter heeft het vlieg
tuig bij de totstandkoming van films een
dienende functie, iets waarvan de vele
millioenen bioscoopbezoekers, als zij van
een film genieten, weinig of helemaal
niets merken,
Abonnements
prijs:
Losse nummers 5 ct.
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
fl 1,25
Alle andere plaatsen
in Nederland en
Ned. Indié fl. 1,55.
Buitenland fl. 2,
Advertentieprijs
7 cent per m.m.
Ingezonden
Meaedeelingen
20 cent per m.m.
Kleine Advertent!ën
(maximum 8 regels)
1 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.
N.V. A J TEN DOESSCHATE - ZWOLLE
