AXELSCHE M COURANT
ftaliano
rA Ai
ME
Frankering bij abonnement. Axel
ZATERDAG 21 JANUARI 1950.
64° JAARGANG, No. 32
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Woensdag en Zaterdag
Verschijnt iedere
Hoofdredactie
Adres Redactie en Administratie
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel. 56§
VINK-van VESSEM
stelling
ktuigen
Het leven bij hoge.luchtdruk.
Mensen dalen tot betrekkelijk grote diep
ten onder water af, zowel voor vredes- als
voor oorlogsdoeleinden. De druk neemt toe
met de diepte. Veronderstel, dat men een
verticale, met zeewater gevulde buis heeft
met een doorsnede van een vierkante meter.
De hoeveelheid water, die elke strekkende
tien meter buis bevat, weegt evenveel als
de lucht in de buis zou wegen, wanneer
deze zich tot een hoogte van vijftig kilo
meter zou verheffen. De enkele milligram
men lucht, die daarboven nog aanwezig
zijn, kunnen gevoegelijk worden verwaar
loosd. Dit betekent, dat wij voor iedere
tien meter die wij in het water afdaler,
een druktoename van één atmosfeer onder
vinden. Aan de oppervlakte is de absolute
druk één atmosfeer, op tien meter diepte
twee atmosfeer, op honderd meter diepte
elf atmosfeer, enz.
Een mens kan nu op twee manieren aan
deze druk het hoofd bieden. Hij kan zich
opsluiten in een metalen vat, dat tegen
zo'n druk bestand is, terwijl er binnen in
het vat een druk van één atmosfeer^ blijft
bestaan. Dit vat kan bolvormig zijn, zoals
dat waarmee Beebe zich tot ongeveer 800
meter onder de zeespiegel begaf. Het kan
ook een onderzeeboot zijn. Of zo'n onder
zeeër dieper kan duiken dan 150 meter,
zonder in elkaar te worden gedrukt, is niet
bekend. Men kan zich ook van een soort
duikhamas bedienen. Zulke pakken zijn
dicht onder de waterspiegel wel bruikbaar,
maar minder goed op grotere diepten.
De andere methode om de druk
te weerstaan is zich eraan te onderwerpen.
In dat geval moet men lucht inademen van
dezelfde druk als het omringende water.
De reden daarvan is zeer eenvoudig. Iemand
met lucht van één atmosfeer in de longen,
die plotseling aan een uitwendige water
druk van elf atmosfeer wordt blootgesteld,
krijgt een gewicht van meer dan 3000 kg.
op het buitenoppervlak van zijn borstkas
te verduren, waar inwendig niets tegenover
wordt gesteld. Dit zou een snelle dood
betekenen. Een diepzeeduiker moet dus
lucht toevoeren met een druk overeen
komstig die van het water rondom hem.
Als hij zowat tien meter diep gaat, kan dit
gemakkelijk geschieden met behulp van
een pomp. Gaat hij echter tot honderd
meter diepte, dan moet de lucht tot tien
atmosfeer gecomprimeerd worden, dat wil
zeggen tot een tier de van haar oorspron
kelijke volume. Hiervoor zijn speciale pom
pen nodig, die, hetzij door verschillende
ploegen krachtige mannen, hetzij door
kleine motoren worden aangedreven, waar
van dan bij deze laatsten de uitlaat op
behoorlijke afstand van het luchtzuigfilter
moet worden gehouden. Bij de moderne wijze
wordt de pomp vervangen door een batterij
cylinders met samengeperste lucht. Hierbij
kunnen ook g tsmengsels van andere samen
stellingen dan lucht worden gebruikt.
De toevoerslang is gepantserd met staal
draad-spiralen tussen de canvas- en rubber
lagen, en is via een terugslagklep (dit is
een klep, die slechts in één richting lucht
doorlaat, in casu in de richting van de
duiker) aan de helm gekoppeld. Dit is een
noodzakelijke beveiliging. Als de luchtpomp
zou weigeren en de lucht zou een uitweg
naar boven hebben, dan zou de duiker
door het water in zijn helm worden geperst.
Zijn bloed en deel van zijn vlees zouden
in de luchtslang omhoog komen en alleen
ziji beenderen en wat spieren zouden in
het duikerpak achterblijven; dit is wel eens
voorgekomen. Normaal krijgt hij echter een
flinke toevoer van samengeperste lucht, die
ziin pak opblaast, totdat zijn netto gewicht
ondanks de loden ballast, slechts enke.e
kilo's bedraagt. Dit stelt hij in door de
schroef van de uitlaatklep vaster of losser
te draalen, iets waaraan hij niet meer aan
dacht besteedt dan een fietser aan het in
evenwicht houden van zijn rijwiel.
