AXELSCHE COURANT
F ankerlng bij aboiremfn», Axel
r
ZATERDAG
1 OCTOBER 1949
642 JAARGANG No 1.
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK
Adres Redactie en Administratie:
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel. 56
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
Hoofdredactie:
T. C. VINK-van VESSEM
V.
Chopin en Polen.
(Door een Pool).
Polen, ongelukkig land, zingend en
wenpnd mijn hart behoort U, het zal rusten
in Uw aarde, die het met haar zpchte
geuren Z3l zuiveren. Rusten, eittdelijic-*
Wie Chopin in zijn kunst wil verklaren,
moet deze woorden, die hij doodziek in zijn
dagboek optekende, tot uitgangspunt nemen.
Zijn lijden en zijn ballingschap, zijn
patrictisme en zijn heimwee naar Polen
zijn ons tot een weldaad geworden, want
zijn kunst is er uit opgebloeid.
li rijke toonbeelden heeft hij gezongen
en geklaagd van de vreugde en het leed
van zijn volk.
„Zijn kunst diende hem enkel ter verto'-
king van zijn eigen levenstragedie", schrijft
Liszt. In Chopin's muziek is Polen de
dramatische hoofdpersoon. Daarin is hij
geheel opgegaan en daarin heeft hij gespre
ken als niemand anders het vermocht. Zijn
onvergankelijke muziek zal eeuwig de mens,
maar vooral de Pool tot lafenis en ver
kwikking zijn.
Denk slechts aan Chopin, wiens werken
spreken van het Poolse Land, van de Poolse
romantiek met zijn eigenaardige hartelijke
melodie, zijn vrolijkheid zoals bv. in zijn
Preludes en Mazurka's D-dur en C-dur,
waar de Mazurka's zijn als de onbewolkte
hemel, waarbij het Poolse Land zijn moi o-
tonie kan vergeten en de Poolje muziek
haar weemoed.
Toch spreekt het leed bij hem het sterkst
en zelfs in zijn vrolijkheid is altijd een toon
van weemoed te herkennen, als een beeld
van zijn ongelukkig vaderland.
De klank en rhytme In zijn muziek is
niet anders als het geluid der Poolse
Volksziel.
„La mentaille polonaise se retrouve
enilerment chez Chopin" (Gansche).
Niet zonder reden verklaart Liszt (spre
kende over zijn polonaises) dat men in
Polen geweest moet zijn om Chopin goed
te begrijpen.
Het Poolse landschap was de bron van
zijn inspiratie, hij dankt zeer veel in zuiver
artistieke zin aan de Poolse volkskunst.
Het is niet tegen te spreken, dat wat uit
zijn muziek ons toeklinkt, een specifiek
Pools element is. Hier is rekening te houden
met zijn aangeboren natuur en de omgeving
waarin hij zijn jeugd doorbracht. De meio-
diek is zo uit de volksmond gegrepen,
„gewachsen aus den Schnabel des Volkes".
Doch afgezien van de aard dezer motieven
wil ik hier als Pool niet ontkennen, dat de
klaarheid, het kunstzinnige, de subtiele ver-
lijndheid en elegantie van stijl en vorm,
aan een Franse verbeelding doen denken.
Chopin is de grootste klavierdichter.
Zijn pianostijl is geperfectionneerd.
Zijn mnziek is vol gratie, elegantie en
onberispelijk.
„Er zijn misichien groter musici
schrijft Gide maar niet volkomener".
In alles bij Chopin heerst orde en regel
maat, getuigenis afleggend van een wondere
stofbeheersing. Zijn virtuositeit raakt alle
geheimen van de interpretieve verbeelding.
Hii geeft ons immers een schitterende
illustratie, niet zozeer van het uiterlijke
geweld der Romantiek, doch veel meer van
een lyrische vlucht van een melancholisch,
dromend en in alles geadeld gemoed. Geen
enkele behoefte kwelde hem meer, dan het
zoeken naar zijn eigen stij'. Het gelukte
hem zijn eigen onnavolgbare stijl te schep
pen, die door het sterk persoonlijke, het
hartstochtelijk rhytme en door zijn bezieling,
elegiintie, glans en volkomenheid, de men
sen in verrukking bracht. Het gracieuze van
zijn spel was het, dat nergens in de muziek
ter wereld zo'n heerlijke uitdrukking heeft
gevonden als bij hem.
