AXELSCHE Ifi COURANT
AXELSCHE 18 COURANT
liano
Frankering bij abonnement. Axel.
ZATERDAG 21 JANUARI 1950.
64» JAARGANG, No. 32
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD ^OOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Verschijnt iedere Woensdag en Zaterdag
Adres Redactie en Administratie: Hoofdredactie:
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel. 56§ T. C. VINK-van VESSEM
Drukker-Uitgeefster
Firma J. C. VINK
Het leven bij hoge, luchtdruk.
Mensen dalen tot betrekkelijk grote diep
ten onder water af, zowel voor vredes- als
voor oorlogsdoeleinden. De druk neemt toe
met de diepte. Veronderstel, dat men een
alle door duikers gerapporteerde symptomen
nabootsen.
Pbysieke gevaren.
De eerste en minst belangrijke gevaren,
die wij kregen te onderzoeken, waren de
materialiste. Anderen voelen zich ellendig*
of denken, dat zij doodgaan. Enkelen raken
in ee.i opgewonden stemming. Persoonlijk
had ik verder geen abnormale gewaarwor
dingen, behalve, nu en dan, een eigenaardig
Mijn vader, Dr. J. S. Haldane, heeft de
thans algemeen gebruikte methode uitge
werkt om bends" te vermijden. Hij heeft
ontdekt, dat, onverschillig hoe lang een
mens of dier aan verhoogde luchtdruk is
Frankering by abonnement, Axel.
WOENSDAG 18 JANUARI 1950.
64e JAARGANG, No. 31
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK
Adres Redactie en Administratie
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel. 56§
Hoofdredactie:
C. VINK-van VESSEM
Het laatste nieuws van Mars.
Gaat u eens mee kqken door de grootste
sterrenkijker In Europa, die te Meudon
Laten wij eens speciaal op Mars letten en
eens zien wat wy daarvan te weten kunnen
komen. Schrik niet van het geweldige
instrumentariumkyk alleen maar. Ziet u
dat daar, aan de onderkant van het firma
ment Juist, die oranje schyt, die u nu
ongeveer tweemaal zo groot ziet als de
volle maan, is Mars. U ziet ook de kleine
donkere vlekken en by de noordpool de
witte kap. Als u nu enkele uren kon blij
ven kijken, zoudt u zien, hoe die vlekken
draaien, maar nu wilt u wei van mij aan
nemen, dat wy op grond daarvan hebben
berekend, dat Marl, evenals de aarde om
haar ai wentelt en dat zy dit doet in 24
uur en 41 minuten.
Op Mars komen dezelfde seizoenen voor
als op de aarde, maar het jaar duurt er
langer, ongeveer twee maal zo lang. Maar
de geografie van Mars is anders dan die
van de aarde.
Ik herinner me, hoe ik als schooljongen
als ik begon te dromen over die mooie
gekleurde kaarten, die in de klas :hlngen,
hoopte eens op 1000 km hoogte te kun
nen komen om de blauwe zeeën, de gele
woestijnen en de groene laagvlakten alle
maal tegelijk te kunnen bekqken. Zo iets
dergelijks wensen de astronomen dagelijks
als zij Mars bestuderen. Ook daar zien zij
uitgestrekte lichte plekken, die zij continen
ten hebben gedoopt, en donkere, groene of
blauwe vlekken, die op zeeën lijken.
Zij hebben die continenten en zeeën
uiterst precies in kaart gebracht. Een goede
kaart van Mars lijkt ingewikkeld, maar wie
er even in thuis geraakt, orienteert er zich
even gemakkelijk op als u het op een land
kaart doet.
Men ziet op deze kaarten lichte en don
kere partyen. Men neemt algemeen aan
dat de lichte woestynen zijn, tienmaal zo
groot ali de Sahara, Libye en Nubie te
zamen, bedekt met roodachtig zand. De
donkere partyen werden gedurende lange
tijd als zeeën beschouwd, maar deze opvat
ting heeft men moeten loslaten, toen men
tegen het einde der negentiende eeuw ont
dekte. dat zij periodiek van kleur wissel
den. In Februari b.v. leken zy groen of
grijsachtig blauw, dat wai de tyd van de
lente op het noordelijk halfrond van Marl,
midden in de zomer zyn de plekken groen
bruin geworden en s'winters in de win
ter van Mars zijn ze chocolade-bruin of
karmynrood.
Zou iemand het raadsel opgeven: Wat
is groen in de lente en kastanje-bruin inde
herfst? dan zeu het hele gezelschap onmid-
delijk in koor roepenPlanten en bomen.