Mijn voornaamste taak gedurende de
oorlog was het ondervangen van de physio-
logische gevaren waaraan duikers en man
schappen, die uit onderzeeërs trachten te
ontsnappen, zijn blootgesteld. Vele klachten
van duikers zijn hoofdzakelijk aan de druk
te wijten. De voorzorgsmaatregelen kunnen
echter gemakkelijk worden uitgedacht, zonder
dat men eerst zelf de gevaren ondergaat.
Het meeste werk werd verricht in samen
geperste lucht in een gedeeltelijk met
water gevulde stalen tank, die veel op een
stoomketel geleek. Door samengeperste
lucht in de ruimte toe te laten, kan men
iedere gewenste druk erop uitoefenen en
alle door duikers gerapporteerde symptomen
nabootsen.
Physieke gevaren.
De eerste en minst belangrijke gevaren,
die wij kregen te onderzoeken, waren de
gevolgen van snelle drukveranderingen.
Deze drukvariaties voelt men in de orer,
doordat hei trommelvlies wordt gespannen
als de druk aan weerszijden ongelijk is.
Bij druktoename krijgt men oorpijn, die
evenwel weer verdwijnt als men flink de
neus snuit. Een duiker kan dit niet doen,
daar zich tussen zijn neus en vingers een
venster bevindt. Daarom moet hij leren zijn
buis van Eustachius te openen, dat is de
verbindingsbuis tussen trommelholte en
neuskeelholte. Dit kan onder anderen door
slikken worden bereikt. Andere plaatsen
waar dikwijls pijn wordt gevoeld, zijn de
holten in het voorhoofdsbeen. Dtze holten
zijn met lucht gevuld en behoren in open
verbinding met de neus te staan. Ook de
vliegers hebben de bovenvermelde oor
klachten. De drukverschillen, die zij hebben
te ondergaan, zijn echter veel geleidelijker.
De snelste onderduiking, die ik ooit „op
het droge" heb genomen, was van één tot
zeven atmosfeer (hetgeen overeenkomt met
ruim zestig meter waterdiepte) in 90 secon
den. Sommige duikers zijn wel sneller afge
daald, maar toch niet veel sneller. De mate
van druk oename was in mijn geval dezelfde
als die van een vlieger, die met zijn toestel
rechtstandig naar beneden zou schieten met
een snelheid van 2400 kilometer per uur
of tweemaal de geluidssnelheid. Bij deze
snelle drukveranderingen krijgt men ook
wel pijn aan zijn geplombeerde kiezen.
Gedurende de druktoename kan de lucht
niet snel genoeg in de eventuële holten
onder de vullingen doordringen, zodat het
kan gebeuren, dat de kies in elkaar wordt
gedrukt. Bij vermindering van druk kan de
lucht er niet uit en kan zo'n kies explo
deren. Op die manier is een van mijn kiezen
dan ook gesneuveld.
Snelle decompressie levert een ernstig
gevaar op voor een zeker soort mensen,
namelijk voor degenen, die geboren zijn
met zwakke plekken in de longen. Dit kun
nen luchtzakjes zijn zonder uitweg. Sprin
gen deze, dan kan de long als een lekke
band in elkaar zakken. Als in beide longen
zo'n ineenstorting plaats vindt, sterft hij.
Bij tien meter atmosfeer bevd één kubieke
centimeter tien maal zoveel lucht als bij
normale druk. Probeert U maar eens om
Uzelf bij die druk koelte toe te waaien met
een krant. Deze wordt door de sterke weer
stand van de lucht eenvoudig stuk ge
scheurd. Gebruikt ge nu een stevig stuk
karton als waaier, dan merkt ge, dat er
kracht voor nodig is dit door de iucht te
bewegen. Waait ge ermee in de richtine
van een, één of twee meter verder gezeten
collega, dan gebeurt er de eerste paar
seconden niets. Dan ziet ge echter, dat zijn
haar krachtig dooreen wordt gewoeld. Uw
gewaai heeft een luchtwerveling teweeg
gebracht, die zich weliswaar maar langzaam
beweegt, maar die tengevolge van de grote
dichtheid van de lucht een aanzienlijk ster
ker mechanisch effect heeft. Het vewonderde
mij ten zeerste, dat een kanarie bij tien
atmosfeer nog kon vliegen, hoewel het hem
niet al te best afging. Vliegjes weigerden
dit te doen, ofschoon zij konden lopen.
De menselijk* stem wordt sterk beïn
vloed. Iemand die Engels spreekt maakt de
Indruk, dat hij zij het dan met weinig
succes een Amerikaans accent tracht te
imiteren. Met de geluiden van sommige
muziekinstrumenten is het al niet beter
gesteld. Bij elf atmosfeer kost het meer
inspanning om op een houten of blikken
fluit te blazen, Men krijgt echter een vol
lere toon, die veel gelijkt op die van een
gramofoon. Een stemvork geeft haar nor-
ma'e toor, maar de toonhoogte van het
riet van een hobo wordt sterk verlaagd.