Hij deed de gehele kunstenaarswereld
verbaasd staan en is een bron van inspiratie
geworden voor de gehele Europeese muziek,
maar vooral voor de Franse Impressio
nistische school en voor Debussy.
Chopin heeft zichzelf nieuwe wet en
gesteld en nieuwe middelen van uitdrukking
weten te vinden. Hjj bezat in zeer ru me
mate het suggestief vermogen dat de dier
baarste gave van de kunstenaar uitmaakt.
Zijn kunst vormt een wereld op zichzelf,
al heeft hij zich nergens losgemaakt van de
grond waarop hij geboren is, en van de
geest van zijn tijd.
Toen hij op reis zou gaan, zeide hem
een somber voorgevoel, dat hij zji" 8eb°?.r"
teland nimmer zou weerzien. Hij schrijft
aan zijn beste vriend Titus Wojchiechowski
„ik heb er een voorgevoel van, mijn ouder
lijk huis nooit te zullen weerzien, als Ik
Warschau verlaat. Ik verbeeld mij, dat ik
heenga om te sterven. O, wat moet het
vreselijk zijn, niet zijn dood te vinden,
waar men altijd heeft gewoond 1 Novem*
ber 1830 vertrekt hij naar Wenen. Zijn
professor, de directeur van het Warschauer
Conservatorium en ook zijn vriend Josef
Eisner (aan wien Chopin jaren later in 1842
schrijft: „Ik heb U altijd lief, ik heb u lief
als een zoon en als een oude vriend")
biedt hem een zilveren beker aan, gevuld
met Poolse aarde, vergezeld vari de woor
den „Vergeet Polen nooit, maar blijf het
steeds en overal liefhebben met een hart
altijd vurig en trouw. Gedenk ook Uw
vrienden, die U met trots hun landgenoot
noemen, die grote dingen van U verwach
ten en wier gebeden U altijd vergezellen
zullen". Hierdoor is Chopin zo ontroerd,
dat hij in.tranen uitbarst. Van dit handvol
Poolse aarde is hij r.ooit gescheiden
geweest. Hij heeft ze altijd bij zich gehou
den en is er de wereld mee doorgetrokken
als met de kostbaarste reliquie. Met dit
handvol Poolse aarde is hij ook negentien
jaar later op een begraafplaats te Parijs
begraven.
„Houdt aHijd Uw nationaliteit voor ogen",
schrijft de schrijver Witwickl, een vriend
van zijn ouders aan hem. „De geboortegrond
heeft zijn eigen melodieën, zoals zijn eigen
klimaatWouden, stromen en weiden
hebben hun eigen inheemse, karakteristieke
stem, maar niet iedereen is in staat deze
te verstaan..Wanneer ik hieraan denk,
meneer Frederik, heb ik deze blijde hoop,
dat U de eerste zult zijn, die weet te putten
uit de onmetelijke schatten der Poolse volks-
melod
Polen bleef voor Chopin de levende bron
van inspiratie. Hij voelt de warmte, het
vuur, de ontembare levens- en weerstands
kracht der Poolse ziel. De Poolse gedachte
wo dt hem tot evangelie. De Poolse tradi
ties blijven hem heilig-
Vijftien jaar, nadat hij Polen verlaten
heeft verlangt hij te Parijs op Kerstavond
de „oplatek" te ontvangen. Ia één woord
hem interesseert overal en boven alles
Polen.