Het ligt dus voor de hand, dat de astrono
men onmiddelijk aan vegetatie dachten, toen
zy dit verschijnsel op Mars zagen,
Maar nu ging het er om uit te maken,
welke soorten vegetatie het hier zou kunnen
betreften en toen werd het probleem inge
wikkelder. En het was pas in Februari 1948
dat een Nederlands astronoom, die in de
V. S. werkt, Gerard Kuiper, heeft vastgesteld
dat het hier niet om bomen of grassen ping
maar om vegetaties zonder bladgroen zoals
korstmos. Enkele maanden te voren had hy
vastgesteld, dat de atmosfeer van Mars
koolzuur bevat. Nu is het op de aarde zo
dat koolzuur wordt ingeademd door planten
met bladgroen zonder koolzuur kunnen die
niet leven. Met andere woorden, zijn twee
conclusies waren met elkaar in tegenspraak.
Wilke was er nu verkeerd? Bestond de
flora op Mars uit bomen en weiden, oi
alleen maar uit korstmossen? Laten wij
eerlijk zeggen, dat wy het antwoord op die
vraag nog niet weten. Wij hebber, alleen
kunnen vaststellen, dat gezien de toestand
van de lucht, de warmte en de vochtigheid,
de vegetatie op Mars zeer rudimentair moet
zijn.
Wy weten vry nauwkeurig welke tempe
raturen er op Mars voorkomen. Het was
overigens helemaal niet eenvoudig dat te
weten te komen, want het kwam er onge
veer op neer, dat U op een afstand van
een kilometer moest bepalen, hoeveel warmte
een kaars uitstraalde. Maar wij weten nu
toch wel, dat de temperatuur in de tropi
sche zönes midden in de zomer om 12 uur
's middags stqgt tot 20 a 30 graden in de
streken, waar plantengroei voorkomt, maar
dat in de gematigde zöne de temperatuur
gemeeniyk niet boven 8 graden uitkomt.
(Ter vergelijking diene, dat dit in Parys
15 graden is.) Men kan dus zeggen, dat
Mars een rigoureus vasteiandsklimaat heeft,
waar slechts elementaire plantengroei kan
voorkomen.
De tweede factor, die bepalend is, is de
lucht. Mars heeft een eigen atmosfeerdat
bewijzen de wolken, die een hpel enkele
keer het moet daar ginds bijna altijd
mooi weer zyn gedeelten van de planeet
aan ons oog onttrekken. Maar de lucht is
dun op Mars; even dun als zq is op 24
km. van de aarde verwqderd.
Ik praat zo maar over de lucht op Mars,
maar U vraagt me natuurlijk: bestaat die
lucht uit dezelfde bestanddelen als de
onze (stikstof, zuurstof, koolzuur en water
stof). Men heeft hier in vakkringen lang
en vaak van mening verschild, maar sinds
verleden jaar heeft men enige mate van
zekerheid hieromtrent bereikt. Door spec-
traal-analyse Is komen vast te staan, dat er
geen waarneembare hoeveelheden zuurstof
in de lucht op Mars voorkomen. Ook wa
terdamp hebben de spectraal-analysten niet
kunnen ontdekken. Maar de astronomen
hebben wel water waargenomende lichte
kap aan de pool van Mars smelt -'s zomers
ten dele weg en groeit 's winters weer aan.
het zekere bewijs, dat men hier met qs te
doen heeft. De conclusie moet dan ook
zyn, dat er slechts zeer geringe hoeveelhe
den water op Mars voorkomen. Maar als
de lucht nu geen zuurstof en geen water
stof bevat, wat bevat hij dan wel De
onderzoekingen van Kuiper en van de Ame
rikanen Adams en Dunham hebben tot
resultaat gehad, dat wq aannemen, dat de
lucht op Mars bestaat uit zeer veel stik
stof, een minieme hoeveelheid koolzuur en
enkele sporen waterstof. Erg aanlokkelqk
ziet het er dus niet uit 1
Op een dag ontving de directeur van een
groot Amerikaans observatorium een drin
gend telegram van een krant: Is Mars be
woond? Hij mocht daarover driehonderd
woorden schrijven. De geleerde nam zyn
pen en schreef ormidddeliyk terug: „Ik heb
geen driehonderd woorden nodigik heb
er aan drie genoeg: nirmand weet het".
Zeker, in een atmosfeer, waar geen mens
kan ademen, op een aarde, waar weinig
anders groeit dan ko'stmos en waar bqna
geen water is, kunnen wij ons geen men-
seiyk leven voorstellen. Maar toch is Mars
geen dode planeet, want wy zien, hoe elk
voorjaar het leven er zich vernieuwt, zij het
ook een beperkte mate van leven. Mars is
zeker niet zoals de maan een lichaam, dat
uitsluitend is overgeleverd aan mechanische
krachten.
Op aarde is er geen enkel probleem, dat
niet kan worden opgelost met behulp van
de wetten der zwaartekracht en der ther
modynamica maar op Mars krioelt het van
raadsels en de wetenschap aarzelt en de
wetten van de anorganische stoffen gaan er
niet op.