Geestelijke invloeden.
Wanneer men tot tien atmosfeer,wordt
gecomprimeerd voelt men zich zeer vreemd.
Die gevoelens hebben tamelijk veel weg
van die bij dronkenschap. Ik heb dus bij
hoge druk weinig beheersing over mijn
gedachten, en mijn bewustzijn i3 dan ver
vuld van herinneringen uit mijn kinderjaren
en van onzinnige woorden, die mij als zeer
belangrijk voorkomen. Een ander proef
persoon schaamde zich eerst, toen zij een
weinig neusslijm op haar hand vond
chaamde zich toen voor deze schaamte-,
gevoelens, en was er ten slotte van over
tuigd, dat zij maar beter zou kunnen ver-
dwijnen- Bij atmosferische druk is zij een
materialiste. Anderen voelen zich .ellendig"
of denken, dat zij doodgaan. Enkelen raken
in een opgewonden stemming. Persoonlijk
had ik verder geen abnormale gewaarwor
dingen, behalve, nu en dan, een eigenaardig
fluweelachtig gevoel op mijn lippen. Ande
ren beweerden, dat alles als ivoor aanvoelde
of dat hun vingers aan bananen deden
denken. Sommigen zagen de dingen als
door een witte damp.
Voor het nagaan van afwijkingen in
iemands gedragingen, gebruikten wij twee
proeven. Een ervan bestond uit het p'aat-
sen van stalen kogels in gaaijes, hetzij met
de hand, hetzij met allerlei instrumenten.
Het verschil bij één en bij tien atmosfeer
bleek maar heel gering te zijn. Een handig
iemand was onder druk ook nog handig.
Wel ontdekten wij, dat een aantal proef-
personèn bedrog ging plegen, bijvoorbeeld
door beide handen te gaan gebruiken. De
andere proef bestond uit het zo snel moge
lijk vermenigvuldigen van twee getallen,
zoal» 7486 maal 5137. Hierbij was sterke
achteruitgang te constateren. In plaats van
negen van de tien antwoorden goed te
hebben, kwam ik gewoonlijk niet verder
dan drie goede oplossingen. De voornaamste
moeilijkheid bij dergelijke proeven was, dat
de examinator meestal even dronken was
als de examinandus en daardoor dikwijls
vergat de knop van zijn stophorloge in te
drukken of behoorlijk notities te maken.
Kapitein Behncke van de U. S. Naval
Medical Corps was de eerste, die aantoonde
dat deze symptomen verdwijnen, wanneer
een mengsel van vier volume-delen helium
en één deel zuurstof wordt ingeademd, met
andere woorden, dat de stikstof in de lucht
door helium wordt vervangen. Onze eigen
proeven brachten aan het licht, dat water
stof even goed werkte. Enkele seconden,
nadat men van lucht helium-zuurstof of
waterstof-zuurstof was overgegaan, voelden
wij ons al normaler en oinnen enkele
minuten waren wij tot rekenen in staat
Luchtbellen in de bloedbanen.
Rest ons nog de beschrijving van het
grootste aller gevaren waaraan duikers
blootstaan. Gemiddeld heeft een mens één
liter opgeloste stikstof in zijn lichaam.
Vertoeft hij een uur of zes in lucht van
twee atmosfeer, dan zal dit twee liter zijn,
enz. Deze stikstof wordt langzaam opge
nomenorganen zoals hersenen en lever,
die een grote bloedtoevoer hebben, doen
dit snel maar gewrichten en vet, die niet zo
bloedrijk zijn, hebben daar enkele uren voor
nodig. Wanneer bij een vloeistof, waarin
gas onder hoge druk is opgelost, plotseling
een drukvermindering optreedt, komt het
gas viij en vormt bellen. Spuitwater en
champagne bevatten koolzuur onder druk en
daarom schuimen zij als de fles wordt
ontkurkt.
Ongeveer hetzelfde geschiedt bij een mens.
Als ge een uur lang op een waterdiepte
van 30 m. hebt vertoefd, d.w.z. bij een
absolute druk van vier atmosferen en ge
zoudt op onvoorzichtige wijze de schroef
van de uitlaatklep van uw duikerhelm
losdraaien, dan zou uw pak worden opge
blazen en ge zoudt de zeebodem verlaten.
Ge zoudt naar de oppervlakte schieten en
binnen een paar seconden blauw worden,
en wanneer uw helper u dan van uw helm
ontdeed, zoudt ge in enkele minuten sterver.