Er zijn geen eigenschappen zo karak
teristiek voor de Pool als de vaderlands
liefde" en de onafhankelijkheidszin. Deze
eigenschappen vinden wij ook ten volle
bij Chopin. Niets heeft zo bijgedragen aan
d* ontwikkeling van Chopin's vaderlands-
li* fd\ niets doet hem zich zo bewust wor
den van zijn Poolse natuur en zijn roeping
als Pool, dan zijn buitenlandse jaren en de
strijd voor de Poolse zelfstandigheid. Zijn
taak was eenmaal de geestelijke verdediger
van Polen te zijn en dat is hij ook werke
lijk tot op heden ten dage, meer dan ooit
lijdt het Poolse volk onder de druk en de
slavernij van de rode terreur.
Chopin's vaderlandsliefde werd gevoed
door Polen's ondergang na 1831. Zijn polo
naises zijn de muzikale epos der Poolse
natie, zij dragen een krijgshaftig karakter
en weergalmen van strijd en heroiek. Uit
zijn patriotisme ontsproot zijn haat jegens
de Russen, die zijn land alle vrijheid ont
roofden.
Een paar weken na zijn vertrek uit Polen,
in de nacht van 29 op 30 November 1830
brak de Poolse opstand in Warschau uit.
Chopin was toen in Wenen. Onmiddellijk
wilde hij terug. Slechts met zeer grote moeite
lukte het tenslotte zijn vader en zijn vriend
Titus hem te overreden in Wenen te blijven,
met deze argumenten., dat hij niet sterk
genoeg was voor het soldatenleven en dat
het voor de muziek een onherstelbaar ver
lies zou zijn. Doch Titus vertrok zonder
een ogenblik te aarzelen naar Polen, om
voor de onafhankelijkheid van zijn land te
vechten. Chopin bleef alleen in Wenen
achter en zijn brieven uit die tijd staan vol
klachten en vertwijfeling. „Waarom ben ik
hier zo alleen achtergelaten? Waarom ben
ik niet temidden van U allen, heb ik geen
deel in het gevaar, dat U allen bedreigt?
Ik vervloek het ogenblik van mijn vertrek-
Ach, waarom kan ik niet, al was het maar
als trommelslager, meetrekken Was ik
ertoe in staat, ik zou alle krachten in
beweging stellen, die het gevoel van blinde
woede, in mij kan opwekken, om zodoende
enigszins de liederen te benaderen, door de
legerscharen van Sobiesky gezongen, waar
van de echo nog ergens aan de oevers van
de Donau dwaalt
Maar meer dan dit alles zeggen ons deze
woorden„Ik leef in gedachten bij U, zou
voor U allen willen sterve:.". Daar is een
aandoenlijke melancholie in zijn muziek,
die steeds spontaan, weemoedig, vol van
diep aangrijpende, dramatische tederheid is,
ik der.k hier aan zijn „zal", die de klop
van het weemoedige, ongelukkige Poolse
hart is.
„Le „zal" polonais garfle le coeur d
émotion sans y distiller l'amerlune, colore
la tristesse d'une teinde rose de poësie,
communique a la souffiarance une sorte de
volupte" (Wodzinski). De „zal" is een bij
uitstek Pools begrip, het betekent dreiging,
machteloze bitterheid, ijzige wraakzucht,
maar vooral ook opstandigheid, geloof in
Polen's opstand en hoop.
De muziek van Chopin draag! van de
aanvang af het stempel van een door een
uterke geest geleide evenwichtige verhou
ding tussen gevoelsinhoud en gevoelsuiting.
Naast de weemoed staat alijd de zich
weer oprichtende levensmoed en vrolijk
heid. Naast de mol-toon de dur-loon. Hij
lijdt zeer om zijn volk. Zijn „zal" is aan
grijpend. Toen hij in September 1834 sn
Stuttgart in Duitsland vernam, dat Warschau
door de Russen ingenomen was, hijgde hij
zijn verontwaardiging uit over de Russen,
die vertrapt hebben wat hem heilig was.
„Welk een gebeurtenisWat een ellende.
De "voorsteden hebben zij in brand gesto
ken, S'.elüg zijn Titus en Matuszynski dood
geschoten.... Paskiewicz en die hond van
een Mohilew maken zich meester van mijn
innig geliefde stad.... Mijn arme vader....