Wat moeten wy b.v. zeggen over dat
verschijnsel van de befaamde „kanalen",
waarvan het bestaan nu wel definitief is
aangetoond
In 1879 ontdekte de Italiaan Schiaparelli
ongeveer 50 lijnen op Mars hij stelde voor
ze „kanalen' te noemen en de punten
waarop zij samenkwamen „meren*. In 1889
bleek, dat ettelijke kanalen verdubbeld
waren I En het aantal bleef stijgenom
streeks 1909 waren er 7C0I Sommige van
die kanalen waren wel 30 km. breed. Men
opperde, dat zij een soort irrigatie-systeem
zouden vormen vanuit het pooiys. Maar,
zeiden anderen, hoe kunnen er op een
aarde, waarop byna geen waterstof voor
komt, kanalen zyn van 30 km. breed
Misschien, zei toen de enthousiaste en
deskundige Amerikaan Lowell, zijn het nief
de kanalen, die wy ziendie kanalen kun
nen zo smal zijn, dat zij aan onze waarne
ming ontsnappenwat wij dan zien is de
plantengroei langs de kanalen. Maar dan
moest die verdubbeling te weeg worden
gebracht op kunstmatige wijze, m a.w. er
moesten zeer ontwikkelde Mars-bewoners
zijn. De ene groep geleerden werd enthou
siast voor deze redenering; de andere vond
hair onzinnig. Er ontbrandde een felle
strijd.
In 1916 stierf Lowell, vast overtuigd, dat
Mars bewoond was. Zijn la^d; e oten
waren niet zo overtuigd, maar zij achtten
het mogelqkEuropese astronomen geloof
den het nog niet zo direct. Men riep de
foto te hulp om de beslissing te brengen.
Doch dit was niet zo eenvoudig, aanvan
kelijk waren de foto's zo klein, dat men op
vergrotingen alles kon zien (of niet zien)
wat men maar wilde. Totdat In 1941 drie
Franse geleerden er in slaagden foto's te
maken, waarmee men werken kon. En toen
moesten de anti-kanaal mensen zich gewon
nen gevenop de foto's waren precies
dezelfde kanalen zichtbaar, als door een
scherpe kijker.
Zij zyn er dus, maar wat zyn zy nu
eigenlijk en wat betekenen ze? Daarom
gaat het immers. En op die vraag moeten
wy het antwoord schuldig blijven. Misschien
kan de nieuwe reusachtige kyker, die op
Mount Palomar gebouwd wordt, uitkomst
geven. Maar laat my U tot slot waarschu
wen, dat U hiervan niet te veel moogt
verwachten.
P. Rosseau.
GESNEUVELDEN KEREN TERUG
NAAR NEDERLAND.
Te Atrecht zijn gisteren op plechtige
wijze de stoffelijke resten van 50 Neder
landse militairen en verzetslieden, die in
de oorlog in Frankrijk sneuvelden of gefu
silleerd werden, door de Franse regering*
aan de Nederlandse regering overgedragen.
L men deze druk veilig
n men dus, na een
n op een waterdiepte
vee atmosferen druk,
Heeft men echter
t op een diepte van
of drie atmosferen
het niet veilig om
dan vqf meter of
absolute druk. Daar
hten tot men een deel
de stikstof kwijt is.
reer gehalveerd door-
:n hier wacht men
Davies heeft met een
ompressie sneller doen
tijgt tot zijn eerste
daar in een op een
ruimte met open bo-
oet hem van zqn helm
inademen. Tengevol-
lijna alle overtollige
via de longen verwij-
ssie kan veel sneller
inademen van gewone
mprimeerd in ijs.
leit wenste te weten
in koud water, zoals
ze van proef zijn wy,
en een broek, in een
leltend qs gaan liggen
rillingen niet meer
ij mijn assistent duurde
iten, bij mij daar ik
en. Daarna gingen wij
>1 en alle gewenste
voerd. Deze proeven
ig onaangenaam. Men
jn rondom de hals waar
mt. De rest van de
iqfd. De weerstand te-
i blijkt dan maar wei-
eworden.
te worden de ergste
evroren. Ook worden
ite lucht blootgesteld
hq het noemt) en klaar-
jlzuur van de vlammen,
messen, die het heb-
ik zeggen, dat de
:hter het lijden van
il heeft overdreven. Ik
i van mijn lezers het
rooruitzicht is gesteld,
roost zal voelen.
R NIET
Tr-nti
R WEL
2\ite. midde£
etikaudfleid
30 cent
Abonnements
prijs:
Losse nummers 5 ct.
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
fl 1,25
Alle andere plaatsen
in Nederland en
Ned. Indië fl. 1,55.
Buitenland fl. 2,
Advertentie prijs
7 cent per m.m.
Inqezonden
Meaedeelingen
20 cent per m.m.
Kleine Advertentién
(maximum 8 regels)
1 - 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.
r, 'S
Abonnements
prijs:
Losse nummers 5 ct.
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
fl 1.25
Alle andere plaatsen
in Nederland en
Ned. Indié fl. 1.55.
Buitenland fl. 2.
Advertentie prijs
7 cent per m.m.
Ingezonden
Meaedeelingen
20 cent per m.m.
Kleine Advertentién
(maximum 8 regels)
1 - 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.
per
100 gram