Een post-mortem onderzoek zou uitwijzen,
dat uw bloed vol schuim was. Daar uw
hart niet bij machte is gasbellen door de
capillaire vaten te pompen, sterft ge door
gebrek aan zuurstof. Het enige, dat in
zo'n geval gedaan kan worden, is de
luchttoevoer weer te openen en de duiker
weer op de bodem van het water te laten
zakken. De gasbellen worden onmiddellijk
tot een kwart van hun volume samengedrukt,
waardoor ;ij spoedig weer in het bloed
oplossen. Op die wijze is menig leven
nog gered.
Gesteld echter, dat men in plaats van
zeer snel op te komen, er twee of drie
minuten over doet, dan heeft het bloed
gelegenheid de overmaat van stikstof aan
de longen af fe geven. Iedere druppel
bloed passeert namelijk gemiddeld tweemaal
per minuut de longen. Toch zal men
binnen korte tijd hevige pijn krijgen. De
meest voorkomende plaatsen waar deze
pijnen zullen optreden zijn de gewrichten,
hoewel men ze ook elders kan hebben. De
gewrichtspijnen noemt de Engelse duiker
.bends", want als men ze in knie of elle
boog krijgt is het moeilijk de ledematen
weer recht te buigen,
Mijn vader, Dr. J. S. Haldane, heeft de
thans algemeen gebruikte methode uitge
werkt om bends" te vermijden. Hij heeft
ontdekt, dat, onverschillig hoe lang een
mens of dier aan verhoogde luchtdruk is
blootgesteld gewees', men deze druk veilig
kan halveren. Zo kan men dus, na een
verblijf van vele uren op een waterdiepte
van tien meter of twee atmosferen druk,
direct boven komen. Heeft men echter
lange tijd doorgebracht op een diepte van
ruim twintig meter, of drie atmosferen
absolute druk, dan is het niet veilig om
direct hoger te komen dan vijf meter of
anderhalve atmosfeer absolute druk. Daar
dient men dan te wachten tot men een deel
van de overmaat van de stikstof kwijt is.
Dan wordt de druk weer gehalveerd door
dat men hoger stijgt, en hier wacht men
weer, enz. Sir Robert Davies heeft met een
speciaal toestel de decompressie sneller doen
verlopen. De duiker stijgt tot zijn eerste
halte en begeeft zich daar in een op een
duikerklok gelijkende ruimte met open bo
dem. Een helper ontdoet hem van zijn helm
en laat hem zuurstof inademen. Tengevol
ge daarvan wordt bijna alle overtollige
stikstof uil het bloed via de longen verwij.
derd en de decompressie kan veel sneller
verlopen dan bij hel inademen van gewone
lucht het geval is.
Gecomprimeerd in ijs.
De Brftse Admiraliteit wenste te weten
wat er zou gebeuren in koud water, zoals
in Poolzeeën. Bij wijze van proef zijn wij,
gekleed in een hemd en een brotk, it: een
bad met water en smeltend ijs gaan liggen
totdat wij onze koude rillingen niet meer
konden beheersen. Bij mijn assistent duurde
dit ongeveer 15 minuten, bij mij daar ik
dikker ben, 20 minuten. Daarna gingen wij
in de compressieketel en alle gewenste
gassen werden toegevoerd. Deze proeven
waren niet bovenmatig onaangenaam. Men
voelt een stekende pijn rondom de hals waar
deze boven water komt. De rest van de
huid is spoedig verstijfd. De weerstand te
gen hoge gasdrukken blijkt dan maar wei
nig minder te zijn geworden.
In de hel van Dante worden de ergste
zondaars in ijs vastgevroren. Ook worden
zij aan samengeperste lucht blootgesteld
(„i'aer perso", zoals hij het noemt) en klaar
blijkelijk aan het koolzuur van de vlammen.
Als een van de twee messen, die het heb
ben geprobeerd, kan ik zeggen, dat de
grote Italiaanse dichter het lijden van
deze zondaars nogal heeft overdreven. Ik
hoop dat, indien één van mijn lezers het
eeuwige ijs in het vooruitzicht is gesteld,
hij zich hierdoor getroost zal voelen.
DAAR NIET
HIER WEL
(Let iekJiexite tniddeA
t&g&n. v&Jloud&eJuL
30 cent
per
100 gram
Abonnements
prijs t
Losse nummers 5 ct.
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
tl 1,25
Alle andere plaatsen
in Nederland en
Ned. Indlé il. 1,55.
Buitenland il. 2,
Advertentie prijs
7 cent per m.m.
Ingezonden
Meaedeelingen
20 cent per m.m.
Kleine Advertentiën
(maximum 8 regels)
1 - 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.
nzaal) b|
1950.
an Dammt
TO N N E M A C I ESrN E -E K -