Misschien heeft mijn moeder niets om brood
te kopen.... Misschien zijn mijn zusters
onder het geweld van de Moskouse sol
daten omgekomen. Zijn „zal" ontaardt dan
zelfs in godslasterlijke uitroepen, „O God,
bestaat gij en wreekt dit kwaad niet? Heb
ben de Russen nog niet genoeg schand
daden bedreven of of zijt gij zelf
tenslotte ook een Moskoviet In die tijd
schept hij de beroemde „Etude Revolution-
naire" (C Minor), waarvan een Fransman
gezegd heeft, dat zij als een bajonet gericht
is op de borst van de Tsaar. Elders weer
wordt de „zal" tot toorn. Dat de aarde toch'
sch?ure, opdat zij de mensheid dezer eeuw
verzwelg». Sla de Fransen met schrikkelijke
plagen, omdat zij ons niet te hulp kwamen
Van die tijd af beschouwde hij zich als
een balling. De gedachte aan zijn ongeluk
kig, onderdrukt vaderland verliet hem nim
mer. Overal waar hij ook is: in Wenen,
Parijs of Londen, overal voelt hij zich de
vreemdeling. Zijn schouwburg is het teken
van het geestelijk en nationaal herleven van
zijn volk, Geest en vormen vatte hij samen
in een kleine werelddie der toetser. Hij
wist de nationale trekken in zijn muziek te
bewaren. Zij geven volkomen weer de typi
sche kleur en suggestie.
In 1831 schreef hij in een brief aan
Titus: „U weet hoe ik mijn best gedaan
heb en hoe ik er ook ten deie in geslaagd
ben onze nationale muziek te begrijpen."
De muziek van Chopin is volkskunst in de
meest verheven zin.
Zijn nationale krachten opgeroepen heeft
hij bezwerend zijn vaderland gediend. Zijn
muziek ontroert, zij spreekt tot allen, die
het muzikaal gevoel niet missen, maar
tegelijkertijd gaat er energie van uit. Ener
gie, die trilt in hartstochtelijke klank van
ops'uwend rhythme, dat door de ziel stormt
en het bloed door de zwellende aderen
jaagt.
„Ik geef alle symphoniën van Beethoven,
begrijpt U, alle symphoniën, voor een enkele
ballade van Chopin, met voldoening noteert
Gide deze woorden van Alibert.
Zo reageert op de muziek van Chopin de
gewone Poolse luisteraar, voor wie meestal
de werken van Bach, Mozart, Beethoven
en Wagner vreemd en onverstaanbaar zijn.
Maar de talloze klaviercompetities van
Chopin, of het nu de Mazurka's zijn of
weemoedige Nocturnes, die echte drome
rijen, beelden van de nacht, zijn vrolijke
Krakowicki's, de geheimzinnige Preludes
of pittige Polonaises, die van strijd weer
galmen, diepzinnige soms dramatische
Sonaten vol van heroiek wondere etudes,
of ook onweerachtige epische Ballades zijn
de gewone Poolse hoorder begrijpt dat
alles, voelt dat alles, want het is alles zijn
eigen Poolse Kunst. Zijn Polonaises geven
de karakteristiek van het Poolse Land op
het sterkst weer, namelijkridderlijkheid,
gepaard gaande met fantasie, gemoedelijk
heid en hoffelijkheid.
„Chopin heeft in de diepte van de Poolse
ziel de kostbaarste stenen ontdekt en heeft
daaruit de mooiste briljanten ges. pen
Chopin zelf wist misschien niet hoe groot
hij was. Maar wij weten, dat hij groot is
door onze (nationale) kracht. Hij is de
onze en wij zijn de zijne, want in hem
weerspiegelt zich onze gehele gemeen
schappelijke Poolse ziel". (Paderewski).
Na de mislukking van de Poolse opstand
in 1831keert Chopin niet meer raar Polen
terug. Hij weigert zich te melden op de
Russische ambassade voor de verlenging
van zijn paspoort. Hij neemt zich voor (even
als heden de honderdduizenden Poolse
emigranten, verstrooid over de gehele
wereld) alleen naar Polen terug te keren,
wanneer het bevrijd zal zijn van het Rus
sische juk. Een paar maanden voor zijn
dood, in het jaar 1848, schreef hij„Het
zal niet zonder schrikkelijke gebeurtenissen
aflopen. Aan het eind van dat alles echter
daagt iets schitterends, iets groots „Polen".
Doodziek in Londen in de Guildhall,
geeft hij zijn laatste concert ten bate van
de Poolse emigranten. De onsterfelijke
ambassadeur van Polen. De geestelijke ver
dediger van Polen's onafhankelijkheid. Dat
is Chopin. Hij is zoals Paderewski zo
mooi heeft gezegd, „de priester die de
wijding van het vaderland in de verstrooi
ing brengt."
Dat is zijn roeping. Een roeping die reeds
begon met de mislukking van de Poolse
opstand in 1831, wanneer hij door zijn
leven en zijn werken een protest uitvaar
digt tegen de Russische bezetters. Een
protest dat duurt tot heden ten dage. Niet
zonder reden zegt Schuman, sprekende over
hem dat zij als de „onder bloemen,
bedekte kanonnen is." En Schuman heefl
gelijk. „Je moet in het buitenland de stem
van het onderdrukte vaderland laten horen",
was de opdracht van zijn vader en Cuopit;
heeft die opdracht trouw vervuld. Wan
overal op de wijde aardbodem klinkt dt
zang van Chopin's muziek:
„Ecce Polonia",
Zie Polen, zoals God het in de geschie
denis geschapen heeft. Ten spijt var
Berlijn en MoskouPolen van Polonaises
en Mazurka's, van Nocturne's en Kraito
wicki's. Polen van ridderlijke idealen ei
onafhankelijkheidsbewegingen! Polen vai
geloof en ae vrijheid Een vrij Polen vai
een vrij volk! Zie Polen, zoals Chopin he
door zijn onsterfelijke werken laat zien.
B. Slrenk.
3000 MILITAIREN OP ÉÉN DAG
NAAR HUIS.
De „Sibajak" en de „Kota Inten", di
beide op 3 September met militairen, dee
met hun gezin, van Batavia vertrokkei
worden ook tezelfdertijd, n.l. in de nac.
van Zaterdag op Zondag te Rotterdai
verwacht. Zij zullen Zondag 2 Octobt
achter elkaar liggend aan de Lloydkad/
tegelijkertijd worden gedebarkeerd. Die da
zal dan in niet minder dan pirn. 30C
Nederlandse gezinnen vreugde zijn over d
terugkeer van man, vader, zoon of verloofd
FAILLISSEMENTSSTATISTIEK
opgegeven door Van der Graaf Co s, bui
voor de Handel N.V., afd. Handelsh formatie
Amsterdam.
Totaal uitgesproken faillissementen ovi
de maand Aug. 1949.
In de Prov. N.-Holland (E*cl. Amsterdan
15, ("18), Amsterdam 28, (*12), Z.-Hollan
(Excl. Den Haag en Rotterüam) 9,
Den Haag 8 ("11), Rotterdam 20 ("5), Pro
Utrecht 13 ("3), Gelderland 13 ("7), Nooi
Brabant 19 ("13), Limburg 9 Zeelar
("-), Friesland 5 ("2), Groningen
(-5), Drente Overijsel 4 ("2).
Totaal uitgesproken faillissementen van,
1 Jan. 1949 tot en met Aug. 1949: 97
(Totaal vanaf 1 Jan. 1948 tot en met Au
1948: 685).
Aantal uitgesproken failissementen in h
jaar 1948 over dezelfde periode.
il
M
0
Abonnements
prijs:
Losse nummers 5 ct.
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
fl 1,25
Alle andere plaatsen
in Nederland en
Ned. Indié 11 1.55.
Buitenland fl. 2,
Advertentieprijs
7 cent per m.m.
Ingezonden
Meaedeelingen
20 cent per m.m.
Kleine Advertentiën
(maximum 8 regels)
1 - 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.
Puur geneeskracht
*J| voor Uw huid
